Հենց նոր կարդացի Ինեսայի հոդվածը 17-ի հինգերորդ տարելիցի մասին ու…

Ուզում եմ պատմել մեր մասին, կլսե՞ս:

Մենք` ես ու 17-ը, ծանոթացանք չեմ հիշում` երբ։ Էդպես է, չէ՞, երբ մարդու հետ շատ ես մտերմանում, չես հիշում երբվանից ես ճանաչում նրան։ Մենք ծանոթացանք, ու ես մի քիչ փոխվեցի, մի քիչ ուրիշ աչքեր ձեռք բերեցի, մի քիչ ուրիշ մտքեր, մի քիչ շատ մարդու սկսեցի ճանաչել:

Գիտե՞ք, երբ ինչ-որ տեղ եմ գնում, միշտ մի ծանոթ մարդու հանդիպում եմ, որը 17-ցի է, այո, մենք ամենուր ենք։ Գուցե մի մասի համար սա կայք է, որտեղ մի քանի երիտասարդ պատմում են, թե ինչպես են ծանոթացել իրենց պապիկն ու տատիկը, մի մասի համար ուղղակի այդ երիտասարդների օրագիրն է, մյուսների համար սա կայք է, որտեղ բոլորը գովում են իրենց գյուղերը… Գուցե, բայց չէ…

Նախ` 17-ը միայն կայք չէ, սա մի ամբողջ ընտանիք է, մե՜ծ, շատ մեծ ընտանիք, երևի Հայաստանի ամենամեծ գերդաստանը։

Հետո` այո, 17-ի միջոցով այդ ընտանիքի անդամները պատմում են իրենց խնդիրների, վախերի, հիշողությունների, լսածների ու պատկերացրածի մասին, պատմում են, հիշեք, պատմում են շատերին, հանրությանը։ Դժվար է, գիտե՞ք, ուժ գտնել ու գրածներդ տալ հանրությանը, անել դա մի քիչ պրոֆեսիոնալ մակարդակում, ոչ թե ասենք` ֆեյսբուքյան ստատուս վիճակում։ Այո, 17-ն է այն տեղը, որտեղ երիտասարդները օգտվում են իրենց ազատ խոսքի իրավունքից, որտեղ տպագրվում է մեր մեծ ընտանիքի հիշողությունը, որտեղ մենք կռիվ ենք տալիս մեր խնդիրների բարձրաձայնման ու լուծման համար…

Պատկերացնո՞ւմ եք, չլիներ 17-ը: Պատկերացրի՞ք: Տխուր էր, չէ՞:

Դրա համար այն կա, որ մենք ժպտանք մեր հոդվածը տեսնելիս, տիկին Ռուզաննան ժպտա մեր նոր ուղարկած սիրուն պատմությունից, մաման ժպտա իր աղջկա հերթական նոր նյութը տեսնելիս, ու դուք ժպտաք, որ կարող եք ձեզ ու ձեր երեխայի համար ունենալ մի սիրուն, բարի կայք, որը կօգնի հեռու մնալ այսօրվա ագրեսիվ, գռեհիկ ու անորակ մեդիայից:

Դե ինչ, ժպտանք, չէ՞ որ 17-ը կա:

Գրադարակումս մի թղթապանակ կա, որ այդքան էլ հաճախ չի բացվում, բայց երբ բացվում է, մի աշխարհ հիշողություն` փոշու հատիկների հետ, տարածվում է օդում: Թղթապանակում 3 տարվա հիշողություններ են, որոնք դեռ շարունակում են համալրվել` ամեն անգամ նոր ամսագրով, նոր նոթատետրով ու ինչ-որ պատվոգրով: 17.am-ի, մեր 17-ի թղթապանակն է, որտեղ ամսագրերն են` ծալված էջերով, ծալված էջերի մեջ խելոք, հերթական անգամ բացվելուն ու կարդացվելուն սպասող իմ նյութերով: 

-Երեխեք, մեր կայքը 5 տարեկան է, – գրել էր տիկին Ռուզանը: Նորից առիթ, որ բացեմ թղթապանակը, արդեն անգիր արած կազմերն ու թղթերը նայեմ, բայց ամեն անգամ առաջին անգամվա նման վերապրեմ գրկելու ու բաց չթողնելու զգացողությունները: Դատարկում եմ ամեն ինչ, ու թղթերի արանքից ընկնում է առաջին բեյջս, որ ստացել էի առաջին դասընթացների ժամանակ: Փռում եմ սեղանին ամսագրերը, գունավորում սենյակը ու սկսում կարդալ անգիր արած նյութերս: Առաջին տպագրվածն ու վերջինը հատկապես առանձնակի եմ կարդում, որովհետև դրանց համեմատությունը 17-ի հետ իմ` ավելի լավը դառնալու ամենալավ ապացույցն է: Չեք հավատա, բայց գտնում եմ 2016թ.-ի ամռանը Դիլիջանի մեդիա ճամբարի օրակարգը, սկսում եմ կարդալ ու հերթով հիշել ամեն հատվածի կարևոր իրադարձությունները` զվարճալի ու ջերմ, տեսնվելու ուրախ ու հրաժեշտի տխուր զգացողությունները: Օրակարգից հետո ճամբարի նոթատետրս է, ներսում` Սերոժի նկարած իմ դիմանկարը` գրիչով, արագ, առանց ուղղումների, բայց ամենաիսկական ու բնական: Հետո 17-ի առաջին մրցանակաբաշխության ամսագիրն է, ներսում ևս մեկ դիմանկար, որ նորից Սերոժն էր նվիրել` Դիլիջանից մեկ տարի անց, արդեն ավելի գեղեցիկ, պրոֆեսիոնալ, բայց նորից ամենաիսկական ու հարազատ: 

Երբ առաջին անգամ ծանոթացա 17-ին, իմ վառ երևակայությամբ անգամ չէի կարող մտածել, որ նրանց հետ հասնելու եմ Բեռլին: Այդ ժամանակ ինձ համար դեռ լավագույն արդյունքը գոնե դասընթացին մասնակցելուն ընտրվելն էր: Բայց թղթակցել սկսելուց 2 տարի 6 ամիս անց ես Բեռլինում էի: Թղթակցել սկսելուց 1 տարի 4 ամիս անց ես համալսարանում էի` լրագրության բաժնում, ու հենց առաջին օրվանից, երբ սկսեցին անդադար բոլոր առարկաներից նյութեր գրել հանձնարարել, դասեր բացատրել, ես նոր միայն լիարժեք ընկալեցի 17-ի ազդեցությունը լրագրողական իմ գիտելիքների վրա, որովհետև ես գրում էի ավելի համարձակ, գրում էի արդեն ձևավորված իմ ձեռագրով, գրում էի ինձ նման: 

Յուրաքանչյուրը, որ թեկուզ մի կարճ ժամանակ եղել է 17-ում, ինչ-որ մեծ փոփոխություն ունեցել է կյանքում, որովհետև 17-ը քո կյանքում թողնում է հիշողություններ ու գիտելիքներ, որոնք ամբողջ կյանքի համար են, 17-ը քեզ տալիս է ընկերներ, որ քո լավագույններն են դառնում: 17-ը քեզ տալիս է ջերմ միջավայր, որտեղ ամեն անգամ քեզ ժպիտով կընդունեն, կհասկանան, կօգնեն: 17-ը քեզ տալիս է ինքդ քեզ բացահայտելու ու արտահայտվելու հնարավորություն: 17-ը քեզ տալիս է սեր, որովհետև 17-ը տուն է, որտեղ ցուրտ օրերին մեզ ու մեր հետաքրքիր մտքերին միշտ մի բաժակ տաք թեյով սպասում են:

Գրկում եմ բոլորիդ:

17-ը փայտե տնակ է, որտեղ՝ մի վառարանի շուրջ հավաքված են ամենասիրառատ ու ամենաջերմ մարդիկ։ Էն օրը, երբ նյութս կայքում է դրվում, էդ օրը միշտ տոն ա։ Ամեն անգամ նույն երեխայական խանդավառությամբ ու թաքուն ցնծությամբ եմ դիմավորում նոր բալիկիս՝ նյութիս որպես բազմազավակ մայր։ Շատ տարօրինակ սիրով եմ կապված բոլոր նյութերիս հետ, ու երբ ինչ որ մեկը հարցնում է, թե ո՞րն է իմ ամենասիրելի նյութը, վարանում եմ պատասխանել, որովհետև դա նույնն է, երբ ասում են` երեխաներիցդ ու՞մ ես ամենաշատը սիրում։ Դե, իհարկե՝ բոլորին։ 17-ը էն միակ հարթակն է, որ զբաղված թե չզբաղված լինելիս, միշտ կապը չի կտրվում։ 17-ը միշտ օգնում է արտահայտել զգացմունքներս ու մտքերս, բողոքել ամեն ինչից, երևակայորեն ստեղծել ինչ որ մեկի, ֆիքսել ամենատարօինակ խոսակցություններն ու պահերը, գրել, աճել, զարգանալ։ Գրելը միշտ օգնում է հանգստանալ, կտրվել առօրյայից, լուծումներ փնտրել, մտովի մոռանալ բոլորի մասին կամ բոլորին գրողի ծոցը ուղարկել։

Թեկուզ անցնի 17 տարի, մեկ է՝ էլի թռվռալով գալու եմ, ու հերթով էդ բոլորից (որոնց նախորդ պարբերությունում գրողի ծոցն էի ուղարկել) հարցնեմ. «Իսկ նոր նյութս կարդացե՞լ եք»։

2 տարի առաջ էր, երբ փայլուն աչքերով տրանսպորտի մեջ տեսա առաջին նյութս։ Վեհաբար կարդում էի բոլորի մոտ, լսում շնորհավորանքներ, խրախուսական խոսքեր, խորհուրդներ։ Ա՜յ մարդ, էդ ոնց էի վեհացել, հասնել չէր լինում: 17-ը ամրապնդեց էն ձգտումս, որ պետք է կրթությունս շարունակեմ մեդիա ոլորտում։ Ես իմ նյութերի օրը 2 անգամ ավելի շատ եմ սիրում ընկերներիս, որովհետև էդ օրերին միշտ բարի են լինում ու մեծ ոգևորությամբ սպասում են նոր քննարկումների։ Ա՜յ, օրինակ Ռաֆոն։ Ինձ թվում է, եթե ես տանջվեմ, գիշեր ու զօր քրտնաջան աշխատեմ, աշխարհի ամենաթույն նյութերը գրեմ, մեկ է՝ ինքը միշտ կասի․ «Լավն էր նյութդ, բայց դե էն լուսնին չի հասնի, արա էն ի՜նչ լավն էր քո լուսինը»։ Մկոն ամեն նյութի ժամանակ ասում ա․ «Էնպես կուզեմ քեզ տեսնեմ որպես մեր Հանրային լրատվականի հաղորդավար, տեսնես էդ ժամանակ էլ լուրջ չես կարո՞ղ լինել»։ Դե Արթուրին գիտեք, անհավես սատկում է։ Էն ու՞ր, կարդալն ու՞ր։ Ի դեպ, բացահայտել եմ, որ սկսել է տառապել ցունդոկուով (հիվանդություն, ըստ որի մարդիկ գնում են գրքեր, շարում են դրանք իրար վրա և չեն կարդում ոչ մեկը): Իսկ Լիանան միշտ ինձնից առաջ կիսվում է նյութովս ֆեյսբուքի իր էջում։ Ես միշտ ուրախանում եմ, որ ծանոթներս, ընկերներս, բարեկամներս հիշում են նյութերս, ու երբեմն խոսքի մեջ կիրառում են ինձ` հիշեցնելով երեխաներիս մասին։ Ու ի վերջո, 17-ի միջոցով ես առաջին անգամ ստեղծեցի իմ սիրուն՝ Ջորջին, ում հետ մինչև կյանքի վերջը կապրեմ երջանիկ։ Ես հպարտանում եմ, որ 17-ի տաքուկ տան փոքրիկ բնակիչներից եմ, ու եթե 17-ը ուտելիք լիներ, այն կլիներ մեծ խոզի շաուրմա՝ ամեն ինչով ու կծուն շատ, իսկ եթե լիներ ըմպելիք, կլիներ թարմ բույրով տաք առավոտյան սուրճ։ Դժվարանում եմ հատուկ համեմատություններ փնտրել, որ արտահայտեմ սերս 17-ի նկատմամբ, ուղղակի պետք է ասել, ես ապրում ու մեծանում եմ 17-ում։ Ու էստեղ Ձախ Հարութի ՝ «Էլ չենք լինի 5 տարեկան, ա՜խ դեռ երեկ, տարիներն ուր անցան, փնտրում եմ քեզ հիմա իմ առաջին նյութի քնքշանք, լա՜, լա՜, լա՜…» երգը։

