Բավականին երկար ժամանակ է պառկել էի քնելու, բայց քունս ոչ մի կերպ չէր տանում, և որոշեցի մի փոքրիկ պատմվածք կարդալ: Վերցրեցի Վարդգես Պետրոսյանի «Ինչո՞ւ են շուտ մեռնում ծաղիկները» պատմվածքը ու … Ու սկսվեց ճանապարհորդությունս:
Այս մեկը նման չէր մյուս ճանապարհորդություններին: Այս անգամ ճանապարհորդում էի մահացած մարդու հետ. հա, հա, մի՛ զարմացեք.
«Այս պատմվածքը գրել եմ հարյուր տարում, գուցե ավելի: Գրել եմ հողի տակ: Մի զարմացեք, մարդիկ …»,- գրում է Պետրոսյանը:
Տարօրինակ է, չէ՞՝ հեղինակն ինքն էլ հորդորում է չզարմանալ: Ինչևէ, շարունակեցի ընթերցել: Ինձ դուր էր գալիս անհնարինի մասին կարդալը: Ասում են ինչ-որ կա կյանքում, կա նաև գրքերում, և հաճախ այն, ինչ չես գտնի կյանքում, անպայման կգտնես գրքերում: Ես այս գրքում գտա անհնարինը, անիրականը: Գտա այն, ինչը երբեք չէի գտնի կյանքում, ու նույնիսկ չէի էլ փորձի փնտրել…
Ես ներկա էի հերոսի թաղման արարողությանը, ու կարծես զրուցում էի հանգուցյալի հետ, ու, որ ամենակարևորն է՝ մենք որոնում էինք Նրան՝ հանդերձյալի սիրելիին: Նրան, ով երկար սպասեց «Ես քեզ սիրում եմ»- ին, բայց երբեք չլսեց: Երբեք…
«Մենք քայլում էինք մութի միջով, և նա ուզում էր, որ ասեի,թե աշխարհում ամենից շատ սիրում եմ իրեն: Ես լուռ էի»:
Մեր որոնումները զուր չէին. մենք գտանք նրան վերջին պահին, երբ հանգուցյալին ներքև էին իջեցնում:
«Ես հետո, արդեն հողի տակ, շատ ափսոսեցի, որ նրան չեմ ասել այն բառերը, որ նրանն էին, բայց ուշ էր արդեն»:
«Ուշ էր, այո՛: Զուր էին չասված խոսքերն ասելու փորձերը, այն ոչ ոք այլևս չէր լսելու: Լսվում էր միայն քարերի և հողի ծանոթ աղմուկը… Տարիների նվագած ժապավենը հետ տալ չի կարելի. նվագածը նվագած է, ապրածը՝ապրած, չապրածը՝ չապրած»:
Գիրքը կարդալով հասկացա նաև, որ չասվածն էլ միշտ կմնա չասված…
Անցան տարիներ, ու հանգուցյալը նորից տեսավ երկինքը. գերեզմանոցը քանդել էին և դրա տեղում այգի էր՝ խոտեր, ծաղիկներ: Նա ծաղիկ էր, ու փորձ արեց գտնել սիրելիին, բայց իսկույն մեռավ, երբ փորձում էր ոտքերը հանել հողից. մեռավ վերջին անգամ…
«…Ու ես հասկացա, որ աշխարհում ոչինչ չես գտնի երկրորդ անգամ, և դրա համար ուզեցի գոռալ իմ ծաղկային ամբողջ ձայնով. «Մի ՛ կորցրեք, մարդի՛կ»:
«Այս տողերը մի աղջկա համար էին, որին սիրում էի և որին չգտա: Դրա համար ձեզ եմ տալիս, մարդիկ, որ կյանքում միշտ կորցնում եք հենց ամենաթանկը»: Ավարտեցի ևս մի գիրք, մի կյանքի պատմություն, ու ինչպես հաճախ է պատահում, թաց աչքերով:
Ավարտեցի, ու կյանքս լցվեց գրքով, որը լի է կյանքով: Արդեն կարող էի հանգիստ քնել, որովհետև նոր դասեր էի քաղել կյանքից, ու օրս ողողվել էր Պետրոսյանով: