Սուսաննա Գրիգորյանի բոլոր հրապարակումները

Susanna Grigoryan

Հեռուստացույցը լռում է

Արդեն երկու ամիս է, ինչ հեռուստացույցը լռում էր։ Նա եկող-գնացողներին ասում էր, որ փչացել է․ դե ով չգիտի՝ հիմիկվա տեխնիկան էլ առաջվանը չէ, բայց հարևանները իրար մեջ փսփսում էին, որ ծերունին հերթական լուրերի թողարկումից  հետո ինքն է իր ձեռքով փշուր-փշուր արել չարագույժ հեռուստացույցը։

Որդին ամեն անգամ այցելելիս  նոր հեռուստացույցի մասին խոսք էր բացում, մինչև հասկացավ՝ հայրը խոսող մարդուկներին պատերազմի լուրը չի ներել ու ներել չի պատրաստվում։

Աշունը շատ էր երկարել, գարունն էլ գալ չէր ուզում։ Մոխրագույն շենքի պատերը մեկը կարծես շուտվանից ջնջել էր, ձյունն ու անձրևը գալիս նստում էին ծերունու ուսերին։ Օր ու գիշեր իր չորս պատի մեջ  աջ ու ձախ էր անում՝ բոլոր կողմերից ուսումնասիրելով օդում կախված հարցը․ էս ո՞նց էսպես եղավ։ Խունացած պատերը պատասխան չունեին։

Մեկ-մեկ տնից դուրս էր գալիս, ծաղիկներ էր դնում զոհվածների շիրիմներին, ու խնկի բույրից աչքերը լցվում էին։ Հիշում էր արդեն վաղուց անցած էն ժամանակները, երբ դպրոցում աշխարհագրություն էր դասավանդում։ Հայաստանի Հանրապետությունը ծերացող պետություն է․․․

Խանութներում հացը, սուրճը թանկացել են։ Որդու տված գումարը էլ չի հերիքում, բայց ավել խնդրել էլ չի կարող։ Մեծ թոռը նոր է համալսարան ընդունվել, բիզնեսի բաժնում է սովորելու։ Փոքր թոռն էլ ռոբոտաշինությամբ է զբաղվում, անցած անգամ ականջին թաքուն փսփսաց, որ նոր հեռուստացույց է հայտնագործելու, որ միայն լավ լուրեր հայտնի։ Ինքը մտածում է, որ  դժվար էդքան երկար ապրի, ու անկեղծ ասած, ոչ էլ ցանկանում է։ Բայց թոռան միտքը լավն է։ Երիտասարդները առաջ են շարժվում։ Մեղադրել չի կարող, ինքն էլ էդպես կուզեր, ուղղակի 20 տարի առաջ, երբ դպրոցում աշխարհագրություն էր դասավանդում ու ամեն անգամ ջանասիրաբար պնդում, որ Հայաստանի Հանրապետությունը ծերացող պետություն է, այդ նախադասության ծանրությունը սրտին էսպես չէր զգում։

Որդու հետ խոսակցության թեմաները վերջացել են։ Սուրճը միշտ տան եղած ամենափոքր բաժակներով է դնում, բայց էլի չի վերջանում։

-  էհ, պապ ջան, Աստված երբեք չի ուշանում:

Նրան թվում էր, որ Աստված մեկ-մեկ ուղղակի չի գալիս։

Susanna Grigoryan

Նոր գլխացավանք

Եթե չէիք նկատել, ասեմ՝ սեպտեմբերի 1-ը արդեն անցավ։ Այսինքն, արդեն դժվար կլինի խանութներում Հզոր Ռենջերներով պայուսակներ ու Հելլո Քիթիով տետրեր գտնել։ Չնայած դրան, ուսանողների մեծամասնության համար դասերը սկսվում են սեպտեմբերի 15-ից, ու դեռ փնտրտուքները շարունակելու ժամանակ կա։ Ուղղակի եթե նախորդ տարիների նախաուսումնական դիլեման կայանում էր նրանում, թե երկու տուփ անուշ հոտով գունավոր գրիչներից որը ընտրել, ապա այս տարի մարզերում ապրող ուսանողները համարյա նույնքան կարևոր ևս մեկ դիլեմա ունեն լուծելու։

Այս տարի բարձր կուրսեցիները համալսարան գնալու են շաբաթվա մեջ միայն մի քանի օր,  ու այդ մի քանի օրվա համար բնակարան վարձելը, մեղմ ասած, անիմաստ է թվում, ( չմոռանանք, որ նորից օնլայն դասերի անցնելու հեռանկարը ոչ ոք չի չեղարկել)։ Մյուս կողմից էլ, ոչ ոք չի ցանկանում օրվա մեջ մի քանի ժամ ճանապարհին անցկացնել, ու արդյունքում` ուզած-չուզած բոլորն էլ  բնակարանների տարբերակներ են ման գալիս:

Եթե պատրաստվում եք բնակարան վարձով տալ, ինձնից ձեզ խորհուրդ՝ գները բարձրացնելու իսկական ժամանակն է, ու միանգամից մի քանի ամսվա կանխավճար էլ կուզեք, մեկ էլ տեսար` իրոք, նորից օնլայն դասերի անցանք, ու հո առանց շահույթ չե՞ք մնալու։ Իսկ եթե դուք բարիկադների հակառակ կողմում եք ու հենց սկզբից էլ որոշել էիք, որ ավարտելու եք ու լավ աշխատանք գտնեք, որ  ծնողներին վերադարձնեք բոլոր վարձով բնակարանների գումարները` տոկոսներով, ապա ատոմակայանի հաստիքները աչքաթող մի արեք: Ասում են՝ շատ լավ են վարձատրում, ոլորտն էլ հեռանկարային է։

Բայց էս հեչ, առօրյա մանրուքներ են, դուք էն ասեք` անուշ հոտով գունավոր գրիչներից ո՞րը ընտրեցիք։

ՀԳ․ Հոդվածը միտք չուներ վիրավորելու բնակարան վարձով տվող անձանց կամ ատոմակայանի աշխատակիցներին։ Հոդվածը գրելիս վերոնշյալ կատեգորիայի անձինք չեն տուժել:

Susanna Grigoryan

Երկու մարդ ու մի շուն (շագանակագույն աչքերով)

Մեծ, շագանակագույն աչքերով շունը պառկել էր տաք ավազին։

Նա սովորականից ավելի ուրախ էր։ Էնպես չէ, որ առավոտվանից ինչ-որ համով բան էր կերել կամ էլ էսօր, բացառության կարգով, բակի տղաները քարով չէին խփել, ուղղակի ինչ-որ տարօրինակ զգացում ուներ, որ շուտով մի լավ բան է լինելու։

Շների շրջանում կանխազգացումները չեն ողջունվում ու առհասարակ ընդունված չէ նման անիմաստ բաներով զբաղվել։ Որոշները, իհարկե, շների դրախտին են հավատում, բայց դա էլ յուրաքանչյուրի անձնական ընտրությունն է։ Մեծ, շագանակագույն աչքերով շունն էլ էր հավատում շների դրախտին, որովհետև իր թափառական կյանքի վերջում նա արժանի էր էնպիսի մի տեղ գնալուն, որտեղ սրտիդ ուզածի չափ ոսկոր կլիներ ու ոչ մի բակի երեխա։

Շագանակագույն աչքերով շանը բախտ չէր վիճակվել սիրուն ծնվել, ու անցորդները իրենց պարտքն էին համարում ամեն անգամ հիշեցնել էդ մասին։ Նա իր երկար կյանքի ընթացքում տեսել էր իր ցեղին հատուկ բոլոր դժվարությունները, մի անգամ նույնիսկ մեքենայի տակ էր ընկել։

Մեր օրերում կենդանիները դժբախտ են, ու նա պատրաստ էր շների դրախտ գնալ, թեկուզ հենց հիմա․․․

***

Ծերունին աչքերը բացեց ու տեսավ, որ էլի նախաճաշը չեն բերել։ Ուրիշ բան չէր էլ սպասում․ երևի օրերն են հաշվում, որ իրենից ազատվեն։ Ամբողջ կյանքում աշխատեց, որ որդիները կրթություն ստանան, մարդ դառնան, որ հիմա էսպե՞ս հատուցեն։ Եթե աշխարհում արդարություն լիներ, իրեն ուրիշ զավակներ բաժին կհասնեին։

Դուռը բացվեց։ Փոքր թոռը ուտելիքով ամանը դրեց սեղանին ու փախավ դուրս։

-Ծնողներդ մեծերին բարևել չե՞ն սովորեցրել,- հետևից գոռաց ծերունին։

Հարցը հռետորական էր․ ինքը գիտեր, որ չեն սովորեցրել: Ու գիտեր, որ թոռները ամեն անգամ կռիվ-դավով են իր սենյակ մտնում, իսկ նախաճաշը միշտ խաղերում պարտվողն է բերում։ Օրը մի անգամ էլ որդին գալիս է, նստում իր մահճակալի մոտ ու իր գործերից է պատմում։ Կամ զուտ պատշաճության համար, կամ էլ էնքան հիմար է, որ մտածում է, թե իրեն հետաքրքիր է։

Արդեն 5 տարի է՝ բժիշկները որդուն խոստանում են, որ ուր որ է մահանալու է, ու արդեն 2 օր է՝ ճնշումը չի իջնում, բայց ինքը գիտի, որ դեռ երկար է ապրելու, շատ երկար․․․

***

Հանրակացարանի խոնավ սենյակում անդադար պտտվող մոծակները չէին թողնում քնել։ Ուսանողը շուռումուռ էր գալիս, բայց հարմար դիրք չէր գտնում ու հիշեց, թե ոնց էր հենց նույն կերպ քունը կորցրել 6 տարի առաջ։ 6 տարի առաջ, երբ բոլոր հեռու-մոտիկ բարեկամները մի կերպ խցկվել էին հորեղբոր որդու «նիվա»-ի մեջ՝ իրեն ճանապարհ դնելու: Հայրը արդեն 4-րդ անգամ էր գլուխ գովում, որ իրենց անտառաճանաչ գերդաստանի մեջ տղան միակն է, որ «արտասահմաններում է սովորելու», իսկ մայրը բոլորից թաքուն հաց ու պանրի վերջին բրդուճն էր ուսապարկի մեջ պահում։ Ինքն էլ հորեղբոր որդուն հաջողություն անելիս խոստացավ, որ հենց մի քիչ գործերը լավանան, փող է ուղարկելու, որ իրեն նոր մեքենա գնի, թե չէ «էս թվին նիվա քշելը արդեն ամոթ է»:

Ամեն ինչ էդքան էլ պարզ չէր, ինչքան թվում էր: Գործերը էդպես էլ չէին լավանում, ու իրենց գերդաստանի հպարտությունը «արտասահմաններում» սովորական միջակության էր վերածվում:

Հանրակացարանի խոնավ սենյակում կրծքավանդակի ծակոցներից շուռումուռ եկող ուսանողը մտածում էր, որ ամեն դեպքում նիվան էդքան էլ վատ մեքենա չի․․․

***

Մեծ, շագանակագույն աչքերով շունը ծերությունից ու շատ հաչալուց սատկել էր: Իսկ ծերունին դեռ երկար է ապրելու, շատ երկար։

Ուսանողը նոր մեքենայի գումարը էդպես էլ չուղարկեց։

Susanna Grigoryan

Ասֆալտե տուփը

Նա ծնվել էր մի ահավոր լուռ օր, երբ երկինքը ասֆալտի գույն ուներ, ու երբ բրիտանացի գիտնականները կլաուստրաֆոբների մոտ նոպաների սրացում էին նկատել, որովհետև ուր էլ գնայիր, քեզ ասֆալտե տուփի մեջ փակված էիր զգում։ Երևի հենց այդ ասֆալտե տուփն ու ձայների բացակայությունն էլ խլեցին նրա բոլոր բառերը, ու նա ծնվեց կատարյալ լռության մեջ։ Հետո, իհարկե, մայրիկ էլ ասաց, հայրիկ էլ, ու ծնողներն էլ կարծես ինչ-որ չարագուշակ պատահականությամբ նրան շատ խոսուն անուն տվեցին, բայց ասֆալտե տուփը իր հետքը թողել էր…