Հեչ եղե՞լ է, որ մտածեք` ի՞նչ կլիներ, եթե օրինակ մի 5 տարի առաջվա դուք թերթեիք օրինակ, այժմյան ձեր ֆեյսբուքյան էջը։ Եթե հասկանում եք, որ հաճելիորեն կզարմանար ձեր հին ես-ը , էդ պիտի որ լավ նշան լինի։

Կներեք, բայց պաթոսն է մեջս արթնանում։ Իմ 5 տարի առաջվա ես-ը էջս թերթելուց քիչ չի որ կզարմանար, մի հատ էլ երազանքների իրականացմանը կհավատար։ 5 տարի առաջվա ես 17.am-ից ավագ սերնդի`  «Խաբարբզիկի» էջերն էի թերթում, թաքուն ուզում հայտնվել դասընթացների ժամանակ արված լուսանկարներում, միջոցառումների մասնակցել, ուզում էի նյութս  հայտնվեր ամսագրում, նկարածս լուսանկարներն էլ` շապիկին։ Չեմ ասում էն մարդկանց մասին, որոնց չէի տեսել, բայց նյութերն անգիր էի արել, իրենց արդեն «լավ» ճանաչում էի ու նույնիսկ սոցկայքերում էի գտել։

Հիմա էդ մարդկանց մեծ մասին անձամբ ճանաչում եմ, մի քանի հոգու էդպես էլ չհանդիպեցի, բայց որ պատահաբար տեսնում եմ, ժպիտս չեմ կարողանում զսպել: Իհարկե, շատերին լավ էլ չեմ հիշում, բայց էդպես էլ չհանդիպած մարդկանցից Լորիկին ու Նորայրին եմ հիշում ու պատահաբար տեսնելուց մտածում. «Հա, հա, ես ձեզ գիտեմ։ Եթե չեմ սխալվում ու նյութերից ճիշտ եմ հիշում, Լաուրայի տատիկն էր իրեն Լորիկ ասում ու հետո էդպես էլ մնացել է»:

Ու ամեն ինչ էնպես դասավորվեց, որ դասընթացների մասնակցեցի, տպագրվեցի, նույնիսկ երկրից դուրս գնացի` Գերմանիա (էդ արդեն նախկին ինձ համար ֆանտաստիկայի ժանրից էր), մենակ նկարածս լուսանկարը չհայտնվեց շապիկին, բայց չեմ դժգոհում, իմ լուսանկարը հայտնվեց։

5 տարի առաջվա ես գնում էի կայքի շնորհանդեսին ու արդեն մտածում «Խաբարբզիկից» բացի էստեղ էլ եմ ուզում տպագրվել։

Պաթոսը միջիցս չի գնում, պիտի ասեմ, որ կյանքիս լավագույն հիշողությունները 17֊ի, «Խաբարբզիկի» ու «Մանանայի» հետ է կապված։ Ուզում եմ էս ամենը մենակ ինձ հետ չլինի։ Ուզում եմ 17.am֊ը էնքան ապրի, ինչքան նախկին ինձ նման երազող պատանիները։ Իսկ էդ պատանիները էնքան էն լինելու, ինչքան ապրի 17.am֊ը։ Զգո՞ւմ եք… Շրջան ստացվեց: Բարեբախտաբար շրջանը սկիզբ ու վերջ չունի:

Հաջողակ թիվ է 17-ը։ Այն հաջողակ է իմ և 17.am-ի մնացած թղթակիցների համար։ Հիմա, երբ կարծես հասկանում եմ, թե ինչ կարևոր դեր ունի իմ կյանքում 17.am-ը (որն իհարկե պարզապես կայք չէ, որտեղ հրապարակվում են երիտասարդների ակնարկներն ու հոդվածները), մի պահ ափսոսում եմ, որ իմ ապրած 17 տարիներից դեռ միայն երկուսն եմ նվիրել այս կայքին թղթակցելուն։ Ինչո՞ւ։

Մի պահ պատկերացրեք: Դուք հետաքրքրված եք, անտարբեր չեք ձեր շուրջը կատարվող իրադարձությունների հանդեպ, ունեք քննադատական, վերլուծական մտածողություն, սիրում եք ստեղծագործել, զգում եք, որ ձեր առաքելությունը ոչ միայն կյանքը ապրելը, տեսնելն ու հասկանալն է, այլ նաև այն բարելավելը, ինչ-որ բան դեպի լավը շարժելը, այդ գործում շատերին ներգրավելն է՝ արածի, տեսածի մասին բարձրաձայնելով։ Ու հանկարծ ձեր կյանքում կախարդանքի պես մի բան է կատարվում: Ձեր մտքով անցած բոլոր պլանների համար պարարտ հող է առաջարկվում, որ ծաղկեցնեք, բազմացնեք, իրագործեք ու տարածեք ձեր մտահղացումները։ Դուք ամեն քայլափոխի սովորում եք մի նոր բան, ամեն սովորածը կիրառում եք գործնականում: Դուք ուզեք, թե չուզեք, դառնում եք ակտիվ քաղաքացիական հասարակության անդամ, աստիճանաբար ձեր կարծիքի հետ մարդիկ հաշվի են նստում, և ի վերջո դուք հասնում եք ձեր ուզած փոփոխությանը։ 

Մեկ այլ անբացատրելի զգացում է, երբ ձեր գրած հոդվածներին, ակնարկներին, առհասարակ ձեր մտքերին արձագանքում են ընթերցողները։ Ոմանք օգտակար քննադատությամբ են հանդես գալիս, ոմանք համաձայնում են ձեր կարծիքի հետ, ոմանք էլ ձեր իսկ տողերը բացատրում են ավելի խորությամբ, ավելի հետաքրքիր ենթատեքստով, քան դուք էիք գրելիս փորձել փոխանցել։ Գրելով դուք հասկանում եք ձեզ, գիտակցում, թե ինչ է ձեր ուզածը, ձեր մտածելակերպի եզրերն ընդլայնվում են, իսկ արտահայտվելու կոմպլեքսները՝ աստիճանաբար վերանում։

Դուք ունեք հնարավորություն կարդալու ձեր հասակակիցների նյութերը, մեդիա ճամբարների ժամանակ հանդիպել Հայաստանի բոլոր մարզերից շա՜տ խելացի մարդկանց հետ։ Գուցե անհավատալի թվա, բայց իրո՜ք, 17.am-ի թղթակիցները Հայաստանի ամենախելացի, ամենանպատակասլաց, ամենաբազմակողմանի զարգացած երիտասարդներն են, որոնցից միշտ կարելի է մի նոր բան սովորել, միշտ հպարտանալ նրանց ցանկացած ձեռքբերմամբ, և ինչն ամենահաճախ ուրախացնում է ինձ՝ հանդիպել 17-ի այն թղթակիցներին, որոնց միայն լուսանկարով եք տեսել, բայց լավ ծանոթ եք նրանց հոդվածներին ու արդեն մի ներքին կապվածություն եք զգում դեպի նրանք։ Փորձը ցույց է տվել, որ դա ամուր ընկերության սկիզբն է։

Բացելով 17.am կայքը, դուք տեսնում եք ֆոտոշարքեր, հոդվածներ, ֆիլմեր, թվում է, թե սովորական կայք է, ոչնչով այլ կայքերից չտարբերվող, բայց այդ ամենից անդին, կայքի վարագույրից այն կողմ 17.am-ը, «Մանանա» կենտրոնը իր անձնակազմով, իր թղթակիցներով մի մե՜ծ ընտանիք է։

Պատկերացրեցի՞ք։ Հաճելի է, չէ՞։ Իսկ այսօր մեր 17.am-ը 5 տարեկան է։ Շնորհավորանքներս բոլորիս։