Եվ այսպես բեմահարթակը, ոմանց համար` հանդիսավոր կերպով, ոմանց համար` ոչ այնքան, իսկ մասնավորապես ինձ համար, ով ելույթի ժամանակ բեմից ընկել էր, լքում է 2018 թվականը:

Բախումների, հակասությունների, պարտությունների, ձեռքբերումների տարի:

Ո՞վ էի ես 2018-ի սկզբին և ով եմ ես հիմա: Տեսականորեն ես  նույն Հայկն եմ. ոչ ոք չի գողացել ինձ, տարել Դուբայ, օրգաններս վաճառել, տեղը ուրիշի օրգաններ դրել, որպեսզի ուրիշ Հայկ լինեի, բայց հոգեպես ես շատ եմ փոխվել: Եկեք ամփոփենք արդյունքներս:

Սկսենք ոչ այնքան լավ բաներից: Ես մի քիչ ալարկոտ եմ եղել և, ինչպես միշտ, ամեն ինչ արել եմ վերջին միլիվայրկյանին: Որպես կանոն` դրանք ոչ դրական հետևանքներ են ունեցել: Ես` ոչ միշտ, բայց հաճախ նախընտրել եմ Ինստագրամը, այլ ոչ TED-Talk-երը, սպորտով զբաղվելու փոխարեն` մահճակալ եմ քշել, ըմբոստացել և ընդվզումներ եմ կազմակերպել ծնողներիս դեմ, դպրոցի տնայիններս ընդհանրապես չեմ արել… Այս ցուցակը կարող էր շարունակվել հավերժ, եթե  մի օր չորոշեի, որ ժամանակն է փոխելու ամեն ինչ, ու չպատրաստեի շքեղազարդ մի պաստառ հետևյալ տողերով.

«Ե՞րբ, եթե ոչ հիմա: Ո՞վ, եթե ոչ դու»:

Սրտաճմլիկ էր, չէ՞:

Իսկ հիմա սրտաճմլիկ պաստառից բխող դրական հետևանքները:

Ես դուրս եկա իմ հանգստի գոտուց ու հասկացա, որ ամեն ինչի, լսո՞ւմ եք, ամեն ինչի կարելի է հասնել: Գնացի մաթեմատիկայի պարապմունքների, քանի որ իմ գիտելիքների ու տաղադների մեջ մաթեմատիկան ամենահաշմանդամն էր, ու հիմա վստահ, բայց մի քիչ կաղալով գնում եմ ինքնակատարելագործման:

Դուրս շպրտեցի իմ ինտրովերտ ընկերոջը և ծանոթացա անթիվ ու անհամար նոր մարդկանց հետ:

Նաև բացահայտեցի իմ շրջապատում արդեն իսկ գտնվող մարդկանց ու հասկացա, որ շատ հաճախ մեզ շրջապատում են հրաշալի մարդիկ, ուղղակի պետք է բաց սրտով ու աչքերով նայես նրանց:

Սկսեցի սպորտով զբաղվել` դե, կլասսիկ արտահայտություն (ոչ դեպուտատ)` առողջ մարմնում առողջ հոգի:

Կիրառեցի «Այսօրվա գործը վաղվան մի թող ասույթը»: Ամեն դեպքում փորձում եմ, դեռ էնքան էլ լավ չի ստացվում, բայց առաջընթաց կա:

2018-ում ես չվախեցա պարտվելուց, դասեր քաղեցի պարտությունից ու հիմա հաղթանակած քայլում եմ դեպի 2019-ը, բայց ոնց որ ուզում եմ սայթաքել…

«Դրսում ձնեռ է, բայց շա՜տ լուսավոր է.

-Այսօր ի՞նչ օր է, ասա՜։

Սպասում են մեզ այս աշխարհում բոլորը։

-Այսօր ի՞նչ օր է ասա՜» (Կարդալ երգելով)…

Բավականին ժամանակ կլինի, ինչ այս երգը մտքիս ու շուրթերիս ման եմ գալիս, կարծես Արարատ-Երևան ավտոբուսից լինի, որը միշտ` պատշաճ կարգով ուղևորներ է տեղափոխում։ Չգիտեմ, թե ինչու հենց այս համեմատությունն եմ անում, բայց միակն է, որ մտքիս եկավ այս պահին։ Եվ հետաքրքիրն այն է, որ այդ գեղեցիկ երգը մտքիս է գալիս յուրաքանչյուր տարվա դեկտեմբեր ամսին. դե՜ իհարկե, Նոր տարին է ազդարարում։

Չգիտեմ դու ինչպես, բայց եթե չհաշվենք մնացյալ իմ սիրելի տոները, ապա կարող եմ ասել, որ Նոր տարին անասելի շատ եմ սիրում։ Գիտե՞ս, յուրահատուկ տոն է, ոչ թե նրա համար, որ ջեռոցում խոզուկի փափուկ ազդրն է եփվում, որ գունագեղ աղցաններ ու խմորեղեն ենք պատրաստում, որ մսով նրբաբլիթներ ենք թխում, որ… Լավ չշարունակեմ։ Որովհետև եղևնին ենք զարդարում, որովհետև Ձմեռ պապիկը բարձիս տակ մի տուփ շոկոլադ է դնում ու Ջոն Գրինի «Թղթե քաղաքներ» գիրքը։ Դե իհարկե, այս վերջին կետը ուղղակի երազանքներիս տոպրակից հանեցի, որովհետև Ձմեռ պապը նամակներս չի կարդում, որ իմանա, թե այա տարի ինչ եմ ուզում։

Ափսո՜ս, երանի, թե փոքր լինեի, այնքան փոքր, որ էլի ու էլի, ամեն տարի թրթռուն ժպիտը դեմքիս մի ծրար պատրաստեի, վրան նկարեի ինձ, Ձմեռ պապին ու մի եղևնի` գունագեղ լուսավորված։ Հետո սպիտակ թղթին թողնեի երազանքներիս տոպրակից հանած կտորները։ Ու վերջում Ձմեռ պապին խնդրեի, որ անպայման բարևի Ձյունանուշին։ Ծալեի, սոսնձեի ու հորս խնդրեի, որ այն անպայման փստի մեջ գցի, որ Ձնեռ պապը ինձ չմոռանա։ Ու այս ամենը ես կանեի դեռ նոյեմբեր ամսին։ Բայց ես արդեն մեծ եմ։ Ինչո՞ւ եմ այսպես ասում, գիտե՞ս։ Ես զգում եմ, որ ինչ-որ բան է փոխվել։ Դու քեզ հարց չե՞ս տալիս, հա, քեզ հետ եմ, դու ` 17-ամյա պատանի, ինչո՞ւ Ձմեռ պապին էլ չես գրում։ Մեծացե՞լ ես, դրանի՞ց է արդյոք։ Ո՛չ, դու ուղղակի հավատդ ես կորցրել, դու հիմա չես հավտում ամանորյա հրաշքների։ «Ի՜նչ Ձմեռ պապ, ի՜նչ ամանորյա հրաշքներ, ի՜նչ Նոր տարի…»։ Դու այսպես ես մտածում, իհարկե, ու հիմա քեզ համար ավելի կարևոր, ես կասեի, իրական բաներ կան։

Ճիշտ է, մենք մեծանում ենք և յուրաքանչյուր տարի ավելի ու ավելի խրվում երկրագնդի ժամացույցի մեջ, ու այդ ժամացույցի մեջ ապրելով կորցնում ենք երազելու, սպասելու, կարոտելու ու սիրելու հմտությունները։ Մեն ուղղակի մեզ հրում ենք առաջ, մենք մեծանում ենք, բայց մեր հոգին մնում է նույն չարաճճի մանուկը, ով յուրաքանչյուր Ամանորին ազնիվ ու մաքուր սրտով նամակներ էր գրում Ձմեռ պապին, եղևնին էր զարդարում ու ամեն կախվող խաղալիքի հետ մի երազանք պահում, գժի նման ցատկոտում ու անհագ ծիծաղում, երբ ձյան սպիտակ փաթիլներ էր տեսնում։ Տե՛ս, չենք մեծացել, ուղղակի աշխարհի ժամերն են փոխվել, ինչպես ասում էր տատս։

Թո՛ղ ամեն բան, արի՛ գնանք, ես այնքա՜ն ձևավոր թղթեր ունեմ, միասին նամակ կգրենք Ձմեռ պապին, միասին տոնածառ կզարդարենք, մայրիկի պատրաստած համեղ խմորեղենը կուտենք, ու դու էլի անփութորեն բերանիդ շուրջը շաքարափոշի կանես, իսկ ձեռքերիդ ` քաղցր կրեմ։ Հիմարի պես կծիծաղես ու կգամվես հեռուստացույցի էկրանին, որովհետև վերջապես Ամանոր է, և հաստատ Հարրի Փոթերը ցույց կտան…

Դե, իսկ ինձ մնում է քեզ ասել. Շնորհավոր Նոր տարիդ, ծրարդ չմոռանաս գցել փոստը…

Եվս մի տարի անցավ: Մի քիչ ուրախ, մի քիչ տխուր օրերով, անցավ, ու թողեց վառ օրերի հիշողությունները: Եվս մի տարի անցավ, ու ավելի մոտեցավ համալսարանին հրաժեշտ տալու օրը: Սկզբում հրաժեշտ ենք տալիս մանկապարտեզին, մանկական խաղերին, հետո` դպրոցին, դպրոցական օրերի կատակները, խնջույքները, էքսկուրսիաները ու դրանցից մնացած ամենավառ հիշողությունները մնում են մեզ հետ: Մենք շարունակում ենք հիշել դասարանցիներին, ուսուցիչներին, ամիսներ անց պատահական հանդիպում ենք փողոցում` բարևում, մի քանի բառ փոխանակում: Բայց շատ բան է փոխվում դպրոցից հետո, դպրոցի փոխարեն գնում ենք համալսարան, ընդունվում ենք տարբեր բուհեր, տարբեր մասնագիտություններ ենք ձեռք բերում:

Գիտեք ինչո՞ւ եմ Նոր տարվա շեմին այսքանը գրում, որովհետև չգիտեմ ինչու, հենց այսօր զգացի, որ ժամանակը արագ է անցնում, որ ամիսներ անց կավարտեմ համալսարանը, ու հիշողություններս կավելանան:
Կհիշեմ ոչ միայն համալսարանում անցկացրած ուրախ օրերը, պահերը, այլ բուհի մյուս ուսանողների կատակները, որոնց հետ միասին նույն լսարանում էինք հաճախ նստում, մինչ դասախոսները կսկսեին տալ հանձնարարությունները: Ծանոթանում էինք, պատմում նախասիրություններից:
2018 թվականը ինձ նվիրեց նոր ընկերներ` ծանոթացա տարբեր մասնագիտությունների տեր մարդկանց հետ, որոնք շաբաթների ընթացքում դարձան հարազատ մարդիկ:
2018-ը ինձ տվեց մուսա, տվեց մտքեր, որոնցով համալրեցի իմ բանաստեղծությունների գրքի էջերը: Գուցե շարունակեմ գրել 2019 թվականին, եթե իհարկե հասցնեմ: Ասում եմ եթե, որովհետև ինձ սպասվում են խիստ գրաֆիկով ամիսներ` քննություններ, դիպլոմայինի պաշտպանություն, ինչու ոչ, նաև նոր հոդվածներ, հարցազրույցներ ամենատարբեր մարդկանց հետ, նպատակներ, որոնց պետք է հասնեմ քայլ առ քայլ, նոր մտահղացումներ ու հետաքրքիր ծրագրեր, որոնք պետք է կյանքի կոչվեն հենց 2019 թվականին:
Հա, չմոռանամ ասել նաև, որ եթե ապրում եք տխուր հիշողություններով, դրանք թողեք
2018-ում, ու Նոր տարին սկսեք երազանքներով, ուրախ տրամադրությամբ: Թույլ մի տվեք, որ անցյալը մուտք գործի նոր տարի, և գունավոր գրչի փոխարեն, սև թանաքով խզբզի ձեր կյանքի էջերին ու գողանա ձեր ժպիտը:
Իսկ նախորդ ձմեռների երազանքները, նպատակները ու բոլոր ցանկությունները տեղափոխեք 2019 թվական և կյանքի կոչեք…

Եվ մի քանի տող Արմեն Սարգսյանի «Չկարդացած գրքեր փոխարեն» բանաստեղծությունների ժողովածուից.

Տոներին քաղաքը լի է
նախորդ ձմեռների ցանկություններով,
և ձյունը չի դադարում ընկնել
ավելի բարձր լեռներում՝
այս փոքրիկ բակերից հեռու՝
ցանկություններով նախորդ ձմեռների…

Ավարտին է մոտենում 2018 թվականը: Անցնում է ևս մեկ տարի, և գրեթե բոլորը անհամբեր սպասում են հաջորդ տարվան: Մի քանի օր է, ինչ ամփոփում են այս տարին, ծանրութեթև անում և փորձում հասկանալ՝ ստացված տարի՞ էր, թե՞ ոչ:

Դեռ տարվա սկզբից նպատակ էի դրել ճանապարհորդել Հայաստանով և բացահայտել հայրենիքս: Ճանապարհորդություններս սկսեցի մարտ ամսին, երբ ուղևորվեցի դեպի Տավուշի մարզ: Շատ-շատ հիացած էի այնտեղի բնությամբ՝ անտառներով, լեռներով և այլն:

Ապրիլ-մայիս ամիսներին մասնակից դարձա «Թավշյա հեղափոխությանը»: Ոմանց մեջ հարց կառաջանա, թե ինչու եմ հեղափոխությունը գրել չակերտներում, հիմա չեմ ուզում ասել (դա մի ուրիշ թեմա է, և դրան մի օր կանդրադառամ): Իսկ հունիս-հուլիս ամիսներին ես արդեն Արարատի մարզում էի: Մի կերպ շոգին դիմանալով՝ վայելում էի տեղի բանջարեղենն ու քաղցրահամ մրգերը և հիանում արևածագերով և մայրամուտներով:

Եվ ի վերջո, իմ Հայաստանով ճանապարհորդելու ամենահիշարժան մասը՝ դեպի Զանգեզուր ուղևորությունս: Առաջին իսկ օրվանից սիրեցի Սյունիքը, սիրեցի տեղի անկրկնելի և հոյակապ բնությունը, բարի և ընկերասեր մարդկանց: Այնտեղ անցկացրածս օգոստոսյան մի շաբաթը դարձավ կյանքիս ամենաանմոռանալի և ամենաերջանիկ ժամանակահատվածը: Ճիշտ է դա իմ 10-րդ հոբելյանական ուղևորությունն էր, բայց ես գալիք 2019-ից ակնկալում եմ վերադարձ Սյունիք` Զանգեզուրը բացահայտելու:

Անմոռանալի դարձավ նաև նոյեմբերյան Էկո-ճամբարը Աղվերանում: Ճամբարում անցկացրածս երեք օրերի ընթացքում ձեռք բերեցի բազում լավ ընկերներ: Ծանոթացա և ընկերացա մի մարդու հետ, ում հետ ո99 տոկոսուվ նման ենք: Նման ենք մտածելակերպով, պատկերացումներով, հետաքրքրություններով, և ինչպես նա է սիրում ասել` երկուսս էլ տարօրինակ ենք և աննորմալ: Եվ այդ մարդը գյումրեցի Էմի Մուրադյանն է:

Բայց  այնպես չէ, որ ամեն ինչ այս տարի լավ էր: Տեղի են ունեցել, և վատ, և անհաջող, և տհաճ ու անհիշարժան դեպքեր և իրադարձություններ: Սակայն ես չեմ ուզում խոսել դրանց մասին, չէ որ ամեն վատ բանից պետք է դասեր քաղել, թողնել հին տարում ու մոռանալ…

Ուզում եմ շնորհավորել բոլորիս գալիք 2019 թվականը և  ավարտել հետևյալ մաղթանքով: Կյանքում լինում են շատ վատ բաներ, և Նոր տարին դրա համար է, որպեսզի մենք կարողանանք դրանք մոռանալ և ազատվել դրանց բեռից՝ նայելով միայն ու միայն դեպի առաջ, դեպի ապագա: Չէ որ միայն մենք ենք գրում մեր ճակատագիրը: