tatev aghazaryan

Արտյոմի հոդվածից հետո

Երբ կարդացի Արտյոմ Սաֆարյանի «Գրագողություն» հոդվածը, որոշեցի հենց այդ պահին մտքիս եկածը գրեմ: Բայց բնավորությանս համաձայն, ինքս ինձ ասացի. «Չէ, Տաթ, մի քիչ սպասիր, հետևիր անցուդարձին, որ ապացույցներով ներկայանաս»:

Ու հենց այդպես էլ արեցի: Հետևեցի, ու թղթակիցներից ոչ ոք չէր արձագանքում: Ինչո՞ւ չեք ուզում շարժել (ինչպես Արտյոմն էր ասում) ձեր ուղեղի գալարները: Նրա հոդվածից անցել է մոտ չորս ամիս, բայց ոչ մի արձագանք: Երևի չեք էլ նկատել, որ 17.am-ում էլ լինում են ինձ համար անընդունելի գրագողության պես բաներ (որին մի փոքր ավելի ուշ կանդրադառնամ):

Գրագողությամբ գրված գրքերը, այդ միօրինակ ֆիլմերն ու երգերը երկար ժամանակ համբավ չեն ունենում և չեն հասնի նույն պատվանդանին: Ուղղակի «քոփի-փասթ» անելով չեն հասնի նույն արդյունքին:

Օգտվել ուրիշի մտքերից, ես ընդունում եմ միայն այն դեպքում, երբ մշակվում են այդ հում էլեմենտները, քանզի պետք է հեղինակը քրտնի, չարչարվի, որ չմշակված գաղափարները չօգտագործվեն իր դեմ և հետևաբար չի մեղադրվի գրագողության մեջ:

Իսկ հիմա անդրադառնամ 17.am-ում իմ աչքից չվրիպած հինգ հոդվածների, որտեղ բոլորն էլ շա՜տ հետաքրքիր հատկանիշներով ներկայացնում էին անձնակազմին: Ուրեմն, օգոստոսի 4-ին հրապարակվեց Սարգիս Մելքոնյանի «Որպես ավարտ» հոդվածը (շատ լավ էր նկարագրել ճամբարի ընկերներին),հետո հրապարակվեց Լիդա Արմենակյանի «Մի անգամ «Մանանայում» հոդվածը (հետաքրքիր էր նորեկի կարծիքը անձնակազմի մասին), սրան հաջորդեցին Սերյոժա Բաբոյանի «Աղվերան Մեդիա ճամբարից լիցքավորված», Անի Հարությունյանի «Վերջացավ…» և Անգելինա Կարապետյանի «Փոփոխություններ» հոդվածները: Ես ընդունում եմ այս ձևը, որովհետև մեր թղթակիցները ոչ թե «քոփի-փասթ» էին արել նույն հատկանիշները, այլ թեև նույն թեմայով, բայց ամեն մեկը իր տեսանկյունով էր գրել:

Իսկ ի՞նչ է հեղինակային իրավունքը: Փաստորեն գոյություն ունի մի օրենք, որի համաձայն գրագողությունը համարավում է քրեորեն պատժելի արարք, որն էլ հետևյալն է՝ ՀՀ Քրեական օրենսգրի 158-րդ հոդվածով՝ «Հեղինակային կամ հարակից իրավունքի օբյեկտն ապօրինի օգտագործելը կամ հեղինակությունը յուրացնելը, եթե այդ արարքը խոշոր վնաս է պատճառել, պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքով՝ առավելագույնը երկու տարի»: Բայց մի հարց՝ աշխատո՞ւմ է այս օրենքը: Դժվար, թե:

Տեսնեմ՝ էլ ո՞վ ինձ նման հետազոտական աշխատանք կանի: Եվ այս իմ բնավորության պատճառով մայրս ինձ ասում է «ֆռից»:

Խմբագրության կողմից. Կիսում ենք Տաթևիկի մտահոգությունը, և շատ ուրախ ենք, որ հենց դուք՝ պատանի թղթակիցներդ եք բարձրացնում այս հարցը: Նա, ով մտավոր արժեք է ստեղծում, արդեն հասկանում է, թե ինչ ծանր ու ցավալի բան է, երբ գողանում են մտքերդ: Դե ինչ, քննարկումը շարունակվում է:

Ani avetisyan

Իմ մտքերի ավտոբուսը

Կանգառում եմ: Ավտոբուսը չի եկել, իսկ մարդիկ շտապում են: Պատրաստում եմ ականջակալներս: Եկավ, նստեցինք: Շուտով կշարժվի, բայց մարդիկ դեռ նստում են: Նրանցից մեկն էլ կողքիս է նստում, վերցնում եմ տոպրակս: Գլխով բարևում է: Շարժվեցինք:

Երբեմն թվում է, թե մեքենայի մեջ լինելուց լավ բան չկա, կարող ես մտածել ինչքան ուզես:

Կանգնեց: Երևի կարմիր լույս է: Շատ երկար տևեց, փաստորեն խցանում էր: Ներսում մարդիկ զրուցում էին, բայց ես միայն շրթունքների շարժն էի տեսնում: Պատուհանից այն կողմ ավելի հետաքրքիր էր: Աշունից մնացած տերև էր, որ քամին փողոցում էր թողել, բայց փոքրիկը բախտավոր էր երևում, չարաճճի երեխայի պես խաղում էր մեքենաների հետ ու դուրս պրծնում, չզգացի, թե քանի րոպե «Բռնոցի» խաղացին տերևն ու մեքենաները, բայց նա դեռ տեղում էր, երբ ավտոբուսը շարժվեց:

Դեռ զրուցում են, ցածրացնում եմ երաժշտության ձայնը, որ լսեմ, թե ներսում ինչ  է կատարվում: Երևի բոլորին թվում է, թե հենց ավտոբուսների մեջ են քննարկվում աշխարհի ամենակարևոր ու հրատապ թեմաները: «Բա իմացա՞ք….»,- ու հասցնում են 30-40 րոպեի ընթացքում խոսել աշխարհի բոլոր կողմերից, վերջում էլ հասնել իրենց փոքրիկ համայնքներն ու քննարկել նրա բնակիչների այս ու այն ասածը, արածը կամ լսածը: Հետաքրքիր էակներ են մարդիկ, ուղղակի ափսոս, որ մեքենայից իջնելուց հետո հասկանում ես, որ լսածդ իրականում ոչինչ էր…

Նայում ես մարդկանց ու նրանց գորշ մոխրագույն հայացքներին ու մի պահ կորցնում մտածելու կարողությունը. «Իսկ եթե՞»… Բայց այստեղ «իսկ»-եր ու «եթե»-ներ չկան, ամեն բան այստեղ չգրված օրենք է, որ արդեն շատ երկար ժամանակ են պահպանում… Դրա համար էլ աշխատում եմ չհանել ականջակալներս, եթե կողքիս ծանոթ մարդ չի նստել, իսկ եթե նստում էլ է՝ երկար զրուցելու բան չկա, քիչ հետո ընկերներս կրկին միանում են ինձ:

Հետաքրքիր մի բան էլ կա մեր մտքերի ավտոբուսում. լսածս երաժշտությանը միշտ յուրահատուկ գործիքավորում է ուղեկցում, մոտավորապես այսպես.

«Գտա քեզ երկնքում,
Դըռռ-դըռռ-դըռռ…
Հանգիստ քնի գրկում,
Դըռռ-դըռ-դըռ»…

Ինչևէ: Շարունակում ենք ճանապարհը, բայց երևի այլևս պատմելու բան չմնաց, շուտով կհասնենք, ու ավտոբուսում քիչ առաջ ձևավորված հանձնաժողովի անդամները կանցնեն իրենց սովորական կյանքին: Իսկ ես ամեն անգամ այդ «առեղծվածային» փոխադրամիջոցը նստելիս կրկին կփորձեմ կտրվել աշխարհից ու տարվել մտքերով:

milena antonyan (aragacotn)

Հեռախոսս ու ականջակալներս

Ինձանից մեծերը երանի են տալիս այն ժամանակներին, երբ չկային բազմատեսակ սարքավորումները: Իսկ երբեք չեմ կաողանում պատկերացնել կյանքս առանց այդ ամենի: Ինձ շատ հաճախ տրվող հարցին, թե արդյոք չե՞մ մոռացել վերցնել հեռախոսս, ես շատ հանգիստ պատասխանում եմ.

-Եթե նույնիսկ մոռանամ վերարկուս, պայուսակս, կոշիկս, հաստատ երբևէ չեմ մոռանա հեռախոսս ու ականջակալներս:

Ես համարյա ամեն ինչ անում եմ ականջակալները ականջիս՝ մտածում եմ, նկարում, կարդում և այլն: Հաճախ ես էլ եմ մտածում, որ այս բոլոր սարքերը խանգարում են մարդուն: Ստեղծում են մի շարք անբուժելի հիվանդություններ: Նաև ըստ ինձ, մարդիկ իրենց կյանքի մեծ մասը անցկացնում են համակարգչով կամ հեռախոսով ինչ-որ բան անելով: Բայց այս ամենը իմանալով, ես չեմ կարողանում հաղթահարել հեռախոսս կորցնելու վախը: Երբ մի օր որոշեցի ջնջել հեռախոսիցս ամեն ինչ ու այն հանձնել մայրիկիս, հասկացա, որ նրա մեջ են իմ ողջ պատանեկությունը, իմ մտքերը, իմ երազանքներն ու նպատակները, իմ նախասիրությունները, իմ ընկերներն ու ամեն ամեն ինչ: Երևի միայն մեծ կամքի ուժը կարողացավ ստիպել ինձ ջնջել ամեն ինչ, բայց… Բայց երբ ամեն ինչ ջնջված էր ու պատրաստ, ես վերջին վայրկյանին հասկացա, որ չեմ կարող ուղղակի կորցնել այն: Հասկացա, որ 21-րդ դարի հիվանդությունը դարձել է իմ միակ ընկերը:

Հոգեբաններն այս ամենը կանվանեն «կախվածություն հեռախոսից»: Երևի այդպես էլ կա, բայց ինձ համար շատ դժվար է կորցնել հեռախոսս ու իրենից անբաժան ականջակալներս:

Ani avetisyan

Հրաժեշտի երգերը

Հոգնած աչքերս փակում եմ՝ ամեն գիշերվա պես հավատալով, որ 10 րոպեից կքնեմ… Բայց ախր, հենց գիշերներն եմ հիշում այն ամենը, ինչի մասին ցերեկը երևի չեմ էլ մտածում: Գիշերներն են գալիս և ուղեղս մխրճվում անծանոթ երգի բառերը, ավելի ճիշտ՝ երգից երկու բառ: Սկսած Սթինգից, վերջացրած՝ Նիրվանայով: Երբեմն էլ՝ հայկական երգերն են հիշում, որ պիտի քունս խանգարեն, մինչև չգտնեմ ու լսեմ իրենց: Փնտրում, գտնում եմ ու կորում երգի նոտաների մեջ, մինչև բառերը բռնում ու դուրս են հանում ինձ:

Հիշում եմ մի երգից երկու տող, որը բերանումս էր ոտանավորի պես, բայց նոտաները չգիտեի: Այսպես էր.

-Տղե՛րք, կհիշե՞ք երազները մեր…

Շարունակությունը չէի հիշում, բայց հորինում էի, ուզում էի, որ լսեմ երգն, ու այդ երազներն իրականացած լինեն: Բայց, գտա երգն ու… Ու չզարմացա, որ տղերքի մասին երգի մեջ Ամալյանի ծանոթ ու մի քիչ խռպոտ ձայնն էր: Զարմացա, թե ինչո՞ւ չի ստացվում Ամալյան երգչից անջատել ազատամարտիկին ու մի քիչ էլ իր երգելը լսել:

Միայն երրորդ անգամից երգի բառերին ուշադիր եղա.

-Տղե՛րք, ծիլերը մնացին անտեր…

Ասես մի բան պոկվեց ինձանից: Կրկին նույն անտեր մնացած ծիլերն են: Աչքերիս առաջով անցան հայ պոեզիան, երգարանն ու արձակը, բայց ինչքան էլ փորձեցի՝ չգտա պատերազմից տուն դարձողին դիմավորող, ուրախ երգ: Կամ եթե կային էլ՝ քիչ էին, շատ քիչ: Ինչո՞ւ են մեզ մոտ միայն անտեր ծիլեր, տուն չդարձող սերմնացաններ ու կռվի ճանապարհող երգեր: Ու չեմ ուզում հասկանալ, թե ինչու չեն հնանում այդ երգերը: Կրկին երգի տողերն էին.

-Իսկ մենք այս կյանքում դարձել ենք ստվերներ…

…Իսկ ինչո՞ւ ենք միշտ ճանապարհում, բայց չենք դիմավորում: Ինչո՞ւ…

Երանի չիմանայի իմ իսկ հարցի պատասխանը: Կամ գար մի օր, երբ իմացածս էլ պետք չգար: Մի օր էլ՝ «Տղերքի երգը» լսեի ու հիշեի, որ վերջին անտեր ծիլերը տղերքն ապրիլին են թողել…

Քրիստոս ծնավ եւ հայտնեցավ, մեզ եւ ձեզ մեծ ավետիս

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

Մեզանից 2017 տարի առաջ՝ մեր թվարկության մեկ թվականի հուվարի 5(6)-ին կատարվեց մարդկության կողմից երկար սպասված մարգարեությունը: Եսայի մարգարեն ասում է. «Ահա Կույսը պիտի հղիանա և որդի ծնի, և Նրա անունը պիտի լինի Էմմանուել» (Եսայի Է 14): Ապա Ղուկասի Ավետարանում կարդում ենք. «Եվ նա ծնեց իր անդրանիկ որդուն, խանձարուրի մէջ փաթաթեց նրան ու դրեց մսուրի մեջ, որովհետև իջևանում նրանց համար տեղ չկար»: Նախ մենք տեսնում ենք, որ Փրկչի ծննդյան համար ընտրվել էր ամենահասարակ տեղը, ապա Քրիստոսի ծննդյան լուրը հրեշտակը առաջինը հայտնում է հասարակ հովիվներին. «Մի՛ վախեցեք, որովհետև ահա ձեզ մեծ ուրախություն եմ ավետում, որը ամբողջ ժողովրդինը կլինի. որովհետև այսօր Դավթի քաղաքում ձեզ համար ծնվեց մի Փրկիչ, որ օծյալ Տերն է» (Ղուկ.Բ 10-11): Իրապես և եղավ ամբողջ ժողովրդինը:

Հիսուս Քրիստոսի Սուրբ Ծննդյան տոնը սկսվում է հունվարի 5-ի երեկոյան, քանի որ եկեղեցական օրը փոխվում է երեկոյան ժամերգությունից հետո` ժամը 17.00-ից: Սուրբ Ծնունդն սկսում ենք տոնել հունվարի 5-ի երեկոյան և հունվարի 6-ին: Նախօրեի երեկոյան բոլոր գործող եկեղեցիներում մատուցվում է ճրագալույցի Ս. Պատարագ: Ճրագալույց նշանակում է ճրագ (մոմ) լուցանել, այսինքն` վառել: Այդ օրը երեկոյան մարդիկ եկեղեցում վառված ճրագներն իրենց հետ տուն են տանում: Այն խորհրդանշում է աստվածային լույս, եկեղեցու օրհնություն: Ճրագալույցը խորհրդանշում է բեթղեհեմյան աստղի լույսը, որն առաջնորդեց մոգերին դեպի մանուկ Հիսուսը: Իսկ հունվարի 6-ին` Ս. Ծննդյան Ս. Պատարագից հետո, կատարվում է Ջրօրհնեք, որը խորհրդանշում է Հորդանան գետում Քրիստոսի մկրտությունը: Խաչով և Սրբալույս Մյուռոնով օրհնված հրաշագործ ջուրը բաժանվում է ժողովրդին` ի բժշկություն հոգևոր և մարմնավոր ախտերի: Ճրագալույցից հետո բացվում է մեկ շաբաթյա պահքը և գցվում է տոնական սեղանը: Սեղանին գլխավոր ուտեստը ձուկն է : Ձուկը քրիստոնյաների խորհրդանիշն է: Սեղանին դրվում է նաև բրնձով, յուղով և չամիչով փլավ: Սա ևս պատահական չէ. բրինձը մարդկությունն է, իսկ չամիչները` ընտրյալները: Վերջում մնում է ավելացնել, որ բարևին մի քանի օրով փոխարինելու եկած այս արտահայտությունը` «Օրհնյալ է հայտնությունը Քրիստոսի» խորհրդանշում է Աստվածահայտնության տոնի հիմնական ասելիքը: Դէ ինչ, սիրելիներս,

ՔՐԻՍՏՈՍ ԾՆԱՎ ԵՒ ՀԱՅՏՆԵՑԱՎ, ՄԵԶ ԵՒ ՁԵԶ ՄԵԾ ԱՎԵՏԻՍ:
 ՕՐՀՆՅԱԼ Է ՀԱՅՏՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՔՐԻՍՏՈՍԻ:

Ani avetisyan

Նամակ Զինվորին

Բարև զինվոր: Գիտեմ, որ նամակս սկսելու ամենասխալ ձևը սա է, բայց ուրիշ տարբերակ ուղղակի չգտա: Թեև գիտեմ, որ նամակս քեզ չի հասնելու, դու այն չես կարդալու ու չես պատասխանելու, բայց կգրեմ հավատալով,  որ ինչ-որ տեղ երկնքում դու կզգաս, որ այն հենց քեզ է ուղղված:

Եթե գրելու լինեի մի քանի ամիս առաջ, նամակս գուցե անուն ունենար, հասցեատեր, բայց այսօր այն քեզ է ուղղված իմ ծանոթ ու անծանոթ, այսօր, վաղը և հավերժ զինվոր մնացող եղբայր:

Գրում եմ քեզ իմ անունից, բայց և գիտեմ, որ տողերս աղոթքի պես դուրս են եկել մի ողջ ժողովրդի շուրթերից, այնպես, ինչպես մորդ՝ քեզ ուղղված ամեն խոսքն էր մեր անունից, ինչպես «նրա» ամեն «սպասում եմ քեզ»-ը մեր շուրթերից աղոթք էր առ Աստված:

Ամանոր է, Ամանոր, որի ամենանվիրական մաղթանքը այն  անհասանելի խաղաղությունն է, վերջապես նրան հասնելու, կարոտած թևերով փարվելու  բաղձանքը: Նրանից քո կարոտն առնելու բաղձանքը:

Իսկ ես Ամանորի շնորհավորանքներ շռայլելու համար չէ, որ գրում եմ քեզ, և ոչ էլ շնորհակալության՝ մեզ ևս մեկ Նոր տարի նվիրելու համար: Երեք միլիոն մարդ մեկի պես քեզ պաթոսաշատ խոսքերով շնորհակալություն է հայտնում, խոնարհվում քո առաջ,  բայց ես դա չէ, որ քեզ ասել եմ ուզում:

Կներես մեզ, զինվոր:

Կներես ամեն ասված ու չասված բառի, ամեն բաց թողած պահի համար:

Կներես չհասկանալու, չհասկացվելու համար:

Կներես մի գիշեր քեզ համար չաղոթելու, քեզ  երազում չտեսնելու համար:

Կներես չգնահատելու, համեմատելու համար: Չհասկանալու համար, որ համեմատելու կարիք չի էլ եղել: Այն, ինչ կար քո մեջ, եռապատիկ անգամ ուժեղ էր ժառանգածից, իսկ մենք չէինք նկատում:

Կներես, որ բավական ուժեղ չեղանք՝ քեզ սպասելու: Որ քաջություն չունեցանք ասելու  սրտում տաք-տաք պահածը: Որ մոռացանք չմոռանալ…

Կներես դեռ տաք արյունդ քեզնից խլելու համար, բաբախող սիրտդ ցավեցնելու համար:

Կներես խոստանալու ու մոռանալու համար: Չխոստանալու համար…

Գիտեմ, զինվոր,  գիտեմ, որ արդեն ներել ես: Հերոսի հոգին չներել չի կարող: Բայց մի վերջին անգամ շշնջա երկնքից,  ասա, որ կներես քո պահած հայրենիքը քեզնից լավ չպահելու համար:

Կներե՞ս…

arpine khachatryan-2

Սիրելու և ներելու ժամանակը

Ընդհանրապես այսպես է ՝ դեկտեմբերին, երբեմն նաև նոյեմբերին, շատ մեծերից կարելի է լսել նման արտահայտություններ. «Ոչ մի Նոր տարի էլ չենք անելու»,«Կանենք, բայց շատ համեստ»… Սակայն շատ չանցած, հանկարծակի փոխում են որոշումը, ասես նման բան նույնիսկ չեն էլ ասել։

Սկսվեց պատրաստությունը։ Առաջին քայլը դա վարկն է, ձևակերպված հատուկ Նոր տարվա ծախսերի համար: Դե, դա պարտադիր է, որ իրենց սեղանին ամեն ինչ դրած լինի: Ա՜խր, պատկերացրեք, հարևանը գա իրենց տուն, ու տեսնի այդ անշուք սեղանը, բա ի՞նչ կմտածի, նույնիսկ մտածելով չի բավարարվի, կթքի ճակատիդ ու քայլերը կուղղի դեպի դուռը, այլևս չվերադառնալու մտադրությամբ (բայց պատկերացնո՞ւ մ ես):

Խոզի և կոկորդիլոսի միսը (չենք մոռանում վարկի մասին) մնում են սեղանին հավելյալ 10 օր, մինչև վերջին հեռու բարեկամի դռնից դուրս գալը: Ի դեպ, այդ տեսակի բարեկամներին, մենք սովորություն ունենք տարվա մեջ տեսնել մեկ անգամ, այն էլ Նոր տարուն: Բոնբոներկաները ճանապարհորդում են 100-ավոր ընտանիքներով,այդպես էլ մնալով չհամտեսված։

Երկրորդ քայլը, կրում է մի քիչ սիմվոլիկ բնույթ: Երբ պատրաստություն տեսնելուց, ամեն երկրորդ` «ինչ անում ենք, երեխեքի համար ենք անում»-ն է: Սովորաբար նրանք չգիտեն, թե իրականում ինչ են ուզում երեխաները Ամանորից։

Երեխաները հեքիաթային օր են ուզում, ու հիշեք, որ ոչ մի հեքիաթում մինչև առաստաղ սլացող բդերի տեսականի չի լինում, ու լինելու դեպքում էլ, ոչ մեկին առանձնակի չի գրավում այդ ամենը։ Երեխաները, ինչպես նաև դուք, հրաշքի կարիք ունեն, որովհետև Նոր տարին ձեզ համար ոչ թե տոն է, այլ մի իրադարձություն, որն անպայման պիտի նշվի շքեղությամբ։ Իսկ իրականում, Նոր տարին հնարավորություն է` ավելի լավը դառնալու, երբ կարող ես հարթել քո ու մտերիմիդ միջև ծագած վեճերը (մայրս միշտ ասում է, որ մինչև Նոր տարի իրարից նեղացած մնալ չի կարելի):Նոր տարուն քո սիրելիներին պիտի ասես, թե ինչքան շատ ես իրենց սիրում ու ինչքան ես ուզում, որ մի տարի հետո էլ քեզ հետ լինեն, որ երբեք չբաժանվեք իրարից։

Նոր տարին ճոխ սեղանի մեջ չէ, Նոր տարին իրար փոքրիկ նվերներ անելու, հեքիաթային գիշերը՝ ձյուների մեջ թավալվելու, սխալներդ հասկանալու ու ամանորյա հրաշքին հավատալու մեջ է, որովհետև այդ հրաշքը սկսվում է մեզնից և ապրում է մեր մեջ։

milena antonyan (aragacotn)

Լինել պատանի

Ես կարծում եմ, որ պատանեկությունը մարդու կյանքի ամենահետաքրքիր հատվածն է: Հենց այս ժամանակ է, որ իրար են խառնվում երգերն ու դեպքերը, գրքերն ու գիտելիքները, մտքերն ու հեքիաթները: Փորձությունների շարան է սկսվում: Մենք` պատանիներս, փորձում ենք ամեն ինչին նայել փիլիսոփայորեն: Մեզ թվում է, թե այնքան ենք լսել նույն արտահայտությունները ու տեսել ուրիշի սխալները, որ արդեն անգիր ենք արել կյանքի ճիշտն ու սխալը, բայց… Բայց հետո հասկանում ենք, որ կյանքում ճիշտն ու սխալը տարբեր են ամեն մեկիս համար: Ու մենք, որ մի պահ դարձել էինք իմաստուններ, ճանապարհի մեջտեղում զարմացած կանգ ենք առել ու հետ ենք նայում մանկությանը՝ այնպես կարոտով… Մտածում ենք. երևի այն ժամանակ լավ էր, երբ չկար կեղծիք, միայն անկեղծ ժպիտներ էին, անկեղծ ընկերություն, անկեղծ ու մանկական խաղ ու ոչ թե ճակատագրի խաղ, որը ստիպում է քեզ որոշել՝ թաքնվե՞լ, թե՞ փնտրել, ցատկե՞լ, թե՞ քարանալ:

Հենց այս տարիքում ենք գործում մեծ սխալներ ու խախտում կյանքի կարևոր թեորեմները: Բայց հենց այս տարիներն ենք հիշում փայլող ժպիտով, երբ արդեն ուշ է լինում խենթությունների համար: Երբ հասկանում ենք, որ սառել ենք ամեն ինչի հանդեպ: Որ առաջվա նման այլևս չենք ուզում վայրկենական պատասխանել ընկերուհու նամակին: Երբ ավելի հաճելի են մթությունն ու մենությունը, քան ամբոխն ու երաժշտությունը: Բայց ցանկանում եմ, որ բոլորն ունենան ուրախ ու հետաքրքիր, իրադարձություններով լի պատանեկան կյանք: Ժպտացե՛ք, ինչքան էլ դժվար թվա պահը: Ամեն ինչ կանցնի, ինչպես պատանեկան տարիները: Միայն հիշողությունն է մնայուն:

 

ԽՄԲԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ. Քանի որ դու ինքդ այդ տարիքում ես, մենք ավելի մեծ հետաքրքրությամբ կկարդանք այն նյութերը, որոնք պատանեկան տարիքից կոնկրետ դրվագներ են: Ինչպես եք ապրում, ինչպես եք լուծում բարդ խնդիրները, ինչն է ձեզ ավելի շատ հուզում, ի վերջո, ինչպես եք հասունանում: Դե ինչ, սպասում ենք ոչ միայն քո, այլ քո հասակակիցների հոդվածներին:

Sargis Melkonyan

Պատկերը երկու կողմից

Դեկտեմբերի 24-ին Հայաստան մտավ հերթական ցիկլոնը, որը բերեց ձյուն, մառախուղ, տարբեր տրամադրություններ։ Առատ տեղումների մասին կարծիքները տարբեր են։ 

Շատերն են ասում, որ ձյունն իսկապես ձմռան հրաշքն է, որ տեղում է՝ ծածկելով վատն ու չարը, և ստիպում է ամեն ինչին նայել վարդագույն ակնոցներով։ Բայց հեքիաթն իրականում ավարտվում է այն ժամանակ, երբ հիշում ես հոգսերի մասին, չնայած այն շատերի համար չի էլ սկսում։ Օրինակ, ի՞նչ ասի այն գյուղացի տաքսու վարորդը, ով տառապում է տոկոսների տակ, ում մեքենան չունի ձմեռային անվադողեր, բայց ինքը հույս ուներ, որ այս օրերին գյուղից Երևան կարող է տեղափոխել առևտուր անող համագյուղացիներին ու ստացված գումարով մի կերպ մարել տոկոսագումարը ու Նոր տարի նշել։

Եվ այս վիճակում են գյուղի գրեթե բոլոր մեքենա ունեցողները։ Իսկ գյուղացիք ստիպված պիտի գյուղի խանութից թանկ գնով ապրանք գնեն։ Իսկ ով պլանավորել էր, որ խոզ կամ անասուն մորթի, չգիտի էլ ինչ անի։

Գյուղի խանութպաններն ընդհանրապես բողոքելու տեղ չպիտի ունենան։ Էլ չեմ ասում`երեխաները… Ձյունն այնպես են ուտում, ոնց որ աշխարհի վրա ուրիշ ուտելու բան չլինի։ Բայց մյուս կողմից ձմեռն առանց ձյուն, ոնց որ Նոր տարին առանց տոնածառ։

Էհ, ինչ արած․․․ Սա է մեր ձմեռը։ Վաղը հարցազրույց կվերցնեմ անցնորդներից, պարզելու համար իրական տրամադրությունը և տրամադրվածությունը։

Էրտանկ գըդնինկ կանաչ սարեր…

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Արագածոտնի մարզում երկու վեհանձն լեռների ստորոտում մի գյուղ է փռված՝ Մելիքգյուղը, որտեղ և ծնվել եմ ես: Կներեք, չներկայացա: Ես Լուսինեն եմ, Լուսը, Լուսնյակը, Լուսինը, ինչպես կուզեք, կամ ինչպես դիմում են ինձ: Անասելի շատ եմ սիրում գյուղական միջավայրը և հատկապես իմ գյուղը:Իմ մասին պիտի պատմեմ, բայց թեմայից անընդհատ շեղվում եմ: Թող գյուղս էլ պատմի իմ մասին…

1826-29թթ. ռուս-պարսկական պատերազից հետո Թուրքմենչայի պայմանագրով հայերին արտոնվում է իրենց ցանկությամբ Պարսկահայաստանից տեղափոխվել ռուսական սահմանները: Եվ հայերի զգալի մի զանգված տեղափոխվում է Արևելյան Հայաստան, որոնց մեջ և իմ նախնիները, ովքեր Մշո Ալաշկերտից գալիս և հասնում են Արարատյան դաշտ: Արարատյան դաշտի շոգերից դժգոհ, հեղինակավոր մարդկանցից մեկը դիմում է ժողովրդին.

-Հ’օդա չարխին տըրեխ կըսին, բ’երնին ռեխ կըսին, մոձագ հ’ելե մառտ կըխեխտա, շոկ լե մառտու բեն կըկըդրա: Էդա մեր տեխ չէ: Քէլեկ, լաո, քէլեկ էրտանկ, էրտանկ գըդնինկ կանաչ սարեր, պաղ հ’ախպըրներ, զուլալ ջըրեր…

Եվ գալիս ու հաստատվում են Ապարանի շրջանի գյուղերում, ինչպես նաև Մելիքգյուղում, որն ըստ ուսումնասիրությունների, բնակեցված է եղել հինգերորդ դարից սկսած:

Ինչպես իմացաք, արմատներով մշեցի եմ, ավելի ճշգրիտ` Ալաշկերտից, բայց այժմ մեզ ասում են ապարանցի: Դեմ չեմ, ապարանցի լինելն էլ է պատիվ:

Այ, հիմա մի քանի խոսք իմ մասին: Աշխարհում ինչքան խելքին մոտ ու հեռու բան կա, բոլորով հետաքրքրվում եմ, բայց առաջնային՝ քաղաքականությամբ, մշակույթի բոլոր ճյուղերով, կրթությամբ և մարդկային կյանքերով՝ դժբախտ ու երջանիկ: Սիրում եմ փիլիսոփայել տարբեր թեմաներով, վիճել, բայց միայն բանավոր:

Էլ ինչ ասեմ, կարծես ամեն ինչ ասված է, ինչն էլ չեմ գրել, թողել եմ ընթերցողի վառ ու բարի երևակայությանը այն հույսով, որ ընթերցողս միայն հեքիաթներ ու առասպելներ չի կարդացել…