Փոքր տարիքում, երբ այս նույն ամսաթիվն էր մոտենում, վերցնում էի հանրագիտարաններն ու պատմության գրքերը, սկսում փորփրել անցյալն ու իր գաղտնիքները:
Այս տարի, քանի որ մի քիչ մեծացել եմ, ուզում եմ խոսել այն մարդկանց հետ, ովքեր տեսել են Հայաստանը ոչ անկախ տարիներին, տեսել ու ապրել են անկախ Հայաստանում, այն մարդկանց հետ, ովքեր կյանքի գնով են պահպանել այդ անկախությունն, ու այն մարդկանց, ովքեր ծնվել ու ապրում են անկախ Հայաստանում, ովքեր տերն են այս անկախ Հայաստանի:
Ուզում եմ հասկանալ այս 25 տարվա պատմությունը, ուզում եմ իրենց հպարտ աչքերը տեսնել Հայաստան ասելիս:
Ուզում եմ ու այդպես էլ անում եմ:
Վերցրեցի թուղթն ու գրիչը, ու քայլերս ուղղեցի դեպի ուսուցչանոց: Ուսուցչանոցի աթոռներն ազատ էին, սակայն ես պետք է գտնեի դպրոցի քայլող հանրագիտարանին՝ պատմագետ Վերա Խաչատրյանին: Քայլերս ուղղվում են դեպի այն դասարան, որտեղ, ըստ դասացուցակի նա դաս է պարապում:
Դուռը կիսաբաց էր, միջանցքի լռության մեջ լսվում էր միայն նրա ձայնը. «Անկախությունը յուրաքանչյուր հայի համար դարերով երազած օդ ու ջրի նման անհրաժեշտ մի իրողություն է»… Ըհը, թեման էլ համապատասխանում է:
Մտնում եմ ներս ու անմիջապես հարցնում.
-Իսկ ի՞նչ տվեց այդ անկախությունը:
-Անկախությունը մեզ տվեց անկախ հայրենիք, առաջին հերթին, որտեղ ես երազում էի ապրել ազատ, կենսամակարդակը բարձր հայրենիքում` հայրենի հողի վրա, բայց ինչպես մեր հայոց մեծերից մեկն է ասել. «Ես այսօր համոզվեցի, որ պետությունը պատկանում է իշխանությանը, իսկ երբ վտանգ է սպառնում այդ տարածքին, այն վեր է ածվում հայրենիքի և տրվում հասարակ ժողովրդին»:
-Իսկ ի՞նչ կորցրեցինք անկախացման ընթացքում:
-Այս ընթացքում հայ ժողովուրդը կորցրեց այն բավականին բարձր մակարդակի հասած սոցիալական ապահով վիճակն ու կենսամակարդակը: Ճիշտ է, նվաճումներ ունեցանք շատ բնագավառներում, բայց այն միջին բարձր սոցիալական վիճակը, որում գտնվում էին մեր ժողովրդի 90%-ից ավելին, այսօր չկա: Այսօր կա հասարակության բևեռացում` մի բուռ վերնախավ ու մեծամասնականների խիստ ցածր կենսամակարդակ, որը անհանդուրժելի է յուրաքանչյուր դեմոկրատական երկրում:
-Մի՞թե արժեր այս տառապանքի ուղին անցնել:
-Արժեր, գտնում եմ, որ արժեր, որովհետև ինչ-որ տեղ հույսի նշույլ ունեմ, որ կշտկվի, կուղղվի ամեն ինչ, որ պղտորված ջրերը դեռ կպարզեն, որ ջրի հատակի ծանր քարերը դեռ կերևան:
Եվ կունենանք այն, ինչ-որ երազել են դարերով մեր ժողովրդի լավագույն զավակները, ինչի համար պայքարել են, ինչի համար ամենաթանկն են տվել` կյանքը: Կյանքն են տվել, եթե դա չլինի, ապրելն անիմաստ է դառնում:
Արժեր, ոչ անկախ Հայաստանը տեսած այս կնոջ աչքերի փայլն իրոք արժեր տեսնել: Ու այդ պահին մտածում եմ, եթե նույն հարցին պատասխանի պատերազմի ժամանակ հորը կորցրած, պատերազմի մասնակցած մարդը, նրա աչքե՞րն էլ այսպես կփայլեն:
Դուրս եմ գալիս դասարանից ու շտապում գտնել դպրոցի ՆԶՊ-ի ուսուցիչ պարոն Վարդանյանին:
-Պարոն Վարդանյան, արդյո՞ք սա Անկախ Հայաստան է:
-Վստահ եմ իմ ու ինձանից հետո եկող սերնդի վրա, որովհետև ճանաչելով նրանց, շփվելով նրանց հետ, հասկացել եմ, որ նրանք են կերտելու ու տանելու դեպի հզորացման մեր պետությունը: Մեր անկախությունը մենք պահպանելու ենք:
-Քառօրյա պատերազմի ժամանակ գտնվում էիք առաջնագծում, ի՞նչն էր Ձեզ այնտեղ հասցրել:
-Ապրիլյան դեպքերին մասնակցելն արդեն ինքնին ասում է, թե ես ինչու էի գնացել այնտեղ. հայրենիքը պաշտպանելու: Ես չէի գնացել զոհվելու, այլ պաշտպանելու հայրենիքս: Չնայած կարող եմ ասել, որ հայրս էլ է զոհվել հանուն հայրենիքի, իսկ ես նրա որդին եմ, ընդամենը:
Փայլեցին, նրա աչքերն էլ փայլեցին, իմն էլ երևի փայլեց, երբ լսեցի, որ մենք նույնպես արժանի զավակ ենք այս հզոր պետությանը: Հասակակիցներիս աչքերի փայլն էլ եմ ուզում տեսնել: Քայլում եմ դեպի դասարան:
Կանգնում եմ մեջտեղում ու հարցնում.
-Ի՞նչ եք զգում Հայաստան ասելիս:
-Հայաստան ասելիս հպարտություն եմ զգում,- Վահեն էր, նրա աչքերն էլ փայլեցին:
Ձանգում եմ մտերիմներիցս մեկին.
-Միլ, Հայաստան ասելիս ի՞նչ ես զգում:
-Մա՞ն, ինչի՞ ես միանգամից էդ հարցը տալիս: Սեր եմ զգում, պարզ չի՞:
Փայլեցին, ևս մի հայի աչքեր փայլեցին…
Իմն էլ է փայլում, առավոտայն ինձ հուզող հարցի պատասխանն եմ գտել, հա, առավոտյան մտածում էի` արդյո՞ք սա Անկախ Հայաստանն է, հիմա հաստատ կարող եմ ասել, որ, Այո, սա է հենց Անկախ Հայաստանը:
Շնորհավոր իմ ու քո, մեր Հայաստանի անկախացման 25 ամյակը:
-Մի փոքր կպատմե՞ս պարապմունքների ընթացքի մասին:
