Ձմեռ է ու ցուրտ, և վաղն էլ դասերը չեն սկսվելու: Կմնանք տանը, ոմանք կպարապեն, ոմանք` կձանձրանան, ոմանք էլ ինձ նման կհիշեն ամառվա տաք օրերը:  Չեմ սիրում տանը նստել: Սիրում եմ շփվել մարդկանց հետ և, իմ կարծիքով, շփվելու համար ամենահարմար վայրերից մեկը ճամբարն է, որտեղ մարդիկ ձեռք են բերում ինքնուրույնություն, ինչպես նաև մտերիմ ընկերներ: Հաշվի առնելով իմ նախասիրությունները՝ այս ամառ ես գնացել էի Դիլիջանի «Զեփյուռ» ուսուցողական ճամբար, որպեսզի շփվեմ նոր մարդկանց հետ և հարստացնեմ իմ անգլերենի իմացությունը: Բացի հայ ջոկատավարներից այնտեղ կային նաև ամերիկացի կամավորներ, որոնց հետ շփվելը իմ անգլերենի իմացությունը ամրապնդելու միջոց էր: Ես  նրանցից  առանձնացնում եմ Ռոզիին, որը ինձ ձեռք էր մեկնում ամեն  հարցում:

Ճամբարում ես շատ բաներ սովորեցի, այդ թվում նաև լինել ավելի ինքնուրույն և կարգապահ: Ինձ համար ամենատպավորիչն օրերից մեկը մրցելն էր «Բանանց» թիմի տղաների հետ, որից ստացանք շատ մեծ ոգևորություն: Հիմա էլ եմ կարոտով հիշում կանաչ դաշտը, մեր խաղը, հատկապես այս ցուրտ եղանակին: Մի բան էլ եմ կարոտով հիշում. տաք օդը և լողավազանը` իմ ամենասիրելի և նախընտրելի վայրը:  Նույնիսկ մի անգամ իմ ընկեր Արմենը, երբ ես ուզում էի ցատկել լողավազանի մեջ, բացականչեց.

-Չթռնես, խորն ա, կխեղդվես…

Իսկ ես, քանի որ գնացել էի լողի, ցատկեցի. սկզբում նա շատ վախեցավ, բայց հետո, տեսնելով իմ լողալը, հասկացավ, որ ես խեղդվողը չեմ:

Ճամբարում ես նաև սովորեցի խաղալ ռեգբի և ֆրիզբի, որոնց մասին նույնիսկ չէի լսել:

Ճամբարում շատ ուսուցողական դասեր էին անցկացվում: Ճիշտ է, սկզբում այդքան էլ հաճելի չէր, բայց հետագայում հասկացա այդ դասերի կարևորությունը: Այդ դասերը հատկապես ծխախոտի, ալկոհոլի և թմրանյութերի  վնասակար հատկությունների մասին էր:

Ճամբարը տևեց 7 օր, իսկ  6-րդ օրը մենք բարձրացանք Դիլիջանի   սեգ լեռները, որպեսզի  փայտ հավաքենք՝ խարույկի համար: Վերադառնալուց հետո մեր ջոկատի տղաներով  դասավորեցինք  փայտը և երեկոյան  հավաքվեցինք խարույկի շուրջը, իսկ Վանը մեզ համար մի հրաշալի երգ կատարեց կիթառով, որը բոլորին էլ դուր եկավ:

Ես այդ ճամբարից մեծ բավականություն և գիտելիքներ ստացած վերադարձա տուն: Հիմա ինքս եմ իմ ընկերներին բացատրում թե ինչ չարիք է ծխախոտը, թմրանյութերն ու ոգելից խմիչքները:

Լուսանկարը՝Կարեն Ջանոյանի

Մի քանի օր առաջ պատանի թղթակիցներով այցելել էինք Գնդեվազ գյուղ: Մենք շրջում էինք գյուղում և փորձում լուսանկարել այնտեղի առօրյան և մարդկանց: Սկզբում մարդ չկար փողոցներում: Պատճառը երևի անտանելի ցուրտն էր: Հետո հանդիպեցինք մի պապիկի, ով պատրաստվում էր մաքրել գոմը: Մոտենալով նրան սկսեցինք զրուցել և հարցեր տալ գյուղի առօրյայից: Նա ներկայացրեց գյուղի կյանքն իր դժվարություններով և պատմեց իր մասին: Ես նրան հարց տվեցի և պատասխանից, անկեղծ ասած, մի քիչ զարմացա: Հարցը սա էր. 

-Եթե հնարավորություն լիներ քաղաք տեղափոխվելու, կգնայի՞ք:

Իսկ նա պատասխանեց.

-Էդ ո՞ր մի հիմարը չէր գնա:

Պատասխանը լսելով բոլորս մի պահ ծիծաղեցինք: Հետո ես ասացի, որ կան շատ մարդիկ, ովքեր գյուղը գերադասում են քաղաքից, և պետք չէ մտածել միայն գյուղից փախնելու մասին, այլ պետք է մտածել այն զարգացնելու և շենացնելու մասին:

Ես կարծում եմ, որ յուրաքանչյուր աշխատասեր գյուղացի այս երկրի տերերից մեկն է, որովհետև գյուղը պետության հիմքն է:

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Ինչպես բոլոր ընտանիքներում, մեր ընտանիքում նույնպես տոն է տոնածառ զարդարելու արարողությունը: Մենք այդ տոնածառը բերում էինք մեր տան մոտ գտնվող անտառից, քանի որ իմ եղբայրը փոքր էր և չէր կարող մեզ համար տոնածառ բերել: Տատիկս, ես ու քույրս գնում էինք տոնածառ բերելու: Մենք այդ տոնածառը ընտրում էինք ամռանը, երբ տատիկիս հետ գնում էինք մասուր կամ ուրց հավաքելու, կամ էլ կովերին բերելու: Մի անգամ էլ պատահական տուն վերադառնալիս տեսա, որ ինչ-որ մեկը կտրում է մեր տոնածառը, և վազելով գնացի ու տատիկիս ասացի, նա էլ եկավ: Իհարկե, ես ճիշտ էի: Նրանք տարել էին մեր տոնածառը, և մենք ստիպված էինք նորը փնտրել…

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Հիմա եմ հասկանում, թե ամեն տարի մենք ինչ մեծ վնաս էինք հասցնում բնությանը եղևնի կտրելով: Երևի պատճառն այն է, որ ապրում ենք անտառի եզրին և չենք կարողանում դիմանալ բնական եղևնի ունենալու գայթակղությանը:

Իսկ ամենահետաքրքիրը այս տարվա Ամանորն էր` հեքիաթային հրաշքներով ու սպասումներով լի Ամանորը: Ձյունը պարելով թափվում էր երկնքից, լուսինը լուսավորում էր շրջակայքը, իսկ մենք` ես, մայրիկս, քույրս և եղբայրս գյուղի բարձունքից սղալով ու ընկնելով ձյան մեջ հասնում էինք եկեղեցի, ուր մեզ սպասում էր ամանորյա գիշերային պատարագը:

Ես ու քույրս երգում ենք երգչախմբում, իսկ մայրիկս եղբորս հետ նստել էր եկեղեցում ու աղոթք էր անում: Ես հասկացա, որ նա Աստծուց խնդրում էր մեր երկրին խաղաղություն, մարդկանց առողջություն և, որ այս տարի մեզ համար ամենակարևորն է, բուհ ընդունվեմ: Տա Աստված, որ իրականանան աշխարհի բոլոր մայրերի երազանքներն ու սպասումները, թող ոչ մի զինվոր չզոհվի. և ոչ մի մոր աչքերից արցունք չթափվի:

Մենք հավատում ենք Աստծուն և մեծ հույսեր կապում նրա հետ: Սա է Պատարագի խորհուրդը:

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Ունեմ-չունեմ մի մորաքույր ունեմ: Տարին երկու անգամ եմ տեսնում: Այս օրը այդ հազվադեպ հանդիպող օրերից է: Տանը նստած եմ, և հանկարծ մի բան մտքովս անցավ. քանի մորաքույրս երեխաների հետ մեր տանն է, կարելի է լուսանկարել երեխաներին: Արագ-արագ քրոջս ու մորաքրոջս տղային տաք հագուստ հագցրի ու դուրս տարա տանից: Եվ այսպես, սկսենք: Նշեմ, որ քույրս «պրոֆեսիոնալ է» այս հարցում, գիտի` երբ ինչ դիրք ընդունել, դե, եղբայրս էլ հետ չի մնում նրանից:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Ինքնամոռաց լուսանկարում ու լուսանկարվում էինք, բայց մայրս ձայն տվեց.

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

-Լիլիթ, հերիք ա, տուն եկեք: Մենք էլ ենք ուզում կարոտներս առնել երեխուց:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

-Եկանք,- ասացի ես, և բավարարվեցինք միայն այս լուսանկարներով:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Դարյա Մարջանյանի

Իմ կատվի պատմությունը սկսվեց այն ժամանակ, երբ ես որոշեցի կատու բերել մեր տուն: Այդ ժամանակ նա մեկ ամսեկան էր: Ես նրան գտա մեր շենքի բակում: Նա շատ գեղեցիկ էր, սև և սպիտակ նախշերով: Նրա անունը Փիսո էր: Մենք բոլորս նրան շատ էինք սիրում և անգամ նրա համար հատուկ ուտեստներ էինք սարքում: Նա շատ քմահաճ էր, դրա համար մենք նրա համար միշտ ձուկ էինք տապակում:

Ինչքան մոտենում էր ձմեռը, այնքան դժվարանում էր նրան պահելը, բայց ամենավատը դա չէր: Մենք ապրում էին շենքի 3-րդ հարկում, և դա դժվար էր կատվի համար, քանի որ նա ազատություն էր սիրում: Բացի այդ կատվի մազից ես ու մայրս ալերգիա ունենք:

Մեր բարեկամները մեզ միշտ հորդորում էին «կորցնել» այդ կատվին: Նրանք կարծում էին, որ կատվի մազից հիվանդություններ են առաջանում:

Եվ ահա եկավ Նոր տարին: Մենք տոնածառ էինք դրել, և կատուն վազելով բարձրանում էր դրա վրա և գետնով տալիս: Բայց չնայած այդ ամենին, մենք նրան չէինք դադարում սիրել:

Տատիկս չէր հարմարվում և շարունակ զայրանում և ասում էր.

-Հերիք է, զըզվըծրիք: Էնքան  բդի էնեն, օր վերջը հիվանդության տեր դառնան: Էդ կատվին կորցրու: Մեծին չլսողը ոդը քարին է զարկըվում:

Ճնշումները գնալով շատանում էին, և մայրս որոշեց կատվին «կորցնել»: Մի երեկո, երբ իմ մորեղբայրը գնում էր Գյումրի, մենք նրան տվեցինք կատվին, որ «կորցնի»:

Այդ դեպքերից հետո ես անընդհատ մեղավոր եմ ինձ զգում: Հիշում եմ Փիսոյին և այլևս չեմ կարողանում անտարբեր անցնել մյուս կատուների կողքով: Ես հիմա կատուներին ավելի ու ավելի շատ եմ սիրում, և շատ ժամանակ մտածում եմ . «Թող ըմբես եղնի, օր էդ կատուն լավ տեր գըդնի»:

Չգիտեմ, Փիսոն լավ տեր գտա՞վ, թե…