Սովորական երեխա էր՝ առանց առանձնահատուկ տաղանդների կամ հետաքրքրությունների, էդպիսիների մասին ծնողները ասում են, որ կարևորը առողջ լինելն է, ու որ հաջորդը ամեն ինչ տեղը կդնի։ Բայց հաջորդը էլ չեղավ, ու գուցե բարին էլ դա էր, որովհետև դժվար կլիներ ծնված օրվանից ուսերիդ կրել ինչ-որ մեկի կյանքը տեղը դնելու ակամա պարտականությունը։ Բաժանումից հետո մայրը արդեն համոզված էր․ «Սա էլ հոր պես է, ոչինչ դուրս չի գա»:

Դպրոցում վատ չէր սովորում, որովհետև գրքի բառերը անգիր անելու համար շատ բան պետք չէր, բայց ընկերների հետ շփվելու համար ճիշտ բառեր էին հարկավոր, որ չկային։ Չնայած, եթե ձեր շփումը «բարև»-ով ու «հաջող»-ով է սահմանափակվում, ընկերություն էլ երևի չկա: Վերջին զանգին իր կարդացած բոլոր գրքերը 1-2 նախադասության մեջ հավաքեց, որ իրենց դասարանի Աննային ասի, թե ինչքան է սիրում, ու էդ անկանոն, անհասկանալի կմկմոցով էլ ավարտեց դպրոցը՝ հասկանալով, որ ինքը հորը ընդհանրապես նման չի, բայց մայրը ինչ-որ առումով ճիշտ էր։

Համալսարանում ամեն ինչ ավելի լավ էր, նույնիսկ ընկերներ ուներ (համենայնդեպս ինքը էդպես էր կարծում), մինչև էդ ընկերների հետ կիսամահ անելու չափ չծեծեց իրենց կուրսի երկար պոչիկով տղային։ Մարդ ծեծելու համար բանտ են նստում, իսկ դաժանության համար՝ ավելի երկար: Ու աշխարհի չափ հին էս պատմությունն էլ ավարտվեց բանտով ու հարևանների խոսակցություններով․

-Էդ տղան խոսել չգիտեր, մարդ ո՞նց կծեծեր։

Կծեծեր, հավատացեք, կծեծեր։ Մանավանդ, երբ 20 տարի հոգումդ կուտակված բառերը ոչ մի կերպ դուրս չեն գալիս։

Ասում են՝ բանտից հետո մարդիկ դժվար են ինտեգրվում հասարակությանը, բայց էդպիսի խնդիրներ չառաջացան, որովհետև նա երբեք էլ հասարակությունում ինտեգրված չէր եղել ու գիտեր՝ ոնց էդպես ապրել: Մի քանի տարի հետո ապագա կինն էլ հայտնվեց, որը դեռ մանկուց հավատում էր վատ տղաների ու խելոք աղջիկների մասին սիրուն հեքիաթներին ու նրան նայելիս միշտ կաշվե բաճկոնով ու մոտոցիկլով կինոյի տղաներին էր տեսնում: Նա այդպիսին չէր, բայց բառեր չգտավ բացատրելու համար, ու այդ բացատրությունները կուլ տված իրար հետ 7 տարի ապրեցին: 7 տարի լռության մեջ ապրելով սեր չի առաջանում, բայց մարդիկ համակերպվում են, ու նա գիտեր, որ կինը վաղուց ամեն ինչ հասկացել է ու որ վաղ թե ուշ հեռանալու է: Ամեն երեկո ուզում էր խոսել, ինչ-որ անիրականանալի բաներ խոստանալ, հավատացնել, որ կփոխվի, բայց ճիշտ բառեր էլի չկային: Ու մի առավոտ անկողնում մենակ արթնանալով՝ հասկացավ, որ այլևս կարիք չկա, որովհետև վատ տղաների ու խելոք աղջիկների մասին հեքիաթներին հավատացող իր կինը նոր հեքիաթների էր սկսել հավատալ, որտեղ 30-անց կանանց կյանքը դեռ նոր է սկսվում: Նա հեռանալիս էդպես էլ չէր ցանկանցել խախտել իրենց համատեղ կյանքի երկարամյա լռությունը:

Լռությունն ու մենակությունը իրար լրացնում են, բայց հեշտ չէ ընդունել, որ ամբողջ կյանքդ վակուումում ես անցկացնելու: Ու նա հավատում էր, որ ճիշտ բառերը մի օր գալու են։ Էդպես էլ ամբողջ կյանքում սպասում էր այդ հեռավոր ու խուլ բառերին, որ իրենից խլել էին, երբ դեռ երկինքը ասֆալտի գույն ուներ…

 

Susanna Grigoryan

Նա

(Իրական փաստերի հիման վրա)

Նա միշտ արագ էր քայլում՝ ինչքան տարիքը ներում էր։ Եթե երիտասարդ լիներ, հաստատ կվազեր։ Երևի որովհետև տանից դուրս գալ, մարդկանց հետ շփվել չէր սիրում։ Բացի դրանից՝ նա էլի բազմաթիվ բաներ չէր սիրում։ Չէր սիրում չոր աթոռներ, զինվորական կոշիկներ ու դատարկ դարակներ։ Չէր սիրում, երբ դրսում ուժեղ անձրև էր գալիս կամ երբ արևը այրում էր։ Բայց աշխարհում ամենից շատ նա ատում էր հերթերը՝ երկար, հեղձուցիչ, որ չէին թողնում շնչել, հասնել ուտելիքին․․․

Երկար հերթերը նրան չէին սպառնում։ Նա էնքան փոքր գյուղում էր ապրում, որտեղ դրանք պարզապես չկային։ Բայց միևնույնն է, հանգիստ խանութ գնալ չէր ստացվում։ Բոլորը նայում էին։ Ձևացնում էին, թե չեն նայում, բայց նայում էին։ Երեխաների համար իսկական տոն էր։ Հրում էին իրար, բարձր ծիծաղում ու մատով ցույց տալիս։ Ծնողները փորձում էին նրանց տուն մտցնել, բայց աչքի տակով իրեն էին նայում։ Մինչև հասնում էր խանութ, ձեռքերը սկսում էին սովորականից ավելի շատ դողալ, բերանը չորանում էր, ու մի քանի անգամ ձեռքից գցում էր ձեռնափայտը։ Մտնում էր ու մեծ փաթեթով դուրս գալիս։ Ամեն անգամ իրեն խոստանում էր, որ կհասնի տուն նոր կբացի, բայց չէր ստացվում, բա որ չհասցներ։ Արդեն սովորել էր ինքն իրեն ոչինչ չխոստանալ։ Հենց տեղում էլ հանում էր երշիկն ու մեծ-մեծ կծելով սկսում ուտել։ Գյուղացիները ավելի մեծ եռանդով էին երեխաներին ներս հրում։ Երևի վախենում էին, որ նրանց էլ կուտի, որովհետև նա ուտում էր ամեն ինչ՝ առանց հասկանալու, առանց կշտանալու, էնքան, որ սիրտը խառնի, որ ստամոքսը սկսի ցավալ։ Ու հետո ոնց եկել էր, էդպես էլ հետ էր դառնում՝ թուքը կաթացնելով գյուղի փողոցներին։

Գյուղացիները խոսում էին, որ պատերազմի ժամանակ գերի է եղել ու էնքան են սոված պահել, որ խելքը թռցրել է։ Էլ ուտելիքից չի կշտանում, վախենում է, որ ուր որ է՝ էլի պատերազմ է սկսվելու ու ինքն էլ էլի սոված կմնա։ Մի մասն էլ եղածը ավելի էր ճոխացնում։ Իբր տանը ուտելիքի պահոց ունի,  որտեղ ինչ ասես չկա․ էլ նրբերշիկ, էլ կանաչի, էլ պանիր ու պահածոներ՝ լիքը-լիքը պահածոներ․․․

Գյուղացիները շատ են խոսում․ ճիշտն ու սխալը դժվար է ջոկել:

Susanna Grigoryan

Մանդարինի հոտը

Փողոցներից նորից մանդարինի հոտ է գալիս:

Գիշերը էլ մութ չէ: Երբ աչքերդ կկոցում ես, քաղաքը մեծ, գունավոր լաքա է դառնում:

Նոր տարիներից միշտ էլ մանդարինի հոտ է եկել: Ուղղակի առաջ, երբ սեղանի մի ծայրից մյուսը ուտելով գալիս էիր, էլ մանդարինի պես մանրուքին ուշադրություն  չէիր դարձնում:

Իհարկե, խնդիրներ միշտ էլ եղել են: Օրինակ. Նոր տարվա սեղանից հետո դժվարությամբ էիր շնչում, չէիր կարողանում շարժվել, ընկերներդ էլ մյուս կողմից աղանդեր էին հյուրասիրում`թարմ ու սառը ձյան տեսքով, հետո էլ ստիպված էիր մամային բացատրել, թե ոնց է հնարավոր 10 րոպեում մինչև ներքնազգեստը թրջվել: Կամ ավելի վատ, կարգին ձյուն ոչ էլ գալիս էր, ձնագնդին ցեխագնդի էր դառնում ու ամանորյա նոր-նոր  սպիտակ սվիտերը, որից վիզդ քոր էր գալիս, տեսքը մի քիչ կորցնում էր: Բայց  փոխարենը քննության համար երկար բարակ, անիմաստ ու անհետաքրքիր նախադասություններ անգիր չէիր անում` ամեն անգամ ավելի հստակ պատկերացնելով, որ միևնույն է, ոչ մի բանի չես հասնելու, որովհետև դրա համար գոնե մի քիչ պետք է սիրես ինչ-որ անում ես, կամ էլ ուղղակի ամեն ինչին մի քիչ թեթև նայես:

Սիրել չես փորձում, թեթև նայել էլ չի ստացվում:

Գնալով Նոր տարվա հրաշքը կորում է, անհետանում է ոնց որ  խանութների ցուցափեղկերից հզոր ռենջերներով քաղցր բամբակները, հեռուստաէկրաններից  էլ` Ջեյիդն ու Լուկասը:

Գնալով ավելի ու ավելի ես նմանվում էն ծերուկին, որ նկարի մեջ լաց է լինում, որովհետև շուրջը ոչինչ չի փոխվում: Ամեն տարի սպասում ես, որ ուր որ է կգան, ձեռքիցդ կբռնեն, կտանեն մեկ ուրիշ նկար, բայց ոչ ոք չի գալիս: Իսկ դու քո նկարին շատ ես ընտելացել ու խիզախություն էլ չունես ինքնուրույն հեռանալու համար:

Վախենում ես, որ հաջորդ անգամ, երբ փողոցներից էլի մանդարինի հոտ գա, նույնիսկ քննությունները չեն լինի, որ գոյությունդ արդարցնեն:

Susanna Grigoryan

Վայրէջք թաց ասֆալտին

Հեչ պատկերացրել ես՝ ոնց ես 11-րդ հարկից ընկնում ցած՝ ասենք՝ պատուհանները լվանալիս: Օդում մի թեթև պտույտ ես տալիս ու վայրէջք կատարում թաց ասֆալտին: Վայրէջքի փափկությունը կարող ենք որոշել, եթե մարզասրահում բաց թողած պարապմունքներիդ թվին գումարենք ամենօրյա կալորիաների քանակն ու բաժանենք երկուսի: Քո դեպքում փափուկ չի ստացվի, ինչքան էլ ուզենք, բայց դա արդեն կարևոր չէ, որովհետև փողոցի մյուս ծայրից կլսվի էն շան հաչոցը, որի թաթը երեկ չէ անցած օրը տրորել էիր: Իր կյանքում հավաքած ողջ փորձն ու եռանդը գործի կդնի ու այնպես կհաչա, որ թաղամասի բոլոր շները հասկանան. ինքը հաղթել է: Ու շատ էլ ճիշտ կանի, քեզ տեղն է: Քայլելուց դիմացդ նայեիր:

Էն եգիպտացի տղային հիշո՞ւմ ես, որին խոստացել էիր, որ իրար հետ անգլերենով շփվելու եք, որ Հայաստան ես հրավիրելու, բայց հավեսդ կորել էր ու ուղղակի ընկերներիցդ ջնջել էիր: Հա, հա, հենց ինքը, որ էջի գլխավոր նկարը առյուծ էր: Գիտեմ, որ Եգիպտոսում չի իմանա` ինչ է պատահել, բայց որ իմանար, հաստատ կուրախանար:

Էն կինն էլ կուրախանար, որին ամեն անգամ ավտոբուսում տեղ չես տալիս: Հետո էլ արդարանում ես. «Գրքերս շատ էին», «Դասից հոգնած էի»: Հազիվ մի անգամ նստած կհասնի գործի:

Մահդ այնքան անիմաստ չի լինի, որ Գինեսի գրքում գրանցվես, բայց, մեկ է, էլի անիմաստ կլինի: Կարճ ասած՝ դարձյալ միջակություն: Բայց չմոռանանք, որ դու պատուհանները լվանալիս 11-րդ հարկից ցած չես ընկել ու շարունակելու ես նեղություն տալ բակի շներին, եգիպտացի տղաներին ու ավտոբուսի մորքուրներին: Գուցե արժի քայլեր ձեռնարկել, որ մահդ էլ ապրելուդ չափ անիմաստ չլինի:

 

Մեր գրքերն էլ տեղ հասան

Մաթեմի ժամին էր: Աղմկոտ բեռնատարը կանգնեց Վ․ Սասնաշենի հիմնական դպրոցի մոտ: Մեծ փորով ու ավելի մեծ արկղով մի մարդ դուրս եկավ ու մտավ դպրոց:

Դասամիջոցին Գայանեն ասաց, որ Ամերիկայից էր եկել, բայց ոչ ոք չհավատաց. ամերիկացու տեսք չուներ: Մտածում էին, թե ինչ կլինի արկղի մեջ: Կարենն ասում էր, որ դպրոցի նոր գույքն է, բայց գույքի համար արկղը փոքր էր, հաստատ չէր տեղավորվի: 3-րդ դասարանցիները պնդում էին, որ տեսել են արկղի միջի քաղցրավենիքը, իսկ Դավիթը նույնիսկ հավաստիացնում էր, որ մեծ փորով մարդը իրեն դրանցից հյուրասիրել է ու ամերիկական քաղցրավենիքը հեչ էլ համով չէ: Իհարկե, Դավիթին ոչ ոք չհավատաց, դասի ժամին նրա աչքին ամեն ինչ էլ քաղցրավենիք է երևում:

Արկղի պարունակությունը գաղտնիք էր մնում, մինչև անգլերենի ժամին ուսուցչուհին չբերեց նոր ստացած գրքերը: Դավիթը մի քիչ հիասթափված էր: Բայց գրքերը շատ լավն էին` նկարներով ու լրիվ նոր:

Ուսուցչուհին պատմեց, որ ամերիկահայ աշակերտները տեղափոխման գումարը անձամբ են հավաքել ու դասարանում բոլորը  մի քիչ ամաչեցին, որովհետև  հենց նոր ամբողջ գումարը բուլկիների վրա էին ծախսել:

Տանը, երբ Աշոտը  կարդում էր անվասայլակով լրագրողի մասին, որը շատ-շատ պատերազմող երկրներում է եղել, մտածեց, որ արժի լրագրող դառնալ: Հիմիկվանից կարելի է գումար հավաքել, որ այդպիսի երկրներ այցելելիս երեխաներին գրքեր նվիրի:

 

unnamed

20 րոպեում

-Տիգրա՛ն ջան, իջի՛ր, հասել ենք:

Մեր ավտոբուսային կոլեկտիվի յուրաքանչյուր անդամ մտքում հոգոց հանեց ու ուրախացավ: Տիգրանը օրորվելով իջավ տեղից, բռնեց կանգնած մոր ձեռքն ու դուրս եկավ: Ավտոբուսում կաթիլ-կաթիլ կուտակված լարվածությունը հետևեց Տիգրանի օրինակին:

Նրա կողքին նստած երիտասարդը թուլացավ, ինչպես ատամնաբույժի աթոռին են թուլանում գործը ավարտելուց հետո: Իրար մոտ նստած կանայք վերսկսեցին արդեն վաղուց կիսատ թողած` պատուհանը բացել-փակելու վեճը, խորքում կանգնած տղամարդիկ էլ` իրենց քաղաքական դեբատները: Ջահելների ականջակալներից տարբեր ոճերի երաժշտությունները խառնվեցին իրար, հասան վարորդին ու հիշեցրին, որ արդեն երկար ժամանակ է, ինչ ոչ մեկին նկատողություն չի արել: Մեր երջանկացած ավտոբուսը սլացավ հեռու-հեռու, ուր ոչ Տիգրանը կար, ոչ էլ իր մայրը: Շուտով կհասնենք տուն ու բոլորս միահամուռ կերպով կմոռանանք մեր երթուղային կյանքի վերջին 20 րոպեները, որոնց ընթացքում մանկական շորտերով ու լրիվ մեծական դեմքով 30-անց Տիգրանը ավտոբուսի կենտրոնում նստած անդադար խոսում էր, գոռում, պատմում էն աշխարհներից, որտեղ մենք չենք եղել ու հաստատ չէինք ուզի լինել: Իսկ նրա մայրը, որը վաղուց արդեն այն տարիքի չէր, երբ երեխաներիդ պետք է ինչ-որ տեղ ուղեկցես, մեղավոր ժպիտով նայում էր շուրջն ու կրկնում.

-Տղաս է, ինչ արած։

Ինչ արած, մեր կոլեկտիվի անդամներն էլ գլուխերը թմփթմփացնում էին, կարեկցանքով ու վախով նայում, կամ էլ աշխատում հայացքները թաքցնել, մինչև չլսվեցին այնքան երկար սպասված խոսքերը.

-Տիգրան ջան, իջի՛ր, հասել ենք:

Սարոյանն ասում էր, որ ինչ-որ մի տեղ ինչ-որ մի բան սխալ է: Կարող եք փոխանցել, որ երեքշաբթի օրը մեծ, մանուշակագույն ավտոբուսի ուղևորները սխալը գտել են:

Susanna Grigoryan

Տրանսֆորմերներից մինչև համալսարան

Փոքր ժամանակ գիշերով իջնում էինք բակ ու բարձր-բարձր տրանսֆորմերներին էինք կանչում: Իհարկե, մեզնից ոչ-ոք էլ չէր հավատում, որ Օպտիմուս Փրայմն ու Բամբլբին իրար գրկած երկնքից իջնելու են, բայց ուզում էինք հավատալ: Երևի սա իմ կյանքի առաջին ինքնախաբեությունն էր, ընդ որում` խմբակային:

Տրանսֆորմերներից հետո Հոգվարթսից նամակի էինք սպասում, հետո պահարաններն էինք փորփրում`Նարնիան գտնելու հույսով:

Լուսանկարը` Սուսաննա Գրիգորյանի

Լուսանկարը` Սուսաննա Գրիգորյանի

Փոքր ժամանակվանից շատ բան չի փոխվել: Երևի միայն սեփական անկրկնելիության զգացումն է կորել, ու սկսել ենք ավելի իրական, մարդկային բաների սպասել` Նոր տարուն, արձակուրդներին, քննությունների ավարտին, Հոգվարթսի մեծական մասնաշենքի բացմանը: Հիմա հասկանում ենք, որ եթե Օպտիմուս Փրայմը գալու էլ լիներ, դժվար միլիոնավոր երեխաներից հենց մեզ ընտրեր: Կամ ասենք թե ընտրեց, հետո՞: Էլի խոսակցությունը չէր ստացվելու, անհարմար լռություն կլիներ, վերջում էլ հրաժեշտ տալիս չէինք կողմնորոշվի գրկե՞լ,  թե՞ ուղղակի ձեռքով անել:

Երևի հենց այս ու բազմաթիվ այլ պատճառներով է, որ էլ ավտոբոտներին ու դեսեպտիկոններին չենք սպասում: Բայց ամեն անգամ, երբ սկսում եմ ինձ համոզել, որ ճիշտ մասնագիտություն եմ ընտրել, հիմա ճիշտ ճանապարհին եմ, հենց այնտեղ եմ, ուր պետք է լինեի, ակամայից հիշում եմ, թե ոնց էինք գիշերով Տրանսֆորմերներին սպասում: Չէինք հավատում, որ գալու են, բայց շատ էինք ուզում հավատալ: