marat sirunyan

Արի՝ գոնե մորդ էլ տար

Երևի նկատել եք, որ հոդվածներիցս եթե ոչ բոլորը, ապա մեծ մասը տխուր են լինում: Անկեղծ՝ ես մեղավոր չեմ, ուղղակի ինձ հաճախ են այդպիսի դեպքերն ու մարդիկ հանդիպում: Հերթական դեպքը տեղի ունեցավ Վեդի-Երևան երթուղային ավտոբուսի մեջ:

Ավտոբուսում այնքան էլ շատ մարդ չկար, նստատեղերից շատերը ազատ էին: Զբաղված էին առջևի տեղերը, և ես բարձրանալով ավտոբուս, տեղավորվեցի վերջում: Ճանապարհը բավական երկար էր ու բավական ժամանակ կար մտածելու՝ տարբեր բաների մասին: Ու ես հայացքով Մասիսին փարված տարվել էի մտքերով: Առջևում նստածներից երկու կին զրուցում էին, ու նրանց զրույցից կտորներ էր հասնում ականջիս, որոնք հաճախ մտքերիս պատճառով ուշադրության չէին արժանանում: Նրանցից մեկը բավականին պատկառելի տարիք ուներ՝ կլիներ 65-70 տարեկան, իսկ մյուսն ավելի երիտասարդ էր:

Հետո, երբ մի պահ կտրվել էի մտքերից, այն տեսա, որ երիտասարդ կինը վարորդին խնդրում էր կանգնել այնպիսի տեղ, որտեղից այլ երթուղայինով հնարավոր կլիներ գնալ Արտաշատի գյուղերից մեկը: Վարորդը դրական պատասխանեց, իսկ կինն ավելացրեց, որ այդ տարեց կինը պետք է իջնի, ու ինչքան հարմար տեղ լինի, այնքան լավ: Վարորդը բարյացկամ համաձայնեց (հազվադեպ եմ հանդիպում նման վարորդների):
Տատիկը վարորդին ավելի մոտ տեղում նստելով, սկսեց օրհնել նրան: Հետո տեսա, թե ինչպես է սրբում արցունքները: Մի տեսակ մռայլվեցի, մտածելով՝ ինչն է այդ տարեց կնոջ արցունքների պատճառը: Մտքովս երկու տարբերակ անցավ, որ կամ ինչ-որ հարազատի է կորցրել, կամ միայնակ է և բարի մարդկանց օգնությունից հուզվել է:

Ինչևէ, շարունակեցինք ճամփան: Մի քանի կանգառ հետո երիտասարդ կինն իջավ՝ վճարելով նաև տարեց կնոջ փոխարեն ու վաստակելով վերջինիս օրհնանքներն ու շնորհակալական խոսքերը: Իսկ այդ կնոջ իջնելուց հետո տարեց կինը միտքը փոխեց. վարորդին խնդրեց մեկ այլ գյուղ գնալու ճանապարհին կանգնել, վարորդը կրկին չմերժեց: Ավելի հուզվեց, նորից արցունքներ երևացին աչքերին: Սկսեց հուզված ու կցկտուր, ինչ-որ չափով էլ վրդովված խոսել:

Ասում էր, որ մի քանի երեխա է ունեցել, իսկ այսօր մենակ է մնացել ու անօգնական: Խոսքում և խրատ կար, և խռովություն, և պատգամ, և թախիծ:
Ասում էր՝ երբեք ձեր ծնողներին մենակ չթողնեք գնաք, ինձ տեսեք ու հասկացեք, թե դա ինչ է… Արցունքները խեղդում էին կոկորդը:
Նրա կցկտուր խոսքերից հասկացա, որ ամուսինը չկար, երեխաներն էլ ամենքը մի տեղ էին գնացել: Իր խոսքերով ասած՝ վերջին տղան էլ վերցրել էր ընտանիքն ու փախել: Այդ կինն էլ փաստորեն գնում էր զանգելու որդուն (երևի որևէ բարեկամի տնից), որ որդին գա ու գոնե իրեն էլ տանի այստեղից: Էլ իվիճակի չէր մենակ մնալու, ինչպես ասում են՝ հալից ընկել էր:
Ուշադիր լսում էի այդ կնոջն ու նայում էի աչքերին, մի անբացատելի բան կար այնտեղ: Այդ կինն ընդամենը որդիական հոգատարություն էր ուզում, ուրիշ ոչինչ: Նրա համար անգամ երթուղայինի վարորդի բարեհամբույր պատասխանը հուզիչ էր, որովհետև կարոտ էր որդու քնշանքի: Ո՞վ գիտե, գուցե ինչ-որ տեղ ամոթ էր զգում, որ սեփական որդին իրեն անուշադրության էր մատնել, իսկ այդ անծանոթ մարդիկ նրան ջերմությամբ, ուշադրությամբ ու հարգանքով էին պատել:
Հասանք այն տեղին, որտեղ պետք է իջներ այդ կինը: Բարեբախտաբար մի երիտասարդ տղա էլ էր գնում այնտեղ, ուր տատիկը: Եվ այդ երիտասարդը հանձն առավ տատիկին ուղեկցելու բարի գործը: Ներքուստ ուրախացա, որ տատիկը նորից մենակ չմնաց: Բայց հոգիս կրկին պատվեց թախիծով…

Կրկին անգամ համոզվեցի այն բանի մեջ, որ մեր այսօրվա իրականությունում օր-օրի ավելանում են «ավելորդները» (Դերենիկ Դեմիրճյան «Ավելորդը» պատմվածքից):
Ա՜խ, իմ հայրենակիցները՜… Ինչպես այդ կինն ասաց ՝ փախչո՜ւմ են… Այո, փախչում են՝ ստիպված. գոյության կռիվն են մղում, բայց ախր, ո՞վ է նրանց ստիպում մոռանալ… Մոռանալ հայրենիքը, տունը, հայրենիքի ջուրը, արմատները, և դեռ մի կողմ այդ ամենը՝ ինչպե՞ս է լինում, որ մոռանում են սեփական ծնողին… Մոռանում են՝ բոլոր իմաստներով. մոռանում են նրան էլ տանել, մոռանում են նրա գոյության մասին, մոռանում են իրենց համար նրա անքուն գիշերների մասին, մոռանում են… Բայց ախր՝ ինչպե՞ս…
Ու աչքս նորից դիպավ Արարատին՝ խոժոռված էր… Ակամայից ցածրաձայն շշնջացի.
-Է՜խ, դու ի՞նչ ես էդպես նայում…