Ամենօրյա կյանք խորագրի արխիվներ

ani shahbazyan

Մենակ մնալուց վատ բան չկա

17.am-ի նյութերն էի կարդում, ու պատահական տեսա իմ  համագյուղացի Սերոժի նյութը: Վերնագիրը կարդալուց հետո, հետաքրքրություն առաջացավ, թե ինչ է գրել: Բացեցի և կարդացի: Նա գրել էր, թե տանը  մենակ մնալուց լավ բան չկա, իսկ եթե անկեղծ, ես նրա հետ մի փոքր համամիտ չեմ: Կարծում եմ, ամենաանտանելի բաներից մեկը մենակությունն է: Երբ կարդացի վերջացրեցի նյութը, մի դեպք հիշեցի, երբ տանը մենակ էի մնացել: Տատիկս գնացել էր քույրիկներիս հյուր, իսկ պապիկս և եղբայրս չեմ հիշում, թե ուր էին գնացել: Տեղս չէի գտնում: Համակարգչով ֆիլմեր դիտեցի, դասերս սովորեցի, հարևանի տուն գնացի, բայց էլի օրս չէր անցնում: Որոշեցի թխվածք թխել: Շատ լավ ստացվեց: Զանգեցի մորական կողմից տատիկիս և ասացի , որ գա թխվածք ուտելու: Համոզված էի, որ կգա, բայց երբ ասաց, որ զբաղված է և չի կարող գալ, ես շատ տխրեցի: 

Արդեն մթնել էր, և ես վախենում էի մթությունից, տանը մենակ մնալուց: Որոշեցի կրկին գնալ հարևանի տուն: Գնացի, մի որոշ ժամանակ մնացի, իսկ հետո նրանք ինձ չարախնդորեն ասացին.

-Անի ջան, քել ծեր տուն:
-Ինչի՞: Մնամ մի քիչ, մինչև տատիկս գա:
-Մեյ տեղ եյ էթալ, քել ծեր տուն,- ասացին նրանք:
-Լավ, դե որ տեղ եք գնում, գնամ մեր տուն,- ասացի ես:

Մի երկու ժամ անց դուրս եկա տանից, և տեսա, որ  նրանք ոչ մի տեղ էլ չեն գնացել, պարզապես նրանք չցանկացան, որ մնամ իրենց տանը:

boris israyelyan

Շաբա՞թ, թե՞ ուրբաթ

Մի օր, չգիտես ինչու, անհետացել էին քունը խանգարող և շատ հոգեհարազատ խոսքերը. «Բորիս, վեր կաց, ուշացար»: Մի տեսակ կասկածելի էր: Աչքերս բացեցի, նայեցի ժամին, 9:10 էր, արագ անկողնուցս վեր թռա:

-Մա՛մ, շուտ շալվարս տուր:

-Ո՞ր շալվարդ:

-Դպրոցի:

Հագա շալվարս և վազեցի լվացվելու: Հանկարծ պատուհանից տեսա ընկերոջս  ու վազեցի դուրս:

-Հովհաննե՞ս:

-Ի՞նչ:

–Դու է՞լ ես ուշացել:

-Ինչի՞ց:

–Դասից, էլ ինչի՞ց:

-Չէ, ախր էսօր դաս չկա:

-Ո՞նց չկա:

–Տենց, չկա, շաբաթ ա:

-Վա՜խ, ես էլ գիտեմ ուրբաթ ա, լավ սպասի` գնամ փոխվեմ, գամ:

Հասա տուն, մայրս ասաց.

-Ի՞նչ եղավ:

–Հենց իմացա դասից ուշացել եմ, չես էլ ասում, որ շաբաթ ա:

–Բա ո՞ւր ես գնում:

–Դուրս, հազիվ դաս չկա……

Բայց արդեն երեք շաբաթ է, արթնանում եմ, բայց չեմ սխալվում. Հաստատ դաս չկա:

Ռուբիկի խորանարդը առաջիկա շաբաթվա համար

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

2013 թվականի ամառն էր։ Այդ ժամանակ ես տարված էի մարդկության մի հրաշալի գլուխգործոցով, ավելի կոնկրետ, Ռուբիկի խորանարդով, կամ ինչպես շատերն են ասում՝ «կուբիկ-ռուբիկով»։ Ընդհանրապես, ինչ որ բանով տարվելը ինձ մոտ սեզոնային է։ Եթե ինչ որ բանով տարվեցի, առ ու փախի։ Էնքան կզզվացնեմ բոլորին, մինչև նոր թեմա չգտնեմ։ Լավ, ինչևէ, չշեղվեմ կուբիկից։ 

Առաջին հայացքից հասարակ խաղալիք, կարծես թե իրենից ոչ մի դժվարություն չներկայացնող, բայց հենց որ վերցնում ես ձեռքդ և փորձում ես հավաքել, այդ հասարակ խաղալիքը միանգամից դառնում է անհնարին մի բան։ Ի դեպ, այդ անհնարին թվալու շնորհիվ ես բազում գրազներ եմ հաղթել։

«Կուբիկով» սկսեցի հետաքրքրվել այն ժամանակ, երբ մեր մոտի խանութներից մեկում գտա օրիգինալ «կուբիկ», որը ի տարբերություն չինական կեղծիքների, երկրորդ շարժումից չէր կոտրվում։ Օգոստոսն էր, Ռուսաստանից եկած եղբորս հետ, ում նույնպես հետաքրքրել էր այդ խաղալիքի անվան տակ թաքնված, չգիտեմ էլ ինչպես անվանեմ, իրը, սկսեցինք տակն ու վրա անել համացանցը, մինչև որ չսովորեցինք հավաքել։ Կյանքում չեմ մոռանա առաջին անգամ հավաքելս։ Չգիտես ինչ շարժումներից հետո իմ ձեռքում էր հավաքված «կուբիկը»։ Դա ինձ համար իրոք մեծ ձեռքբերում էր։ Ի դեպ, այդ «չգիտես ինչ շարժումները» կոչվում են ֆորմուլաներ։ «Կուբիկը» լրիվ հավաքելու համար պետք է իմանալ դրանցից առնվազն տասը։ Բոլորը իմանալու և վարժվելու դեպքում «կուբիկը» կարելի է հավաքել 14 վայրկյանում։

Մենք մի շաբաթ ման էինք գալիս այդ ֆորմուլաների հետ, այդ թերթիկը, որի վրա գրած էր մեր  պարծանքը, տանում էինք գրեթե ամեն տեղ։ Մի շաբաթից մենք իհարկե սովորեցինք հավաքել «կուբիկն» առանց թերթիկի։

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Համացանցում այդ հրաշքի գաղտնիքը ման գալու ժամանակ մենք ծանոթացանք տասնյակ ուրիշ գլուխկոտրուկների հետ։ Իհարկե, ինչպես իսկական «քանքանչիներ», մենք փորձեցինք դրանք գտնել մեզ մոտ։ Ցավոք, մենզ հաջողվեց գտնել դրանցից մի քանիսը միայն, որոշ մարդկանց մոտ մենք ուղղակի տարօրինակների տպավորություն էինք թողում։ Դե ո՞ւմ ասես «Կներեք, կարո՞ղ ա դուք «կուբիկ-ռուբիկի» եռանկյուն տեսակը ունենաք: Էն որ սենց ֆռռացնում ես, խառնվում ա, հետո պիտի մի կերպ էլի գույները դնես իրանց տեղերը», չի զարմանա։ ճիշտն ասած, ես շատ էի նախանձում եղբորս, քանի որ գիտեի, նրանց մոտ՝ Ռուսաստանում, հաստատ կան այդ բոլոր գլուխկոտրուկները։

Քանքանչի ասացի՝ հիշեցի։ Չգիտեմ որտեղից, իմացել էինք, որ «կուբիկը» պետք է յուղել, որ լավ պտտվի։ Այդպես ես հրաժեշտ տվեցի իմ առաջին «կուբիկին»։

Հիմա, երբ անցել է 3 տարի, ես կարողանում եմ հավաքել միայն ստանդարտ խորանարդը, չնայած ունեմ 5 տեսակի գլուխկոտրուկ։

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Եվ վերջում, կիսվեմ Ռուբիկի խորանարդի մասին մեկ-երկու հետաքրկիր փաստով։

1. Եթե աշխարհի բոլոր խորանարդները դնենք իրար հետև, կստանանք մի գիծ, որը կձգվի հյուսիսային բևեռից մինչև հարավայինը

2. Ռուբիկի խորանարդը կարող է գտնվել 43 252 003 274 489 856 000 տարբեր դիրքերում։ Այդ դիրքերը հերթով ստանալու համար, պտտելով խորանարդի կողմերը 1 պտույտ/վայրկյան արագությամբ, մարդուց կպահանջվի 1400 տրիլիոն տարի։

Հասկացա՞ք, թե իրականում ինչ մեծ բան է այդ հասարակ խաղալիքը։

Արձակուրդները մեկ շաբաթով էլ են երկարացրել, իսկ դրսում ցուրտ է: Ի՞նչ եմ առաջարկում. Փորձեք հավաքել այս կախարդական խորանարդը: Ոչ միայն շատ լավ ժամանց է, այլև իսկական մարզանք է մեր արդեն բթացող ուղեղների համար:

Կտոր մը զվարճանք

Առավոտյան արթնացա ժամը 12:00-ին և հասկացա, որ ուշացել եմ  բատիկայի պարապմունքից:

-Ա՜հ, մա՛մ, էլի չեք արթնացրել:

-Գիշերվա հազարին ես քնում, ուզում ես արթնանա՞ս, համ էլ` ես ի՞նչ իմանամ, որ դու պարապմունք ունես:

-Լա՜վ, լա՜վ, սպասիր զանգեմ Նանեին:

Մոռացա ասել, որ Նանեն ամենամոտ ընկերուհիներիցս է, նրա հետ եմ գնում բատիկայի պարապմունքի:

Զանգերը գնում էին, բայց խոսափողը վերցնող չկար: Հանկարծ.

-Ա՜լո, ո՞վ ա:

-Նա՛ն, ես եմ, դու էլ ե՞ս քնած մնացել:

-Հա, մոռացել էի, որ պարապմունք ունենք, բա դու ո՞ւր ես:

-Տանն եմ, ես էլ էի մոռացել: Լա՛վ, արի արագ հագնվենք, իջնենք:

-Լա՛վ, կգաս ստադիոնի մոտ:

Ճանապարհին հանդիպեցինք իրար ու վազելով, շնչակտուր հասանք տեղ: Ու ի՞նչ, տեսնում ենք՝ դուռը փակ է և զանգելով ընկեր Նելլիին՝ իմանում ենք, որ պարապմունքը ժամը 15:00-ին է: Ճիշտ է, շատ ենք հիասթափվում, բայց մի քիչ մտածելով՝ որոշում ենք նորից չբարձրանալ տուն և ժամանակը միասին անցկացնել: Բարեբախտաբար, զարմանալիորեն մեր ծնողները համաձայնվում են:

Որոշում ենք շրջել խանութներով, բայց Եղեգնաձորում այդ հետաքրքրությունը մեկ ժամ հետո ավարտվում է: Այդ օրը առատ ձյուն էր գալիս, մենք էլ ամբողջովին թրջված էինք ու սոված: Մեր սիրելի «պրյանիկներից» ենք գնում ու մտնելով խանութներից մեկը` սկսում ենք տաքանալ: Մեր միտքը հանկարծ փայլատակում է. որոշում ենք պայթուցիկներ գնել: Ճիշտ է, դա միշտ մանկամտություն եմ համարել, բայց այս անգամ, ինչպես ասում են, «հավեսս էկավ»: Մեր գումարը չէր բավարարում. մտածում էինք՝ ինչպես գումար հայթայթել: Մեր բախտը բերեց, որ Նանեի մայրիկը մոտակայքում էր: Վերջապես հասանք մեր նպատակին: Ամենուրեք մեր գմփգմփոցներն էին լսվում:

Ես որոշեցի, ինչպես մենք ենք ասում, «ծաղիկ-բոմբ» հավաքել ամենամարդաշատ վայրում: Արդեն շատ ուշ էր, ես վառել էի այն, երբ Նանեն բացականչեց.

-Է՜ս մարդաշատ տեղո՞ւմ:

Սկսեց պայթել, բոլորը մեզ էին նայում, բայց, մեկ է, մենք չէինք կարողանում զսպել մեր ծիծաղը, քանի որ մի տղա դրա մոտով անցնելիս ու չնկատելով այն՝ ուղղակի լեղաճաք էր եղել: Իսկ մենք անհոգ ուրախանում էինք: Լավ բան չենք արել, բայց մտածում եմ, որ մեկ-մեկ կարելի է այսպես ուրախանալ: Մանավանդ, երբ բոլորը զարմացած նայում են, որ այդ անկարգության հեղինակը մենք ենք` միշտ խելացի, կարգապահ ու դաստիարակված աղջիկներս:

Վերջապես եկավ մեր երկար սպասված ժամը՝ 15:00-ն: Մենք մի պահ նայեցինք իրար, լրջացանք ու քայլեցինք դեպի առաջնորդարան՝ պարապմունքի:

Ժամանակն է կարդալու

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Ձմեռային արձակուրդները ևս մեկ շաբաթով երկարաձգվեցին: Համացանցում, սոցիալական ցանցերում ամենաշատ տարածվող լուրն այսօր նախարարի հրամանն է` արձակուրդը ևս մեկ շաբաթով երկարացնելու մասին: Եվս մեկ ազատ շաբաթ: Ինչո՞վ զբաղվել, երբ խորհուրդ չի տրվում վարակը տարածելու մտավախությունից այցելել փակ տարածքներ, դրսում էլ ցուրտ է: Խաղեր խաղալն ու սոցցանցերում զրուցելն էլ չափ ու սահման ունի, հոգնեցնում է: Միգուցե ժամանակն է գրքեր ընթերցելո՞ւ: Խոսե՞նք այս մասին:

***

Հեքլբերի Ֆիննը, Թոմ Սոյերը, Աթոսը, Մերի Փոփինսը, Շերլոկ Հոլմսը, ինչո՞ւ ոչ, նաև նրա ընկեր Ուոթսոնը…

…Ես այսպես անդադար կարող եմ ասել իմ հավանած գրքի հերոսներին: Կար ժամանակ, երբ շատ էի ուզում ծանոթանալ Հեքլբերի Ֆիննի հետ: Հետո ինձ  դուր եկավ Մերի Փոփինսը, և այդպես շարունակ: Իմ այդ ցուցակի մեջ է նաև Շերլոկ Հոլմսը: Շատ քիչ է պատահում, երբ ինձ մի հերոս այնպես  է դուր գալիս, որ ուզում եմ անպայման նրա հետ ծանոթանալ:

Հիմա Շերլոկ Հոլմսը գտնվում է այդ ցուցակի առաջին տեղում: Ես կարդացել եմ «Նոթեր Շերլոկ Հոլմսի մասին» գիրքը կես տարի առաջ, բայց այնքան է տպավորվել, որ մինչև հիմա ուզում եմ նրա հետ ծանոթանալ: Ինձ հետաքրքիր է, թե երբևէ կկարողանա՞մ օգտագործել նրա մեթոդները: Իսկ ընդհանրապես, ես ուզում եմ իմանալ, թե ինչպիսի՞ տեսք ունի նա իրականում, արդյո՞ք նման է իմ պատկերացրած Շերլոկ Հոլմսին:

Այսքան մտածելուց հետո  ես պատկերացրեցի, թե մի օր  նրան տեսնեի, վերջիվերջո, ինչպե՞ս կծանոթանայինք:

Երևի Բեյքեր սթրիթում զբոսնելիս կլինեի և հանկարծ կտեսնեի Շերլոկ Հոլմսի տունը: Հոլմսին կտեսնեի իր տան դիմաց կանգնած՝ Ուոթսոնի հետ զրուցելիս:

-Լսիր Հո՛լմս, մեր վերջին գործն եմ գրում:

-Իրո՞ք,-կասեր Շերլոկ Հոլմսը,- դու այդպես էլ չհասկացար իմ մեթոդները: Դու գրում ես մեր գործերը, բայց ո՛չ խուզարկուի տեսանկյունից, դու չե՛ս մանրամասնում այն մասերը, որոնք պետք են:

Ես կգնայի Հոլմսի և Ութսոնի մոտ և կասեի.

-Ի դեպ, ես կարդացել եմ ձեր բացահայտած վերջին գործերի մասին, իսկապես շատ հետաքրքիր էին:

-Շնորհակալություն,- կասեր Ուոթսոնը,-դու երևի մեր նոր հաճախորդն ես:

-Ոչ Ուոթսո՛ն, դու կրկին սխալվում ես:

Նա իմ դեմ կօգտագործեր իր մեթոդները, և չեմ կարծում, թե մենք իրար հետ լեզու կգտնեինք, համենայն դեպս, ես կծանոթանայի Հոլմսի հետ:

Լիլիթ Վարդանյան, Երևան

***

Գիրք կարդալը նորաձեւ չէ՞

-Երեխեք հեչ ի՞նչ գրքեր եք կարդացել, ի՞նչ խորհուրդ կուդաք` կարդամ:

-Աաաա,, Լիլիթ ջան ինչ գիրք, հըմի ո՞վ գիրք կկարդա: Այ, օր խաղերից հարցնեիր` լիքը բան խորհուրդ կուդայի:
-Բայց գիրք կարդալու մեջ ի՞նչ վատ բան կա, օր չեք սիրե, ինտելեկտ կզարգացնե:
-Էդ ինտելեկտը մենք հեռախոսով էլ կռնանք զարգացնենք, ինտեռնետի մեջ ավելի հետաքրքիր բաներ կան: Ֆեյսբուք-մեյսբուք կմտնինք, օրերներս ավելի լավ կանցնի, քան թե գիրք կարդալով`սաղ օրը մեռցնե՞նք: Ընկերներիս հեդ կխոսամ, խնդլու վիդեոներ կնայեմ: Ինչղ-օր հեդամնաց էղնիս:
-Հա, բայց ըդոնք քեզի օգուտ չեն տա, ընդհակառակը, վնաս է, ըդպես օրդ ավելի շուդ կմեռցնես, աչքերդ էլ կցավցնես:
-Կարևորն է, օր նորություններին միշտ տեղյակ եմ, սաղ օրը Քիմ Քարդաշյանի մասին կկարդամ, իրա աղջիկը մեր աչքի դեմը մեծըցավ:
-Դու ըդիկ նորությո՞ւն կհամարես:
-Հա, լավ, դե դու էլ, խաղեր էլ կխաղամ:
-Փաստորեն կոմպը սաղ օրը քու տրամադրությանդ տակ է, հա՞:
-Ընդհանրապես ես հեռախոսով եմ: Օր կոմպը վերցրի` հա, սաղ օրը մոտս կեղնի:
-Է~, լավ, դու անուղղելի ես: Ինտերնետով օրդ մեռցնելու փոխարեն գոնե հետս արի գրադարան` գիրք վերցնեմ կարդամ:
-Քելե, բայց պըտի սպասես` ես խաղս վերջացնեմ նոր:
-Լավ, ես մենակ կերթամ, պակա:
-Պակա:
Է~խ, Է~խ, Է~խ, ահա թե ինչ է անում համացանցը մարդկանց հետ, դարձնելով անտարբեր և անպատասխանատու: Իսկ մի՞թե գիրք կարդալիս այսպես կլիներ:

Լիլիթ Խառատյան, ք.Գյումրի

***

Շնորհակալ եմ, որ դու կաս

Կան գրքեր, որոնք մեզ ավելի հոգեհարազատ են և ավելի մեծ ազդեցություն են գործում: Ինձ համար այդ յուրօրինակ և տարբերվող գիրքը Գաբրիել Գարսիա Մարկեսի «Հարյուր տարվա մենություն» գիրքն է: Իմ կարծիքով գիրքն այն մասին է, որ այն, ինչ ունի սկիզբ, ունի նաև վերջ:

Ցանկացած մարդ, ով մտնում է մեր կյանք, անպայման մի օր հեռանում է` լինի դա մեր ցանկությամբ, թե առանց դրա: Գիրքը սովորեցնում է, որ կյանքում ամեն ինչ չէ, որ մեր ցանկությամբ է լինում: Կյանքը հաճախ փոփոխություններ  է անում, ու հենց այդ փոփոխությունների ժամանակ էլ մենք կորցնում ենք մեզ համար շատ կարևոր ու թանկ մարդկանց: Գրքի գլխավոր հերոսներից մեկը  վերջին դրվագում ասում է.

«Մենք շատ ավելի երջանիկ էինք, երբ չունեինք նույնիսկ տուն, իսկ հիմա ամբողջովին դատարկ եմ զգում»: Ու նաև` որ երջանկությունն այն է, երբ գիշերը պառկում ես քնելու, և գիտակցում, որ դու ինչ-որ մեկին պետք ես և, որ ինչ-որ մեկը Աստծուց շնորհակալ է, որ դու կաս:

Սեդա Սամվելյան, ք.Եղեգնաձոր

***

Ռոբինզոն Կրուզոն

Ասում են, երբ ընկերություն ենք անում, սկսում ենք նմանվել միմյանց: Ես կուզեի, որ իմ ընկերը լիներ Դանիել Դեֆոյի հերոս՝ Ռոբինզոն Կրուզոն: Նա հիանալի խորհրդատու կլիներ, երևի մենք իրար ավելի լավ կհասկանայինք, և ես կսովորեի նրանից, թե ինչպես ճիշտ ապրել: Նա մենակ չէր լինի և, միգուցե, մենք կքննարկեինք ու կբացահայտեինք շատ ու շատ հետաքրքիր գաղտնիքներ: Այսօր բոլորիս էլ պետք է այնպիսի ընկեր, ում հետ հետաքրքիր կլինի, և կվայելես նրա հետ անցկացրած ամեն պահը:

Ահա, թե ինչու կցանկանայի ընկերանալ հենց Ռոբինզոն Կրուզոյի հետ:

Սուսաննա Միկոյան, ք.Երեւան

***

Տանիքում ապրող Կառլսոնը

Ես շատ գրքեր եմ կարդացել և հավանել հերոսներին, բայց ամենաշատը կուզենայի ընկերանալ Կառլսոնի հետ: Քանի որ, իսկը իմ ընկերն է: Ես միշտ երազել եմ թռչել, բայց որ չեմ կարող, ի՞նչ անեմ: Անգամ երբեմն թիթեռի թևեր եմ պատրաստում ու պատկերացնում, թե թիթեռ եմ: Նաև կուզենայի լինել իր տանը՝ տանիքում: Այնտեղից կտեսնեի, թե ինչ տներ են փոքրիկ-փոքրիկ դրված: Միշտ ցանկացել եմ լինել այնտեղ: Մենք միասին լավ ժամանակ կանցկացնեինք այդ փոքրիկ տնակում և միասին կխաղայինք իր սիրելի խաղը՝ «Վազվզել տանիքների վրայով»: Ճիշտ է, խաղալիս շատ էի ճչալու, բայց մեկ է՝ կցանկանայի իր հետ խաղալ: Մի խոսքով՝ կուզենայի ընկերանալ տանիքում ապրող Կառլսոնի հետ:

Բայց հիմա ամեն բան մի քիչ փոխվել է: Միշտ կիրակի օրերին տխուր եմ լինում, քանի որ պետք է նյութ գրեմ, որն էլ «դաժան» ձևով եմ գրում, որովհետև գիրք չեմ կարդում և լավ մտքեր չեմ ունենում: Ինչ էլ գրում եմ, ուսուցչուհի չլինելով էլ, հասկանում եմ, որ խառը-խշտիկ բան է, և թեմային համապատասխան չէ: Իսկ մնացած օրերին զբաղված եմ լինում դասերով և չեմ էլ հասցնում գոնե մտածել համառոտ մի պատմություն: Իսկ երբ գիրք էի կարդում, այնքան լավ մտքեր էին առաջանում: Ամեն անգամ, երբ նստում եմ, որ թեման գրեմ ու չեմ կարողանում, անընդհատ ուզում եմ ձգձգել ժամանակը, որ կարողանամ մտածել, բայց չեմ էլ մտածում: Անընդհատ ասում եմ` հիմա կգրեմ,  բայց 2 անգամ ասելուց հետո զգում եմ, որ այլևս չեմ կարող ձգձգել ժամանակը: Տան մեջ այս ու այն կողմ քայլելով՝ ժամանակս կորցնում եմ: Այդպես ման եմ գալիս մինչ երեկո: Մտքիս ինչ գալիս է, գրում եմ, բայց գիտեմ, որ լավը չի լինելու: Երանի բանաստեղծներին ու հեքիաթագիրներին, որ հեշտ գրում են հեքիաթը, բանաստեղծությունը, ոչ թե ինձ նման մինչ երեկո ման են գալիս: Բայց մի բան հաստատ կարող եմ ասել. երբ գիրք էի կարդում, այսքան չէի տառապում:

Անի Նալբանդյան, ք.Երևան 

***

Զբաղմունք չկա 

Ահա և դպրոցական արձակուրդները ևս մեկ շաբաթով երկարեցին: Եվս մեկ շաբաթ անելու բան չեմ ունենալու, ևս մեկ շաբաթ շարունակելու եմ քնել մինչեւ կեսօր, և ևս մեկ շաբաթ ժամանակիս մեծ մասը կտրամադրեմ համակարգչին: Մի կողմից լավ է, որովհետև կկարողանամ ավելի շատ նյութեր գրել ու ուղարկել Պատանի թղթակիցների ցանցին, սակայն դրանից զատ իրոք անելիք չեմ ունենալու: Ինչ ուզում է լինի, դպրոցում լավ է, ինչպես մեր բարբառով է հնչում. «Դպրոցի տեղը գզգացվի»: Անտանելի է, երբ անելու բան չեմ ունենում: Մեկ-մեկ նկարվելն է օգնում: Կգիտենաք սելֆին, բայց ինչքա՞ն, մինչև ե՞րբ: Ինչպես մայրիկս է ասում.
-Հերիք չէ՞, չհոգնա՞ր, օր ձեն չհանեմ, ժամերով կնկարվիս, չէ՞:
Կամ ինչպես հայրիկս է ասում.
-Էդ հեռախոսը էլ ձէռդ չտեսնիմ:
Հիմա կասեք` «անելու բան շատ կա, մտքին տեղ լինի»: Հա, չեմ հերքի, կան, բայց եթե այդ բանը սրտովս չէ, անելս չի՞ գալիս:

Օրինակ, գիրք կարդալ: Հիշում եմ, փոքր ժամանակ սիրում էի կարդալ, շատ գրքեր ունեմ, որոնք ծնողներս են գնել հատուկ իմ խնդրանքով: Հաճախ էի այցելում գրադարան, այնտեղից գրքեր վերցնում և կարդում: Մի խոսքով, երբ անելու բան չէի ունենում, իմ սիրած զբաղմունքով էի զբաղվում: Իսկ հիմա արդեն ուրիշ է: Մի կերպ հանձնարարված գրքերն եմ կարդում, ուր մնաց լրացուցիչ: Գիտակցում եմ, որ վատ է, բայց ինքս ինձ ստիպել վերադառնալ նախկին սովորությանս չի ստաացվում, այդ իսկ պատճառով հիմնականում զբաղմունք չեմ ունենում: Իսկ դպրոցում, թե դասերը, թե երեխաները այդ խնդրի լուծումն են դառնում:

Ասածս ինչ է, որ շատ եմ ուզում չեղյալ համարվի արձակուրդների երկարացման որոշումը, բայց թե շատ բան եմ ուզում: Դե լավ, պատրաստվեմ գալիք շաբաթվան: Շատ դժվար շաբաթ է սպասվում ինձ, որովհետեւ նախկինի պես բան չեմ ունենալու անելու: Աաա՜ մոռացա, հիմա կասեք` «բա դասե՞րդ», պատասխանեմ. հենց այսօր վերջացրել եմ բոլոր դասերս, մի բան էլ ավել:

Հռիփսիմե Բալոյան, ք.Գյումրի

seryoja baboyan

Էլի մակարոն

Սովորական օր էր, սովորական առավոտ, սովորական առօրյայով։ Արթնանում եմ ինչպես ամեն հանգստյան օրվա պես՝ աքլորի «կլկլացնող» ձայնից։ Ժամը ութն էր: Վեր կացա, լվացվեցի, ընթրեցի ու դուրս եկա փողոց։ Փողոցում կենդանի շունչ չկար, իհարկե ինձանից ու մեր հարևանի կատվից բացի, որը միշտ նստած է լինում հարևանի դարպասի դիմաց։ Մտա տուն, ուզում էի միացնել հեռուստացույցը ու հանկարծ․
-Սերո՜ժ,- ձայն տվեց ընկերս:
-Հը, արի ներս։
-Կգա՞ս` գնանք հոպարենց տուն, բան կա բերելու։
-Հա, գալիս եմ։
Իրականում հավես չունեի տնից դուրս գալու։ Արդեն հասնում էինք, մեկ էլ մի երեխայի լացի ձայն լսեցի․
-Էլի՞ մակարոն, լավ էլի, մամ։
-Տղաս, փող չկա ձեռքս, պապադ ե՞րբ ա փող ուղարկում, որ մենք էլ լավ բաներ ուտենք։
Երեխայի այդ խոսքերը և մոր պատասխանը ինձ մտածելու տեղիք տվեց։ Մի պահ ես մեղադրում էի երեխային, որ առանց հասկանալու իրավիճակի լրջությունը, պահանջներ էր ներկայացնում և տրտնջում։ Բայց չէ՞ որ երեխա է, չի հասկանում։ Մի կողմից մեղադրում եմ հորը, որ փող չի ուղարկում, բայց նրան էլ չես կարող մեղադրել, որովհետև արտագնա աշխատանքի մեկնողներին ժամանակին չեն վարձատրում։ Չգիտեմ, թե ինչ կատարվեց ինձ հետ այդ պահին, չեմ կարող նկարագրել. բարկություն, խիղճ, թե․․․։ Ընկերոջս հարցրեցի.
-Դու ճանաչո՞ւմ ես այդ մարդկանց:
Նա ինձ պատասխանեց․
-Ավելի լավ էր` չճանաչեի։
-Ինչի՞։
-Երկար պատմություն ա, հետո կպատմեմ։
Ես այդպես էլ չիմացա, թե ինչու նա ինձ չպատմեց նրանց մասին։ Խոստացավ, որ կպատմի, բայց դեռ հարմար պահ չի եղել, որպեսզի հարցնեմ։
Մոտ օրերս ես նորից անցնում էի այդ փողոցով։ Երեխայի ծիծաղի ձայնն էր լսվում, այդ նույն երեխայի, որը մի քանի օր առաջ լաց էր լինում։ Ըստ երևույթին նրա հայրն էր վերադարձել արտերկրից։ Այդ պահին սրտիցս կարծես մի մեծ քար ընկներ։ Ես մի պահ կանգնեցի և հանգիստ շունչ քաշեցի։ Ես նկատեցի նաև, որ տանը, որտեղ ապրում էր այդ ընտանիքը, շինարարություն էր ընթանում։ Ես ի սրտե ուրախացա և տուն հասնելուն պես այդ մասին պատմեցի մայրիկիս։ Ես ուրախ էի, որովհետև էլ չէի լսելու այդ երեխայի լացը, մոր պատասխանը և ամենակարևորը, նրանց կիսաքանդ տունը։

Հարազատ միջավայր

Ինձ միշտ հետաքրքրել է կենդանական աշխարհը: Յուրաքանչյուր կենդանի ունի իր առանձնահատկությունները և զբաղմունքը:
Հիշում եմ, միշտ առանձնահատուկ ուշադրություն եմ դարձրել փողոցում մնացող կատուներին, խղճացել, կանգնել, մի քիչ մտածել ու հետո, գրկելով կենդանուն, վազել եմ տուն: Ճի՛շտ է, դժվար է այդքան կենդանիներ տանը պահելը, բայց ինձ միշտ հաջողվում էր համոզել տնեցիներին: Ամեն ձմեռ մի կատու դառնում էր մեր ընտանիքի անդամ: Տատս, տեսնելով նորեկ կատուներին, ամեն անգամ ասում է.
-Է՜, Սոֆյա՜, էլի՞ կատու: Լավ, բե՛ր, բե՛ր, տեսնենք էս մեկին որտեղ ենք տեղավորում:
Տատս արդեն հարմարվել էր իմ այդ բնավորությանը: Ձմռանը փոքրերին փորձում էի տուն բերել և տեղավորել վառարանի մոտ: Ա՛յ, դա համոզելը մի քիչ դժվար էր ստացվում:
Դպրոցից տուն կամ տնից դպրոց ճանապարհին, երբ մի կատու էինք տեսնում, և ես սկսում էի կանգնել ու մտածել, ընկերներս ասում էին.
-Էլի գնաց իրա կենդանական աշխարհը: Արի՛, ուշանում ենք, դրա ժամանակը չի:

Մանկությանս երազանքն էր՝ դառնալ մեծահարուստ և վարձել աշխատողներ, որոնց գործը կլիներ փողոցից գտնել անօգնական կենդանիներին և պահել: Բայց քանի մեծացա, այնքան հասկացա, որ երազանքս իրագործելը բարդ է:
Շանս երկու տարի է, ինչ պահում եմ. հայրս է գնել: Շանս անունը Հերման Է: Սիրում եմ պատուհանից հետևել շանս և կատուներիս խաղերին, հաճախ էլ` կռիվներին: Շունս միշտ փորձում է ընկերական հարաբերություններ ստեղծել կատուների հետ: Նրանք վախենում են և թաթով հարվածում շան պոչին, իսկ նա ավելի է ոգևորվում:

Ամռանը շանս հետ ֆուտբոլ եմ խաղում, իսկ կատուներս սիրում են, երբ իրենց հետ թելի կծիկով եմ խաղում:
Կատուներիցս մեկը շատ է կապված շանս հետ: Կարելի է ասել, որ նրանք անբաժան ընկերներ են: Ձմեռը նրանք միասին են քնում` չսառչելու համար: Հիմնականում չեմ սիրում կատուներիս անվանակոչել, բայց այս մեկի անունը Չիտա է, որի անունն էլ կապված է մեկ այլ պատմության հետ:

Ունեի մի շատ յուրահատուկ կատու, ում ամբողջ կյանքիս ընթացքում կհիշեմ: Նա միշտ ուղեկցում էր ինձ դեպի դպրոց: Շատ հավատարիմ էր, իսկ ես էլ շատ կապված էի նրա հետ: Մի օր էլ տուն վերադարձա, բայց նա չկար: Հետաքրքրվեցի և օրեր անց իմացա, որ մեքենայի տակ է ընկել: Դա ինձ վրա շատ ազդեց:
Ինձ համար դժվար է լինում նրանցից բաժանվել, բայց, երբ տեսնում եմ, որ կենդանիները շատացել են, և դժվար է նրանց պահելը, ես հետաքրքրվում եմ և գտնում եմ մարդիկ, ովքեր ցանկություն կհայտնեն պահել նրանց:
Վերջապես գալիս է ձմեռը, և միակ հոգսը, որ ես ունենում եմ, դա կենդանիներին տեղավորելն է: Հերմանը և Չիտանն մնում են ավտոտնակում, իսկ փոքրերը տան կողքի սենյակում, գիշերն էլ՝ վառարանի մոտ:
Հաճախ կենդանիների մեջ նկատում եմ այնպիսի հատկություններ, որոնք մարդկանց մեջ երբեք չեմ տեսնում: Երբ մենակ եմ լինում, սկսում եմ կիսվել կենդանիներիս հետ կամ պատմել անցկացրածս օրվա մասին: Իսկ նրանք էլ այնպիսի դեմքի արտահայտություն են ընդունում, իբր թե հասկանում են: Հուսամ, հասկանում են:

Շուտով


Լուսանկարը՝ Անի Ուզունյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ուզունյանի

-Ամիս ամսաթիվն էլ ե՞նք գրում թեստի վրա,- հարցրեց կողքիս նստողը:

-Հա, էսօր քա՞նիսն ա,- հարցին հարցով պատասխանեցի ես:

-Դեկտեմբերի 21-ն ա,- գրեց իր թեստի վրա դասընկերուհիս ու նայելով դեմքիս զարմանքին հարցրեց.

-Ի՞նչ եղավ:

-Արդեն դեկտեմբերի 21-ն ա՞: Արագ անցավ: Հեսա Նոր տարի ա:

-Հա,- անտարբեր ասաց նա:

Իսկ ես նայեցի թեստի վերևում գրված ամսաթվին և ընկա մտքերով: Նոր տարին մոտենում է` շուտով կարճ, բայց շատ անհրաժեշտ ու սպասված արձակուրդներ առանց պարապմունքների, ինչ-որ հրաշքի սպասում, լավ տրամադրություն, նոր հույսեր, ջերմ զգացումներ, գեղեցիկ լուսավորված փողոցներ, Ամանորյա հրաշալի ֆիլմեր, երգեր… 

Չնայած դրանք շատ սպասված էին, բայց դրանց այդքան մոտիկ լինելն ինձ մի պահ հաճելի անակնկալի բերեց:

Անցյալ տարի ասես ամանորյա տրամադրությունս կորած լիներ, իսկ այս տարի ես ոգևորությամբ ու մանկան պես հրաշքների հավատով սպասում եմ Նոր տարվա գալուն: Չգիտեմ, թե ինչո՞ւ էր իմ ամանորյա տրամադրությունն ինձ լքել, բայց նրա վերադարձին ես միայն ուրախ եմ:



Երաժշտությունը իմ կյանքն է

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Ինձ թվում է, չկա այնպիսի մարդ, որ երաժշտություն չսիրի: Ճիշտ է, բոլորիս ճաշակները երաժշտության հարցում տարբերվում են իրարից, սակայն ամեն մեկս էլ ունի իրեն հարազատ երաժշտությունը: Երաժշտությունն ինձ օգնում է մտքերս իմի բերել և ստեղծագործել: Իմ կարծիքով, այն շատ լավ միջոց է մարդու հոգեվիճակը նկարագրելու համար:
Երաժշտությունը մի ուրիշ աշխարհ է, աշխարհ, որտեղ գտնում ես ինքդ քեզ: Ես իմ կյանքը առանց երաժշտության պատկերացնել չեմ կարող…

Ահա թե ինչ է լինում, երբ տատիկս ինձ տեսնում է ականջակալներով.

-Էդ անգոջնիդ (ականջներիդ) հի՞նչ էս տիրալ:

-Տատի, ականջակալներ ա, երգ եմ լսում:

-Քինա տասերդ է սովորի:

-Տատ, սովորել եմ արդեն:

Ու տատիկս գլուխը շարժելով հեռանում է: Հետո գալիս է եղբայրս:

-Հեռախոսդ տուր մի քիչ խաղ խաղամ:

-Ամբողջ օրը կոմպի մոտ նստած ես, հիմա էլ ասում ես` տուր խաղամ: Երգ եմ լսում, չեմ կարա տամ:

Ու եղբայրս նեղացած գնում է: Հիմա էլ մայրիկը.

-Սոն~ա,Սոն~ա: Չե՞ս լսում:

-Հա, մամ, ի՞նչ ա եղել, երգ եմ լսում:

-Արի’, ինձ օգնելու բան կա:

-Մամ, կլինի՞ մի քիչ հետո, մի քիչ երգ լսեմ նոր:

-Դիր մի կողմ, արի, հետո կլսես:

Ու մայրիկը բարկանում է…

Ախր, ի՞նչ անեմ, որ առանց երաժշտության չեմ կարող: Չեմ հասկանում` ե՞ս եմ մեղավոր, թե՞ երաժշտությունը:

Էս ամառ էլ ըսպես անցավ…

Լուսանկարը՝ Աստղիկ Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Աստղիկ Ավետիսյանի

Էնքան են էդ խեղճ կենդանիներին նեղացնում,որ իրենք էլ մեզ վախեցնում են: 
Ինչ որ է, ինչ էի ուզում ասել, հա, հիշեցի: 
Ամառային տաք օր էր, բայց ամպեր էին հավաքվել: Մտածում էինք անձրև կգա, բայց մեր բախտից էր` չեկավ:
Լավ, երկար-բարակ չասեմ, միանգամից անցնեմ պատմությանը: Ինձ համար տանը նստած Կ. Զարյանի «Նավը լեռան վրա» գիրքն էի կարդում ու հանկարծ բղավոցներ լսեցի: Զարմացած ասացի. «Յաաա, էս ի՞նչ էր» ու դուրս գնացի: Ձայները մեր հարևանի տան մոտից էին գալիս: Գնացի այնտեղ, տեսնեմ` ինչի են ձայները գցել գյուղով մեկ: Գնացի ու հարցրեցի, թե ինչ է եղել:

-Ի՞նչ բդի էղնի: Օձն եկել մտել է կուխնու քարի տակ ու դուրս չի գա,- հուզված ասաց հարևանուհիս:

Հարսն էլ պատմեց, որ քույրս աշխատանքի գնալիս է եղել, էդ օձին բարեբախտաբար չի տրորել (քույրս մեզ մի հատ չի էլ զանգել), բայց օձն էլ վախեցել, մտել է էդ քարի տակ: Եկան հարևաններով հավաքվեցին էտ խեղճ օձի գլխին: Ուզում են քարի տակից հանեն: Մայրս ու մեր հարևանի հարսը բահով քարը բարձրացրին: Օձը սկսեց սողալով դուրս գալ ու փորձեց փախչել: Ու հանկարծ, չգիտես ինչպես, ճանապարհը փոխեց ու սողալով մտավ մեր տուն: Դու մի ասա, մեր լոգարան տանող ջրի խողովակի մոտ փոքր անցք կա: Էս օձը անցքով մտավ մեր լոգարան: Բոլորս խառնվել էինք իրար: Մարդկանց մի մասը մնաց դուրսը (ես էլ իրենց հետ), որ հենց օձը դուրս գա, ասենք, մնացածն էլ մտան ներս: Էս իմաստուն կենդանին վախեցավ ու դուրս չի գալիս: Բոլորն ասում էին, որ ամեն ինչ լավ կլինի, ու գնում իրենց գործերով: Երեկոյան ստիպված մտանք ներս, ինչ լինում է` թող լինի:

Մեծերից ոմանք ասացին կաթ դնենք, եթե առավոտյան չեղավ կաթը, ուրեմն, տանն է, եթե եղավ, ուրեմն, օձը գնացել է: Անցավ մի քանի օր, օձից ոչ ձեն կար, ոչ էլ ծպտուն: Էդ իմաստուն կենդանին գտել էր հարմար պահ, տեսել էր, որ մարդ չկա, որտեղից մտել` այնտեղից էլ դուրս էր եկել:

Հիմա հարևաններով հիշում ու ծիծաղում ենք և ասում. «Էս ամառն էլ ըսպես անցավ մեր Բանդիվանում»: