Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

«Ամեն գեղեցիկ բան ծնվում է կարոտից»,- ասել է Թումանյանը:

Բայց այս կարոտն ուրիշ է, սա այն կարոտն է, որն այսօր համախմբում է աշխարհի բոլոր հայերին, սա կորցրած երկրի կարոտն է, պատմություն դարձած 1,5 միլիոն անմեղ զոհերի կարոտն է, որից անցել է արդեն 102 տարի:

Ամեն տարի ապրիլի 24-ին Վեդի քաղաքում կատարվում է Սգո երթ դեպի Վեդու քաղաքային հուշահամալիր` հարգանքի տուրք մատուցելու Հայոց Մեծ Եղեռնի զոհերի հիշատակին:

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

Երթի մեկնարկը տրվում է Վեդու քաղաքապետարանից՝ քահանայի և քաղաքապետի ուղեկցությամբ: Համալիր տանող ճանապարհին լսվում են Կոմիտաս, շարականներ և պատմություններ, ցավոտ փաստեր կապված Եղեռնի հետ:

Երթին մասնակցում են ոչ միայն Վեդու, այլև շրջակա գյուղերի բնակիչները:

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

Հարգանքի տուրքը մատուցելուց հետո Վեդու գեղարվեստի տանը կազմակերպվում են մի շարք միջոցառումներ նվիրված Հայոց Մեծ Եղեռնի զոհերի հիշատակին, իսկ երեկոյան քաղաքի սկզբնամասից մեծ թե փոքր մասնակցում են ջահերով երթին դեպի Ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիր:

Փետրվարի 25-ին  ԼՂՀ Մարտունու  N զորամասում կրկին տոնական իրարանցում էր: Զորամասի մուտքի մոտ անհաշվելի թվով բազմություն էր հավաքվել: Զորամասում կատարվում էր այս ձմռան զորակոչի վերջին երդման արարողությունը:

Եղբայրս արդեն մեկ ամիս է՝ ծառայում է Հայոց բանակում (այդ թեմայով չեմ կարողանում գրել):

Երդման արարողությունը կատարելու համար նորակոչիկներին բաժանել էին մի քանի խմբերի, որովհետև գիշերը լարված էր եղել, ու դրսում չէին կարող կատարել արարողությունը: Երբ եղբայրս իր երդումը տվեց, նրանց տեղափոխեցին մեկ այլ մասնաշենք, իսկ մենք` բառիս բուն իմաստով, վազում էինք նրանց հետևից:

Մինչ դռան մոտ կանգնած սպասում էինք, ես հերթով զննում էի կողքիս մարդկանց ու հանկարծ ինձ ծանոթ դեմք տեսա:

-Մամ, մեր Արտյոմի պապան ա,- առանց մայրիկին նայելու խոսում եմ:

-Ո՞վ ա, ի՞նչ  Արտյոմ, ի՞նչ  ես խոսում:

-Մամ, մեր «Մանանայի»,  մի րոպե, եկա,- ու քայլերս ուղում եմ դեպի ինձ ծանոթ դեմքերը:

-Ներեցեք, Դուք Արտյոմի մամա՞ն եք,- մեջքով  կանգնած կնոջ հետևից խոսում եմ:

-Այո,- մի տեսակ շփոթված պատասխանում է Արտյոմի մայրիկը:

-Ես Արտյոմի ընկերներից եմ, մենք միասին թղթակցում ենք 17.am-ում, ճամբարի էլ ենք մասնակցել միասին:

Մի քանի րոպե զրույցից հետո արդեն նրանք ինձ հիշեցին:

Արտյոմի ծնողները նույնպես սպասում էին նրա դուրս գալուն:

15 րոպե անց դուռը բացվեց: Իրար հետևից դուրս են գալիս տղաները, որոնց հայացքները նույնն են, բոլորն էլ փնտրում էին իրենց ծնողներին:

Ուշադիր նայում եմ, որպեսզի երկու ծանոթ զինվորներիս տեսնեմ` եղբորս ու Արտյոմին, ու հանկարծ լսում եմ.

-Իյա, Մա՞ն,- Արտյոմն էր:

Երկար-բարակ զրույցից հետո որոշեցինք լուսանկարվել, որպեսզի 17.am-ում նյութ ունենանք մեր հանդիպման մասին:

Հ.Գ. Արտյոմը բոլորիդ ջերմ-ջերմ բարևներ էր ուղարկում տաք Արցախից, ու ասում էր. «ժողովուրդ ջան, հանգիստ քնեք, Տյոմը ստեղ ա»…

Իսկ 17-ի թղթակիցներն ամենուր են:

Ապրելով Արարատի մարզում, ձմռան ամիսներին մի տեսակ նախանձում եմ Կոտայքի, Գեղարքունիքի, Շիրակի ու այն մարզերի երեխաներին, որտեղ ձյունն ավելի շուտ ու առատ է գալիս, քան մեզ մոտ:

Նոյեմբեր ամսից սկսում եմ ամեն օր հետևել եղանակի տեսությանը, ամեն օր էլ ձյան սպասումով: Արդեն մեկ ամիս է` պարապմունքի գնալուց մտածում եմ. «Երանի տուն գալուց ճանապարհը սպիտակ լինի»:

Երեկ էլ սովորականի պես գնացի պարապմունքի, բայց երբ դուրս եկա, վերջապես մեր Վեդին էլ ծածկվեց ձմռան տաք վերմակով:

Մեծերն ասում են, որ ձյունը չեն սիրում: Երբ փոքր էի, մտածում էի, որ էդպես են ասում, որպեսզի դուրս չգնանք խաղալու, բայց հիմա արդեն հասկանում եմ, որ ձյունն իրոք մեծերին բերում է մի շարք խնդիրներ: Սակայն սիրելի տատիկ-պապիկներ, մայրիկներ ու հայրիկներ մեզ էլ հասկացեք, մենք ձմեռն առանց ձյուն չենք սիրում:

Եվ վերջապես, յուրաքանչյուր եղանակ ունի իր կանոնները. եկեք ձյունն ընդունենք բարով, որպեսզի նա մաքրի ու տանի 2016-ի բոլոր անհաջողությունները, և 2017-ը սկսենք այնքան մաքրությամբ, ինչպիսին է ամբողջ գիշեր տեղացած ձյան սպիտակ շերտը:

Ողջու՜յն ձյուն, ես քեզ շատ էի սպասել:

12 տարեկան էի, երբ մեր դպրոցը սկսեց մասնակցել «Կանաչ դպրոց» բնապահպանական ծրագրին:

Շատ ոգևորված էի, մասնակցում էի դպրոցում անցկացվող բոլոր այն միջոցառումներին, որոնք կապ ունեին ծրագրի հետ:

Լուսանկարը` Մանե Մինասյանի

Մենք մաքրում էինք մեր քաղաքի փողոցները, հավաքում թուղթ, պլաստիկ տարաներ ու նման իրեր:

Յուրաքանչյուր դասարան ուներ պարկ, որտեղ օր օրի ավելանում էր հավաքածը:

Ըստ ծրագրի, որ դասարանն ավելի շատ ունենար հավաքած թափոն, նրանք էլ կհաղթեին, ու որպես նվեր կստանային մշակված թղթից ալբոմներ ու տետրեր:

Մենք ամբողջ դասարանով ակտիվ մասնակցում էինք ու վերջում հաղթեցինք` 100 գ ավել թափոն ունենալու շնորհիվ:

Այս ծրագրին հաջորդեց ցուցահանդես-շքերթը, որի ժամանակ յուրաքանչյուր դպրոց պետք է ներկայանար թափոններից պատրաստված կենդանու կերպարով:

Լուսանկարը` Մանե Մինասյանի

Մենք սկզբում որոշել էինք արագիլի տեսքով ներկայանալ, սակայն վերջում որոշվեց ձկան կերպարով հանդես գալ:

Հիշում եմ, ամբողջ աշնանային արձակուրդս անցկացրի դպրոցում, ինքս նույնպես ունեի իմ դերը հագուստի պատրաստման գործում:

Մի քանի օր մենք պլաստիկ շշեր էինք հավաքում, կտրում, ամրացնում:

Ցուցահանդեսի օրը մենք քայլում էինք շքախմբի վերջից: Բոլորին հետաքրքրում էր մեր հագուստը, իսկ մենք՝ 13 տարեկաններս, հպարտանում էինք մեր աշխատանքով:

Մի որոշ ժամանակ անց մեզ նորից կանչեցին Երևան. ցուցահանդեսի ամփոփումն էր. մենք 3 հորիզոններից զբաղեցրել էինք 2-րդ տեղը՝ որպես լավագույն ստեղծագործական աշխատանք:

Լուսանկարը` Մանե Մինասյանի

Մի քանի ամիս անց մեր դպրոցը նորից սկսեց համագործակցել «Կանաչ դպրոց» նախագծի հետ:

Այս անգամ մենք մասնակցեցինք Ծիծեռնակաբերդում անցկացվող ծաղկահավաքի ակցիային:

Մենք այնտեղ ծաղիկներն անմար կրակի մոտից տեղափոխում էինք հուշահամալիրի այլ, ավելի ազատ տարածք և տեսակավորում:

Այնուհետև ծաղկաթերթերն զգուշորեն առանձնացնում ցողուններից ու տերևներից:

Այս ամենից հետո դպրոցում ավելի շատ էին անցկացվում «Կանաչ դպրոց» բնապահպանական ծրագրի հետ համատեղ աշխատանքներ (թափոնների հավաքում, ծառատունկ և այլն), որոնք նպաստում էին հաղթահարել անտարբերությունը մայր բնության հանդեպ:

Երբ ավարտեցի միջնակարգ դպրոցը, մտածում էի, որ էլ երբեք չեմ կարող մասնակցել «Արևորդի» փառատոններին:

2015թ. նոյեմբերին տեսա, որ անցկացվում է «Արևորդի» միջազգային բնապահպանական 5-րդ փառատոնը:

Փառատոնին անհրաժեշտ էին կամավորներ:

Միանգամից զանգեցի ու իմացա, որ ես կարող եմ գնալ, ուղղակի ավարտին մնացել էր միայն մեկ օր:

Ես գնացի, ու դրանից հետո անհամբեր սպասում էի հաջորդ փառատոնին, որպեսզի սկզբից լինեի աշխատակազմի կողքին:

Այս տարի որպես կամավոր գրանցվեցի «Արևորդում» ավելի շուտ, ու մինչև փառատոնի սկսվելը գրեթե շաբաթը մի քանի օր հիմնադրամում էի, օգնում էի այն ամենով, ինչով կարողանում էի:

Այս տարի «Արևորդի» միջազգային բնապահպանական 6-րդ փառատոնն անցկացվեց նոյեմբերի 11-14-ը:

Փառատոնի այս տարվա ծրագրի ընթացքում ցուցադրվեցին ֆիլմեր, կազմակերպվեցին աշխատարաններ ու ցուցահանդեսներ:

Փառատոնի օրերին եղել եմ տարբեր վայրերում, որտեղ կատարվում էին ֆիլմդիտումներ («Մասս մեդիա» կենտրոն, ԷՕՆ, «Մոսկվա» կինոթատրոն), նայել եմ մոտավորապես 10 ֆիլմ, բայց ամենաշատը հավանեցի «Աղբանոցի մեղեդիներ» ֆիլմը, որը նոտաներով ներշնչված երազանքի մասին էր, իրոք հուզիչ մի պատմություն այն մասին, թե ինչպես են թափոններից պատրաստված երաժշտական գործիքները հույս ու արժանապատվություն բերում այն երեխաներին, ովքեր ապրում էին Պարագվայի հետնախորշում՝ գորշ իրականության մեջ:

Եվ հենց այս ֆիլմով էլ ավարտվեց «Արևորդի» 2016-ը:

Ավարտվեց ևս մի մեծ աշխատանք:

Երբ հետ եմ նայում 2012թ., ինձ թվում է` երեկ էր, սակայն արդեն 4 երկար տարիներ են անցել:

Հուսով եմ, էլի կշարունակեմ մնալ «Արևորդում», ու 2016-ն էլ մի քանի տարի հետո կհիշեմ նույն այս ժպիտով, որով 12-ը: