Նախկինում հաճախ էի ասում, որ աշխատասիրության շնորհիվ յուրաքանչյուր նպատակի էլ հնարավոր է հասնել, եթե իսկապես ցանկություն կա: Այդ դեպքում ոչինչ և ոչ ոք չի կարող խանգարել: Հիմա իմ սեփական փորձով եմ դա հասկացել: Մեկ տարի առաջ քննությունս անհաջող հանձնելուց հետո որոշեցի չհանձնվել և պայքարել մինչև վերջ: Մինչև իսկական քննությունս մի քանի անգամ փորձնական քննություններ հանձնեցի, ստացա բավարար միավորներ՝ 79 և 82: Մինչ քննության օրը համոզված էի, որ հաստատ շատ լավ եմ հանձնելու, բայց այնպես ստացվեց, որ քննությանս օրը հիվանդացա, նախորդ օրն էլ այնքան էի պարապել և քննության մասին մտածել, որ մոռացել էի ինչ-որ բան ուտել: Բացի այդ, մի քիչ անվստահ էի զգում, որովհետև ինքնուրույն էի պարապել: Քննության ժամանակ ինձ շատ վատ էի զգում: Արդեն մտածում էի՝ վերջ, աշխատանքս ջուրն ընկավ:

Գնահատականը քննությունից տասն օր հետո են ասում: Այսպիսով, մոտ տասն օր տանջվեցի՝ մտածելով, որ շատ վատ եմ հանձնել: Բայց պարզվեց, որ 88 եմ ստացել: Այդքան բարձր երբևէ չէի ստացել:

Հիմա հաստատ կարող եմ ասել, որ եթե լինենք աշխատասեր և նպատակասլաց, ոչինչ չի կարող մեզ խանգարել, որ հասնենք հաջողության՝ ո՛չ հիվանդությունը, ո՛չ վատ տրամադրությունը և ո՛չ էլ անինքնավստահությունը:

Կաթնատամների փոխարինման տարիքում ատամնաշարից պակասող ամեն մի ատամիկի հետ կորցնում էի մի ժպիտ. նեղանում, աստիճանաբար փակվում էր ժպիտիս բացվածքը կամ էլ քողարկվում ձեռքով` վախենալով քույրերիս, եղբայրներիս կամ էլ ընկերներիս կողմից արժանանալ «սեպռիկ» մականվանը: Լուսանկարչական ալբոմում սկսում էին նվազել նկարները, որտեղ լայն ժպտում եմ, կամ էլ որոնց նայելիս հասկանում ենք, որ զոռով են նկարել:

Ա՜խ, այդ ատամը, որի պակասը ինձ ստիպում էր ամաչել: Որտեղի՞ց իմանայի, որ տարիներ անց կարոտելու եմ անատամ ժպիտներս:

Բայց անատամության դեմ պայքարում ես ունեի մի հավատարիմ ընկեր, որին թերևս ճիշտ կլինի կոչել դաշնակից: Նա մեր տան մուկն էր, որն ապրում էր ներքնահարկում: Երբ ընկնում էր հերթական ատամս, այն բռանս մեջ սեղմած` վազում էի, գտնում հատակի մի ճեղք, որտեղից ցած էի գցում ու արտասանում.

-Մո’ւկը, մո’ւկը,
Ա’ռ իմ փչացած ատամը,
Տու’ր ինձ քու ոսկի ատամը:

Այսպես տեղի էր ունենում վաղ շուկայական հարաբերություններին բնորոշ փոխանակման պես մի բան. ես տալիս էի ընկած ատամս` ակնկալելով նրանից ստանալ «ոսկի ատամ»: Եվ ատամը չէր ուշանում:

Այս ամենը սովորեցրել էր տատիկս, և նրա յոթ թոռներն էլ այս դժվարությունները հաղթահարել են մեր մկնիկի միջոցով:

Այսօր էլ ես ունեմ քո օգնության կարիքը, մո’ւկ: Երևի մոռացել ես ինձ ու չգիտես, որ ես  արդեն մեծ եմ, ու ժամանակն է, որ իմաստության ատամներս բերես: Բայց ի տարբերություն այն Աստղիկի, որին լավագույնս բնութագրում էր իր անվան վերջին մասնիկը, ես քեզ տալու ոչինչ չունեմ: Իսկ դու երևի սպասում ես, որ առաջին հերթին ստանաս, ապա տաս: Ու ցավալին այն է, որ մարդիկ էլ են քեզ պես մտածում:

Մո’ւկը, մո’ւկը…

«Կըլեր երևի 76-77 թվերը, էն հին խանութի քըշտին վաքված րեխանցով կըտի փետ խաղ անեինք: Փոսի միջիցը մի փետ ծուլ անեինք ու զու~ անելով եդները վազեինք, մեր ընդովան տելեվիզրն էլ էր էդ, կամպյուտըրն էլ: Մին էլ վերևի ճամփիցը մի սիպտակ 24 էկավ, խանութի ըղաքին կանգնեց, միջիցը դուս էկավ Մհեր Մկրտչյանը: Դուս էկավ, մտավ խանութը: Խանութիցը էրկու հատ հաց էր առել: Զաթի ընդով էլ խանութըմը հացից բացի ուրիշ զադ չկար: Նստեց ավտոն ու կամաց առաջ գներ, մենք էլ երևի մի քսան րեխով եդները «Գա~ռսո» ձեն տալով գնեինք: 

Մի քիչ գնաց, հասավ աղբրին ու կանգնեց, աղբրից մի քիչ դենը ճամփի կոխկին մի տուն կա, տան առաջի բախճըմը մի կնիկ գորձ աներ: Էս Ֆրունզը մոդկացավ, թե` կարո՞ղ ա մի կտոր պանիր ունենաք: Դե, Ֆրունզին էն վախտ ո~վ չճնանչեր: Էդ կնիկը կանգնեց, թե` պանիրը մեզ ո՞վ ա տվել: Վերջը, էս Ֆրունզը եդ դառավ, փոռ-փոշման նստեց ավտոն ու գնաց:

Ամբողջ Ջուջևան դժար թե դհե տուն ըլեր, որ գոնյա իծի պանիր չէր էլել: Իսկ էդ տունը պակաս տուն չէր, ուղղակի ժլատությունն էր շատ»:

Ձմեռային մի ցրտաշունչ գիշեր ընտանեկան ջերմ օջախի ներքո պատմեց հայրս` Անդրեաս Իսրայելյանը

Եթե ինձ հարցնեն, թե աշխարհում ինչն եմ ամենաշատը սիրում, ես առանց մի վայրկյան անգամ մտածելու կպատասխանեմ ՝ մանուկների պարզությունն ու անկեղծությունը, նրանց հոգու մաքրությունը, միամտությունը: Երևի բոլորն են փոքր ժամանակ այդքան լավն ու բոլորին սիրելի լինում: Ու երևի ինձ նման՝ շատերն են սիրում այդ փոքրիկներին: Փորձեք նույն հարցը տալ մեծերին ու փոքրերին: Շատ դեպքերում 6-7 տարեկան երեխայի պատասխանը ձեզ ավելի դուր կգա, քան ավելի մեծ տարիքի մեկինը:

Մեծերը շարունակ բողոքում են ինչ-որ բանից, շարունակ դժգոհում, իսկ փոքրե՞րը: Նրանց պատասխանները երբեմն քեզ ուժ են տալիս առաջ գնալու: Նրանց պատասխանները ամենաանկեղծն են, ամենապարզը: Երբեմն ավելի շատ նախընտրում եմ զրուցել փոքրերի, քան թե հասակակիցներիս հետ: Փոքրերի հետ դու էլ ես փոքրանում, անկախ քեզանից մտքերդ էլ՝ ավելի անկեղծ են դառնում:

Դասամիջոցներին հաճախ եմ գնում մեր ամենափոքրիկ դպրոցականների դասարան, մանավանդ, որ նրանցից շատերն արդեն ճանաչում են ինձ, ու միջանցքում կամ փողոցում տեսած ժամանակ էլ այնպես ջերմ ու անկեղծ են ժպտում, որ կարծես այս սառնամանիքին ամառային ջերմություն են սփռում շուրջս: Մի ժպիտ, ու ես մոռանում եմ, որ հոգնած եմ, որ շատ դաս ունեմ: Սիրում եմ փոքրիկներիս, սիրում եմ, երբ միջանցքում ինչ-որ մեկը մոտենում է, իր փայլուն աչուկներով նայում ինձ ու ամաչելով ասում. «Բարև, ո՞նց ես…»: Դե արի ու մի ժպտա, արի ու էլի շարունակի ցրտից դողալ այդքան ջերմությունից հետո…
Էլի փոքրիկներիս դասարանում էի, նայում էի նրանց խաղին, բայց մտքերով մի ուրիշ տեղ էի: Չգիտեմ ինչու, մտքովս անցավ, որ մի քանիսին հարցնեմ, թե ով է իրենց հերոսը: Տղաներից մեկին ասում եմ.
-Սամսո՞ն, մի հարց տամ՝ կպատասխանե՞ս:
-Չէ՛:
-Բայց ինչի՞, ընդամենը մի հարց:
-Չէ՛:
-Սպասի, մի վազիր: Դու ինձ չե՞ս հիշում:
-Չէ՛:
-Չե՞ս հիշում, որ մի քանի ամիս առաջ ձեր տուն լիքը մարդիկ էին եկել, որ կինո էին նկարում ձեր հարևանի ապաստարանում:
-Հա, հա, հիշեցի: Դու էլ էիր եկել իրանց հետ:
-Հա, հա, ես էլ էի եկել: Հիմա մի հատ հարց տամ՝ կպատասխանե՞ս:
-Հա:
-Ինձ կասե՞ս՝ ո՞վ է քո հերոսը:
-Հերո՞սը, էդ ո՞րն ա:
-Դե, հերոսը այն մարդն է ում դու շա՜տ-շա՜տ ես սիրում, ում ուզում ես նմանվել, ով քեզ համար ամենաուժեղ մարդն է, դե, այդպես էլի…
-Հա՜, ոչ մեկն ա:
-Վա՜յ, չկա՞ մարդ, ում շատ ես սիրում, ով շատ ուժեղ է, ում կուզես նմանվել…
-Կա, մի մարդ ա, էն որ տելեվիզրով ցույց են տալի:
-Հա՞, ո՞վ է էդ մարդը…
-Չգիտեմ, անունը մոռացել եմ…
Սամսոնը վազեց միջանցք՝ խաղը շարունակելու: Ես այդպես էլ չիմացա, թե ով է Սամսոնի հերոսը:
Մի քանի րոպե մնում եմ նստած ու նայում գրատախտակին նկարող երեխաներին : Հետո մոտենում եմ նրանց ու հարցնում.
-Էրեխե՞ք, էս ի՞նչ եք անում,- ամենաաշխույժը՝ Նարեն պատասխանում է.
-Ես խզբզում եմ, Կարինեն էլ ջնջում ա:
-Չես խզբզում, շատ սիրուն ես նկարում: Նա՞ր, կլինի՞ քեզ մի հարց տամ:
-Հա, տուր:
-Նար, ինձ կասես՝ քո հերոսը ո՞վ է:
-Թամարիկը:
-Թամարի՞կը, բա ինչի՞ է ինքը քո հերոսը:
-Որովհետև ես իրան շատ եմ սիրում:
-Իսկ բացի Թամարիկը, էլ ո՞վ է քո հերոսը:
-Մեկ էլ դու:
-Ե՞ս… Ինչի՞…
-Դու էլ ես լավը:
-Լավ, ճուտո, դե գնա նկարի, ապրես…
Ես էլ եմ լա՞վը… Հա՞ որ… Դե փաստորեն, էլի: Ես Նարեի համար լավն եմ, հա, ու անգամ Նարեի հերոսն եմ:

Դե ասեք, այս անկեղծությունից ու պարզությունից ավելի սիրուն, ավելի կարևոր ու թանկ բան կա՞… Ընթերցողս, միշտ հիշի՛ր՝ դու էլ ես լավը… Միգուցե դո՞ւ էլ ինչ-որ մեկի հերոսն ես, երևի…
Կամ էլ չէ, չգիտեմ… Բայց, դու էլ ես լավը…

Վեցերորդ ժամն էր: Անկապ նստած էի դասի: Դասամիջոցի զանգը հնչելուն պես դուրս եկա դասարանից, բայց հանկարծ հիշեցի, որ դեռ մի ժամ էլ դաս ունենք, և մտքիս մեջ ասացի. «Օֆ, է, մի ժամ էլ կա»:

Իմ չսիրած դասերից մեկն էր: Նորից անհավես նստած էի: Որոշեցի նյութ գրել: Տանը չեմ հասցնում գրել: Նյութս գրելու հետ մեկտեղ մտքով հասա երազանքներիս անհավատալի գոյություն չունեցող դպրոցը՝ Հոգվարթս: Լավ, սա մի կողմ: Վերադառնանք դասարան: Ընկերս դաս էր պատմում, իսկ ես, նստած նրա առջև, լսում էի ինչ-որ ագահություն, խիղճ, քրիստոնեություն և այլ նման բառեր: Դե, Հայոց եկեղեցու պատմության ժամն էր: Դասին ուշադիր չէի և հանկարծ.

-Դավիթ, արի դասդ պատասխանիր,- լսվեց ուսուցչուհու ձայնը: Դե, ուզած-չուզած պիտի պատասխանեի:

-Ալեքսանդր Մանթաշյան, Գալուստ Գյուլբենկյան, Ալեք Մանուկյան…

Սկսեցի դասս պատմել: Դե, պատմել ասածն էլ ճիշտ չէ. գիրքս շրջել, կարդում էի: Զանգը խփեց: Մի տեսակ ալարելով վեր կացա, գիրքս դրեցի պայուսակումս ու գնացի տուն: Լավ, սրանից հետո էլ երևի հետաքրքիր չի լինի: