Այդ օրը անսովոր լինելու չափ սովորական էր, նա տանն էր՝ իր տեղում՝ պատուհանի գոգին: Տպավորությունը այնպիսին էր, որ ինչ-որ մեկը հավերժ դաջել էր նրա անունը պատուհանի հնամաշ փայտին։ Ոչ մի անսովոր բան չկար, սովորականի պես նա նստած էր բարձին, տաք սենյակի ու ավելի ցուրտ փողոցի օդի համբույրից քրտնած պատուհանին նկարում էր ժպիտ և նայում աջ ու ձախ վազող մարդկանց ամբոխին։ Վերցնում էր տաք թեյը, որից գոլորշին պարելով փախչում էր, կում էր անում, տեղից ցատկում՝ ճիչ արձակելով, այրում էր քիմքը, հետո բարձր ծիծաղում, անգամ դա էր սովորական դարձել… Կծում էր կոնֆետը, ևս մեկ կում անում՝ անդադար փորձելով սառեցնել թեյը։ Հետո վերցնում էր գրիչը, բացում կափարիչը, ամրացնում գրչի վերևի մասում, բացում օրագիրը և սկսում գրել: Դա սովորական օրագիր չէր, ինչպիսին դպրոցներում է, դա իր կյանքի պատմությունն էր, որն ուներ գաղտնիքներ նաև դպրոցից։

Նա գերադասում էր պատմել թղթին։ Եվս մեկ կում էր անում արդեն գոլ թեյից, նայում դուրս՝ կարծես ցանկանալով հիշել ինչ-որ կարևոր դրվագ, կարևոր անուն այդ օրվանից, բայց ապարդյուն, բաց թողնելով այդ հատվածը՝ հետո հիշելու հույսով։ Փակեց կյանքի գիրքը, պառկեց։

Օրը փոխվեց… Նա էլի իր տեղում է, էլի նույն դիրքով, էլի նույն ճիչը, ծիծաղի ալիքը, էլի գրիչը, էլի կյանքի տետրը, էլի մտքերը։ Ավարտում էր, երբ նկատեց, որ երեկը բաց է մնացել, իսկ այդ դեպքում ինչպե՞ս կարող էր այսօրը լիարժեք լինել։ Թերթեց տետրը և տեսավ, որ գրեթե բոլոր էջերի տողերում կա այդ լայն բացատը.

«Շտկելու էս ինչքան բան ունեմ, էս ինչքան անավարտ օրեր ունեմ, տեսնես ժամանակս կհերիքի՞՝ ևս մեկ անգամ ապրելու բացթողումներս»։ Փակեց ու քնեց՝ ինքն իրեն խոստանալով, որ էլ կիսատ օր չի ունենա։

Մեռած տերևները

Ես այնքան կուզեի, որ դու հիշեիր
Օրերն այն երջանիկ, երբ ընկերներ էինք,
Այդ ժամանակ կյանքն էր ավելի գեղեցիկ,
Ու արևն անգամ՝ ավելի պայծառ այսօրվանից:
Թիակով են հավաքվում մեռած տերևները,
Տեսնում ես՝ ես չեմ մոռացել,
Թիակով են հավաքվում մեռած տերևները,
Ինչպես և հուշերն ու ափսոսանքները:
Եվ քշում է նրանց հյուսիսային քամին
Մոռացության սառը գիշերին:
Տեսնում ես՝ ես չեմ մոռացել
Երգն այն, որ երգում էիր ինձ:

Դա մի երգ է, որ նման է մեզ,
Դու, որ ինձ սիրում էիր, ես, որ սիրում էի քեզ:
Մենք ապրում էինք երկուսս միասին՝
Ես, որ քեզ սիրում էի, դու, որ սիրում էիր ինձ:
Բայց կյանքը բաժանում է միմյանց սիրողներին՝
Կամացուկ, մեղմորեն, առանց աղմուկի:
Եվ ծովը ջնջում է ավազից
Ոտնահետքերը՝ բաժանված սիրահարների:
Մենք ապրում էինք երկուսս միասին՝
Ես, որ քեզ սիրում էի, դու, որ սիրում էիր ինձ:
Բայց կյանքը բաժանում է միմյանց սիրողներին՝
Կամացուկ, մեղմորեն, առանց աղմուկի:
Եվ ծովը ջնջում է ավազից
Ոտնահետքերը՝ բաժանված սիրահարների:

Թիակով են հավաքվում մեռած տերևները
Ինչպես և հուշերն ու ափսոսանքները,
Բայց իմ սերը՝ լռակյաց ու հավատարիմ,
Ժպտում է միշտ ու շնորհակալ է կյանքին:
Ես քեզ սիրում էի, դու գեղեցիկ էիր այդքան
Հիմա ինչպե՞ս ես ուզում, որ քեզ մոռանամ:
Կյանքն ավելի գեղեցիկ էր այդ ժամանակ,
Եվ արևը շողում էր ավելի պայծառ,
Դու իմ ընկերն էիր ամենաթանկ,
Իսկ հիմա ես կարող եմ միայն ափսոսալ:
Բայց երգը, որ երգում էիր ինձ,
Ես կլսեմ այն հավերժ, միշտ:

Ֆրանսերենից թարգմանությունը՝ Էլլա Մնացականյանի

Այդ սերը

Այդ սերը՝
Այնքան բուռն
Ու այնքան փխրուն,
Այնքան նուրբ
Ու հուսահատ այնքան:
Այդ սերը՝
Ցերեկվա պես լուսավոր,
Ժամանակի պես տանջող,
Երբ երկարում են օրերը:
Այդ իսկական սերը՝
Գեղեցիկ,
Երջանիկ
Ու ծիծաղկոտ,
Ինչպես երեխա՝ խավարում դողացող,
Բայց և վստահ այնքան
Կեսգիշերում հանդարտ մարդու նման:
Այդ սերը՝
Ուրիշներին վախեցնող,
Նրանց խոսեցնող,
Նրանց գունատող,
Հանկարծակի սերը,
Հետապնդված, վնասված,
Տրորված, մերժված,
Լքված, մոռացված սերը…
Այդ սերն՝
Ամբողջությամբ դեռ ապրող
Եվ արևից վառ փայլող:
Այն իմն է, քոնն է,
Այն, որ միշտ նոր է
Ու երբեք չփոխվող,
Քայլքի պես հստակ,
Թռչնի պես ազատ,
Ամառվա պես ջերմ ու կայտառ:
Մենք երկուսս կարող ենք մոռանալ,
Գալ ու հեռանալ,
Ապա քնեցնել մեզ
Ու սերը մեր,
Հետո արթնանալ, տանջվել, ծերանալ
Ու կրկին մեզ քնեցնել:
Երազել մինչև մահ,
Ծիծաղել ու ժպտալ
Եվ… երիտասարդանալ:
Մեր սերն այստեղ կմնա՝
Աչքերիդ պես համառ,
Ինչպես բաղձանք անհաս
Ու կխոցի հուշերով դաժան,
Ափսոսանքի նման հիմար,
Որ սառն է հանց մարմար:
Ցերեկվա պես լույսով լի,
Մանկան նման խոցելի՝
Նա ժպտալով մեզ կնայի
Ու կխոսի առանց խոսքի:
Ես դողալով կլսեմ նրան
Եվ կգոռամ
Քեզ համար,
Ինձ համար:
Ես կաղերսեմ ու կգոռամ
Ինձ ու քեզ համար
Եվ բոլոր նրանց,
Ովքեր սիրում են
Ու զգում իրենց սիրված:
Այո՛, ես գոռում եմ
Հանուն ինձ ու քեզ
Եվ այն ուրիշի,
Ում չեմ ճանաչել
Ու չեմ ճանաչի:
Հենց այստե՛ղ մնա,
Ուր հենց հիմա կաս,
Ուր որ եղել ես դու այն ժամանակ:
Հենց այստե՛ղ մնա,
Չշարժվես հանկարծ,
Հանկարծ չգնաս…

Մենք՝ սիրվածներս,
Քեզ մոռացել ենք,
Բայց դու՜,
Դու մեզ մի՛ մոռացիր,
Մենք ոչինչ չունենք քեզնից բացի,
Մի՛ թող վերածվենք սառույցի..
Տո՛ւր մեզ նշաններ կյանքի
Թեկուզ խորը հեռուներից,
Այլ աշխարհից, տիեզերքից,
Դեպի խորքը այն անտառի,
Ուր թաքստոցն է մեր հուշերի:
Լոկ հայտնվի՛ր,
Ձեռք մեկնի՛ր մեզ
Ու մեզ փրկի՛ր…

Ֆրանսերենից  թարգմանությունը՝ Էլլա Մնացականյանի

Շառլոտը աղիողորմ արտասվում է, դուք հենց նոր նրան մերժել եք տալ չորրորդ կոնֆետը, Ժերեմին բարկանում է, դուք նրան արգելել եք դիտել երրորդ տեսաերիզը, Վալենտինը սուպերմարկետում հատակին է գլորվում, որպեսզի իր համար գնեք կարմիր գեղեցիկ ավտոմեքենան:

Ձեր երեխան կամակորություն է անում, իսկ ձեզ համար դա մեծ անհանգստություն է: Ամեն «նյարդային նոպայի» պահին կասկածը պատում է ձեզ, թե արդյոք «ես շատ հաշտվող չեմ» կամ «շատ խիստ», «իմ երեխան լավ դաստիարակված չէ», «ես լավ ծնող չեմ», «եթե ես զիջեմ, միայն ավելի վատ կլինի»:

Վստահեցնում եմ ձեզ, բոլոր երեխաներն էլ տրվում են քմահաճույքներին, դա նորմալ է: Ի՞նչ է կամակորությունը: «Երեխայի մոտ դա ամբարտավան ցանկության դրսևորում է, որը չի ճանաչում ծնողի արգելքը»,- բացատրում է հոգեթերապեվտ Քրիստին Բրյունետը: Այն տեղի է ունենում երեք փուլով` երեխան արտահայտում է իր ցանկությունը, ծնողները նրան ասում են «ոչ», փոքրիկը, դժգոհ դրանից, սկսում է ուժգին բարկանալ:

Ինչի՞ համար են քմահաճույքները: Ֆրոյդը ցույց է տվել, որ երկու օրենքներ են ղեկավարում հոգեկան աշխարհը ` «հաճույքի սկզբունք»` պրոցես, որի ընթացքում անհատը փորձում է բավարարել իր ցանկությունները, և «իրականության սկզբունք», որը մեզ ստիպում է հետաձգել կամ ձևափոխել մեր ցանկությունները` հաշվի առնելով իրականությունը: Ուստի ի՞նչ է բացահայտում երեխան, երբ տրվում է քմահաճույքներին: Պարզապես իրականում նրա ցանկությունները չեն համապատասխանում իրականության հետ, նա չի ցանկանում հեռանալ զբոսայգուց, բայց արդեն զբոսայգին փակելու ժամանակն է, նա չի ցանկանում հագնել վերարկու, բայց դրսում ձյուն է գալիս:

«Ի տարբերություն չափահասի, երեխան չի տիրապետում վերլուծության տարրերին, որոնք նրան թույլ կտային երկյուղել իրականությունից»,- բացատրում է հոգեթերապեվտ Պատրիկ Էստրադը: Քմահաճույքը նաև տարբեր ցանկությունների բախումն է։ Երեխան իրեն ընկալում է որպես «աշխարհի կենտրոնը», բայց նա բացահայտում է, որ իր մտերիմները երբեմն ունեն ցանկություններ, որոնք տարբերվում են իր ցանկություններից, ինչը իրեն այդքան էլ դուր չի գալիս։ Ժյուստինը ցանկանում է մնալ տանը տիկնիկներով խաղալու համար, բայց շաբաթ-կիրակի օրերին լավ եղանակ է լինելու, և ծնողները նախատեսել են բացօթյա ընթրիք կազմակերպել: Պատկերացրեք, թե ինչ կլինի հետո:

Բացի դրանից, երեխան կարիք ունի հակադրվելու իր ծնողներին: Այս «ոչ» -ի ժամանակաշրջանը շատ կառուցողական է նրա համար: Հենց տասնութ ամսականից միչև երկու տարեկան հասակում է, որ երեխան` ասելով իր առաջին «ոչ»-ը, սկսում է իրենը առաջ տանել: Ոչ ավելի շուտ: Նորածինը, որը լաց է լինում օրորոցում, կամակորություն չի անում, այլ իր անհրաժեշտությունն է արտահայտում, որն է` ուտելը, իրեն գրկելը կամ փաղաքշելը:

Ո՞ր տարիքում են ավարտվում քմահաճույքները: Երբեմն երբեք: Մինչդեռ հոգեթերապեվտները դիտարկում են, որ «բանականության տարիքը» ունի փուլեր: Յոթ տարեկան երեխան արդեն յուրացրել է որոշ հասարակական կարգեր և բարոյական արժեքներ: Նա դառնում է ունակ ընկալելու իրականության պահանջները: Այս տարիքից հետո կոնֆլիկտները առաջանում են ուրիշ պատճառներով: Պատանեկան տարիքում ընկերները, տեղ գնալը, ծխախոտը փոխարինում են շոկոլադե կարկանդակը և կարմիր ավտոմեքենան:

Հեղինակ` Սեսիլ Դոլե, psychologies.com

Թարգմանությունը` Անի Մուրադյանի