Լուսաբացներն ու մայրամուտները անտառում առավել քան հրաշալի են։ Կարծես ֆիլմից հատված լինի, երբ հայացքդ սևեռում ես երկինք ու փորձում գտնել ճյուղերի հետևում թաքնված արևը, որից օրեր առաջ ինքդ էիր թաքնվում։ Եթե լավ փնտրես, քեզ մոտ հաստատ կստացվի որսալ որոշ ճառագայթների ու թույլ տալ, որ դեմքիդ ընկնեն։ Դու կզգաս ամբողջ ջերմությունն ու վերջապես կորոշես բացել աչքերդ, որոնք փակել էիր հենց այդ նույն ճառագայթների պատճառով։

Կարծում եմ ամեն բան մեզնից է կախված։ Մեր որոշումներից ու այն մարդկանցից, ովքեր նույնպես մեր որոշումն են։ Երևի ամեն բան ավելի հաճելի ու հեքիաթային է, երբ կողքիդ իրենք են։ Երբ ունես մեկին, ում հետ դիմավորում ես լուսաբացներդ։ Ով նայում է քեզ նույնքան զարմանքով ու հիացմունքով, որքան դու մայրամուտի ժամանակ մայր մտնող արևին։ Ում հետ արևը առավել ջերմ է, իսկ գիշերվա քամին` մեղմ ու հպանցիկ։

Երազանքս էր լինել անտառում, գիշերել գոնե մեկ օր ու հավատալ հրաշքների գոյությանը։ Ծննդյանս օրվա նախօրեին ընկերներս իրականացրին այն։ Վրան, լույսեր, խարույկ և անտառային տրամադրություն, թերևս ամենագեղեցիկ պահերն իմ կյանքում։ Հենց այդ օրը հանդիպեցի նրան, այն մեկին, ով դարձավ իմ որոշումը։ Նա վախեցած էր, շփոթված, ու վայրկյան առ վայրկյան հոր զգուշացումներից ավելի էր շփոթվում, որովհետև որսորդ լինելը նույնպես արվեստ է, որին պիտի կարողանալ ճիշտ տիրապետել։ Ես հիշում եմ նրա աչքերը, որոնք լուսավորված էին արևից, երևի հենց դա էլ պատճառ դարձավ, խոսելու արևի մասին այնպես, ինչպես խոսել եմ րոպեներ առաջ, ու ինչպես խոսելու եմ միշտ։ Չէր կարողանում դիպուկ հարվածել նշանակետին, միգուցե հենց այդ նույն արևն էր պատճառը: Կամ գուցե լարվում էր իմ ու ընկերներիս ներկայությունից։ Բայց բավական էր հոր մեկ հայացքը, որ ամեն բան միանգամից տեղն ընկներ։ Սիմոն պապի թոռն էր Արամը, սակայն տարիները ստիպել էին երկուսին էլ բազում դժվարություններ հաղթահարել, զգալ միայնության դառը համը ու սովորել մեկը մյուսի ներկայությանը։ Արամին պապն էր մեծացրել, հոր ու մոր կարոտը պապից էր առնում, չնայած նրան, որ ողջ կյանքը կարոտ մնաց և’ հորը, և’ մորը։ Պապին հայր էր կոչում ու շարունակ կրկնում, որ իր Հայրը հենց Սիմոն պապն է։ Բնակվում էին անտառի մոտ գտնվող փոքրիկ գյուղում, իսկ անտառում հաճախ էին լինում, որպեսզի Արամը պապից որսորդություն սովորեր։ Արամը փոխեց ամեն բան։ Սովորեցրեց ինձ լսել, որից միշտ թերացել եմ։ Սովորեցրեց գնահատել իմ մարդկանց, որոնք իմ որոշումների արդյունքում են հայտնվել կողքիս ու սովորեցրեց տեսնել արևը, որն առաջին անգամ հենց իր աչքերում էի նկատել։ Անտառում եղավ այն, ինչի մասին անգամ գրքերում չէի կարդացել, և այո, գուցե ես այնքան էլ կինոման չեմ, սակայն ֆիլմերում էլ չեմ տեսել ինձ հետ կատարվածը։ Անտառում գտա լույսը, որը սովորաբար պակասում էր օրերիս մեջ։ Գտա այն, ինչի մասին գրեթե միշտ երազել էի։ Երազանքս իր հետ նոր երազանք նվիրեց ինձ, բայց արդեն իսկ իրականացած։ Անտառում լինելը ինձ թույլ տվեց տեսնել շուրջս կատարվող ամեն բան, չթաքնվել արևից, այլ հակառակը` ամեն բացվող օրվա հետ գրկել ճառագայթները, փակել աչքերս ու խորը շունչ քաշել, մտքում գրքի կամ ֆիլմի սցենար գրել, ու խելքը կորցնելու աստիճան սպասել աչքերիս բացվելուն, որովհետև այն արևը, որին որսում եմ, գտնվում է Արամի աչքերում, իմ Արամի, ում հանդիպեցի իմ երազանքի անտառում…

Այսօր իմ կյանքում շատ կարևոր օր է։ Ասում են` կարևոր օրերը պատահական են գալիս։ Այդպես է, որ կա։ Ես երեկ իմացա, որ իմ հայրենի Բյուրեղավան քաղաքի Մշակույթի տանը տեղի է ունենալու հանդիպում ընթերցասերների ու պարոն Հովիկ Չարխչյանի միջև։ Անկեղծ ասած, նախկինում նրա գրքերի մասին լսել էի, բայց չէի մտածել հեղինակին հանդիպելու մասին։ Այսպես, մի քանի բան նրա մասին կարդալուց հետո և իհարկե Սևակի մասին զրուցելու մեծ ցանկությամբ, ես ու իմ բանասեր ընկերը ճանապարհ ընկանք դեպի մեր քաղաքի ամենագունեղ շենք։ Կարմրահեր այս շենքի ներսում հեզ հարսի պես թաքնված է Բյուրեղավանի համայնքային գրադարանը։ Այստեղ կան բազում գրքեր` դասական և ժամանակակից գրողների գլուխգործոցները։

Ճանապարհին ուժեղ քամի էր, հետո անձրև սկսվեց, բայց տաղանդաշատ գրողին բացահայտելու ցանկությունը ամեն ինչ մոռանալ տվեց։ Եվ ահա այդ տպավորիչ հանդիպման հույզերով եկել եմ կիսվելու ձեզ հետ։
Պարոն Չարխչյանը շատ անմիջական ու անկեղծ գրող է։ Նա հեղինակ է մի շարք գրքերի, որոնցից թերևս ամենաընթերցվածը «Սուլամիթա. Սևակի մեծ սերը» փաստագրական վեպն է։ Բնականաբար մեր զրույցը կիսատ կլիներ առանց Սուլամիթայի մասին խոսելու։ Հարցին, թե  նա հանդիպե՞լ է Սուլամիթային, գրողը պատասխանեց, որ Իսրայելում ապրող տիկնոջ հետ միայն հեռախոսազանգերի և նամակագրության միջոցով է կապ հաստատել և ի վերջո ձեռք բերել Սևակի և Սուլամիթայի արժեքավոր նամակները։
Արիստոտելի, Ռեմարկի, Սելինջերի ու շատ այլ հռչակավոր մարդկանց մասին խոսեց պարոն Չարխչյանը. իսկապես հաճույք էր նրան լսելը։ Նա մեզ պատգամեց լինել հետաքրքրասեր և հաճախ տալ «ինչու» հարցը։
-Երբ ասում ենք` ժուկով-ժամանակով, այդ բաղադրյալ բառի մեջ ի՞նչ է նշանակում ժուկովը,- ծիծաղկոտ հայացքով հարցրեց նա, ապա նկատելով մեր անորոշ հայացքը` շարունակեց։- Ժուկովը առասպելական ծերունի է, ով ժամանակն է խորհրդանշում։ Նրա ամեն ձեռքում մի կծիկ կա։ Երբ սև կծիկը վեր է բարձրացնում` մթնում է, իսկ երբ սպիտակ կծիկն է բարձրացնում` բացվում է լույսը։ Նման հարցեր հաճախ տալով ու փորձելով բացահայտել տարբեր երևույթների պատճառը, դուք ավելի կհարստանաք գիտելիքներով։

Հեղինակության մասին խոսելիս պարոն Չարխչյանը մտաբերեց Արիստոտելի մասին մի պատմություն, թե ինչպես նա պնդում էր, որ ճանճը չորս ոտք ունի, և միայն շատ դարեր անց մի մարդ  համարձակվեց ասել, որ իրականում ճանճը չորսի փոխարեն վեց ոտք ունի։ Ի վերջո պարոն Չարխչյանը նշեց, որ իր համար անկարևոր են փառքն ու հեղինակությունը ու սիրում է գրելու գործընթացը և հավելեց, որ եթե յուրաքանչյուրս մեր աշխատանքը լավ կատարենք, ամեն բան լավ կլինի, ու հայրենիքը կշենանա։ Ես լիովին համաձայն եմ նրա հետ։

Քանի դեռ հայ գրականությունը ունի Հովիկ Չարխչյանի նման գրողների, մենք հարատևելու ենք սերնդեսերունդ։ Թումանյանի հաջորդները նույնպես կարող են լուսավորել մեր կյանքը իրենց յուրահատուկ մտածողությամբ, պարզապես պետք է արժանի ձևով գնահատենք մեր բոլոր ժամանակների մեծերին։

Հայաստանի մայր համալսարանը «ԵՊՀ օրեր մարզերում» ծրագիրն էր իրականացնում այս շրջանում։ Նպատակը` աշակերտներին իրազեկելը, մեր համալսարանի ողջ կառուցվածքին ու գործառույթներին ծանոթացնելն ու  մասնագիտական կողմնորոշման հարցում օգնելն էր։ Ես էլ ծրագրի մասնակիցներից էի և մեծ  հպարտությամբ ներկայացնում էի հայ բանասիրության ֆակուլտետը, իսկ տպավորություններով չկիսվել չէի կարող։

Եղա մի քանի քաղաքներում և հիացա շատ աշակերտների՝ մայրենիի նկատմամբ ունեցած հետաքրքրությամբ։ Բայց այդ հետաքրքրության կողքին նաև շատերի կողմից անտարբերություն կար։ Թերևս ամենահաճելի պահերից էր այն, որ մոտենում էին դպրոցի ուսուցիչները և հարցեր տալիս մեր ֆակուլտետի կրթական մակարդակի, կրած փոփոխությունների վերաբերյալ, ուսումնասիրում մեր ցուցադրած գրքերը։ Այդ դպրոցներում, կարծում եմ, հայոց լեզուն և գրականությունը բարձր մակարդակով են ուսուցանվում։ Համենայնդեպս տպավորությունն այդպիսին էր։

Եվ առհասարակ, եթե տվյալ դպրոցի հայոց լեզվի ու գրականության ուսուցիչը իր մասնագիտությամբ հետաքրքրված չէ, եթե չի կարողացել աշակերտների մոտ հետաքրքրություն և սեր առաջացնել ամենաազգապահպան մասնագիտություններից մեկի նկատմամբ, ապա հազիվ թե տվյալ դպրոցի աշակերտներից մեկը մի օր որոշի գալ հայ բանասիրության ֆակուլտետ։ Շատ ուսուցիչներ պարզապես արժեզրկում են այն, ինչի ջատագովը պիտի լինեին։ Ինչո՞ւ։ Հավանաբար այն պատճառով, որ ցածր աշխատավարձ ստացող ուսուցիչ են պարզապես և իրենց ոլորտում որևէ աճ գրանցել չեն կարողացել։ Բայց ես ճանաչում եմ բանասերների, ովքեր երբեք չեն լճանում, միշտ գնում են նոր հնարավորությունների ետևից, և իրենց աշխատանքն էլ տալիս է սպասված պտուղները նաև նյութականի տեսքով։ Ավելի լավ մասնագետ դառնալու, առավել լավ կյանքով ապրելու հնարավորություններ միշտ էլ կան, իսկ ցանկությո՞ւն…

Իհարկե, նոր սերնդի հետաքրքրությունների շրջանակի համար միակ պատասխանատուն ուսուցիչը չէ, և շատ հաճախ նա էլ անզոր է գտնվում։ Բայց արժե՞ հույս ունենալ, որ օրերից մի օր կվերանա բանասիրության նկատմամբ եղած թերահավատությունն ու սխալ ընկալումը։ Այո՛, արժե, որովհետև ես շատ աշակերտների աչքերում տեսա այն կայծը, որը մի օր հրդեհի վերածվելով՝ կփոշիացնի այս անտարբերությունը լավագույն մասնագիտություններից մեկի նկատմամբ։

Ալավերդի քաղաքում մեզ մոտեցան քույր և եղբայր՝ համապատասխանաբար 4-րդ և 2-րդ դասարանի աշակերտներ, որոնք իրենց քաղցր մանկական լեզվով ասացին, որ սիրում են մեր մայրենին և օտար լեզուների նկատմամբ ևս մեծ հետաքրքրություն ունեն։ Արդեն հասցրել են սովորել մի քանի լեզուներ, և մեծ է ցանկությունը՝ այլ լեզուներ ևս սովորելու։ Հենց այս փոքրիկների շնորհիվ է մի օր ամեն ինչ փոխվելու, և դրա համար նրանց կողքին ենք լինելու մենք՝ նրանց ավագ ընկերները, ծնողներն ու ուսուցիչները։
Սիրելի՛ ուսուցիչներ և ծնողներ, հեռո՛ւ և մո՛տ բարեկամներ, ավա՛գ ընկերներ, երեխաներին թևեր տվեք իրենց երազած ուղով գնալու. դա կլինի ճանապարհ դեպի բանասիրություն, տնտեսագիտություն թե փիլիսոփայություն, կարևոր չէ։

Կարևորը` լինի իրենցը, իրենց բնությանը և ցանկություններին համապատասխան։ Ինչ-որ մասնագիտություն մի դարձրեք ժամանակակից և սահմանափակեք երեխայի ընտրության հնարավորությունը։
Բանասիրությունը գիտության լավագույն ճյուղերից մեկն է, և այն չի սահմանափակվում միայն ուսուցչի աշխատանքով։ Գրեթե բոլոր ոլորտներում էլ պահանջվում են բանիմաց ու շնորհալի լեզվաբաններ։ Բայց եթե նույնիսկ միակ հնարավոր աշխատանքը ուսուցչինն է, ապա եկեք ճիշտ գնահատենք այդ աշխատանքի կարևորությունն ու անփոխարինելի դերը սերունդների դաստիարակման գործում։

Ականջակալներս հանեցի ու փորձում եմ գտնել Արմանին՝ պրոսպեկտի «Քոֆիշոփի» դիմաց հավաքված մի տասը-տասներկու ջահելների դեմքերի մեջ։ Ահա, գտա, բայց ուղիղ իր դիմացը մի գանգրահեր կին կար։

Ալյուրի մի մեծ տուփ ընկավ պահարանից ու փոշու ալիք ուղարկեց սեղանով մեկ։

Երեքով փոխանակեցինք կեղծ ամերիկյան ժպիտներ, ու հենց այդ պահին հասկացա, որ այդ կինն օտարերկրացի էր (որ քիչ հետո էլ պարզեմ՝ մեր միջից միայն ինքն ուներ իրական-կեղծ ամերիկյան ժպիտ)։ Բարևեցինք իրար, դատարկ խոսակցություն ունեցանք` ով որտեղից է, ինչու է հիմա Երևանում, և, ամենակարևորը, ինչ սուրճ է վերցնում։ Անունը Սիմոնա էր, ԱՄՆ-ից կրթական ծրագրով եկել էր Հայաստան։

Կարագը հավասարապես խորանարդիկների ենք բաժանում ու խառնում-տրորում ալյուրին։

Օրեր անց Սիմոնան, Արմանը, Մարիան, Լյուբան ու ես (պատահական մանրամասներով պատմություն է, արդեն պետք է գլխի ընկնեիք) գնացինք Միրզոյան` սրճելու։ Ես վերցրի աֆֆոգատո, որ ուղղակի դառը սուրճ էր՝ խառնած քաղցրագույն պաղպաղակին, ու տատիս ասած՝ հոր գինը վրեն դրած։ Բայց սիրունը կատարվում էր սուրճի բաժակից դուրս․ Սիմոնան Բիլլիի «Ավելի երջանիկ, քան երբևէ»-ն էր ակապելլա երգում, իսկ մյուսներս լուռ փշաքաղվում էինք։ Ցրտից մի քանիսիս վրա հոգնածությունից փարված բամբակե ծածկոցները նոտաներին ու քամուն համահունչ դողում էին ճըռ-ճըռ աթոռների վրա։

Զանգվածի մեջտեղում՝ փոսիկի մեջ, ձու, մածուն ու մի քանի այլ բաղադրիչներ ենք լցնում։

Մի օր էլ որոշեցինք երեքով՝ Սիմոնան, Արմանն ու ես, գնալ Հրազդան։ Չնայած` խուճուճ պլան էինք գծել, թե շաբաթ-կիրակին ոնց էինք անցկացնելու` գետի ափի մաքրումը մեջ ընկավ, ու մեզնից մեկ ամբողջ ժամ տարավ։ Կարևորը, որ դրանից հետո հասցրինք գնալ Ծաղկաձոր՝ ճոպանուղի նստելու ու մի քանի եկեղեցի մտնելու։ Սիմոնան ընտիր կադրեր էր ստանում, քանի դեռ Արմանն ու ես սոված սպասում էինք՝ ավարտեր, որ վերջապես հաց ուտելու գնայինք։ Ընթրիքին խինկալի կերանք ու համարյա պատվիրեցինք 3500 դրամանոց մի հսկա էկլեր, բայց ֆինանսական գրագիտությունը կամ, ավելի շուտ, ֆինանսականի պակասը հետ համոզեց մեզ այս քայլից։

Խմորը ձեռքերով հունցում ենք ու մի կողմ դնում, անցնում խորիզի պատրաստմանը։

Շուրջ երկու շաբաթ անց, Սիմոնան ինձ հրավիրեց նրա ու Ք․-ի (իր ընկերներից) հետ Սևան-Դիլիջան շրջագայությանը։ Իհարկե, չէի պատրաստվում հրաժարվել, հատկապես որովհետև ես ոչինչ չէի վճարելու։ Ամբողջ օրը՝ վազելով մի տաճարից մյուսը, հազար ու մեկ կանաչի երանգ լուսանկարելով, հին պատերին շոգից նեղված մողեսների հետ «Վոգ 73 հարց» ձևաչափի հարցազրույց անելով՝ շրջագայության վերջում արդեն հյուծվել էինք։

Խորիզն ավելացնում ենք խմորին, եզրերն իրար վրա ենք բերում, կլորացնում ու վրան պատառաքաղով ծակեր ենք անում, ձու քսում։

Սիմոնան պետք է վերադառնար Միացյալ Նահանգներ մայիսի տասներեքի առավոտյան։ Մենք իրար ճանաչեցինք ընդամենը երկու ամիս։

Կլոր գաթան դնում ենք նախապես 180 աստիճան տաքացրած ջեռոց ու եփում 15-ից 20 րոպե։ Բարի ախորժակ։

Բարի ճանապարհ, Սիմոնա։

Հետգրություն․ Սիմոնան նաև հրաշալի երգում էր ու միջոցառումներից մեկին «Waitress» (Մատուցողուհի) մյուզիքլի «What Baking Can Do»-ն (Ինչ կարող է անել հրուշակագործությունը) կատարեց ու իմ ուղեղում նույնականացավ այդ երգի հետ։ Այս պատճառով է հրուշակագործությունը խառնված պատմությանը։ Իսկ ինչու՞ գաթա․ Սևան-Դիլիջան շրջագայության ընթացքում Սիմոնան Հաղարծինից երկու տեսակ՝ ավանդական ու հաղարջով գաթա էր գնել, ու շատ էին հավանել թե՛ ինքը, թե՛ իր ծնողները։