Բարև, Թու՛ղթ։ Նորից քեզ հիշել եմ։ Մի՛ նեղացիր, գիտեմ, որ սկսել եմ ոչ այնքան հաճախ հիշել քեզ։
Այսօր նոր դպրոց պիտի գնամ։
Դե հա, սովորական է, բոլորի հետ էլ մի օր լինում է էս ամենը։ Բայց այդքան էլ ուրախ չեմ։
Գիտես՝ փոփոխությունները գրկաբաց չեմ ընդունում։ Սիրուն չեն։ Ամեն ինչի հետ կապվում եմ։ Մինչև հարմարվում եմ, արդեն փոփոխության ժամանակն է։ Դժվար է։ Մի քիչ։ Բայց դե չեմ կարող փոխել ոչինչ։ Չեմ կարող մնալ նույն դասարանում։ Մի՛ ծիծաղիր, դե լավ։ Դու էլ գիտես, հեշտ չէ ինձ հետ։
Շատ եմ մտածում։ Ես էլ եմ հոգնում։ Դե էս նոր դպրոցն էլ մի կողմից։ Ե՜րբ եմ գալու տուն ու մնամ մամայի, պապայի ու եղբորս հետ։ Հետո էլ ընկերուհուս հետ խոսեմ։ Իմ մարդկանց հետ լինեմ։ Չեմ ուզում էդ նորերին։
Հա, շատ ես ասել, որ առանց նորերը չի լինի, հիշում եմ ասածներդ։ Բայց գիտես, մինչև ինքս չհասկանամ՝ չես կարողանա համոզել։
Արդեն սովոր էի էս հայացքներին ու մեկ էլ հանկարծ պիտի սկսեմ նորերին սովորել։ Անարդար է մի քիչ։ Բա հնե՞րը։
Մի քանի ժամից, կամ օրից, կամ ամսից, կամ տարուց իրենց էլ կսովորեմ։ Կամ էլ երբեք չեմ սովորի։ Ես եմ որոշողը։ Կարող է ցանկություն չլինի իրենց սովորելու։

Մի քանի ժամից ձեռքերս կսառեն։ Մատներս կսկսեմ ճտճտացնել։ Լարվածությունից է, լավ գիտես։ Բայց կժպտամ։ Էսպես թե էնպես միշտ ժպտում եմ։ Լավ է, չէ՞։ Էդ մեկը մեծ շահում է։ Միշտ կարողանում եմ ժպտալ։ Երբեմն էլ թող սառը ձեռքերով ժպտամ, ի՞նչ կլինի որ։ Բայց խոստացել եմ, իրենցից կախված չի լինի, լավ եմ սովորելու, դասերին էլ չեմ ծիծաղելու։ Կսովորեմ զսպել ինձ։ Լավ, էս մեկը չեմ խոստանում։ Էլի ծիծաղում ես։ Ես լրիվ լուրջ էի։
Չէ, իրոք պիտի լավ սովորեմ։ Ավելի ու ավելի լավ։ Մինչև որ սկսեմ ինքս ինձ գոհացնել։

Գնացի։ Մի քանի օրից էլի քեզ կհիշեմ։ Իմ սիրո՜ւն ընկեր։

-Սպասումի քաղաք է էս ձեր Երևանը,- կանգառում երթուղայինին սպասելիս ասացի արդեն երկար ժամանակ Երևանում բնակվող ընկերուհուս,- Ժամերով պատրաստ եք սպասել կանգառում, որ ինչ-որ թվանշանով մեքենա գա ու ձեզ հասցնի պետք եկած տեղը։ Հետո մեքենայի մեջ սպասում եք, թե երբ եք հասնելու։ Հենց թվում է, թե հասել եք, պետք է նորից սպասեք, որ լուսակիրը կանաչ նշանը ցույց տա, շքամուտքում սպասում եք, որ վերելակը ներքև իջնի, ապա կրկին սպասում, որ ձեզ ուզած հարկը հասցնի։ Դուռը թակելուց հետո սպասում եք, որ բացեն… Ու սա դեռ ամենապարզ ու առօրյա շղթան է։

Ես ծիծաղեցի ու շարունակեցի.

-Իսկ գիտե՞ս՝ ես ինչ կանեի, եթե Գավառում լինեի։ Ինձ պետք եկած ուղղությունը բռնած՝ ոտքով կիջնեի այնքան, մինչև երթուղայինի կհանդիպեի, իսկ եթե չէ՝ մեծ բան չէ, բնավ չեմ էլ օգտվում. քաղաքի մի ծայրից մյուսը մեկ ժամում կարող ես հասնել։ Կհասնեի հինգհարկանի շենքին, վազելով վեր կբարձրանայի ու կսպասեի միայն, որ դուռը բաց անեն։

-Բայց պետք է, չէ՞, ինչ-որ բանի սպասել, ու թույլ տալ, որ որևէ տեղ ինչ-որ մեկը քեզ սպասի,-առարկեց ընկերուհիս,-իսկ մեջտեղում դու շահում ես մտածելու ժամանակ։

-Է՜, մտածել… Ամեն երկրորդ մարդ ինքն իրեն զբաղեցնում է կանգառներում։ Մեկը հեռախոսի մեջ է խրված, մեկին զանգել են, չհաշված, որ մեծամասնության ականջներում ականջակալ կա։

-Դեռ սկիզբն է, կընտելանաս,- ժպտաց ընկերուհիս,- կարոտել ես, դրա համար էլ սկսել ես համեմատել, ինքդ քեզ համոզել։

Ես լռեցի։ Մեկը մյուսի հետևից սլանում էին մեքենաները։ Մարդիկ անցնում էին իրար կողքով՝ առանց միմյանց վրա հայացք գցելու։ Ես հասկանում էի, որ մեծ քաղաքում դա ավելի նորմալ է, քան ամեն պատահած մարդու հետ զրույցի բռնվելը։ Ընկերուհիս նշան արեց, և միասին բարձրացանք կանգառում արգելակած վարդագույն ավտոբուսներից մեկը։ Պատուհանից այն կողմ շտապում էր աշխարհը։ Շենքերից մեկի վրա հասցրեցի կարդալ. «Մի շփոթիր շարժումը գործողության հետ»։

-Շարժումը գործողություն կդառնա, եթե այն նպատակային է,- մտքումս գտա պատասխանը ու սկսեցի մոտավորապես պատկերացնել, թե ուղևորներից ով ինչ նպատակով է շարժվում քաղաքի մի մասից մյուսը։

Վերջապես վերհիշեցի նաև իմ նպատակը, որ շարժումս գործողության պետք է վերածեր ու առույգացա։

-Գիտե՞ս՝ ինչ բան է հայմվեհը,- հանկարծ դարձա ընկերուհուս։

-Համեղը՞,-հարցրեց։

-Հայմ-վեհ, գերմաներենից բառացի՝ հայրենիքացավ, այսինքն՝ տուն դառնալու ցանկություն, կարոտ,- արտասովոր զվարթությամբ սկսեցի բացատրել։

Ընկերուհիս չփորձեց անգամ քաղաքավարությունից դրդված ծիծաղը զսպել, որովհետև լավ էր ճանաչում ինձ։ Ես գտել էի մի հույս, որից պետք էր կառչել փոփոխությանն ընտելանալու ու նոր իրականությունն ընդունելու համար։ Չէ՞ որ իզուր չէի այստեղ հայտնվել։

-Ասածս այն է, որ թեկուզ միայն այդ բառը սովորելու համար արժեր Երևան հասնել,- ժպտալով արդարացա ես ու մտածեցի, որ ամեն մանրուք ու պատահականություն կարող են հույս ներշնչել, երբ առաքելությունդ իրագործելու ճանապարհին ես։ Չէ՞ որ գիշերը պարզապես լույսերի հանգման արարողություն է, երբ կարող ես լուսաբացն անտարբերությամբ դիմավորել։ Իսկ երբ գիշերային լույսերն անգամ որպես կախարդանք ես ընդունում, առավոտդ դիմավորում է քեզ հարազատ մոր պես ջերմ, որտեղ էլ որ արթնացած լինես՝ քո տանը, թե մեկ այլ քաղաքում։

Ասում են, թե մեր սիրո աշունը, էլ երբեք չի կրկնվի, բայց չեն կրկնվում ոչ միայն աշունները, այլ մեր գարունները, ամառները, ձմեռները …

Այս աշունը դեռ չսկսված ծանր էր, միայնակ, անձրևաշատ: Նույն անձրևն էր՝ նման բոլոր աշուններին: Բայց ամեն աշուն իր գույնն ու բույրն ունի: Բայց արտասովոր ծանր, անձրևաշատ: Ասես ամեն երկնքից թափվող անձրև իմ սրտից է պոկվում, որ թեթևացնի ցավը: Ներսում, ամենախորքում, ինչ-որ բան է ցավում, չգիտեմ, թե դա ինչ է, բայց շատ է ցավում:

Այս աշունը տարավ իմ կեսը, բայց ինձ սովորեցրեց ապրել, արարել, նկարել նոր, մաքուր, ճերմակ էջից: Երևի նա, ով հասկանում է աշնան մեջ թաքնված խորհրդավորությունը, օրհնյալ է կամ էլ անիծված:

Նկատե՞լ եք, որ աշունը վրա է հասնում միանգամից: Երևի, որ չհասցնես պատսպարվել: Չեմ սիրում հոկտեմբերյան աշունը, որ կարծես խլում է քո կյանքի ուրախ պահերը` քո մեջ թողնելով միայն տխրությունը: Ես սիրում եմ սեպտեմբերյան աշունը, երբ ամեն անգամ անձրևից հետո կարողանում ես տանիքին կանգնել ու գորշ ամպերի տակից որսալ արևի շողերը:

Երբեմն պետք է մնալ անձրևի տակ, մինչև ոսկորները թրջվել, որ սիրես կյանքի ամեն պահը: Ու հետո, երբ ջուրը կսկսի գոլորշանալ մազերիցդ, կտաքանաս ու կհասկանաս, որ իրականում երջանիկ լինելը դա քո ընտրությունն է, այլ ոչ ուրիշին սպասելը:

Մեր մանկության ամենահիշարժան պահերը և հիշողությունները մեր բակն են և թաղի պատմությունները: Մեր բակը շատ մեծ է, այն միավորում է տարբեր մարդկանց և տարբեր ընտանիքներ: Մեր բակը մի այնպիսի ջերմ միջավայր է, որտեղ մարդիկ աշխատանքից հոգնած նստում են և խոսում ամենատարբեր թեմաներից: Հիշողությունները շատ-շատ են մեր թաղից ու թաղի բնակիչներից: Ինչքան մտքով փոքրանում եմ, այնքան պատմություններն ավելանում են:

Մեր թաղում մեծամասնություն են կազմում երեխաները, իսկ ավելի կոնկրետ՝ աղջիկ երեխաները: Մենք 6 աղջիկ ենք՝ 6 ընկերուհիներ, ունենք շատ-շատ պատմություններ միասին: Հետաքրիրն այն է, որ առաջ մեզ փողոցից չէին կարողանում տուն բերել. մենք բարձր աղմուկ էինք հանում, խաղում էինք «գոռոզա», «փաղկվոց», «7 քար», իսկ եթե որևէ խաղ մեզ դուր չէր գալիս, մենք նորն էինք հորինում ու երևի մեզ փողոցից կտրելն անհնար էր, իսկ հիմա մեզ համոզում են, որ դուրս գանք փողոց: Ու հենց այդ պատճառով հետաքրքիր պատմություններն էլ չեն ավելանում։

Էստեղ ամենահետաքրքիրն այն է, որ մենք բոլորս նույն դպրոցից ենք, նույն դասարանից: Այսինքն՝ մեր հետաքրքիր պատմությունները շարունակվում են դպրոցում, քանի որ այնտեղ մենք ոչ թե 6-ն ենք, այլ 26-ը: Մեզ համար մի յուրահատուկ ավանդույթ էր դարձել դասից փախչելը: Դա իրոք վատ բան է, բայց ոչ մեզ համար։

Ամենահետաքրքիրն այն է, որ թե՛ թաղում, թե՛ դպրոցում անպակաս էին մեզնից կռիվները, բայց դրանք երկար չէին տևում՝ առնվազն 30-35 րոպե: Հետո մենք արդեն հաշտվում էինք:

Մենք բոլորս շատ մեծ սիրով ենք սպասում սեպտեմբերի մեկին, դե երևի միայն սեպտեմբերի մեկին, որովհետև դրանից հետո արդեն պետք է դաս սովորել:

Ես երկար, շատ երկար կարող եմ խոսել մեր թաղից և դպրոցից: Ինձ համար այդ օրերը, որ ես անցկացնում եմ դպրոցում և մեր թաղում՝ ընկերներիս հետ, յուրահատուկ են և անմոռանալի:

Ես հենց նոր կարդացի ու գիտակցեցի մի փաստ. մի օր քո սենյակն այլևս քոնը չի լինի, անծանոթ մեկը կգա ու կջնջի բոլոր էն հիշողությունները, որ դու պահել ես էդտեղ։ Անունդ էլ չի իմանա։

Անծանո՛թ, չգաս, էլի: Ես իմ սենյակը շատ եմ սիրում, չնայած՝ գիտակցում եմ, որ ոչ միշտ եմ մաքուր և հավաքած պահում:

Չգաս, որովհետև ես էստեղ շա՜տ սեր ու ջերմություն պիտի թողնեմ: Չգաս, որովհետև այն նկարները, որոնք հիմա պատիս են, ստիպված կլինենք պոկել՝ ես կամ դու:

Այն cd-ները, որ եռանկյունաձև կպցրել եմ սենյակում ու արևի ճառագայթների հետ սիրուն ծիածանի պես լույս է գցում պատին: Հենց դրանք: Արի երբեք չպոկենք, ու էս սենյակը միշտ թողնենք՝ լինի իմ պես գույներ սիրող դեռահասի սենյակ:

Սենյակումս ամեն ինչ շա՜տ խառն է, ու միշտ ասում են, որ էնքան բան եմ կպցրել, որ սենյակս սարքել եմ «կոշկակարի բուդկա»:

Դու երբեք չես իմանա, որ ամենալավ ու ամենավատ օրերս էստեղ են անցել, ու հիմա էլ գրում եմ՝ սենյակումս նստած:

Եթե գաս էլ, նույն էներգիայով արի։ Ձանձրալի չլինես։ Սենյակս չի սիրում։

Էս նյութս էլ շատ երեխայական ստացվեց, որովհետև գունավոր սենյակի գովք եմ անում: Մեկ-մեկ էլ էսպես է պատահում:

Մայրս պատմում է, որ երբ փոքր եմ եղել, տատս ինձ գրկել ու ցույց է տվել, թե ինչ է կատարվում շուրջս, որ շուտ ճանաչեմ աշխարհը։ Էդ ամենը հասել է այն աստիճանի, որ բացել է գազօջախի վրա դրված կաթսայի կափարիչը ու ցույց տվել, որ էնտեղ ջուր է եռում։ Մայրս էլ մտածել է՝ ջուր է էլի, եռում է էլի։ Դե, մեծերին հատուկ են նման ավանդույթները, դրա նման արտահայտությունները, որոնք կենաց են թվում, որոնք սովորել են ինչ-որ անհայտ տեղից, փոխանցում են իրար ու երբեմն իմաստը չեն հասկանում կամ չկա էլ, որ հասկանան։

Արդեն տարիք է գալիս, որ գրկից իջնում ես, լինում ես փնթի, անփույթ, վնասվում ես, եթե խորն են վերքերդ, հետո էլ ես հիշում, եթե ոչ այդքան, մենակ մեծերն են հիշում։ Էս տարիքից արդեն սկսում ենք հեքիաթ կարդալ, բայց դե իմաստը չենք հասկանում։ Հեքիաթ պատմողին ուղղակի մեր կողքին գիշերվա մեջ նստած մեծահասակ ենք ընկալում ու չենք հասկանում, որ էդ պատմածի մեջ հերոսներ կան, գործ են անում, կռվում են, պարտվում են։ Կեսից քնում ենք ու չենք ափսոսում, որովհետև չգիտենք, որ վերջում ընկնող խնձորներ կան, որոնց գոնե կարելի է սպասել։ Էդ մի քիչ ավելի հետո ենք հասկանում ու էլ կեսից չենք քնում, քնելուց էլ գոնե ափսոսում ենք։ Սա արդեն այն տարիքն է, որ բոլորիս կյանքում հայտնվում են փոքր, երեք ակ ունեցող հեծանիվները, որոնք միշտ անհետաքրքիր տեսք ունեն երևի անգամ էդ տարիքում։ Պապս ինձ գնեց էդ հեծանիվից ու սկսվեց մի ներկայացում, որի գլխավոր հերոսը դարձա ես, գործողության զգալի մասը լացն էր, բայց դե նպատակային էր։ Ուզում էի իմ հեծանիվով տուն գնալ։ Եթե ունեմ սեփական փոխադրամիջոց, տիրապետում եմ դրան, գիտեմ ճանապարհը, եթե չգիտեմ էլ, մեքենայի հետևից կգնամ, ինչի համար նստեմ ուրիշի մեքենան, նայեմ՝ ոնց է էդ ուրիշը վարում ու հասցնում էն տեղը, որտեղ ես էլ կարող էի հասնել։ Նույն ներկայացումը սպասվում էր սպորտային կոշիկներ գնելու ժամանակ։ Էլի գլխավոր հերոսն էի, էլի լաց կար ու էլի նպատակ՝ գնալ ինքնուրույն։ Էլի չէի հասկանում՝ եթե ունեմ ոտքեր, որոնք ամուր են, որոնք ունեն հատուկ վազքի համար կոշիկներ, եթե գիտեմ ճանապարհը, եթե չգիտեմ էլ, մեքենայի հետ հետևից կգնամ, ինչի համար նստեմ ուրիշի մեքենան, նայեմ՝ ոնց է էդ ուրիշը վարում ու հասցնում էն տեղը, որտեղ ես էլ կարող էի հասնել։

Էս լացուկոծը մի կողմ ենք դնում ու գնում դպրոց։

Սև, սպիտակ, սպիտակ. սա շարքի կանոնն էր, բայց քանի որ երրորդ կանոնը պարտադիրներից չէր, ես էլ սիրողներից չէի, ինձ մոտ բացակայում էր: Առաջին սևն ու սպիտակը դպրոցական համազգեստն էր, իսկ վերջին սպիտակը մեծ, աչք ծակող մազակալներն էին, որոնցից մի անգամ եմ ունեցել` դա էլ մորս ցանկությամբ: Նույն մազակալի կտորից կարված նասկիներին միշտ մկրատով էի դիմավորում, դարձնում էի կարգին նասկի ու մեծավարի հագնում, մեծավարի գնում դպրոց ու դրա բացակայությունը նկատող էլ չկար, դրա համար ցածր գնահատող էլ: Կիսամեծավարի հագնված գնացի դպրոց ու ստացանք միջոցառման համար խոսքեր, որում տղաներից մեկը պետք է ասեր՝ ամենադժվարը լավ մարդ լինելն է: Ախր էդ շրջանում սովորելուց ու գերազանցիկ լինելուց դժվար բան չկա, լավ մարդ լինելը դրա դիմաց ինչ է, որ։ Հիմա լավ մարդ լինելը իրենց հանդեպ չարությամբ լցված մարդկանց քանակով են որոշում, էդ քանակը կարևորվածության զգացում է տալիս, բայց ես հո գիտեմ, որ դա էդպես չի։

Լավ մարդ լինելու թեմայից էլ ավելի տարածված էր երբեք մի ասա երբեք-ը: Մենք էդ տարիքում երբեքը կամ առհասարակ չէինք օգտագործում, բայց ոչ կանոնին հետևելու նպատակով, կամ ամեն ինչ կարելի էր ասել երբեքից հետո ու շրջանցել կանոնը: Անհասկանալին դարձել էր բոլոր նման արտահայտությունների հարմար որոշիչ։ Մեզ երբեք կարգին չեն բացատրում, երբեք վտանգի մեջ չեն մտցնում, որ ավելի շուտ հասկանանք կարելիի ու չի կարելիի սահմանը, մենք ամեն ինչ շատ ուշ ենք հասկանում, երբեմն այնքան ուշ, որ ինքնուրույն կամ հանկարծակի է լինում։ Մայրս էլ տատիս չհասկացավ, ես ու դու էլ մեծերին ճիշտ ժամանակին չենք հասկանում, որովհետև մեզ շատ են խնայում, անկարելի շատ։

Փոքրանայի, տատս գրկեր, տաներ եռացող կաթսայի մոտ, թույլ տար ձեռք տամ ու վառվեմ, հետո ստիպեր հեքիաթը կիսատ թողնելու համար ափսոսամ ու հաջորդ օրը չշարունակեր, թույլ տար հեծանիվով գամ ու ընկնեմ ու ճանապարհի մյուս մասը ինքնակամ նստեմ մեքենան, նույն սցենարն օգտագործեր նաև մարզակոշիկի դեպքում, հետո մի անգամ էլ չթողներ էդ մազակալից ու նասկուց ունենամ, որ լիաթոք կարողանայի ասել, թե դրանցից երբեք չեմ ունեցել, հետո ներքին ուժ տար՝ուսուցչուհուն ասելու, որ ես չեմ հասկանում լավ մարդ լինելու դժվարը որտեղ է ու ինչ մոգական բան կա էդ երբեք-ի մեջ ու գուցե այդ ժամանակ ամեն ինչ ինքնուրույն, բայց ոչ ուշացած հասկանանք ու չօգտագործենք ըղձական եղանակը:

Ես սովորել եմ Բյուրեղավան քաղաքի Ս. Վարդանյանի անվան ավագ դպրոցում: Տասներկու տարի նույն պատերի ներսում եմ սովորել և բնականաբար շատ եմ կապվել այնտեղ եղած ամեն ինչին: Ի սկզբանե մեր դպրոցը միջնակարգ էր, և երբ ես արդեն չորրորդ դասարանում էի, այն դարձավ ավագ դպրոց: Դե իհարկե, մեզ չվռնդեցին դպրոցից, և ես մինչև վերջ սովորեցի այնտեղ:

Սովորելու տարիներին ուսուցիչների խոսքերը կամ արարքները, ինչպիսին էլ, որ դրանք լինեին, եղել են ամենատպավորիչը ինձ համար: Այսօրվա պես հիշում եմ, երբ մաթեմատիկայի ուսուցչուհին տեսնում էր, որ ինչ-որ աշակերտ դասի ժամանակ ձեռքը դրել է գլխի տակ, ասում էր.

-Ձեռքդ հանի՛ր գլխիդ տակից, թող այդ դատարկ գլուխդ ընկնի, ջարդվի:

Ինձ մինչ օրս էլ ծիծաղելի են թվում այդ բառերը, որովհետև ես վախից նրա դասաժամին այդպես չէի անում, ու «պատիվ չունեցա» լսելու այդ խոսքերը:

Պատմության ուսուցիչս մինչև մեզ դաս հարցնելը միշտ դասը պատմում էր, ու երբ պատմելիս ձեռք էինք բարձրացնում, որ հարց տանք, ասում էր.

-Մի՛ ընդհատեք ինձ, հարցը թղթի վրա գրե՛ք, որ չմոռանաք, երբ ավարտեմ, կհարցնեք:

Աշխարհագրության ուսուցչուհիս դաս պատմելիս գրեթե միշտ ասում էր․

-Դուք գիտե՞ք, որ…

Ամենազավեշտալին այն է, որ մենք ոչինչ էլ չգիտեինք. չէ՞ որ դա լրիվ նոր դաս էր և եթե որոշ բաների էլ ծանոթ էինք եղել նախկինում, մեկ է, չէինք հիշում:

Անգլերենի ուսուցչուհիս մեկ-մեկ նուրբ հումորներ էր անում: Օրինակ՝ մեզ զվարճացնելու համար գրատախտակի մոտ կանչելիս ասում էր.

-«Մույսը» դու կգաս:

Վերջում էլ ուզում եմ պատմել դպրոցը ավարտելուց առաջ վերջին ծիծաղելի դեպքը: Իմ շատ բկլիկ դասընկերուհին սոված էր, և ինչպես ասում են՝ գրեթե հանգչում էր սովից: Ես իմ մեկ ուրիշ դասընկերուհու հետ գնացի բուֆետ, որ նրա համար ուտելիք գնեմ, մինչ նա գրադարանում դասի պատրաստվի: Մենք գնեցինք կարտոֆիլով կարկանդակ: Մինչ բուֆետից հեռանալը, իմ ընկերուհին որոշեց սեղանին դրված աղամանը վերցնել ու մի քիչ աղ լցնել կարկանդակների վրա, որ մեր սոված ընկերուհին ավելի ախորժակով ճաշակի այն: Երբ աղամանը վերցրեց ու սկսեց աղ լցնել, աղամանի կափարիչը դուրս եկավ, և աղը լցվեց կարկանդակի վրա, մի մասն էլ թափվեց գետնին: Մինչ մենք խուճապի մեջ էինք, վաճառողուհին ճչում էր մեզ վրա.

-Վայ, մի քիչ զգո՛ւյշ եղեք, ամբողջը թափեցիք:

Նա սկսեց ավլել գետնին թափվածը` շարունակելով բողոքել: Ես վերցրի աղամանը և սեղանին դնելիս այս անգամ էլ այն իմ ձեռքից սայթաքեց, ու աղը թափվեց սեղանին: Կինը վերջնականապես պոռթկաց.

-Մեծ աղջիկներ եք, զգո՛ւյշ եղեք, էլի… գոնե սեղանին թափվեր…

-Հա, բայց այս անգամ սեղանին թափվեց,- չէր նահանջում ընկերուհիս:

-Պատահական ստացվեց, կներեք,- ես ինձ շատ վատ էի զգում:

Ինչևէ, երբ հեռացանք ու այդ աղոտ կարկանդակները տվեցինք իր տիրուհուն, նա առանց դժգոհելու հաճույքով սկսեց ուտել, իսկ ընկերուհիս պատմում էր.

-Թագուհին հազար անգամ ներողություն ասելով՝ մեջքանց դուրս եկավ բուֆետից…

Եթե մի օր ձեռքումդ հայտնվի իմ կյանքի օրագիրը, ու դու ցանկանաս կարդալ և ոգևորությամբ բացես այն, առաջին էջի առաջին նախադասությունը, որ կկարդաս, կլինի ոչ թե «Բարև, իմ անունը Թագուհի է», այլ «ես սիրում եմ գրել»: Այո՛, ես շատ եմ սիրում գրել, և երբ ուրիշները ընկճախտից ազատվելու իրենց մեթոդն են ասում, ես հիշում եմ, որ իմ մեթոդն ամենալավն է. պարզապես վերցրո՛ւ մի գրիչ ու սկսիր «գոռալ» թղթի վրա, գրի՛ր այն ամենի մասին, ինչը զայրացնում է քեզ․ հաստատ կօգնի:

Հա, ճիշտ ես հասկացել, ես թեմայից շեղվելու ակնհայտ տաղանդ ունեմ, այնքան տաղանդավոր եմ, որ մի անգամ ուսուցչուհուս հանձնարարած «Բերքահավաք» վերնագրով շարադրության մեջ մի ամբողջ կյանքի պատմություն էի պատմել և շրջանցել բերքահավաքի սուրբ ծեսը: Ինչևէ, քանի հիշել եմ գրելուս բուն թեման, ուզում եմ կիսվել իմ տպավորություններով 2020 թվականի ընդունելության քննությունների վերաբերյալ: Սկզբում ես շատ վախեցած էի, դե լավ, մի քիչ չափազանցնում եմ. ես նորմալ վախեցած էի: Բայց երբ սկսվեց քննությունը, և ես բացեցի թեստը, պարզապես ուրախությունից ծիծաղում էի (Չարենցավանի թիվ 1 դպրոցում հայոց լեզվի քննություն հանձնողների առաջին խումբ, հուսով եմ՝ չեք նկատել իմ ոչ նորմալ պահվածքը): Հետո այդպես երջանիկ դեմքով ես հանձնեցի քննությունը և (գլուխ գովել չհամարե՛ք) առաջինը դուրս եկա քննական սենյակից: Բոլոր ծնողները ինձ հարցուփորձ էին անում, իսկ ես կյանք տեսած իմաստունի հայացքով պատասխանում էի.

-Շատ հեշտ է: Եթե պարապել են, կընդունվեն:

Այսքանից հետո, սիրելի՛ ընթերցողներ, մի քիչ կհիասթափվեք, որովհետև երևի կմտածեք, որ հաստատ 20 ստացած կլինեմ, բայց չէ, 16 եմ ստացել։ Ամենևին չեմ տխրել, որովետև ես քննությանը մեն-մենակ եմ պատրաստվել, և ոչ մի ուսուցիչ ինձ հավելյալ դասեր չի տվել։ Ես եմ եղել թե՛ աշակերտը, թե՛ ուսուցիչը:

Իսկ հիմա՝ քննությունից հետո, ես ուզում եմ ասել հաջորդ տարվա դիմորդներին իմ թևավոր դարձած խոսքը, որով ես իմ դասընկերներին էի ոգևորում քննությունների ժամանակ․ «Ոչ թե առաջ, այլ վեր»։

Հ. Գ. Ի միջի այլոց, ես սովորելու եմ բանասիրական ֆակուլտետում և կարծում եմ, որ գրելու հանդեպ ունեցած մեծ սերն ինձ ուղղեց այստեղ: