Արվեստի վարագույրները բացում ենք. Արտիստը

Այս անգամ հարցազրույց վարեցի Կապանի Ալ. Շիրվանզադեի անվան պետական դրամատիկական թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար, դերասան Արթուր Գաբրիելյանի հետ:

-Արթուր, ինչպե՞ս սկսվեց ձեր ու թատրոնի սիրավեպը:

-Սկսվեց սրանից շատ-շատ տարիներ առաջ, երբ իմ՝ Երևանի Դ.Վարուժանի անվան դպրոցում ստեղծվեց «Առլեքին» թատրոն-ստուդիան: 8-րդ դասարանում էի, միշտ մաթեմատիկայի դասերից փախչում էի, գնում և փորձերն էի նայում: Հետո 9-րդ դասարանում ես էլ ստացա փոքրիկ դերեր, ու իմ հրապուրանքը դարձավ ճակատագիր, կյանքի ուղի, նպատակ: Դա երևի եկավ լրացնելու իմ մանկության տարիների մեծ հրապուրանքը, երբ մութ ու ցուրտ տարիներին, երբ դեռ մանկապարտեզի տարիքի էի, իմ մայրը գրեթե ամեն շաբաթ ինձ տիկնիկային թատրոն էր տանում:

-Իսկ ինչպե՞ս հայտնվեցիք Կապանի թատրոնում:

-Կապանի թատրոնում հայտնվեցի 2012 թվականին զինորական համազգեստով իմ կուրսղեկի՝ Հրաչյա Աշուղյանի շնորհիվ: Նա ասել էր Կապանի թատրոնի տնօրեն Կամո Արզումանյանին, որ իր ուսանողը ծառայում է Կապանում, և Կամո Արզումանյանի ցանկությամբ և գրությամբ նախարարից ստացվեց հրաման՝ ինձ թույլատրել մասնակցել թատրոնի փորձերին և ներկայացումներին, թատրոնի գործունեությանը: Ու ծառայության ավարտից հետո, Կամո Արզումանյանից ստացա հրավեր որպես դերասան աշխատել թատրոնում: Ես շատ էի կապվել թատրոնի հետ, ու քանի որ ինձ հետ կապվել էր նաև թատրոնի ողջ ստեղծագործական անձնակազմը, մնացի Կապանի թատրոնում:

-Գիտեմ, որ Ձեզ կոչում են Արտիստ: Որտեղի՞ց առաջացավ այդ մականունը:

-Արտիստ ինձ առաջինը կոչեց ծառայակից ընկերս, և այդպես դարձավ մականուն: Ճիշտն ասած, սկզբից ինձ համար վախեցնող մականուն էր՝ կրել այդ մեծ կոչումը, հատկապես, երբ բոլորը համընդհանուր ինձ Արտիստ էին դիմում: Իսկ հիմա, փառք Աստծո, դերերովս կարողանում եմ արժանի լինել այդ պատասխանատու կոչմանը:

-Թվեք ձեր մարմնավորած լավագույն կերպարներին:

-Սիրում եմ իմ բոլոր դերերը: Դրանք իմն են, իմ ստեղծածը, ես եմ արարել, միս ու արյուն տվել և առանձնացնել մեկը մյուսից չեմ կարող: Յուրաքանչուր կերպարում մեկը մյուսից յուրահատուկ զգացում, հաճույք եմ ստացել: Սիրում եմ բոլոր կերպարները. թե Կուլիգին՝ Օստրովսկու «Ամպրոպում», թե Գաբրոն՝ Շիրվանզադեի «Եվգինեում», Համհարզ՝ «Գարեգին Նժդեհում» և այլն:

-Դասավանդում եք Երևանի Թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտի Գորիսի մասնաճյուղում, ինչպիսի՞ կադրեր կան այնտեղ:

-Այո: Գորիսի մասնաճյուղի դերասանական արվեստ բաժնում հուսադրող է իրավիճակը: Այսօրվա ուսանողներից արդեն երկուսը խաղում են թատրոնի խաղացանկային ներկայացումներում: Կրթական առումով մասնագետների կարիք չունենք. լավագույն մասնագետներն են դասավանդում: Գորիսի մասնաճյուղի շրջանավարտներից երեք հոգի արդեն աշխատում է թատրոնում: Ի դեպ, նրանցից մեկը շուտով կզորացրվի և կմիանա մեզ: Նաև ունենք Կապանի արվեստի դպրոց, որի սաները կապված են թատրոնի հետ:

-Իսկ ձեր երազանքների կինը ինչպիսի՞ն է:

-Ինձ համար չկա մտացածին ինչ-որ իդեալական կերպար: Ընդամենը մեկ բան է պետք. լինի իմը հոգով, մտքով, մարմնով: Լինի իմ ընկերը, իմ կինը, իմ սրտակիցը, իմը:

Ահա այսպիսի անկեղծ զրույց Արթուրի հետ: Կհանդիպենք շուտով նոր կյանքի պատմությամբ:

marine nikoghosyan

Իմ 2017.am-ը

Երևի թե մի փոքր ուշ եմ գրել այս հոդվածս, բայց դե ինչ արած, քննություններիս չպատրաստվել չէի կարող։

Սկսեմ նրանից, որ 2017 թվականը ինձ համար մեծ ձեռքբերումների և հաջողությունների տարի էր։ Չմտածեք, թե անհաջողություններն այդ տարի ինձ չէին այցելել, պարզապես ես անտեսում և նույն վայրկյանին էլ մոռանում էի նրանց գոյության մասին։ Բայց մյուս կողմից էլ՝ ես շնորհակալ եմ նրանց՝ ինձ ավելի ուժեղ և համարձակ դարձնելու համար։ Սակայն այստեղ ես ուզում եմ ձեզ պատմել ոչ թե անհաջողություններիս, այլ ձեռքբերումներիցս ամենակարևորի մասին։

2017 թվականին իմ ամենակարևոր ձեռքբերումներից մեկը եղել է մուտքս դեպի 17.am-ի հարազատ ու ջերմ ընտանիք։ 17.am-ն ինձ սովորեցրեց աշխարհին նայել ամբողջովին այլ աչքերով։ Տվեց ինձ իր յուրահատուկ անտեսանելի ակնոցը՝ աշխարհը ավելի վառ և խորհրդավոր տեսնելու համար։ Նա ինձ տվեց նորը ստեղծելու և արարելու ընդունակություն։ Սկսեցի ամեն մի երևույթի և ամեն մի պատմության մեջ փնտրել ինչ-որ հետաքրքիր բան և գրել կամ լուսանկարել այն։ Կապ չուներ՝ կստացվեր այն, թե ոչ։

17.am-ին որոշ ժամանակ թղթակցելուց հետո դարձա այն 100 լավագույն թղթակիցներից մեկը, ով աչքի էր ընկել իր ակտիվությամբ։ 17.am-ի շնորհիվ մասնակցեցի երեխաների պաշտպանության օրը կազմակերպված ֆոտոմրցույթին, որտեղ և զբաղեցրեցի պատվավոր երկրորդ հորիզոնականը։

Բայց ամենակարևորն այն է, որ 17.am-ն ինձ տվեց այնպիսի մարդկանց, ովքեր այժմ իմ կյանքում շատ հարազատ ու կարևոր մարդիկ են:

Սիրում եմ քեզ իմ հարազատ ու թանկ ընտանիք:

artur janvelyan

Հարաբերական անդորր

Հիմա իմ գյուղում՝ Կոթիում, հարաբերական անդորր է, որը պայմանավորված է թշնամու պասիվությամբ:

Ես մինչև հիմա հիշում եմ այն օրը, երբ ես առաջին անգամ լսեցի թշնամու կրակած հրանոթի ձայնը: Այդ օրը ես հիշում եմ այսօրվա պես: Այդ օրը քունս ընդհանրապես չէր տանում, կարծես ինչ որ զգացողություն լիներ, որը ես էլ չէի հասկանում: Հեռախոսս սովորականի պես վերցրեցի և փորձեցի ժամանակ սպանել: Հեռախոսս վերցնելուն պես լսեցի մի ձայն, անմիջապես պահեցի հեռախոսը: Մտածեցի՝ ծնողներիցս մեկը մտնում է սենյակ, բայց ձայնը լսվեց ևս մեկ անգամ: Անհանգստությունս մեծացավ, դրան զուգահեռ՝ նաև հետաքրքրությունս, թե ինչ ձայն կարող է լինել: Դուրս եկա տանից և տեսա երկնքը «գունավորող» կարմիր լույսեր: Հասկացա, որ դա լուսածրող փամփուշտներ են: Հաջորդ վայրկյանին, երբ ես պատվեցի ավելի շատ անհանգստությամբ և մտածմունքներով, լսվեց ավելի հզոր ձայն: Գունատված մտա տուն, այնուհետև ծնողներիս սենյակ: Արթնացրի ծնողներիս, և գնացինք ապաստարան: Այնտեղ անցավ սովորականից երկար թվացող գիշերը:
Լույսը բացվեց: Հայրս սկսեց զննել տան չորս կողմը: Բարեբախտաբար այդ անգամ վնասներ չկրեցինք, սակայն դրանից հետո տունը վնասվել էր: Վնասվելուց հետո ինչպես բոլորը՝ այդպես էլ մենք, վերանորոգեցինք: Վերանորոգվեց: Վերանորոգվեցին բոլոր նյութական վնասները, իսկ հոգեպե՞ս: Հոգեկան վնասները մնացին: Բոլոր ապրումները ամեն կրակոցից հետո տպավորվեցին վատ հիշողություններով: Արդեն ամեն մի չնչին ձայն լսելիս ուղեղիցս մեկ րոպե չէր հեռանում կրակոցի վարկածը, որը անխուսափելի էր: Ես վախենում էի, սակայն այդ ամենը տևեց մեկ ամսից ոչ շատ: Չնայած վախերի հաղթահարման, հայրս կրակոցից հետո մեր կամքին հակառակ ինձ և փոքր եղբորս ուղարկեց ավելի ապահով համայնք: Մենք սկսեցինք այնտեղ դպրոց հաճախել: Այնտեղ մենք ուսում ստացանք վեց ամիս, և վերադարձանք թեկուզ ոչ ապահով, բայց հարազատ ծննդավայր:
Մինչև հիմա ես գնում եմ այն գյուղը, որը թշնամուց պատսպարվելու համար անկյուն էր հատկացրել ինձ, և բոլոր նրանց, ովքեր գնացել էին պաշտպանվելու նպատակով: Հանդիպում եմ ընկերներիս, զրուցում եմ նրանց հետ, բայց բնականաբար, ես չեմ ունենում այն զգացողությունը, ինչ Կոթիում իմ ընկերների հետ զրուցելիս:
Հիմա ավարտվել է իմ կյանքում ունեցած ամենամեծ վախի շրջանը: Այդ ամենը փոխվել է նաև տարիքի հետ: Չէ՞ որ ընդամենը երկու տարուց ես կփոխարինեմ սահմանապահ քաջ տղերքին: Ես կկանգնեմ սահմանին: Այնպես կանեմ, որ այլևս ոչ մի երեխա չունենա այն ապրումները, որ ես ունեցա այդ մի քանի լարված օրերին:
Մենք ապրում ենք ներկայով: Անցյալի վախերից ազատված, վառ ու գունավոր ապագայի հույսերով:

laura sekoyan

Սոլակում հետտոնական օրեր են

Արդեն բոլորիս տներում հետտոնական տրամադրություն է։ Մինչև տոները հնչող բողոքներին նորերն են եկել փոխարինելու։ Բայց այս անգամ եկեք այդ բողոքներից չխոսենք, որովհետև տարին նոր է սկսվել, և համոզված եմ, այդ բողոքների մասին դեռ կհասցնենք խոսել։

Պետք է նշեմ, որ ամեն տարի յուրովի են անցնում տոները թե գյուղում, թե մեր տանը։ Ինչպես միշտ տան միջավայրը ջերմ է և տոնական։ Այդ օրերին խոհանոցի համեղ ու գրավիչ բույրերը չեն պակասում։ Միայն պակասում է ժամանակը, քանի որ հյուրերը երբեմն չափից շատ են լինում։ Գյուղում տարեցտարի   հրավառությունները շատանում են։ Իհարկե, կան այնպիսի ընտանիքներ, որոնք քաղաքում էին տոնում Ամանորը, բայց միևնույնն է, գյուղացիները այն համարում են ընտանեկան տոն և աշխատում են ամեն կերպ նշել իրենց տանը։

Ամեն տարի բոլորը ասում են, որ քիչ են ծախս անելու, բայց չգիտես ինչու, չի ստացվում։ Այդ ինչու-ն էլ ամոթն ու պատիվն է։ Ամեն դեպքում այդ օրերին թեկուզ առաջին անգամ մենք տեսնում ենք մեր վաղեմի ծանոթներին, բարեկամներին, որոնց չենք տեսել, բայց իրենց պատմելով, այնքան արկածների միջով ենք անցել միասին։ Երեկոյան ժամերին, երբ հյուր ենք գնում, կարելի է նկատել մի առանձնահատկություն։ Տարվա վերջին օրվանից մինչև տոների ավարտը բոլորի տան բակի լույսերը վառ են։ Գյուղացիները կարծում են, որ տարին պետք է վառ լույսով ճանապարհել, որ նոր եկող տարին իր հետ լույս բերի։ Սեղան գցելիս ևս մոմ են վառում, որ տան ճրագը միշտ վառ լինի։

Այդքան լեցուն ու զբաղված օրերից հետո մենք արդեն դպրոց ենք գնում, և աշակերտների միակ բողոքն այն է, որ չեն հասցրել հանգստանալ, քանի որ տոները իրենց տանը դեռ չեն ավարտվել։ Եվ իրոք, բոլորը սպասում են Հին Նոր տարվան։ Այդ օրը երեկոյան մարդիկ սեղան են գցում ու ընտանեկան շրջապատում փոքրիկ խնջույք կազմակերպում։

Մեր տանը ևս այդ օրը յուրովի է նշվում, քանի որ տատիկս ասում է, որ դա ևս մի լավ առիթ է տան անդամներին համախմբելու մի տանիքի տակ ու մի սեղանի շուրջ։

Ani Harutyunyan

Հիշողությունը երգելով

Ամենաշատ հիշողություններն իրենց մեջ պահպանում են երգն ու երաժշտությունը: Բույրն էլ ունի հիշողություն, բայց կարճատև: Մարդկանց տեսնելիս էլ ես հիշում, բայց դեմքերը հոգնեցնում են: Երգերն էլ են ինչ-որ ժամանակ հոգնեցնում (երբեմն՝ երբեք), բայց մարդկանց չես կարող ընդհատել, կամ քո սիրելի պահից 100 անգամ կրկնել իրենց խոսելը, անջատել ու հեռախոսիդ հետ շպրտել սեղանին, ականջակալ միացնել, որ ոչ ոք չլսի քո հիշողությունը: Երգն իր մեջ ամփոփում է բույրն էլ, մարդկանց էլ, տեղանքն էլ: Աչքերդ փակում ես ու տեսնում չորս տարի առաջ միայն հինգ օր տեսած մարդկանց. մեկի աչքերի գույնը լավ չես հիշում ու քո պատկերացումներով ես լրացնում, մյուսի քիթը փոքր էր` մեծացնում ես, բայց դու ես ու քո հիշողությունները, իսկ բոլորը չէ, որ լավ են հիշում ամեն ինչ:

Լսում ես ու զգում, որ քթիդ թեթև դիպչում է ինչ-որ ժամանակ ինչ-որ կանգառում սպասող տղայի օծանելիքը. դու էլ էիր ամեն առավոտ սպասում նույն կանգառում, դրա համար էլ լավ ես հիշում:

Տարիներով չլսածդ երգերը նորից լսելիս հասկանում ես, որ չես մոռացել, անկախ քեզնից բառերը քթիդ տակ երգում ես: Երգում ես ու հիշում ինչ-որ սրահներ, սենյակներ ու փողոցներ, որ ինչ-որ ժամանակ երգն այնտեղ ես լսել ու երգել:

Մեկ-մեկ այնպիսի երգեր են մտքովս անցնում, որ ուզում եմ րոպե առաջ լսել: Երևի ոչ թե երգի պահանջն է, այլ հիշողությունների:

Ավելի շատ լսեք ձեր հին երգերը, թեկուզ դրանք ձեր ներկա ես-ի ճաշակով չեն, թեկուզ դուք փոխվել եք ու ձեզ համար այդ երգերը բարձրաձայն լսելն ու ձեր պատին կիսվելն ամոթ է հիմա, բայց մեկ է, ձեր ամենալավ հիշողությունները դրանց մեջ են:

amalya harutyunyan

Փախչելու ու թվացյալ ժպիտի խաչմերուկում

Առավոտյան ժամը 10-ին քաղաքս էնքան սիրուն ու ներդաշնակ էր, մարդ չկար: Չկային ամբողջ ձայնով մեկ գոռացող երեխաները, անտարբեր ու տխուր հայացքով մարդիկ, Ջուլիկ տատը, որ էդպես էլ չհարմարվեց էն մտքին, որ ես իր թոռանից բարձր եմ ստացել միասնականը, ու ամեն անգամ բարկացած հայացքով նայում է: Քաղաքս սիրուն է, երբ չկան նրան անհանգստացնողներ:
Առաջ, երբ ցանկանում էի մենակ մնալ քաղաքիս հետ, առավոտյան 6-ին էի դուրս գալիս, հիմա ավելի հաճախ է դատարկ, իսկ գուցե դատարկ չէ, այլ քնած է, կամ ինձ համար է էսպիսին, մյուսին քաղաքս երևի գրկաբաց է ընդունում:
Մետրոյում ամայի էր, հազիվ մեկին նկատեիր, էն էլ դուրս գալիս, ներսում մարդ չկար: Հնարավոր է՝ կար,  չգիտեմ:
Ինչևէ, մեծ տարբերություն չկա՝ կլինեն մարդիկ, թե չեն լինի, մեկ է, ես մի վարպետություն ունեմ, չեմ նկատվում, նկատել էլ չեմ սիրում, բայց հաճախ են մարդկային ամենահասարակ արարքները ստիպում իրենց մասին մտածել:
Իսկ ինձ չեն նկատում, չէ է, սուտ եմ խոսում, մեկ-մեկ տարօրինակ հայացքով նայում ու անցնում են առաջ, իսկ ես շարունակում եմ ճանապարհս` նույն աշխույժ ու միևնույն ժամանակ, տխուր ժպիտով:
Մտածում եմ` ի՞նչ կվերցնեի ինձ հետ, եթե փախչեի քաղաքից: Մտքումս հազարավոր մարդկային անուններ տալուց հետո ականջակալներն եմ ընտրում: Անիմաստ է: Ո՞վ կգար ինձ հետ: Ոչ ոք:
Անկարելի բարդ է, չէ՞: Ահռելի շատ եմ սիրում մարդկանց, բայց ամեն ինչ կտամ՝ միայն փախչեմ իրենցից, միայն ոչ ոք երբեք չգտնի ինձ:
Ի՞նչ է պետք ինձ այս աշխարհում: Չգիտեմ, երևի մի թղթի կտոր, որ մարդիկ իրենց թանաքոտ գրիչով կլցնեն, ու ես կպահեմ այն, կպահեմ, էդ թուղթը հազարավոր իրերից էլ բարձր դասելով:
Չէ, բայց փախչելիս դա էլ չէի տանի հետս, դա էլ է ինձ մարդկային քաոսը հիշեցնում:
Պատահե՞լ է կորցնես քեզ, ինքդ քո մեջ քո սեփական աշխարհում դու չգտնես քեզ, որովհետև դու չափից շատ ես ուզում կարգավորել ներսդ, բայց ներսումդ չափից շատ խառնաշփոթ է, որովհետև դու երբեք չես եղել այն, ինչ հիմա ես, բայց երբեք էլ չես կարող լինել հինը, որովհետև դու ինքդ քո մեջ չկաս, արդեն դուրս ես եկել գոյություն ունենալուց, բայց դու քեզ շատ ես կարոտում, շատ-շատ, որովհետև էդպես էլ չես գտնելու:
Մուրացկան կնոջ ասածներից սիրտդ լցվում է, պարզվում է՝ սուտ է:
Ասում են` սիրում եմ, պարզվում է` կեղծ են:
Ասում են` այստեղ են, լսում են ինձ, հասկանում, նկատում… Պարզվում է՝ խաբել են:
Էլ ինչպե՞ս գոյատևես ու սիրես մարդկանց, ինչպե՞ս չուզենաս փախչել, եթե քեզ պետք է չասեն այն, ինչ կա: Իսկ դու ամենապարզ մարդկային կյանքն ես սիրում…
Ինչպե՞ս մնաս, եթե ամեն անգամ պետք է լաց լինես, ձեռքերդ սեղմես իրար, դողդ պահես ներսումդ ու կուլ տաս արցունքներդ, հետո էլի թուլանաս, ու դրանք հոսեն, առանց հաշվի առնելու՝ որտեղ և ինչպես: Ու էս արցունքներդ հենց էն մեկի ուսին պետք է թափվեն, ում շնորհիվ հոսել են, ու դու պետք է հպարտ ու լուռ ընդունես մխիթարանքները, որովհետև  բացատրություն պահանջել չես կարող, ուր մնաց՝ ասես, թե ինչու ես լաց լինում, որովհետև միաժամանակ ցավ պատճառել ու հանգստացնելը այդքան էլ նորմալ երևույթ չէ: Բայց սարսափելին այն է, որ նման դեպք էլ հաճախ է կրկնվում, դու իր պատճառած լացը իր սփոփանքներով ես դադարեցնում: Մի տեսակ անմիտ է:
Մետրոյի բարձր աղմուկի, ականջակալներիս միջից եկող ելևէջների ու սրանից 2 անգամ բարձր գոռացող ու ամեն պահ ինձ իրենց մասին հիշեցնող մտքերիս միքսից մի կերպ լսում եմ:
-Թվացյալ ժպիտի կայարան:
Դուրս եմ գալիս վագոնից, իսկ հեռվում…
-Զգուշացեք, դռները փակվում են, հաջորդ կայարանը կեղծավորություն:

Հ.Գ. Կներես, ներսս դատարկել էր պետք….

seda mkhitaryan

Տաքուկ ֆիլմեր

Տեղավորվեցի տաքուկ բազկաթոռի մեջ։ Փայտերը ճարճատյունով վառվում են վառարանում։ Կողքի սենյակում հեռուստացույցով իմ ամենասիրելի ֆիլմն է` «Մենք ենք, մեր սարերը»։ Անգիր գիտեմ ֆիլմի ամեն կադր ու ձայն։ Հարյուր  անգամ նայել  եմ։ Կան ֆիլմեր, որոնք չեն հնանում։ «Դե, տղերքը սոված էին, երկու ոչխար ենք մորթել…» լսվում է Իշխանի ձայնը…

Հայկական այս հին ֆիլմերի ձայների տակ է անցել իմ մանկությունը։ Դրանք նայելով եմ ես սկսել հասկանալ, թե ինչ է կինոն։ Հասկանալ ու սիրել։ Բնական են այդ ֆիլմերը։ Նայելիս տեղափոխվում ես իրենց աշխարհ. Իշխանի հետ ոչխար ես մորթում, Ավագի քնկոտությունը ստիպում է հորանջել, Պավլեի հետ միասին կռիվ ես տալիս անարդարության դեմ, Զավենի հետ ընդունվում ես համալսարան։

Հիմա այդպիսի ֆիլմեր չեն նկարահանվում (դե, հայկական, իհարկե)։

Հայերը ճաշակով են եղել։ Ի՞նչն է պակասել տեսնես։ Այս ֆիլմերը հիմնականում  նկարվել են սովետական շրջանում ու այդ տարիների կյանքի մասին են։ Գուցե Հրանտ Մաթևոսյա՞ն այլևս չունենք, որ նրա գրածների հիման վրա ֆիլմ նկարենք։ Չգիտեմ։ Բայց բոլոր ֆիլմերի հիմքում հո նրա գրածները չե՞ն։

Հիմա մեր ֆիլմերը հիմնականում կատակերգական ժանրի են ու բոլորում գրեթե նույն սյուժեն է։

Մհեր Մկրտչյանը, Սոս Սարգսյանը կամ Ազատ Շերենցը այլևս չկան, բայց մի՞թե հիմա լավ դերասաններ չունենք։ Հաստատ կունենանք։ Խնդիրը սրանում էլ չէ։

Միգուցե հարցը ֆինանսավորո՞ւմն է, պակաս հնարավորությունները։ Բայց այս դեպքում էլ առհասարակ ֆիլմեր չէին նկարվի։

Բայց մի ֆիլմ կա, որը կարելի է բացառություն համարել`«Կյանք ու կռիվ»-ը։

Մտածում եմ, իսկ Իշխանը հարևան սենյակում լողացնում է Ավագին ու համոզում ամուսնանալ։

Anushik Mkrtchyan

Ապարանում ձմե՞ռ է

-Լավ ա, էլի, ձեր համար տաք, արև-անուշ ապրում եք։ Թեթև ձյուն ա դրել, ցուրտ չի,- ասաց մեր հարազատներից մեկը, ով վերջերս հյուր էր եկել մեզ Էջմիածնից,- բա չէ, մեր մոտ։ Հո մառախուղ չի՞, հո մառախուղ չի՞, էլ դու սուս։ Հասնում ենք Աշտարակի կողմերը, նոր եղանակը դզվում ա։ Տաք, արև։ Լավ ա, էլի։

Իրոք։ Բոլորն էլ նկատել են, որ այս տարվա ձմեռը այնքան էլ նման չէ անցած տարիների ձմռանը։ Մեզ մոտ ձմեռը շատ ցուրտ էր լինում։ Դեկտեմբերի 10-ին արդեն ճանապարհները փակ էին լինում, դպրոց գնում էինք միայն երկու-երեք օր հետո, երբ որոշում էին մաքրել ճանապարհները։

-Անցած տարի էս վախտ արդեն տրակտորները չորս անգամ մաքրել էին,- ասաց մեր հարևանուհին և ձեռքը վերցրեց սուրճի բաժակը, որն ի դեպ, ես էի պատրաստել և դրա պատճառով լսում էի նրանց զրույցը։

-Հա, իսկականից։ Չէինք կարում լվացք փռեինք էնքան ցուրտ էր,- ասաց տատիկս,- իդմալ մեկ էլ 60-ականներին էր էղել, բայց դե դեկտեմբերին ձուն կար գոնե, ոչ թե՝ ըհըն, նոր էս օր թեթև գալիս ա։

Ամանորի գիշերը մեզ մոտ անձրև էր գալիս, իսկ այսպիսի դեպք ոչ մեկը չէր հիշում։

-Իդմալ հլը չէր էղել։ Մինագ կհիշիմ, որ 2011 թվին հենց ամսու 31-ին ձուն էկավ, բայց անձրև՞։ Չէ, չի էղել։

Նստած հեռուստացույց էինք նայում ու մի գյուղացի ասաց, որ իրենց ծառերը արդեն ծաղկել են։

-Պապի, լա՞վ ա, որ սենց լինի,- հարցրեցի պապիկից։

-Սենց՝ ո՞նց,- պատասխանեց պապին։

-Դե որ արդեն հունվարի մեջ ենք, բայց հլը նոր ձյուն ա գալիս։

-Օրինակ, էն գյուղերում, մարզերում, որ տաք ա, ասենք, Արմավիրում, էտի վատ ա։ Որտև ծառերը կծաղկեն, բողբոջ կտան, իսկ հետո մառոզը դրանք սաղ կփչացնի։ Բայց դե մենք լեռան տակն ենք։ Էտքան տաք չի լինի, որ ծառերը բուսնեն։ Յանի գարունը շատ ա բուսնում, ուր մնաց՝ ձմեռը,- ծիծաղելով ասած պապիկը և անցավ իր գործին՝ փայտ բերելուն։

Դե ինչ, կարծում եմ, որ այս ձմեռը ոչ մեկին վնասներ չի տա։ Ասում են՝ ինչպես տարին դիմավորես, այնպես էլ կշարունակվի։ Տարին տաք սկսեցինք։ Կարծում եմ տաք էլ կշարունակվի, կարևորը մեր հոգիների տաքությունը չկորցնենք։

Հ. Գ. Մինչ հոդվածը պատրաստվում էր տպագրության Ապարանում ձյուն եկավ։

iza Astsatryan

Շուն վարժեցնողը

Արդեն 7  տարի  կլինի, ինչ  փորձում  եմ  մասնագիտանալ  շուն պահելու և  վարժեցնելու  գործում:

7 տարի  առաջ էր, շուն  նվեր  ստացա, որոշեցի  անունը  Ջաֆար  դնել  և  մեծ  սիրով  պահել նրան:  Առաջին  անգամ  էի  շուն  պահելու, շատ էի ոգևորված: Ջաֆարը  հասարակ  մեկը  չէր, նա իմ կյանքում մեծ  դեր  ուներ, առավոտներս  սկսվում  էր նրա հետ, նրա  հետ  էի գնում  դպրոց, նրա հետ  էի  վերադառնում  տուն, կարճ  ասած`  Ջաֆարը  իմ  մտերիմ  ընկերն էր:

Նրա  հետ  շատ  էի  մտերմացել, անգամ  մի  կտոր  հացս  նրա հետ  էի  կիսում: Երկար  ժամանակ  էի  տրամադրում  նրան:

Նրան  վարժեցնելը  շատ  հեշտ  էր, որովհետև  նա ինձ  իր  մոտիկ  ընկերն  էր  համարում: Նրան  պարել  էի  սովորեցնում, մի  քանի  անգամ  միասին  պարել  ենք:

Օրվա  իրադարձություններով  նրա հետ  էի կիսվում, նա  ինձ  հասկանում էր, երբեք  չէր  ծիծաղում  կամ  արտասվում, իր  խոհուն  հայացքով  ինձ  աջակցում էր:

2,5  տարի  նա  ապրեց  մեզ  հետ: 2,5  տարի  ամեն օր  իրար հետ  էինք, պարում էինք, խաղում, բայց… Մի  անգամ, երբ   Ջաֆարը  տնից  դուրս  էր  եկել, մինչև  երեկո  նրան սպասեցի, այդպես  էլ  չվերադարձավ: Ես  սպասում  էի, որովհետև  հույսս  չէի կորցնում, որ  դեռ  երկար տարիներ  ընկերություն  ենք  անելու… Երեկոյան, երբ  նստեցինք հացի  սեղանի շուրջ, մի կերպ  մի  կտոր  հաց  կուլ  տալուց հետո, զանգ  ստացանք: Ես  անհանգիստ  էի, երբ  լսեցի  Ջաֆարի  անունը: Հեռախոսազրույցն  ավատրելուց հետո, մայրս  ասաց, որ  Ջաֆարը  այլևս չկա, շնագայլերը  նրան  գողացել  էին… Ես  փորձում  էի  արցունքներս  զսպել, բայց  չէի  կարողանում, մինչև օրս, երբ  հիշում  եմ Ջաֆարին, հազիվ  եմ կարողանում  զսպել  ինձ, ես կարոտում  եմ նրան:

Ջաֆարի  մահից հետ, մոտ  վեց ամիս  անց` ամռանը, Ջաֆարին  կորցնելու  ցավս  զսպելու   համար, քույրիկիս  դասընկերուհին  ինձ  մի  փոքրիկ  շունիկ նվիրեց, այս  անգամ  նրան  Սինա  կոչեցի:

Սինան նույնպես  շատ  լավն  էր: Նա  լրացնում  էր  Ջաֆարի բացը, դպրոցի  ժամանակ  հետս  գալիս  էր դպրոց, դասերից  հետո` տուն, ինչ խոսք, հրաշալի  շուն էր:

Նրա  հետ   1,5  տարի  անցկացրի, որովհետև  նա  հիվանդ  էր, երկար  չապրեց: Նույն  ցավն ապրեցի  նաև  Սինայի դեպքում:

Անցավ մոտ  3  տարի, ընկերներիս պատմել էի, որ  շուն  եմ ուզում պահել: Մի քանի  ամիս  անց, դասընկերներիցս  մեկը  մի  փոքրիկ  շուն նվիրեց, մոտ  մեկ ամսեկան: Փոքր  էր, մի քիչ  դժվար  կլիներ  պահելը, դիմացն էլ ձմեռ էր գալիս, բայց  այդ  ամենը անտեսելով, որոշեցի  որդեգրել  շունիկին:

Նրա  անունը  Խածիկո  է, կարճ` Խածի  ենք ասում, նա   դեռևս  ճստիկ-պստիկ է, սակայն  ինձ հաջողվեց  շուտ  հասնակալ  նրա լեզուն:

Խածին արդեն  1,5  ամսական է, բայց ես  հասցրել   եմ  նրան բարևելը  սովորեցնել: Ում տեսնում է, եթե  ցանկանում է՝ մի  ոտքը բարձրացնում և  շարժում է:

Խածիկոյին  առանձնահատուկ ուշադրություն պիտի  դարձնեմ, նա շատ  խելացի  է. ինչ անում  եմ, հետևիցս  փորձում է  կրկնել: Որոշել  եմ նրան  լավ  վարժեցնել:

Անհամբեր  սպասում  եմ,  թե  երբ  պետք  է մեծանա, որ  դպրոց  գա հետս:

Հույս  ունեմ,  որ  այս  տողերը  կարդալուց հետո, շատերի մեջ   ինչ-որ  բան կփոխվի, գուցե  շուն  պահելու  ցանկություն  առաջանա: Այս դեպքում  չանտեսեք  ձեր  ցանկությունը,  հավատացեք, շունը  հրաշալի  ընկեր  է:

hovhannes ghulijanyan

Մի քիչ լուրջ, մի քիչ կատակով

Հաճախ լսվող արտահայտություն է՝ «Երկիրը երկիր չի»: Բոլորի համար սովորական է դարձել, բայց շատ իզուր, քանի որ, եթե մենք մտածենք, որ մեր երկիրը վատն է, ապա ինչպես կմտածեն այլ ազգեր մեր երկրի մասին, հաստատ ոչ լավը:

Կամ եկեք մտածենք, երբևէ կտեսնե՞նք մի անգլիացու, ով կասի «I don’t want to live in England, because the country isn’t a country»… Իհարկե ոչ, որովհետև առաջին հերթին այդպես խոսողի մասին կմտածեն, որ լեզվին լավ չի տիրապետում, դրա համար է միտք չարտահայտող նախադասություն ասում: Երկրորդ, այդ մարդիկ ամեն ինչին փորձում են հարմարվել, և ինչ էլ ունեն, չնայած շատ ունեն, ասում են, որ հոյակապ է: Հիմա կասեք՝ բերել մեր ազգը համեմատում է հզոր Անգլիայի հետ: Այո՛, արժե համեմատել, և նույնիսկ տեղին է, որովհետև Հայաստանը Տիգրան Մեծի ժամանակներում ոչնչով չէր զիջում ներկայիս Անգլիային, բայց մեկ է, մեր ապուպապերը էլի բողոքում էին, որի պատճառով էլ այսօր դարձել ենք այս փոքր պետությունը:

Այս թեմային  անդրադարձել է Դերենիկ Դեմիրճյանը իր «Վարդանանք» պատմավեպում. «Մենք մեզ չենք սիրում, չունենք ազգի հպարտություն: Մենք արհամարհում ենք մեզ, օտարն էլ մեզ է հետևում»: Սա էլ ցույց է տալիս, որ ինքնագնահատականի պակասը եղել է նաև 5-րդ դարում, այլ դարերում:

Փորձենք երկրի մասին մեր կարծիքը փոխել, քանի որ երկիրը երկիր է, և կարևոր է, թե ինչպես ենք մենք ընդունում: