Ինչ մեղքս  թաքցնեմ, սպասումներս շատ էին   ճամբարից: Դեռ անցած ճամբարից երեխաները պատմում էին և խոսակցության ժամանակ անընդհատ հնչում էր այս արտահայտությունը. ՚«Տյո՚մ,  չես պատկերացնի, թե ինչ լավ էր, դու մեծ բան ես բաց թողել»: Ախ՜, որքան ցավալի էր, որ ես՝ Արտյոմ Սաֆարյանս, որն ուղղակի չի կարող առանց  հետաքրքիր իրադարձությունների, բաց է թողել այս ճամբարը: Չէ՚, ստոպ, սենց  չեղավ, պետք է շտապ մի բան ձեռնարկել…

Պարզվեց, որ ճամբար գնալու համար պիտի ակտիվ թղթակից լինել:

Ճիշտն  ասեմ, դժվար էր, բայց անքուն գիշերները տվեցին ցանկալի արդյունքը: Եկավ մի պահ, որ մոռացա ճամբարի մասին, քանի որ արդեն գրում եմ, որովհետև թղթակցելն ինձ համար հաճելի ու կարևոր զբաղմունք է դարձել:

Եվ ահա նստած նայում եմ «Batman vs Superman»-ը, ու ամենահետաքրքիր պահին հեռախոսս գցեց իր վայնասունը: Ես, սովորությանս համաձայն, նյարդայնացած վերցրի հեռախոսս ու լսեցի Լիլիթի՝ հարազատ դարձած ձայնը, որը, չգիտեմ ինչու, ինձ իմ մանկությունն է հիշեցնում: Եվ այդ խոսքերը. «Արտյոՙմ,  դու անցել ես»: Օլիմպիական հանգստությամբ ես վայր դրեցի հեռախոսս, վերջացրեցի ֆիլմը և կանգնելով հայելու առաջ ասացի «Тем, ты красавчик!» (դե սա կատակ է):

Եվ ահա Դիլիջան, «Մանանայի» մեդիա ճամբար, նոր ծանոթություններ, լիքը  երեխեք, որոնք լցված են աշխատանքից ստացվող հաճույքի սպասումներով:

Լավ, այ քո ցավը տանեմ, գլուխդ ինչ ցավեցնեմ, միանգամից կասեմ, թե ինչ ձեռ քբերումներ եմ ունեցել այս երկու օրվա ընթացքում: Հա, մի զարմացիր, այստեղ ամեն ժամը մեկ մի նոր բան ես իմանում, մի նոր բան ես սովորում:

Ինձ համար ձեռքբերումներն ունեն կարևորության սանդղակ,  որով ես սիրում եմ դրանք դասակարգել:

Դե քանի որ առաջին օրը եղել էր ծանոթություն, ուրեմն կսկսեմ հենց ծանոթություններից: Առաջինը սենյակակիցս է ՝ Վահեն: Վահեն կարգին տղա է և գրում է 17.am- ի ամենահամով- հոտով հոդվածները, նա եկել է կամավոր ու կիսում է ինձ հետ  «06» համարի սենյակը: Վահեն Մալիշկայից է, 17 տարեկան է, շատ հումորով տղա է:

Ժողովուրդ, որ մեր սենյակը տեսնեք, իսկական գրողի սենյակ է, այսպես ասած, արվեստագետի խառնաշփոթ, բայց այդպես ավելի հետաքրքիր է:  Դե, էլ ինչ մեդիա ճամբար, որում չլինեն դասընթացներ մեդիա ոլորտի մասին: Չնայած շատ ծանր գրաֆիկ է, բայց այդ հոգնածության դիմաց դու ստանում ես շատ կարևոր ինֆորմացիա և փորձ, նաև հմտանում եմ ֆոտոյի…

Հոպ, իսկ սա արդեն մյուս հոդվածիս նյութն է:

Երջանիկ եմ։ Կյանքում չէի մտածի, որ մի պստիկ բանից էսքան կուրախանամ։ Որ ընդամենը մի խոսակցություն` իմ մեջ, էսքան սեր կարթնացնի։ Հա, սեր։ Սեր «Մանանայի» հանդեպ։ Հիմա կասեք` էլի սկսեց «Մանանան» գովել, բայց որ իմանաք` ինչ ա՜ եղել․․․

Առավոտյան` ժամը տասնմեկին արթնացա։ Հագնվեցի ու տանից դուրս եկա` ուղևորվելով դեպի մեր Հրազդանի «Ռայկոմի»  Միկրո տանող`միշտ  մարդաշատ կանգառը։ Ինչպես միշտ` «վճարիր հարյուր դրամ` գրկիր ում ուզում ես» արտահայտությունը միտքս եկավ  ու սկսեցի ծիծաղել։ Ծիծաղում էի  ոչ թե էդ արտահայտության, այլ այն բանի վրա, որ եթե վարորդը կանգներ հաջորդ կանգառում ու մեզ հրամայեր հայավարի  խտանալ, ես արդեն, կամաց -կամաց կճզմվեի։ Ինչ, որ է։ Վատ, թե լավ, հասա հիվանդանոց։ Հիմա կասեք` ի՞նչ ա եղել։ Ոչ մի լուրջ բան։ Պետք է թղթեր վերցնեի, որ կարողանայի գործերս նոր ուսումնական հաստատություն տալ։ Բարձրացա, ու ինչպես միշտ` վերջին աստիճանին ոտքս դնելիս, գլուխս մի քիչ երկարացրի, որ տեսնեմ ինձնից առաջ կանգնած` կռվարար կանանց թիվը։ Սովորականի պես`  յոթ-ութ հոգի, բայց էդ, ինձ համար մի ամբողջ անվերջություն թվաց…«Մի հատ, հերթ կանգնեք», «Վերջինը մենք ենք»,  «Էրեխեն սոված ա» , «Ես ճնշում ունեմ, թող ես մտնեմ, բալա ջան»… Արտահայտություններ, որ ամեն անգամ լսելիս` ուզում եմ առանց  դիմացինիս տարիքին նայելու ասել․ «Դե, սթրվե′ք էլի, ձեզ էլ կհասնեն»։

Ու գալիս ա իմ ժամը, բայց վախենում եմ նույնիսկ  բռնակին կպնել` կարծելով, որ ոնց ուրիշների` էդպես էլ  իմ հետևից , «անշնորհք» վիրավորանք կնետեն:
Երբ վերջապես ավարտեցի, վերցրի թղթերս  ու գնացի հարազատ կանգառ, եկավ  շատ սիրելի երրորդ համարի «պազիկը»։ Բարձրացա` ու տեսնելով նստած ջահել տղաների,  ուրախացա` մտածելով․«Ջա~ն, հիմա մեկը կզիջի` կնստեմ»։ Բայց, ո′չ, սիրելիներս։ Մեր Հրազդանի տղաները (ոչ բոլորը)  ասես մանկապարտեզ չեն գնացել ու հարգել չգիտեն։
Մի երկու կանգառ անց մի աղջիկ բարձրացավ։ Նայեց աչքերիս ու միանգամից ասաց․ «Ես քեզ ճանաչեցի»։ Իհարկե մի քիչ շփոթված հարցուփորձ արեցի, ու պարզվեց, որ էդ աղջիկը կարդացել ա իմ 17-ում հրապարակված հոդվածները ու դուրը շատ ա եկել։ Ու, ինչ հաճույք, որ ինձ արդեն ճանաչում են։ Ճիշտ ա, մի քիչ անհարմար պայմաններում, բայց, դե։ Պարզվեց, որ էդ աղջկա անունը Սրբուհի ա։ Ու եթե ինքն իմանար, թե իր` «Ես քեզ ճանաչեցի» արտահայտությունն ինձ ինչ երջանկություն պարգևեց, հաստատ, հաճախ կասեր, որովհետև շատ բարի ու լավատես աղջիկ էր։
Ժողովու՛րդ, եթե դուք Հրազդանից եք ու հենց հիմա կարդում եք այս տողերը, բայց  ինձ չեք ճանաչում, հո′գ չէ։ Երջանկացրեք ինձ։ Դրսում տեսնելիս մոտեցեք ու ասեք, որ կարդալով հոդվածներս` ճանաչեցիք ինձ։ Կարող եք ստորագրություն էլ ուզել: Իսկ եթե անկեղծ, դա իմ ամենաերջանիկ օրերից մեկն էր։ Ու էդ ամբողջ օրը մերոնց մոտ գլուխ եմ գովացել` ասելով, թե  հայտնի աղջիկ ունեք, հպարտացե′ք։

-Ա՛յ Գայանե ջան, ուրիշ գործիք չկա՞ր՝ գնայիր նվագեիր: Էդ ծանր ու հին գործիքը նվագելով` ի՞նչ պիտի դառնաս: 

Այս նախադասությունը լսել եմ հինգ տարի շարունակ ու ամեն անգամ նյարդայնացած տվել նույն պատասխանը.

-Բա խի՞ եք ձեր էրեխեքին դպրոց ուղարկում: Հա՛մ պայուսակները ծանր են, հա՛մ էլ հին դասեր են անցնում:
Չլսելով բոլոր բարեկամների խորհուրդները՝ ես արդեն հինգ տարի է` գնում եմ երաժշտական դպրոց: Ձեր մեջ երևի հարց ծագեց՝ ինչպե՞ս և ինչո՞ւ ընտրեցի այս գործիքը: Ասեմ, հեռուստացույցով ժողովրդական գործիքների համույթի համերգն էի դիտում ու տեսա մի գործիք, որի ձայնը առաջին վայրկյանից գրավեց ինձ: Խնդրեցի տատիկիս, որ պատմի գործիքի մասին: Տատիկս էլ երկար-բարակ պատմեց: Հետո գնացի բացեցի համակարգիչս ու youtube-ով քանոնահարների նվագներ լսեցի:

Հաջորդ օրը իմ խնդրանքով մայրս տարավ ինձ երաժշտական դպրոց: Այնպիսի զգացողություն ունեցա այդ պահին: Ասես  մոռացա իմ մասին ամեն ինչ, միայն մտքում կրկնում էի. «դո, ռե, մի, ֆա, սոլ…»: Երբեմն հուզվածությունից մոռանում էի մնացածը ու նորից սկսում «դո»-ից: Ծանոթացա ուսուցչուհուս հետ: Ձեռքս բռնած տարավ դասարան ու ինձ համար նվագեց: Դա էր, ու վերջ: Ես գերվեցի քանոնի հնչյուններով ու դարձա քանոնի գերին:

Թեպետ ուսուցիչներս ասում էին, որ լավ ձայն ունեմ՝ վոկալի գնամ, լավ երգիչ կդառնամ, բայց մեկ է՝ իմ մտքում քանոնի ձայնն էր: Այսպես ես մուտք գործեցի երաժշտության աշխարհ: Քանոնը դարձավ իմ անբաժան ընկերը: Մեկ-մեկ նեղվում եմ, երբ մարդիկ, տեսնելով քանոնը ձեռքիս, ուշադիր ինձ են նայում: Հետաքրքիր է՝ սովորական են ընդունում, երբ կիթառը ուսին քայլում են, իսկ քանոնը ձեռքին քայլելը՝ ոչ: Բա որ իբր հումոր են անում. «Բա էդ ո՞ր  քանոնն ա: Բա անկյունաչափը ու կարկինը հետը չե՞ն»: Հումոր են անում էլի, ուղղակի անհամ ու անիմաստ: Ես էլ ժպտում եմ, որ մտածեն, թե լավ հումոր արեցին, ու աշխատում եմ էլ հետները չշփվել:

Մեկ-մեկ նեղվում եմ, որ հայկական ժողովրդական գործիքները մղվել են երկրորդ պլան: Երևի հենց դրա համար քանոնը ինձ գերեց. քչերն են նվագում, ու ժամանակակից սերունդը չգիտի գործիքի մասին:

Հիմա բոլորը կիթառ, ջութակ, դաշնամուր են նվագում, ու իրենց ժամանակակից են զգում: Չէ, ճի՛շտ հասկացեք. շատ լավ է, որ նվագում են, բայց պետք էլ չի, չէ՞, ազգայինը մոռանալ: Ազգայնինն էլ իր համն ու հոտը ունի. գոնե տեսքով կարելի է իմանալ ազգային նվագարանները: Իմ շնորհիվ իմ շրջապատում շատերն իմացան, թե քանոնը ինչպիսի տեսք է ունենում: Քանոնի հետ մեկտեղ երաժշտականում սովորեցի նաև դաշնամուր նվագել: Լավ է  ստացվում, բայց հենց հիշում եմ, թե ինչքա՜ն քիչ են քանոն նվագողները ու ինչքա՜ն շատ` դաշնակահարները, միանգամից գնում եմ ու քանոն նվագում:
Դե մեր հարևաններն էլ արդեն ոչ թե բողոքում են, որ շատ եմ նվագում, այլ բողոքում են, որ քանոնիս ձայնը երկու ամիս է`  ուշ-ուշ են լսում: Դե, հասկացաք՝ ավարտել եմ, բայց քանոնիս հնչյունները, մեկ է, միշտ ինձ հետ են. չեմ մոռացել ու չեմ մոռանալու նրանց:

Արդեն պարապմունքների եմ գնում, որ ընդունվեմ համալսարան: Ճիշտ է, չեմ դառնալու քանոնահար, բայց կարող եմ վստահ ասել՝ քանոնը իմ կյանքում մեծ դեր ունեցավ:

Հիմա նստած հիշում եմ երաժշտությամբ լի 1825 օրերս ու ժպտում:

2016թ. հուլիսի 23, ժամը 14:50։ Օրը արևոտ էր, հանդիպեցի ընկերոջս՝ Տիգրանին (բայց դե ո՞վ է նրան Տիկո ասում, մեր բոլորի համար նա Մալխասն է): Ակամայից սկսեցինք հիշել դպրոցական կյանքի մեր նորամուտը: Շատ հաճելի էր տեղափոխվել այդ անհոգ տարիները, երբ ամենաուժեղ հերոսը «սպայդերմենն» էր, իսկ Նոր տարվա նվերները բերում էր Ձմեռ պապիկը իր պարկի մեջ:Եվ ընկերս այդ մանկական զվարթությամբ սկսեց պատմել մի հետաքրքիր դեպք, որը չէի կարող չվերածել հերթական հոդվածիս: Այս պահից կսկսեմ պատմել առաջին դեմքով, որպեսզի ավելի խորացնեմ ընթերցողիս տպավորությունը:

…2006թ., մայիսի 25, ժամը մոտավորապես 13:15 րոպե։ Օրը արևոտ էր, իսկ դպրոցում իրենց ուղին էին ավարտում հերթական տասներորդցիները (այդ ժամանակ դեռ մեր առօրյա չէր ներխուժել 12-ամյա կրթություն կոչվող չարիքը): Ոգևորված վերադարձա տուն, բայց դեռ չէի հասցրել մտնել շքամուտք, երբ տեսա իմ ընկեր Նարեկին ու  չկարողացա մերժել նրա հետ խաղալու առաջարկը: Ուրախացած մեր քայլերը ուղղեցինք շենքի հետևի խաղադաշտը, որտեղ մենք միշտ խաղում էինք: Մոտեցա շվեդական պատին ու սկսեցի մագլցել, հետո իջա: Շատ զվարճալի էր. ինձ զգում էի «սպայդերմենի» դերում, ու որոշեցի ևս մեկ անգամ կրկնել սխրանքս՝ բարձրանալով այդ 3 մետրանոց պատը: Թվում էր, թե  ամեն ինչ կարգին է, ոգևորված նայեցի հետ, որ տեսնեմ մարդկանց հիացմունքը, բայց պատկերը, որը ես տեսա, ամբողջովին այլ էր՝  ես սկսեցի մթի մեջ տարբերել երկու սիլուետ, որոնք կարծես մայրիկինն ու տատիկինն էին: Ու հանկարծ զգացի, թե ինչպես եմ սլանում դեպի անդունդը, իսկ հաջորդ բանը, որ հիշում եմ` ամբոխի վախեցած աչքերն էին, որոնց մեջ կարողացա նկատել տատիկի արցունքներով լի հայացքը: Մի անծանոթ կին հանեց իր շալը և հենարան սարքեց իմ արյունլվա եղած գլխի համար: Վայրկյաններ անց իմ արցունքոտ հայացքը նկատեց ձեռքիս ալիքաձև ջարդվածքը՝ գլխի չընկնելով անգամ, որ գլուխս ավելի վատ է տարել իմ այս գալիլեյան թռիչքը: Դժվարությամբ էր ականջս տարբերում մարդկանց հորդորները և աղաղակները տատիկին, որ ջուր չլցնի վրաս, քանի որ արդեն ուշքի էի եկել: Արցունքների միջով անգամ փորձում էի որոնել մորս, բայց ապարդյուն, քանզի տատիկը՝ խղճալով մայրիկին, ամեն կերպ թաքցնում էր եղելությունը։ Բայց մորս սիրտը զգացել էր վտանգը, և նա եկել էր դեպքի վայրը: Անհրաժեշտություն առաջացավ շտապ տեղափոխել ինձ հիվանդանոց, բայց այն, որ Հայաստանում վերջերս շատացել են մեքենաները, մեզ ոչինչ չտվեց, քանի որ ոչ ոք չառաջարկեց իր օգնությունը: Շուրջ բոլորը աղաղակներ էին. մարդիկ օգնություն էին կանչում, բայց երկար ժամանակ ոչ մի արձագանք չկար։ Արդեն նույնիսկ ես իմ կիսատ գիտակցությամբ նկատում էի ժողովրդի հուսահատությունը, բայց մի րոպե. այն ո՞վ է հեռվում: Հանկարծ այդ պատկերը մոտենում էր, տեսքից մի 45 տարեկան տղամարդ էր: Մոտեցավ, և ես զգացի արդեն, որ տեղափոխվում եմ մեքենայի մեջ: Ես հանգստացա՝ առաջին հերթին տեսնելով, որ մայրիկիս առաջվանից ավելի քիչ է խառնված, բայց նրա ու տատիկի այլայլված դեմքերը նույնիսկ աղոտ պատկերով ընդմիշտ տպավորվեցին իմ հիշողության մեջ: Աչքերս ինքնըստինքյան փակվեցին, և հաջորդ անգամ բացելով դրանք՝ ես նկատեցի ուժեղ մի լույս, բայց շատ թույլ էի, որ ինչ-որ բան տարբերեի: Հանկարծ զգացի, որ մարմնիս մեջ է թափանցել մի սաստիկ դող. աստիճանաբար պատկերը պարզվեց, ու ականջիս հասավ Կարինե մորաքրոջ ձայնը (նա մեր հարևանն էր, բայց ես նրան մինչ օրս էլ մորաքույր եմ ասում). «Դիմացի, Տիկո ջան, բան չմնաց: Հեսա տեղ ենք հասնում»։  Չգիտեմ ինչպես, բայց իրոք մորքուրիս աղոթքները ինձ ուժ տվեցին, ու ես կարողացա հասկանալ, որ արդեն վաղուց գտնվում եմ շտապօգնության մեքենայում: Շատ աղոտ եմ հիշում: Հաջորդ բանը, որ հիշում եմ, մազի սափրող մեքենայի ձայնն էր, որը անցնում էր իմ վիրավոր գլխի վրայով՝ մաքրելով բժիշկների «աշխատատեղը» այդ պահին անցանկալի մազածածկույթից։  Իսկ ալիքաձև կոտրվածքը սպիտակել էր գիպսի շնորհիվ:  Հետո գլուխս անցավ ռենտգենյան ճառագայթների փորձությունը, և բժիշկը՝ ստանալով մերոնց համաձայնությունը ,առանց վարանելու սկսեց վիրահատությունը:

Աչքերս կրկին բացվեցին. այս անգամ լռության միջից ինձ էր հասնում սրտագրի միապաղաղ ձայնը: Աչ ու ձախ թեքելով գլուխս հասկացա, որ պալատում եմ: «Փառք Աստծո, ուրեմն ամեն բան լավ է ավարտվել»։ Կանչեցի բուժքրոջը, հենց մտավ, միանգամից ասացի. «Տատին ո՞ւր է», ու բուժքուրը դուրս եկավ, և ներս մտավ տատիկը: Հազիվ էր բերանս բացվում, բայց տատիկի հետ երկու բառ փոխելու ցանկությունը մեծ էր, և ես կարողացա իմ մեջ կենտրոնացնել այդ մի փոքր էներգիան և խոսել իմ քաղցր տատիկի հետ։ Հետո մամային կանչեցի. ձայնս հազիվ էր դուս գալիս, բայց ուզում էի, որ մաման չանհանգստանա հանկար, որ այլևս չտեսնեմ նրա այլալված դեմքը: Խոսեցի մամայի հետ ու զգացի, որ ամեն բան արդեն հետևում է:

Հիմա իմ ընկերը պարթևահասակ տղա է, և այս ամենը հիշում է մանկական բարի ժպիտով։