Կրթություն խորագրի արխիվներ

mariam tonoyan

Շրջանավարտ 2020

«Սուս մնա, խայտառակ ես անում, դասի եմ», «վաայ, միկրոֆոնը միացրած էր», «ասեմ՝ կամերան չի աշխատում, անգիրս կարդամ», «ձայն չհանեմ, մտածեն՝ կապի խնդիր կա» ու նմանատիպ այլ արտահայտություններին, մամայի հեռախոսի համար հերթ կանգնած առցանց դասավանդվողներիս դժգոհություններին հաջորդեց առանց վերջին զանգի մնալու տրտունջներին խառնված մեկ քննությամբ ընդունվելու բերկրանքը։ Վերջին զանգ չունենալու միտքն ինձ առանձնապես թևաթափ չարեց, որովհետև հիմնական դպրոցն ավարտելիս մեկն արդեն ունեցել եմ և միջոցառումների սիրահար էլ չեմ։ Իմ մտահոգության առարկան այլ էր։ Ես, որ երկրորդ կիսամյակում նոր իմացա, որ այսուհետ անգլերեն քննությամբ հնարավոր չէ ընդունվել գերմաներեն բաժին, սկսել էի ինձ համար դասացուցակ սահմանել՝ մեկումեջ օրացույցի վրա նշելով՝ գրավոր, բանավոր, հայոց լեզու։ Ինքնուրույն պարապելը կրկնակի բարդ էր, քանի որ բանավոր խոսքիս մեջ թույլ տված վրիպակներս նույն պահին ուղղող չկար, իսկ դպրոցում միայն անգլերեն էինք անցնում։  Ու այն պահից, երբ բանավոր քննությունները չեղարկեցին, սկսեցի ավելի մեծ ջանասիրությամբ աշխատել գրավոր քննությանը պատրաստվելու համար։ Գուցե մեկ ուրիշ անգամ համաձայնեի, որ մեկ քննությունը բավարար չէ դիմորդի գիտելիքները ստուգելու համար, բայց այս պարագայում սա գոնե հնարավորություն է մեկ քննությանը լավ ներկայանալու։

Քանի դեռ չեմ վարակվել, թագավարակից միայն լավ հնարավորություններ եմ ստանում. վերջերս ավելի շատ ժամանակ ունեմ քննական նյութերից բացի նաև իմ սիրելի ստեղծագործությունները թարգմանելու, մուսայի հետևից ընկած՝ նկարչական կամ ստեղծագործական այլ գաղափարներով լցվելու, այս տարվա այլ շրջանավարտների հետ զրուցելու և նրանց դրությանը ու մեկնաբանություններին, դժգոհություններին ու գոհունակություններին ծանոթանալու։ Նրանցից մի քանիսի վերլուծությունները օգնում են հասկանալ, թե ինչպես են արտակարգ դրության ընթացքում առաջացած պայմանները ազդում շրջանավարտների վրա՝ իրենց դրական ու բացասական կողմերով։

Անուշ Ներսիսյան

Կորոնավիրուսը փոխեց ինչպես բոլորի, այնպես էլ իմ կյանքը։ Ինչպես այս տարի բոլոր շրջանավարտները, այնպես էլ ես պատրաստվում էի ընդունելության քննություններին և, իհարկե, շատ սպասված, շատ ցանկալի վերջին զանգին։

Ժպիտներ, թախիծ, ուրախություն, կարոտ, անհանգստություն, բայց փոխարենը՝ անկատար սպասելիք՝ կորոնավիրուս անունով։

Յուրաքանչյուր աշակերտ իր վերջին դասին ու վերջին զանգին անասելի մեծ ոգևորությամբ է սպասում, ու ես էլ բացառություն չեմ։

Մտքումս շարունակ վերջին զանգը տոնելու ուրվագծեր էի պատկերում։

Վերջին շրջանում շատ էի լսում այսպիսի արտահայտություններ. «Ոչինչ, ձեր վերջին զանգն էլ այսպես կհիշվի», «Տարիներ հետո կհիշեք, կծիծաղեք», «Սա էլ մի հետաքրքիր շրջադարձ էր», որը ես այդպես էլ չհասկացա…

Երբեմն ինքս ինձ հարց եմ տալիս, թե արդյո՞ք հեռավար ուսուցումն արդարացրեց իր նպատակը ու շարունակ տարբեր մտքերի եմ զարնվում՝ ոչ այնքան ընդունելով հեռավար կրթությունը։ Բայց բացասական տրամադրվածությանս հետ մեկտեղ քաջ գիտակցում եմ, որ համավարակի պայմաններում այլ կերպ անհնար էր և մենք պարտավոր էինք մեր ծնողների, տատիկների, պապիկների առողջությունը գերադասել մեր կրթությունից։ Մի կողմ թողնեմ հեռավար կրթությունն ու խոսեմ այս շրջանում իմ՝ կրթության մեջ առավելությունների մասին։ Սա հիանալի ժամանակ էր հրաժեշտ տալու դասագրքային չոր փաստերին, կտրվել այդ «չոր» կրթական համակարգից ու կարդալ բազմաբնույթ ու բազմաբովանդակ գրքեր, որոնք ինքնակրթության լավագույն օղակն են ինձ ու, համոզված եմ, շատերի համար, և ինչի պակասը շատ ենք զգում դասերի շրջանում։ Իհակե, այս ընթացքում ամենամեծ ուշադրությանս առարկան ընդունելության քննություններն են եղել, որոնց պատրաստվում եմ մեծ սիրով։ Պատրաստվելով ընդունելության քննությանը՝ չեմ կարողանում ինձ պատկերացնել որպես առաջին կուրսի ուսանողուհի  հեռավար կրթության համակարգում:

Սուսաննա Ռափյան

Դպրոցական տարիներին մենք շատ ձեռքբերումներ ունեցանք ամենատարբեր ոլորտներում, օլիմպիադաներում, սովորեցինք ունենալ կոլեկտիվ ոգի ու խմբով աշխատելու հմտություններ ձեռք բերեցինք, կարևորեցինք ուսուցիչ-աշակերտ հարաբերություներում ուսուցչին որպես մեծ ընկեր ընդունելը,  ստացանք բազում գիտելիքներ, որոնք օգնելու են մեզ մեր ամբողջ կյանքի ընթացքում։ Չնայած բոլոր դրական ապրումներին, վերջին զանգը, որ կարծես ամբողջացնում է տպավորությունները, չեղարկվեց։ Շատ տխրեցի, երբ իմացա, որ տեղի չի ունենալու ոչ մի ավարտական միջոցառում ու ստիպված էի պարզապես տխրել տանը։ Երբ իմացա, որ ոչ մի բան չի կազմակերպվելու, շատ հուզված էի և տխրությունս զսպելն ու  ընտանիքիս անդամներից թաքցնելու փորձերս չէին հաջողվում։  Անկեղծ ասած՝ համավարակը, բացի վերջին զանգի հետ կապված մեր սպասելիքներից, որևէ այլ պլաններ չձախողեց, ընդհակառակը, ունեի նախաձեռնություններ, որոնք չէր հաջողվում իրականացնել դասերով պայմանավորված ժամանակի սղության պատճառով, իսկ արտակարգ իրավիճակը տվեց այդ ժամանակը՝ կարդալու նախընտրելի գրքերը, մտածելու, կենտրոնանալու  և պարապմունքներին ավելի շատ ժամանակ հատկացնելու։ Պարապմունքները և դասերը, ինչպես գիտենք, անցկացվում էր հեռավար։ Հեռավար ուսուցումը չեմ համարում արդյունավետ։ Երբ դպրոցում՝ որևէ դասասենյակում կարողանում ենք կենտրոնանալ դասի վրա, ապա տանը դա չի հաջողվում, քանի որ կենտրոնացման մի մասն էլ բաժին է հասնում տան անցուդարձին, առօրյային։

Մեր ընտանիքում միակ շրջանավարտը ես չէի։ Ավարտում էի թե՛ ես,  թե՛ եղբայրս (հիմնական դպրոցը)։ Ճիշտ է, ծնողներս տխրել էին ստեղծված իրավիճակի պատճառով, բայց չի կարելի չնկատել, որ երկու երեխայի վերջին զանգի վրա ծախսվող գումարը բավականին մեծ է և այս առումով շատ ընտանիքներ հնարավորություն ունեցան խնայողություններ անելու։ Մասնագիտության ընտրության հարցում դեռևս տատանվում եմ անգլերեն լեզվաբանության և թարգմանչության մեջ, քննությանը պատրաստվում եմ կրկնուսույցի օգնությամբ ու փորձում եմ առավելագույն կերպով պատրաստ լինել քննությանը։ Ի դեպ, կարծում եմ, որ մեկ քննությամբ ընդունելություն կազմակերպելն արդյունավետ է, քանի որ ընտրվել է հենց այն առարկան, որն առավել կարևոր է տվյալ մասնագիտության համար։ Լուրերը, որ դասերը միգուցե կշարունակվեն հեռավար, չեմ կարողանում ընդունել, քանի որ մարդկանց հետ ռեալ շփումը ավելի շատ է նպաստում ուսանողների միջև ընկերական հարաբերությունների ձևավորմանը, քան  կարող է տեղի ունենալ հեռավար կարգով։

Սեպտեմբերը պատկերացնում եմ նույն աշնանային տրամադրությամբ և հույս ունեմ, որ մինչև աշուն կնվազի թագավարակով և այլ հիվանդություններով վարակված հիվանդների թիվը և կյանքը կընթանա իր բնականոն հունով։

Դավիթ Չիլինգարյան

Վերջին զանգը շատ կարևոր է յուրաքանչյուր աշակերտի համար։ Այդ օրվա հետ կապված դասընկերներով շատ պլաններ ունեինք, բավականին նախապատրաստվել էինք, որոշել էինք երկու օր Արցախում անցկացնել, բայց լուրը, որ վերջին զանգ չի լինելու, ցնցեց բոլորին, և ինքս էլ շատ ծանր տարա։

Չէ՞ որ դա հրաժեշտ էր մի վայրի, որտեղ ձեռք էի բերել գիտելիքներ, հրաշալի ընկերներ, որտեղից դուրս էի գալու արդեն որոշակի չափով հասունացած ու, անկասկած, կարոտելու էի այդ սիրելի միջավայրը։ Եթե ինձ մեկ տարի առաջ ասեին, որ վեջին զանգ չեմ ունենալու, ես բարձր կծիծաղեի՝ համարելով դա անհնար, սակայն կյանքը լիքն է անակնկալներով, ու այդպես նաև հետաքրքիր է, որովհետև  յուրաքանչյուր վատ երևույթ ունի իր լավ կողմերը։ Ինչևէ, համավարակը խիստ գտնվեց ու զրկեց հրաժեշտի  հուզումնալից պահերից, փոխարենը առաջարկելով անիմաստ օնլայն դասեր։ Անիմաստ, որովհետև, կարծում եմ՝ դա երեխաներին գիտելիք չի տալիս, չի նպաստում դասապրոցեսին, այլ ընդհակառակը, սովորեցնում է երեխաներին անազնիվ լինել, որովհետև ուսուցիչն ու աշակերտը հաղորդակցվում են ընդամենը էկրանի միջոցով, իսկ երեխաները գնահատականի համար պատրաստ են չարաճճիություններ թույլ տալ, ինչը տևական դառնալու դեպքում բնավորություն կդառնա։

Ես հակված եմ երկու մասնագիտական ուղղության՝ քաղաքագիտություն և տուրիզմ։ Իմ կարծիքով՝ Հայաստանում քաղաքագիտությունը թույլ է զարգացած և, դառնալով լավ քաղաքագետ, ես ցանկանում եմ իմ  ներդրումն ունենալ իմ հայրենիքում այս ոլորտի զարգացմանը։ Իսկ տուրիզմն ինձ հետաքրքրում է Հայաստանի տեսարժան վայրերը նորովի բացահայտելու և օտարերկրացիներին առավել գեղեցիկ մատուցելու ձգտմանս շնորհիվ։ Այժմ ջանասիրաբար աշխատում եմ, որպեսզի լավ քննություն հանձնեմ։ Այս տարի հանձնելու ենք ընդամենը մեկ քննություն, ինչն ընդհանուր առմամբ ճիշտ քայլ չեմ համարում, բայց այս պայմաններում ամենահարմար տարբերակը սա է։ Իհարկե, դա նույնպես վտանգավոր է։ Ի՞նչ տարբերություն մեկ քնություն, թե երկու, երբ երեխան այդ վտանգի առջև, այնուամենայնիվ, կանգնում է։ Մի կողմից էլ շատ ուրախ եմ, որ շուտով անցնելու եմ զինվորական ծառայության ու մինչ իմ վերադարձը այս անորոշ իրավիճակը անցած կլինի։

Աստղիկ Վարդանյան

Երբ առաջին անգամ տեղեկացա, որ վերջին զանգ չի լինելու, ոչ մի տարօրինակ զգացողություն չունեցա։ Երբ  հասան վերջին օրերը, հասկացա,  որ դպրոցական լավ, հիշարժան գեղեցիկ օրերը, դասընկերների հետ դասի նստելը մնացին դպրոցի պատերի ներսում և որ բոլորն արդեն բռնելու են իրենց սեփական ուղին։ Այդ ժամանակ հուզմունքն արդեն գլուխ բարձրացրեց իմ մեջ ու չէի հասկանում՝ ինչ անել, որպեսզի գոնե մի քիչ էլ ձգեմ, երկարացնեմ այն օրերը, որոնք անցկացնում եմ հարազատ շրջապատում։ Համենայնդեպս, դպրոցից ես ստացել եմ այն ընկերական շփումը,  այն դրական մթնոլորտը, որը ցանկացած պայմաններում ավելի ամուր ու ուժեղ է, քան որևէ համաճարակ։ Առհասարակ վարակի անսպասելի թափով տարածումն ու արտակարգ դրությունը ինձ շատ խանգարեցին։ Պլանավորել էի հնարավորինս շուտ պարապմունքների գնալ, որպեսզի հասցնեմ յուրացնել այն ամենը, ինչն անհրաժեշտ է ինձ քննության համար։ Մտադրվել եմ կրթությունս շարունակել ռեժիսուրա բաժնում և  այն, ինչ ես պետք է քննություն հանձնեմ,  չի դասավանդվում դպրոցում։ Եվ հիմա չգիտեմ՝ ինչ անել, որտեղից սկսել և ինչպես։ Անմիջապես կարող եմ ասել, որ հեռավար ուսուցումը լավագույն լուծումը չէր, քանի որ հիմնական գիտելիքը, որը գործնական աշխատանքներով, տեսական օրինակներով կարող էիր ստանալ դպրոցում, էկրանից այս կողմ չես կարող, կամ կարող ես՝ ցածր արդյունավետությամբ։ Աշակերտները պարզապես ներկայություն ապահովելով կարող են շատ հանգիստ խուսափել դասերից, շատերը տեխնիկական կամ ինտերնետ կապի հետ կապված խնդիրների կարող են բախվել, երբ ունեն անգամ սովորելու ցանկություն։

Գնալով սեպտեմբերյան իմ պատկերացումները վատթարանում են, քանի որ արդեն իսկ  պատկերացրել էի ամեն բան նոր ուսումնական հաստատությունում և նոր շրջապատում, այնինչ հավանականություն կա, որ կրթությունը երկար ժամանակ կշարունակվի հեռավար ուսուցման համակարգով։

Ինչպես ասվում է հայտնի վեպում՝ մեզ մնում է ընդամենը սպասել և հուսալ։

maxresdefault

Խուճա՞պ, չէ՛, չենք լսել

Բարև բոլոր ինքնամեկուսացվածներին, ինքնակրթվողներին, բան չանողներին, հիստերիայի մեջ ընկածներին․․․

Robert B. Weide-ը կարծես 2020-ի ռեժիսորը լինի: Ամեն ինչ սկսվեց հունվարի երկուսից, երբ բոլորը խոսում էին 3-րդ համաշխարհայինից, հետո Սիրիա-Ռուսաստան-Թուրքիա եռյակը սկսեց մեծ ուշադրություն գրավել, դե իսկ հիմա` կորոնավիրուսը, թագավարակը, նոր կորոնան կամ էլ ինչպես ուզում եք ասեք: Հետաքրքիրը գիտե՞ք որն է. խուճապը տևում է մի քանի օր, դրանից հետո հարմարվում ենք իրավիճակին ու վերջ: Ասվածիս վառ օրինակը. երբ արտակարգ իրավիճակ հայտարարվեց, միանգամից սկսվեց համազգային առևտուրը, խուճապ էր ու անորոշություն, բայց հիմա արդեն մեզ համար ամեն ինչ կարծես ուրիշ ձև է, չնայած նրան, որ նույն վտանգը հիմա էլ կա: Ոչ մի տարօրինակ բան էլ չկա` մեր հոգեբանությունն է այդպիսին:

Հետաքրքիր հիպոթեզ է առաջ քաշել ամերիկացի տնտեսագետ Հայմեն Մինսկին (Hyman Minsky). կայունությունը սնում է անկայունություն, անկայունությունը` կայունություն: Հիպոթեզը վերաբերում է ֆինանսական աշխարհին: Այն մեծ ճանաչում ստացավ 2008-ի համաշխարհային ճգնաժամից հետո: Հիպոթեզը շատ նման է «դժվարին ժամանակները ստեղծում են ուժեղ մարդկանց, ուժեղ մարդիկ` լավ ժամանակներ, լավ ժամանակները` թույլ մարդկանց, իսկ վերջիններս` դժվարին ժամանակներ» ասացվածքին: Հիմա մեզ թվում է, որ ամեն ինչ լավ կլինի (հակառակը մտածել խորհուրդ չեմ էլ տալիս), բայց իրականում մենք լուրջ խնդրի առաջ ենք կանգնած: Ես վստահ եմ, որ հիմա ապրում ենք մի այնպիսի պատմական պահ, որի մասին ապագայում կգրվեն բազմաթիվ գրքեր, դպրոցներում, համալսարաններում հատուկ կուսումնասիրեն այս շրջանը, ինչպես օրինակ` 1930-ականների «մեծ ճգնաժամը»:

Հա, մի երկու բան էլ սպասվող ճգնաժամից: Եթե 2008-ինը ֆինանսական/բանկային ճգնաժամ էր, իսկ այդ ոլորտի ֆունկցիան կարելի է համարել տնտեսությանը «էլեկտրականությամբ ապահովելը», ապա 2020-ը իր մեջ ներառում է ոչ միայն ֆինանսական, այլ նաև իրական տնտեսությունը: Հիմա շատ տարածված է տանից աշխատելը, բայց գիտե՞ք, որ 2019-ին ամբողջ աշխարհում կազմակերպությունների 44 տոկոսն իր աշխատողներին հեռահար աշխատանքով ապահովելու հնարավորություն չունի կամ ընդհանրապես արգելում է: Միևնույն ժամանակ ԵՄ աշխատողների 5 տոկոսը մշտապես հեռահար է աշխատում:

Նախքան համաճարակը ԱՄՆ-ն ու Չինաստանը ագրեսիվ առևտրային պատերազմ էին վարում, դրան հաջորդեց պայմանական «հրադադարը», որը, սակայն, բավականին փխրուն էր, Սաուդյան Արաբիան ու Ռուսաստանը` նավթային պատերազմ, իսկ արևելքում վիճակը կրկին թեժացել էր: Իսկ հիմա աշխարհի «արտադրողը»` Չինաստանը և «սպառողը»` ԱՄՆ-ն գտնվում են համաճարակի կիզակետում, ինչպես նաև մնացած խոշոր խաղացողները` նույնպես: Այսպիսով, համաշխարհային ճգնաժամ, որն իր մասշտաբներով կլինի անհամեմատելի մեծ,  չսպասելը չափից շատ լավատեսական կլինի…

Հ. Գ. Ինքնակրթվողներ ու ոչ միայն, եթե հետաքրքրեց, ապա կարող եք «The guardian»-ի «Today in Focus» ենթաբաժնում նմանատիպ թեմաներով փոդքասթներ լսել (ես էլ եմ նոր սկսել) :

gor matevosyan

Խավարի միջից լույս չի նշմարվում

Կրթական մակարդակի և որակի բարձրացման համար անհրաժեշտ են համապատասխան միջոցներ՝ ուսուցիչների կողմից լիարժեք մատուցում, մանկավարժական հմտություններ, հանրամատչելի գրականություն և այլն։ Կրտսեր դասարաններում երեխաները ծեծված ու նախորդ դարին բնորոշ տարբերակներով են ուսանում՝ զրկվելով սեփական կարծիք ձևավորելուց ու իրենց նախասիրություններով զբաղվելուց։ Սա վերածվել է արդեն համընդհանուր «փտախտի». մեզ հարկավոր են այլընտրանքային միջոցներ, հոգեբանական-դաստիարակչական աջակցություն, հետո միայն՝ ծրագրային նյութերի յուրացում։

Հիմնական ուսուցման համար նախատեսված դասագրքերը շատ հաճախ ողողված են լինում անպիտան ու վանող նյութերով, այնինչ պետք է դրանք լինեն գրավիչ, հետաքրքրություն առաջացնող, որպեսզի դրանցից օգտվողը գիտելիքներ ձեռք բերի՝ հաճելին օգտակարի հետ համատեղելով։ Հրատարակված գրքերում ամեն ինչ ավելի քան ստանդարտ է և միապաղաղ, իսկ շարադրանքների խրթինությունը խթանում է միայն ընթերցանության պակասեցումը։

Եթե ցանկանում ենք սերունդ կրթել, ապա անվերապահորեն պետք է ձեռնամուխ լինենք ստեղծագործ մտքի հզորացմանը։

Իսկ ինչ վերաբերում է բուհերում տիրող իրավիճակին, այստեղ ավելի գլոբալ խնդիրների ենք բախվում, ինչն էլ որոշ չափով ավագ դպրոցների «լճացումից» դուրս եկած ուսանողների անտեղյակության, մասնագիտական սխալ կողմնորոշվածության կամ չկողմնորոշվածության հետևանքն է։

Ամեն շրջանավարտ պետք է այն համոզվածությամբ մտնի բուհ, որ իր ուսերի վրա չի ծանրանալու միայն պարտավորվածության բեռը, այլ միջավայրը թույլ է տալու իմացածը ամրապնդել ու զարգացնել։ Սակայն սա դեռ լոկ այսբերգի երևացող մասն է։

Հաճախ ականջալուր ենք լինում ուսանողների անվերջանալի դժգոհություններին ու բողոքներին։ Առարկաների ընտրությունից, դասավանդման մեթոդիկայից մինչև անպատասխանատու և ոչ պրոֆեսիոնալ մոտեցում։ Հենց սրանք են դառնում անբավարարվածության պատճառը։

Ի՞նչ լուծում պետք է տրվի աշխատաշուկայում մրցունակ արտադրողականության բացակայությանը։

Անհերքելի է, որ համալսարանները չեն պատրաստում անհրաժեշտ մասնագետներ համապատասխան ոլորտներում աշխատելու համար։ Դրա փոխարեն անընդհատ մեզ կրթողները իրենց գլխավոր պարտականությունն են համարում հիշեցնել, որ ինքնակրթությունն է մեր հաջողության հիմքը։

Ինչպե՞ս կարելի է բարձրացնել ուսանողների մոտիվացիան, ի՞նչ անհրաժեշտ միջոցառումներ է պետք ձեռնարկել ողջամիտ ժամկետում ուսանողներին ցանկալի հմտություններ փոխանցելու համար։

Կրթական համակարգի թերություններից են նաև խստության բացակայությունը, մասնագիտական գրականությամբ ապահովված չլինելը, ինչն էլ հանգեցնում է հիասթափության, բայց ոչ երբեք նպատակասլացության։

Կարևորագույն և առանցքային կետերից մեկն էլ յուրաքանչյուր ոլորտում պրակտիկ դասընթացներն են։ Պետք է գիտակցել, որ միայն տեսական գիտելիքներով մեզ փակ դռներ են սպասվելու առաջիկայում։

Էլ չեմ խոսում այն մասին, որ բուհերում չի գործում զեղչերի ճկուն համակարգ, սահմանված վարձերի չափը գերազանցում է նորման։ Ուսանողների մեջ էլ հաճախ ստեղծվում է անառողջ մրցակցություն անվճար տեղերի համար, ինչի պատճառով էլ շատերի՝ իսկական կրթություն ստանալու ցանկությունը ստորադասվում է վճար չմուծելու ցանկությանը։

Չնայած նրան, որ «իրավիճակ է փոխվել», միևնույնն է՝ շատ դեպքերում կամա թե ակամա ականատես ենք լինում գնահատականների, մեղմ ասած, «առք ու վաճառքին»։ Մինչև վստահ չլինենք, որ վերոնշյալ երևույթը հիմնովին արմատախիլ է արվել, բարձրագույն կրթություն ստանալու և առավել ևս զարգանալու մասին չենք կարող մտածել։

Ruben Movsisyan

Ուղեղս հոգնել է

Հերթական ավարտական դասարանի պարապող աշակերտի հոդված։ Արդեն ձանձրացել եք երևի, բայց դե, էս էլ ասեմ ու գնամ։

-Ուղեղդ հոգնե՞լ է, Իքս,- ասաց ինչ-որ իգրեկ առարկայի կրկնուսույցը, երբ սույն Իքսը էլ չէր կարող կենտրոնացած լսել իրեն։

Իրոք հոգնել էր Իքսի ուղեղը։ Ինչպե՞ս թե` ուղեղդ հոգնել է, ուղեղն է՞լ է հոգնում։

Հա, հոգնում է, մեր սիրելի Իքսը այօր հասցրել էր լինել զեթ առարկայի պարապմունքին, իսկ այս իգրեկ առարկայի դասն էլ այնքան ձանձրալի է։ Չէ, մեր Իքսը ֆիզիկապես չի հոգնել, հոգնել է նրա ուղեղը։

Ու էսպես լիքը Իքսեր (Իքս 1, Իքս 2) ամեն օր ավելի ուժեղ ու ցավոտ են զգում, որ ուղեղը հոգնել է։

Մեր Իքսը հոգնել է իր հետ ինչ-որ անիմաստ ու անվերջ նվազող երկրաչափական պրոգրեսիա կազմող մնացած իքսերի հաջորդականությունից։ Մի լուսավոր կետ կա՝ որոշ իքսեր առանձնացել են հաջորդականությունից ու դարձել առավել սիրելի։ Իքսը հոգնել է նաև իր սիրելի իգրեկ ու զեթ առարկաների կրկնուսույցներից, որոնք ինչքան էլ լավը լինեն, արդեն հոգնեցրել են իրենց այդ դերում, Իքսը իր նույն ուսուցչին մեծ սիրով կտեսակցի, երբ ընդունելության քննությունները հանձնած կլինի, երբ ուղեղը հանգստացած կլինի։

Իքսը հոգնել է նույն շենքերից, նույն առօրյայից, նույն դեմքերից, նույն ճանապարհներից։ Էն ճանապարհներից, որ արդեն անգիր է արել, ու առանց մտածելու կարող է անգիր ասել՝ քանի քայլ է տնից մինչև շենք։

Ուղեղս հոգնել է, իմ շրջապատ նոր ուղեղներ բերեք, ինձ ու իմ առանձնացած իքսերին տվեք նոր շենքեր ու ճանապարհներ, տարբեր գույների ճանապարհներ։

Ruben Movsisyan

Դասարանցիներս պատրաստվում են վերջին զանգին

Դե ինչ, նստած եմ դասի, էսօր վայֆայս մոտս չի, պարապ եմ մնացել, ինչ-որ տեղից թույլ վայֆայ գտա, բայց դե, չէր հերիքի PUBG խաղալու համար: Որոշեցի թերթել 17.am-ը, առանձնակի սիրելի է ինձ համար էդ կայքն ու նախաձեռնությունը: Ծանոթներիս գրածները կարդալուց հետո անցա ուրիշներին, հետո մտածեցի` ինչո՞ւ ես էլ չունենամ հոդված։

Հետաքրքիր է, չէ՞, թե ինչով է զբաղվում 12-րդ դասարանի աշակերտը դասի ժամին. խաղ, վայֆայ, բրաուզեր։ Ոչինչ, քիչ մնաց, մի քիչ էլ, ու կլրանա 12 տարվա դատիս վերջին օրերը, ու կազատվեմ էս ճաղերից։

Հա, դպրոցը դարձել է ճաղերով փակված շենք, իսկ դասարանը՝ մութ խուց, որտեղ դու չես ընտրում սենյակակիցներիդ։ Ու միշտ չի, որ նրանք կարող են լինել հաջողված ու դուրեկան։ Մի ժամանակ ընկերներս դասարանից էին, բայց էլ չէ, նույնիսկ դպրոցից չեն, չեմ էլ բողոքում, ի՞նչ կարևոր է։
Այս տարի վերջին զանգ է, պատրաստվում են։ Հա, ճիշտ տեսաք` «են», ես` չէ։ Խուցը առավել մթնեց, իսկ սենյակակիցները ավելի քիչ սկսեցին սիրել, եթե իհարկե սիրում էին, եթե չէ, ատել սկսեցին առավել շատ, քան առաջ։ Ուսուցիչներս զարմացած էին, տնօրենս նույնիսկ առանձնազրույց ունեցավ ինձ հետ: Ուսուցիչներն ասել էին, որ Ռուբենը մեկուսացել է դասարանից։ Հա, կա էդպիսի բան, բայց ոչ էն երանգավորմամբ, ինչպիսին հասել էր տնօրենիս, ու շատ շնորհակալ եմ, որ տնօրենս հասկացավ ինձ, ինքն էլ ընդունեց, որ մենք չենք ընտրում` ում հետ ընկերանանք։

Կան մարդկային տեսակներ, որ քո սրտին մոտ չեն ու ընկեր լինել չեն կարող։ Բայց այստեղ մնացածի վատը լինելու խնդիրը չէ: Գուցե ես եմ վատը, կամ էլ, հնարավոր է, ես էլ վատը չեմ։
Վերջին զանգին բեմ է բարձրանում դասարան, իսկ մարդ, ով այդ դասարանից վտարյալ է (պատճառը էական չէ), չի մասնակցի Վերջին զանգին։

jenya abgaryan

Կրթությունը ոչ բոլորի համար

Թերևս գաղտնիք չէ, որ արտերկրյա կրթությունը տարբերվել և տարբերվում է հայաստանյան կրթական ոլորտի իրականությունից։ Հենց արտասահմանյան ֆիլմերում միշտ էլ նկատել ենք, որ դպրոցներում և համալսարաններում ուսուցումը բարձր մակարդակի է, և բավարար գիտելիքներ չունեցող ուսանողները շատ հաճախ են զրկվում ուսումը շարունակելու հնարավորությունից։ Որքան էլ փորձենք ինչ-որ օրենքներ հանել կամ ավելացնել, մեկ է, կրթական համակարգի փտած արմատներն ուղղակի պետք է արմատախիլ անել, սկզբից աճեցնել և նոր սկսել բարելավել այն։
Արդեն սկսվել է ուսումնական պրոցեսի երկրորդ կիսամյակի շրջանը։ Այս անգամ համալսարանի արդեն սիրած մասնաշենքի փոքրիկ ճամփան անցնելը դժվարացել է. ձյունն  ու սառցապատ տարածքը անգամ ձմեռ սիրող մարդկանց է տհաճ ու վտանգավոր։
Մոռանալով եղանակային անբարենպաստ պայմանների, նախորդ տարում ծագած անհարմարությունների մասին ՝ գնում եմ համալսարան։ Ծանոթ ու նոր դեմքեր, անկեղծ ու կեղծավոր ժպիտներ, մրցակցություն ու  ընկերություն։ Ուսումնական պրոցեսի հենց առաջին օրերին դասացուցակում օտար լեզուն է։ Նախ ՝ պետք է մեծ ցավով ու վրդովմունքով նշեմ այն փաստը, որ սովորելով լրագրություն բաժնում, կարող ենք ուսումնասիրել միայն մեկը։ Քանի որ դեռ մանկուց անտարբեր չէի անգլերենի հանդեպ և դպրոցում ստացել եմ լավ գիտելիքներ, առանց վարանելու անգլերեն, ռուսերեն, ֆրանսերեն տարբերակներից ընտրեցի անգլերենը՝ մտածելով, որ կլրացնեմ գիտելիքներս ու առավելագույն մակարդակի կհասնեմ։ Սակայն, ինչպես ասում են ՝ «Առուն թռիր, նոր ուրախացիր»։ Բախտս բերել է՝ դասախոսը լավ մասնագետ է, բայց ինչ վերաբերում է խմբի՝ լեզվին տիրապետելու մակարդակին, նույնը, ցավոք, չեմ կարող փաստել։ Չունեմ հնարավորություն առարկայի ընտրությունը վերանայելու։ Դասերին, երբ մյուսները տարրական հիմունքներ են սովորում, որոնք հավասար են 5-6-րդ դասարաններում ուսուցանվող նյութին, տհաճությամբ եմ մասնակցում, իսկ երբ փորձում եմ համալսարանին վայել, բարձր մակարդակին վերաբերող նյութեր ուսումնասիրել, ուսանողները փնթփնթում են։
Սկզբում փորձում էի մյուսներին առարկայի հանդեպ սեր «քարոզել»։ Երբ պատրաստել էի շնորհանդես (presentation) և ներկայացնում էի լսարանին, այդպես էլ ոչ ոք չլսեց, չփորձեց հասկանալ, հարց տալ կամ որևէ մի բան։ Հակառակը՝ պատրաստ են ամբողջ դասապրոցեսը ջուրը նետել ստեղծված հարմար առիթի դեպքում։
Այսպիսով՝ երբեմնի սիրելի և սպասված առարկան դարձել է ուսումնական նոր շրջանի մղձավանջը, դե բացի իհարկե, դժվարանցանելի, սառցե ճանապարհից։ Սակայն, իհարկե, կգա գարունը և ձնհալ կսկսի, սակայն ինչ վերաբերում է դասերին, ամառը հազիվ թե կարողանա ինչ-որ բան փոխել։
Ըստ իս ՝ մեղավորն այս պատմության գործող անձանցից ոչ թե ոչ ոքն է, այլ այն մեկը, որ չէր երևում ամբողջ ընթացքում ՝ համակարգը։ Համալսարանն ասոցացվում է բարձրագույն կրթության հետ, և մի՞թե սա է այն բարեկեցիկ ապագայի բարձր որակավորում ստացած մասնագետների կրթությունը։ Ինչպե՞ս ստանալ այն երազած բարձրագույն կրթությունը, երբ չես յուրացրել հիմնական  և ավագ դպրոցներում դասավանդվածը, կամ գուցե դրանք չե՞ն էլ դասավանդվել…

Ester Asatryan

Միասնականները մոտենում են

Միասնական քննություններն են մոտենում, իրենց հետ բերելով հիասթափությունների մի մեծ ու անբաժանելի շղթա։ Վախ: Վախ` չարդարացնելու բոլորի սպասելիքները, և այդ վախը ինձ ու կարծում եմ բոլորին խանգարում է կենտրոնանալ ամենակարևոր խնդրի վրա։ Այդ վախը ինձ ստիպում է դառնալ ռոբոտ, պատրաստվել քննություններին և ոչ թե ստանալ գիտելիք, դառնալ մեքենա, որն ուղղակի կկրկնի իրեն տրված նյութերի իննսունինը տոկոս անիմաստ հատվածը: Այն հատվածը, որը ես քննասենյակից դուրս գալուց անմիջապես հետո մոռանալու եմ (եթե իհարկե, արդեն չեմ մոռացել)։ Ես (և բոլորս այս շրջանում) պայքարում եմ, այո՛, պայքարում եմ սովորել տասներկու տարվա նյութը մեկ տարում, և ինձանից պահանջում են անել անհնարինը՝ ասելով, որ մենք «կենսագրություն ենք կերտում»։ Կենսագրությո՞ւն. կենսագրություն` հսկայական հիասթափությունների, սթրեսների հաշվին։ Իհարկե, այս շրջանում բոլորն են պայքարում ինչ֊որ բանի համար, բայց շատերի պայքարն ինձ համար պարզապես ինքնահաստատման ձև է, ցույց տալ որևէ մեկին կամ մի քանիսին, որ գիտեն ավելին, քան դիմացինը։ Պայքարում են նույնիսկ ուսուցիչներս, որն  ինձ համար պայքար չէ։ Նրանք ինձ ու իրենց բոլոր դիմորդներին տեսնում են պոտենցիալ 20-ներ ու դրա հետ մեկտեղ մտածում ոչ թե մեր (իմ), այլ այն մասին, որ իրենց աշակերտը ստանա բարձր միավոր («Դե, մեր անունն է, վերջիվերջո, երեխեք ջան»)։ Պարզ է, հիասթափություն եղել է նաև իրենցից (մասամբ), բայց ամենամեծ ձեռբերումներից էր Իմ Ավոյանը, որն ինձ բացի անգիրներ տալուց սովորեցրեց այն ամենը, ինչ պետք է ՄԱՐԴ լինելու համար։

Կստեմ, եթե ասեմ, որ չեմ տխրի բարձր միավոր չստանալուց, բայց բոլորս կստանանք այնքան, որքան սովորել և աշխատել ենք: Էնպես որ, աշխատենք մեզ համար, մեր հանգստության ու մեր խղճի առաջ հանգիստ լինելու համար, որ խաղաղ մտնենք քննասենյակ։

Իսկ վերջում մի քանի խորհուրդ, որոնք ձեզ հետ կիսում եմ սեփական փորձիցս: Առաջինը. պահեք ձեր կողքին էն մարդկանց, ովքեր հավատում են ձեզ, որովհետև ես, զգալով այդ հավատը, անում եմ այնպիսի բաներ, որոնց մասին չէի էլ պատկերացնի, որ կարող եմ։

Հաշվի չառնեք երբեք, թե ինչ կասեն ու կմտածեն ուրիշները, որովհետև իրենք չեն անցկացրել էն անքուն գիշերները, իրենք չեն անցել էն լարվածության միջով, ինչ դուք։ Չթողնեք նույնիսկ ձեր ծնողներին, որ իրենց չիրականացած երազանքները տեսնելով ձեր մեջ, ձեզ դարձնեն իրենց կամակատարը։ Արեք այն, ինչ ցանկանում եք, նույնիսկ եթե դա կլինի բուհում չսովորելը. կոտրեք կարծրատիպերը, ցույց տվեք, որ նախասիրություններն ու երազանքներն ավելի բարձր են, քան անվանի համալսարաններում սովորելը։

Հ.Գ. Մնացած զգացողություններով կկիսվեմ, երբ ավարտվի ինձ այսքան հիասթափություն ու սթրես պատճառող, բայց միաժամանակ հաճելի ու բացահայտումներով լի շրջանը:

tatevik haroyan

Կրթության միջազգային օրը

Կրթության արմատները դառն են, բայց պտուղը քաղցր է:

Արիստոտել

Միջազգային օրերը առիթ են հանդիսանում լայն հասարակությանը կրթելու հուզող հարցերի շուրջ, մոբիլիզացնելու քաղաքական կամքն ու ռեսուրսները գլոբալ խնդիրները լուծելու համար, ինչպես նաև նշելու և ամրապնդելու մարդկության նվաճումները:

2018 թ․ դեկտեմբերի 6-ին ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեայի կողմից միաձայն ընդունված որոշմամբ հունվարի 24-ը հռչակվել է որպես կրթության միջազգային օր։ Որոշման հիմք է հանդիսացել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գործադիր խորհրդի կողմից ներկայացված 206 EX/35 որոշումը, որի համահեղինակ է հանդիսացել նաև Հայաստանը։

Արարատի տարածաշրջանային պետական քոլեջում տեղի ունեցավ տեղեկատվական միջոցառում` նվիրված կրթության միջազգային օրվան։ Սրա նպատակն էր` ևս մեկ անգամ խոսել կրթության դերի ու նշանակության մասին։

Ուսանողները իրենց խոսքում մասնավորապես գնահատեցին մի քանի երկրների կրթական համակարգերը, այդ թվում նաև ՀՀ-ի կրթական համակարգը, որոնք մի շարք առումներով առանձնանում էին (Մեծ Բրիտանիա, Ֆրանսիա, Ֆինլանդիա, Հայաստան)։

Նաև մի շարք փաստեր ներկայացվեցին այն մասին, թե աշխարհում կրթությունն ինչքանով և ում է առավել հասանելի կամ ոչ հասանելի։ Նշենք միայն այն, որ աշխարհի շուրջ 265 միլիոն երեխաներ և դեռահասներ հնարավորություն չունեն դպրոց մտնելու կամ ավարտելու. 617 միլիոն երեխաներ և դեռահասներ չեն կարող կարդալ։ Սահարական Աֆրիկայի աղջիկների մինչև 40%-ն են ավարտում   միջնակարգ դպրոցը, իսկ չորս միլիոն երեխաներ և երիտասարդ փախստականներ դպրոցից դուրս են մնում: Խախտվում է նրանց կրթության իրավունքը, և դա անընդունելի է:

Տեղեկանալ, թե ինչպիսին է կրթական վիճակը աշխարհում, բավական չէ, այլ կարծում եմ նաև մեզ` երիտասարդներիս, պետք է խթանի ամեն բան անել լավագույն կրթություն ստանալու համար:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Իսկ գիտե՞ք, ով է ամենաանկարևորը․․․

Ուսանողը ուսումնական ամբողջ համակարգում ամենաանկարևորն է։ Այս համակարգի ամենավերին օղակից մինչև ամենաստորին օղակն ընկած AB տեղամասում մենք ուղղակի բացակայում ենք։ Այստեղ ուսանողը ավելի շատ փորձարարական առնետի մակարդակում է գտնվում։ Բարձր օղակներին կարելի է մեր վրա  փորձարկել նոր թերի կրթական համակարգ, կարելի է անվերջ կերակրել հին համակարգով, մինչև մեր ուղեղները փտեն։ Ավելի ցածր օղակները իրենց գիտելիքի պակասն են փորձարկում, բացառությամբ այն եզակիների, ովքեր փորձում են արդեն ամբողջովին բթացած ուղեղումդ մի բան սերմանել, բայց մի քանի հոգու ջանքերը անասելի քիչ են այս հսկայական դեպի դեբիլացում տանող կառույցում։

Չէ ՛, հավատացեք, դա բացարձակապես նորմալ չէ, երբ գնահատականդ բողոքարկելը բուհում խնդիր է դառնում։ Ամեն ինչ սկսում է նրանից, որ քեզ համոզում են, որ եթե բողոքարկես, հնարավոր է գնահատականդ իջնի։ Դե որովհետև իրենք շատ մեծահոգի են ու միշտ մի քիչ բարձր են նշանակում։ Ծանոթ եք, չէ՞, այդ մեծահոգի սիստեմին՝  9․6-ը կլորացնում են 10, բայց մեր քիչ գիտելիքներն էլ հերիք են իմանալու համար, որ ըստ մաթեմատիկայի օրենքների, 9,6-ը չէիք էլ կարող դեպի 9-ը կլորացնել։ Բա՛, այդքան էլ հիմար չենք, բայց ա՜յ,  մեր պնդաճակատությունը երբեք լավ բանի չի բերում։ Հաստատ սա էլ գիտեք, երբ նախորդ միջանկյալ քննությանը պնդաճակատությանդ շնորհիվ կարողանում ես ապացուցել, որ 15-ի փոխարեն պետք է քեզ 20 գնահատեին, բայց այդ արդար և բարեխիղճ մարդիկ քեզ խոստանում են, որ հինգ միավոր պարտքը հաջորդ քննություններին կավելացնեն (գերազանց ստանալուդ հավանականությունը ընդունում է 0): Ու գիտեք, հետո ի՞նչ է անում.  հաջորդ քննությանը  միտումնավոր ուղիղ 5 միավոր ցածր է նշանակում, որ պարտքի տակ չմնա։

Դու էլ խառնվեցիր իրա՞ր, չհասկացար ի՞նչ կատարվեց։ Գիտե՛մ, ես էլ գրում եմ ու զարմանում, գրում եմ ու չեմ հասկանում` ինչպես են մարդիկ տարիներ շարունակ աշխատում, ու ոչ մի ուսանող չի կարողանում դրա դեմ մինչև վերջ պայքարել։ Որովհետև մեկը չէ, ոչ էլ երկուսը, շատ են ու սփռված են ամբողջ համակարգում։ Համակարգ, որտեղ դու ոչինչ ես, որը աշխատում է քո դեմ, ոչ թե քեզ համար։ Որտեղից դու դուրս ես գալիս դատարկ, իսկ եթե դատարկ չես, ուրեմն իմացիր` դա անձնապես քո ձեռքբերումն է, ու այն մի քանի հոգու, որ իրենց տրված 90 րոպեում դատարկ գլուխդ հասցրեցին լցնել։

Իսկ գիտե՞ք այս և նման արատավոր դեպքերը ե՞րբ ավելի քիչ կլինեին՝ երբ տեխնոլոգիական դարաշրջանում մեր բուհերը ունենային թվայնացված համակարգ։ Որ ուսանողի հանձնած ցանկացած նյութ հասանելի լիներ ոչ միայն դասախոսին այլ նաև՝ տվյալ առարկայի ամբիոնին, դեկանատին, ռեկտորատին, և վերջապես, հենց ուսանողին։ Երբ գնահատականդ բողոքարկելու կամ համալսարանից որևէ փաստաթուղթ ունենալու համար, այստեղ- այնտեղ վազվզելու փոխարեն մկնիկով մի շարժումը բավական կլիներ։ Պետք է վերջապես հասկանա՞նք, որ կարևոր հայտարարությունների տեղը բուհի պատերի վրա չէ, որ գրադարանում եղած գրքերը բոլորիս չեն հերիքում, և դրանք պետք է PDF տարբերակով էլ լինեին, ու լիքը նման բաներ։ Հավատացե՛ք, եթե խանգարելու փոխարեն համակարգը մի քիչ մեր օգտին էլ աշխատեր, այս ամենը ուսանողները իրենց ձեռքերով վաղուց իրականություն կդարձնեին։

Ասում են` իրական պատմությունները ամենահուզիչն են։ Դե սա էլ ձեզ իրական, դառը, հուզիչ պատմություն, որի սցենարը մի օր վստահ եմ ինքներս էլ կփոխենք․․․

7F856DAF-22DE-40F3-827D-DBAA78E39396

Արտասահմանյան կրթության հայկական փորձը

Նարեկը օրեր առաջ է վերադարձել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներից, որտեղ գտնվում էր ուսումնառության նպատակով։ Երեք ամիս ԱՄՆ-ում ապրելուց ու Հայաստան վերադառնալուց հետո Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանի ուսանողի խոսքերով՝ ոչ մի կերպ չի կարողանում դուրս գալ շոկից: Նարեկը ԱՄՆ մեկնել էր Global UGRAD ծրագրի միջոցով և սովորել Վինսկոնսին նահանգի սբ. Նորբերտ քոլեջում:

Արտասահմանում կրթություն ստանալու հայաստանյան հնարավորությունները

Հայաստանյան 25 բուհերի և մյուս ուսումնական հաստատությունների ուսանողների համար արտասահմանում կրթություն ստանալու համար կան բազմաթիվ ծրագրեր, դրանցում պարզապես մի փոքր հետաքրքրվելով՝ գրեթե ցանկացած ուսանող ըստ իր նախընտրությունների կարող է գտնել իրեն հարմար ուս. հաստատություն: Հայաստանում ամենալայնամասշտաբը Էրազմուս+ եվրոպական միության ծրագիրն է՝ կրթության, վերապատրաստման, երիտասարդության և սպորտի հարցերով։ Այն փոխանակման ծրագիր է, որի միջոցով ուսանողները կարող են որոշ ժամանակ սովորել արտասահմանյան բուհերում մագիստրոսական և բակալավրիատի ծրագրերով: 2014 թվականից մինչ օրս հայ ուսանողների նախընտրելի ուղղութուններն են Լեհաստան, Իսպանիա և Իտալիա: Էրազմուս+ ծրագիրը նախատեսված է 2014-2020թթ․ համար և հաջորդ տարի արդեն ժամկետը լրանում է: ԿԳՍՄ նախարարությունը ևս պարբերաբար հայ ուսանողներին մրցութային կարգով առաջարկում է ուսում արտասահմանյան բուհերում՝ շնորհիվ կնքված միջպետական պայմանագրերի:

Մի քանի կարևոր հնարք լավ հայտ լրացնելու համար

Հայաստանում Ամերիկայի դեսպանատունը նույնպես հաճախ հայ ուսանողներին ընձեռում է հնարավորություն՝ սովորելու ամերիկյան տարբեր համալսարաններում և ծանոթանալու տեղի մշկույթին: Նախորդ տարի դեկտեմբերին Նարեկը որոշեց դիմել առաջարկվող ծրագրերից մեկին ու ի վերջո ընտրվեց և դարձավ ԱՄՆ մեկնող 3 ուսանողներից մեկը: Նարեկը պատմում է, որ անցնելու համար ինքը օրեր շարունակ զգուշորեն լրացրել է դիմումը, դասախոսներից իրեն բնութագրող նամակներ է խնդրել ու առաջին փուլը հաղթահարելով՝ հրավիրվել է հարցազրույցի: Տղայի խոսքերով՝ դիմում լրացնելիս կարելի է դիմել որոշ խորամանկությունների, օրինակ՝ շատ կարևոր է ուշադրություն դարձնել մոտիվացիոն նամակին ու էնտեղ անկեղծորեն նշել դիմելու դրդապատճառները, ինչպես նաև ամեն կերպ ցույց տալ, որ ծրագիրը հենց ձեզ համար է, և որ դուք երկար ժամանակ փնտրել եք նման բան և վերջապես գտել: Ծրագրի ղեկավարների համար շատ կարևոր է կամավորության փորձը և եթե նույնիսկ ձեզ թվում է, որ այն շատ փոքր է և չարժի հիշատակել, միևնույնն է՝ անպայման գրեք դրա մասին:

Պատառիկներ ԱՄՆ-ում սովորած հայ երիտասարդի օրագրից

Նարեկը պատահականությամբ ընտրվել է Վինսկոնսինի համալսարաանում ուսանելու համար, ու թեև համալսարանը տեղի փոքրերից է համարվում, այն մի քանի անգամ ավելի մեծ է եղել նրա հայաստանյան բուհից: Առօրյա ծախսերի համար տղային ամսական 300 դոլար է տրվել, իսկ սնունդը համալսարանում անվճար է եղել, ի դեպ՝ այդ համալսարանի ճաշարանը ողջ ԱՄՆ-ում զբաղեցում է 9-րդ տեղը և համարվում լավագույններից:

Նարեկը պատմում է, որ սկզբում իրեն հատկապես խորթ էր էնտեղի մարդկանց մարդամոտությունը, հաճախ էին անծանոթ մարդիկ իրեն բարևում ու որպիսությունը հարցնում, սկզբում մտածում էր, թե դա կեղծ է, հետո ընտելացավ ու հասկացավ, որ դա նրանց էությունն է: Հայտնվելով Վինսկոնինում՝ հայ ուսանողը լսել էր, որ այն Միացյալ Նահանգների ամենապահպանողական տեղերից է, բայց հասնելով այնտեղ՝ այդպես էլ չի հասկացել՝ խոսքը ինչի մասին է։ Իր խոսքերով՝ 3 ամիս էնտեղ է ապրել ու ոչ մի անգամ նույնիսկ ամենափոքր խտրական դեպք չի տեսել, չնայած տեղի խիստ բազմազանությանը: Իրենց համալսարանում 67 տարբեր երկրներից ուսանողներ են եղել՝ տարբեր բարքերով ու կրոնական հայացքներով, ու եբևէ որևէ խնդիր չի եղել, ոչ էլ երբևէ իրենց օտար են զգացել էնտեղ: «Համալսարանում մենք միջազգային ուսանողների ակումբ ունեինք, ամեն շաբաթ հավաքվում էինք ու ինչ-որ երկրի ազգային ուտեստ պատրաստում, ճիշտն ասած՝ հայկական կերակուր էդպես էլ չպատրաստեցինք,- անկեղծանում է Նարեկը,- մտածում էի՝ կարելի էր փախլավա սարքել, հետո հիշեցի, որ ինքս նորմալ դա պատրաստել չգիտեմ, էլ ուր մնաց՝ հետիս պակիստանցուն սովորեցնեմ: Թվում է՝ փոքր բաներ են, բայց մարդկանց ճանաչելու լավագույն ձևերն են»,- նկատում է զրուցակիցս և հավելում, որ հենց ազգի ներսում պարփակվելու և այլ ազգերի, մշակույթների հետ շատ չշփվելու հետևանքով է, որ մեր հասարակությունը շատ հաճախ իրենից այն կողմ ոչ մի բան ոչ տեսնում է, ոչ էլ ուզում ընդունել, իսկ ինքը ափսոսում է, որ հնարավոր է էլ երբեք առիթ չլինի նորից եթովպական խոհանոցը փորձելու:

Լավ, բա այսքանի մեջ մի վատ բան չկա՞

Անշուշտ, բոլոր դրական կողմերից բացի՝ Նարեկը որոշ բացասական կողմեր էլ է նշում, օրինակ՝ սենյակակիցերի հետ հարմարվելու խնդիր ևս կարող է լինել, թեև ինքը չի ունեցել նման խնդիր: Մինչև դասերի սկսվելը սենյակակիցները կիսել են անհրաժեշտ իրերի ցուցակը, մեկը հեռուստացույց է տարել, մյուսը՝ սառնարան, դե իսկ Նարեկը հարգելի պատճառներով սենյակի կահավորման գործում իր «մեծ ներդրումը» չի ունեցել: Խնդիր չէ, բայց փոքրիկ տհաճություններ լինում էին՝ կապված կլիմայական տարբերությունների հետ, Նարեկի սենյակակիցները հենց տվյալ նահանգի բնակիչներ էին ու սովոր տեղի ցուրտ եղանակին, պատուհանը միշտ բաց էին քնում ու հարուցում Նարեկի, բայց ավելի շատ՝ եգիպտացի ուսանողի զայրույթը: Եվ որպես ամենամեծ բացասական կողմ Նարեկը նշում է մշակութային շոկը, որը ապրել է թե՛ ԱՄՆ գնալիս, և թե՛ Հայաստան վերադառնալիս՝ երկրների մեջ եղած ահռելի տարբերությունների պատճառով: Որպես ամփոփում՝ Նարեկը չի ուզում որևէ մեկին որևէ բան խորհուրդ տալ, այլ պարզապես մտածում է, որ լավ կլիներ՝ բոլորն էլ գոնե մեկ անգամ երկար ժամանակով հայտնվեին արտասահմանում ու հետո փորձեին գոնե որոշ բաներ բերել իրենց հետ Հայաստան։