Ես սովորում եմ մեր գյուղի բանաստեղծի՝ Մայուլիս պապիկի թոռնուհու հետ, և մենք շատ մտերիմ ենք: Ես հաճախ եմ լինում նրանց տանը, զրուցում Մայուլիս պապիկի հետ: 

Մայուլիս պապիկը ծնվել է 1960 թվականի նոյեմբերի 5-ին Սիսիանի շրջանի Անգեղակոթ գյուղում: Սովորել է Անգեղակոթի միջնակարգ դպրոցում: Ավարտելուց հետո ուսումը շարունակել է Սիսիանի պրոֆտեխուսումնարանում՝ որպես տրակտորիստ-կոմբայնավար: Այնուհետև սովորել է ավտոդպրոցում, ծառայել սովետական բանակում: Ծառայությունից վերադառնալուց հետո 37 տարի աշխատել է որպես վարորդ:

Մայուլիս պապիկն ունի ստեղծագործական մեծ ձիրք: Նա գրել է բանաստեղծություններ, որոնցից շատերը, ցավոք, անտիպ են մնացել: Երբ Մայուլիս պապիկի տանն էի, որոշեցի նրան մի քանի հարց տալ:

-Ո՞ր թվականին գրեցիք Ձեր առաջին բանաստեղծությունը: 

-1967 թվականին գրեցի առաջին բանաստեղծությունը «Խաբուսիկ սեր» վերնագրով: Այնուհետև առաջացավ նորանոր բանաստեղծություններ գրելու հակում:

-Քանի՞ բանաստեղծություն եք գրել: 

-Գրել եմ 36 բանաստեղծություն, սակայն կան նաև անտիպ մնացած բանաստեղծություններ:

-Ե՞րբ են տպագրվել ձեր բանաստեղծությունները: 

-Իմ բանաստեղծությունների գիրքը տպագրվել է 2013 թվականի ամռանը: Գրքի հիմնական գաղափարը հայրենասիրությունը և մարդու էությունն են:

Նաև ասեմ, որ Մայուլիս պապիկը զբաղվում է Անգեղակոթի հուշարձանների, կոթողների պահպանմամբ ու մաքրությամբ:

Հարցազրույց ժողվարպետ Ռուզաննա Աչիկյանի հետ:

-Մի քիչ խոսեք Ձեր գործունեության մասին: Որտե՞ղ եք թաղիքագործություն սովորել:

-Ես թաղիքագործություն սովորել եմ վեց տարի առաջ, երբ Նիդեռլանդներից հյուր եկավ Անեմի Կոյենը, որը Գավառում մի փոքր խումբ հավաքեց ժողովրդական վարպետ, «Կենաց տուն» մշակութային-հասարակական կազմակերպության մշակութային ծրագրերի պատասխանատու Լալա Մնեյանի միջնորդությամբ, ու Գավառի մի քանի մասնագետներով մասնակցեցինք կազմակերպված դասընթացներին: Ձեռք բերեցինք շատ հետաքրքիր, հաճելի և մինչ այդ մեզ անծանոթ մասնագիտություն: Սովորելուց հետո` մանկատանն աշխատելու ընթացքում, ես խորացրի գիտելիքներս, երկու տարի հետո Երևանում վերապատրաստվեցի, ստացա նոր գիտելիքներ, որոնք փոխանցում եմ երեխաներին:

-Դուք աշխատում եք Գավառի մանկատանը: Մանկատան բոլո՞ր երեխաներն են սովորում թաղիքագործություն:

-Այո, երեք տարեկանից սկսած մինչև տասնութ տարեկան երեխաները ակտիվ մասնակցություն ունեն թաղիքագործության դասերին:

-Թաղիքագործության դասերն ի՞նչ նշանակություն ունեն երեխաների համար:

-Թաղիքագործությամբ զբաղվելով՝ երեխաները հանգստանում են, քանի որ այն մեծ ներգործություն ունի երեխաների նյարդային համակարգի վրա: Բացի այդ` երեխաները մեծ հետաքրքրությամբ են մասնակցում, քանի որ մեր քաղաքում դա նոր արհեստ է: Այսինքն` հինը մատուցվում է նորովի:

Թաղիքագործությունը հնագույն արհեստներից մեկն է, որով զբաղվող մասնագետները ինն են ողջ Հայաստանում. երկուսը՝ Վանաձորում, չորսը՝ Գավառում, երկուսը՝ Երևանում և մեկը՝ Գյումրիում:

-Մանկատանը միայն թաղիքագործությո՞ւն եք դասավանդում:

-Ոչ, նաև նկարչություն եմ սովորեցնում:

-Ի՞նչ ծրագրերի ու ցուցահանդեսների եք մասնակցել: 

-Երևանում շատ անգամ մասնակցել ենք ցուցահանդեսների ու ցուցահանդես-վաճառքների: Ցուցահանդես ենք ունեցել Ժողարվեստի թանգարանում, ցուցահանդես վաճառք` «Mothercare» խանութում, ամեն տարի հունիսի մեկին մասնակցում ենք Մերգելյան ինստիտուտում բացված «EXPO» ցուցահանդեսներին, հաճախ երեխաների աշխատանքները գնվում են ոստիկանության կողմից:

-Թաղիքագործության համար ի՞նչ նյութեր են անհրաժեշտ:

-Նյութերից հիմնականում օգտագործվում է «մերինոս» տեսակի այծի բուրդը, որը բավականին արժեքավոր է, օճառ ու տաք ջուր:

-Ի՞նչ է պետք լավ թաղիքագործ լինելու համար:

-Կարծում եմ, որ լավ թաղիքագործը պետք է ունենա մի փոքր երևակայություն, գույները ճիշտ համադրելու կարողություն, ու ամեն ինչ լավ կստացվի:

Հարցազրույց Գեղարքունյաց թեմի Գավառի հոգևոր կրթական կենտրոնի պատասխանատու Հասմիկ Սեթաղյանի հետ:

-Տիկի՛ն Սեթաղյան, կխնդրեի մի փոքր ներկայացնել Գավառի հոգևոր կրթական կենտրոնի գործունեությունը:

-Գեղարքունյաց թեմի Գավառի հոգևոր կրթական կենտրոնն իր գործունեությունն սկսել է 2010թ.-ից։ Կենտրոնի շենքը ձեռք է բերվել Այլանճյան ընտանիքի նվիրաբերությամբ ու մասամբ վերանորոգվել Սան Ֆրանցիսկոյի և Սբ. Պողոս եկեղեցու ծխի օգնությամբ։ Կենտրոնի նպատակն է՝ տրամադրել մասնագիտական կրթություն, որին զուգահեռ՝ նաև հոգևոր կրթություն:-Ի՞նչ խմբակներ են գործում կրթական կենտրոնում:

-Կենտրոնում գործում են անգլերենի, խմորեղենի, ձեռագործության, նկարչության, համակարգչային, խեցեգործության, փայտի փորագրության, երգեցողության խմբակներ։ Կենտրոնն ունի նաև տիկնիկային թատերախումբ, որը հանդես է գալիս տարբեր միջոցառումների ժամանակ ու միջազգային մրցույթներում։ Հիմնական մասնագիտական դասընթացին զուգահեռ տրվում են նաև քրիստոնեության և հայ առաքելական եկեղեցու պատմության վերաբերյալ դասեր, սովորեցնում ենք աղոթքներ, ընթերցում հատվածներ Աստվածաշնչից ու, վերլուծաբար, փորձում հասկանալ:

-Շահառուների ընդունելությունը քանի՞ տարեկանից է իրականացվում:

-Որոշակի տարիքային սահմանափակումներ չկան։ Կենտրոն են հաճախում ցանկացած տարիքի անձինք։ Կրթությունն անվճար է, իսկ դասընթացների լրիվ ավարտից հետո աշակերտները ստանում են վկայագրեր:

-Ի՞նչ մեթոդներով եք իրականացնում կրթությունը:

-Անշո՛ւշտ, կրթությունն այստեղ իրականացվում է ոչ ֆորմալ մեթոդով:
Ձեռագործության խմբակն ունի գորգագործության, հելունագործության, հուլունքագործության, կարպետի, մակրամեի, գոբելենի բաժիններ, որոնցից հատկապես կարևորում ենք գորգագործության ու կարպետի բաժինները ու փորձում ենք հնարավորին չափ աշակերտներին ծանոթացնել հայկական տարազներին, զարդանախշերին, գորգերին, մշակույթին, հայկական գործվածքներում օգտագործվող գույներին, երանգներին ու բարձրացնել աշակերտների գեղագիտական ճաշակը:
Երգեցողության խմբակում ուսուցանվում են ազգագրական և հոգևոր երգեր, շարականներ։ Հետագայում երգեցողության խմբակն ավարտած անձանցով էլ համալրվում է եկեղեցու երգչախումբը:
Նկարչության դասերը հաճախ անցկացվում են բնության գրկում՝ աշխատանքի արդյունավետությունն ու երեխաների երևակայությունը խթանելու համար։
Կենտրոնը կազմակերպում է նաև ցուցահանդեսներ, ուխտագնացություններ ու էքսկուրսիաներ դեպի Հայաստանի տարբեր սրբավայրեր ու պատմամշակութային նշանակություն ունեցող վայրեր:

-Կենտրոնում Դուք դասավանդում եք թաղիքագործություն։ Կխոսե՞ք այդ մասին:

-5 տարի առաջ «Կենաց տուն» հասարակական կազմակերպության ժողվարպետ Լալա Մնեյանը հրավիրել էր հոլանդացի թաղիքագործության մասնագետ Անեմի Քոյնին, ում մոտ էլ երեք անգամ մասնակցել եմ թաղիքագործության դասընթացներին, որից հետո էլ սկսել եմ դասավանդել Գեղարքունյաց թեմի Գավառի հոգևոր կրթական կենտրոնում:

-Հունիսի 3-ին կենտրոնի մի խումբ երեխաներ ուսուցիչների հետ մասնակցեցին ժողստեղծագործության կենտրոնում բացված «Ստեղծագործում են Գավառի կանայք» խորագրով ցուցահանդեսի բացմանը, որտեղ ներկայացված էին նաև Ձեր աշխատանքները։ Պատմե՛ք այդ մասին:

-2017թ.-ի հունիսի 3-ից 10-ը տեղի ունեցավ այդ ցուցահանդեսը, որը ներկայացնում էր Գավառից հինգ ստեղծագործող կանանց աշխատանքները, այդ թվում՝ նաև իմ։ Մենք ՀՀ մշակույթի նախարարության կողմից ժողովրդական վարպետի կարգավիճակի մասին հավաստող վկայական ստանալու համար դիմել էինք Ժողովրդական ստեղծագործության կենտրոնին՝ օգտագործելով նաև հնարավորությունը՝ մարզում բնակվող ստեղծագործող անձանց աշխատանքները մայրաքաղաքում ներկայացնելու:

Հավանաբար շատերդ եք լսել Արմթաբերի մասին: 17-ի թղթակիցներն այս տարի պատանի թղթակիցների առաջին մրցանակաբաշխության ժամանակ ոչ միայն տեսան հայկական ապրանքանիշը, այլև լավագույն թղթակիցները պարգևատրվեցին Արմթաբերով: Ու քանի որ թղթակիցը հետաքրքրասեր է, ապա առաջին հարցը, որ ծագում է մտքում, հետևյալն է՝ ովքե՞ր են այս ապրանքանիշի հետևում կանգնած, ում մտահղացումն է, ի՞նչով են զբաղվում հիմա: 

Եվ այսպես, այցելում ենք «Թի-Էս-Դի» ընկերություն: Հարցազրույց ընկերության փոխտնօրեն Լևոն Գալստյանի հետ:

-Պարոն Գալստյան, ինչպե՞ս միացաք «Թի-Էս-Դի» թիմին։

-Կազմակերպության հիմնադիրը Վահան Շաքարյանն է: Այն ստեղծվել է 2013-ին, չնայած գաղափարը եղել է ավելի շուտ։ Թիմին ես միացել եմ 2014 թվականին։ Նմանատիպ բիզնես պարոն Շաքարյանն արդեն ունի ԱՄՆ-ում, և գաղափար էր առաջացել, որ դրա գործունեության մի մասն իրականանա Հայաստանում։ 

-Կպատմե՞ք՝ ինչպես սկսվեց Հայաստանում աշխատանքը, ի՞նչ արտադրանք ունեիք։ 

-Առաջին փուլն սկսվել է «Արմթաբ» բրենդի անունով: Եթե մի քիչ էլ հետ գնամ, առաջին սարքերը Հայաստանում վաճառվել են «Մինո» բրենդով, գաղափարի հետևում նույնպես Վահան Շաքարյանն է կանգնած եղել։ «Մինո» բրենդը փաթեթով վաճառել է «Օրանժ» կազմակերպությունը։ Դրանից հետո արդեն ստեղծվեց «Արմթաբ» բրենդը: Թողարկվում էին թաբլեթներ, որ գործում էին «Անդրոիդ» օպերացիոն համակարգով: Մենք նպատակ ունեինք կրթական թաբլեթներ ստեղծել Հայաստանի դպրոցների համար։ Մի քանի փորձնական ծրագրեր եղան, որոնք մեծ մասամբ բարեգործական էին։ Առաջին փուլը ներառել է մեծամասամբ մարզային ու սահմանամերձ գյուղերի դպրոցներ։ Գաղափարն այն էր, որ կրթական բաղադրիչը կիրառվեր մեր սարքերի վրա, և դպրոցներում դյուրակիր համակարգիչները, թաբլեթները դառնային երկրորդ գործիք՝ դասագրքերից բացի։ Խնդիրը ոչ թե գրքերը փոխարինելն էր, այլ դրանցից բացի երեխաներին տրամադրել մեկ այլ գործիք, որի շնորհիվ նրանք կարող էին մի փոքր ավելի խորն իմանալ ամեն ինչ։

Մեր մոտեցումն այն էր, որ մեր սարքերը դառնան օժանդակող գործիք։ Բայց սարքը, որպես տեխնիկական միավոր, չի կարող այդ խնդիրն ամբողջությամբ լուծել, այդտեղ պետք է համապատասխան բովանդակություն, որում մեզ արդեն հետագայում սկսեց օգնել ՀՀ Կրթության և գիտության նախարարությունը, և մեթոդաբանություն, որն արդեն որոշակիորեն մշակվում է դպրոցներում ուսուցչի կողմից։

-Առաջին փուլում ի՞նչ խոչընդոտների եք հանդիպել և ինչպե՞ս եք դրանք հաղթահարել։

-Խոչընդոտներ միշտ կան, բայց ոգևորությունը մեծ էր շատ: Բոլորը փորձում էին ինչ-որ բանով օգնել, ՏՏ ոլորտից տասը-տասնհինգ կազմակերպություններ դրսևորում էին բարի կամք, տարբեր բաներ էին ստեղծում «Արմթաբի» համար։ Կար այդպիսի մի շարժում։

-Իսկ «Արմթաբից» հետո ի՞նչ արտադրանք սկսեցիք թողարկել։

-«Արմթաբից» հետո շուկան անընդհատ արձագանքում էր, այդ թվում և սփյուռքը։ Պահանջարկ էին ձևավորում հեռախոսների համար։ Մենք մի քանի նախագծեր ունեինք, որոնք ավելի հեռավոր ժամկետների համար էին նախատեսված։ Սակայն որոշ փոփոխություններ տեղի ունեցան: Նախ, ընդհանուր համաշխարհային տեխնոլոգիաների շուկայում նոր միտումներ առաջացան: Երևի դուք էլ նկատել եք՝ հեռախոսները սկսեցին մեծանալ, իսկ թաբլեթները՝ փոքրանալ։ Արդյունքում սկսեցին առաջանալ ֆաբլեթներ (phablet), մենք էլ ստեղծեցինք միջին չափի սարքեր, որոնք փոխարինելու էին և՛ հեռախոսին, և՛ պլանշետին։ Միավորելով այդ նախագծերը, փորձեցինք առաջին հեռախոսը բերել շուկա, ինչը եղավ 2016 թվականի հունիսին։ Այս տարվա հունիսին լրացավ մեր արտադրած հեռախոսների՝ «Արմֆոնների» մեկ տարին։ Առաջին երեք ամսում մեծ էր ոգևորությունը, վաճառքի ծավալները կտրուկ բարձրացան, հետո իջան և, բնականաբար, ինչ-որ կայուն փուլի վրա կանգնեցին։ Այս պահին հիմնական խնդիրը ապրանքը գնորդին հասցնելն է: Օրինակ՝ բազմաթիվ նամակներ ենք ստանում Ռուսաստանից, եվրոպական երկրներից, ասիական, մերձավորարևելյան տարածաշրջաններից, մեծ մասամբ՝ սփյուռքից, որ ցանկանում են գնել հեռախոսը։ Բայց այն տրանսպորտային ծախսերը, որոնք կպահանջվեն հեռախոսները այդ երկրներ հասցնելու համար, բավականին բարձր են։ Հիմա մի քանի հարթակներ են ստեղծվում արդեն Հայաստանում, որոնք փորձելու են իրականացնել այդ բեռնափոխադրումը ոչ միայն մեզ, այլ նաև այլ հայկական կազմակերպությունների համար՝ հասցնելով հայկական ապրանքը տարբեր մեծ շուկաներ։ Մենք կփորձենք նրանց ծառայություններից էլ օգտվել։ Բայց դրան զուգահեռ, մի քանի երկրներում՝ Դանիայում, Շվեդիայում, Բելգիայում, Հոլանդիայում, Ֆրանսիայում, ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Մեքսիկայում, Բրազիլիայում, Բոլիվիայում, Ռուսաստանում, Իրանում արդեն ունենք գործընկերներ, որոնց հետ բանակցություններ ենք վարում, անգամ փոքր խմբաքանակների փորձնական վաճառքներ ենք իրագործել։

-Ինչպես գիտենք՝ այլ տեսակի արտադրանք էլ ունեք՝ սմարթ-ժամացույցներ։ Դրանց մասին էլ կպատմե՞ք։ 

-Սմարթ-ժամացույցների առաջին խմբաքանակից հիմա շատ փոքր մաս է մնացել։ Այսօր ունենք ոչ միայն հեռախոսներ ու պլանշետներ, այլ նաև այլ նորարարական ապրանքատեսականի։

-Նշեցիք, որ սպառողները հիմնականում սփյուռքից են լինում կամ կապ են ունենում սփյուռքի հետ, իսկ ինչպե՞ս եք գտնում ձեր սպառողներին ներքին շուկայում։ 

-Մի քանի մեխանիզմներ կան. մենք օգտագործում ենք տարբեր սոցիալական հարթակներ, նաև տարբեր անձնական կապեր։ Բացի «Թի-Էս-Դի»-ից, մենք ունենք նաև «New Technology Education Fund», որն ուղղված է Հայաստանում տեխնոլոգիաների զարգացմանը, տեխնոլոգիական կրթությանը, երիտասարդներին տեխնոլոգիական ոլորտներում ներգրավելուն, և ունենք մի քանի նախագծեր, որոնք ուղղված են հայկական ՏՏ ոլորտը աշխարհին ներկայացնելուն։ Օրինակ, տեղի ունեցավ եվրոպական ավտոարշավ, որի ընթացքում 2015-2016 թվականներին եվրոպական մի շարք երկրներում միջոցառումներ կազմակերպվեցին, որտեղ ներկայացնում էինք մեր արտադրանքը։ Սկզբում մոտ քսան կազմակերպություն էր մասնակցում, այնուհետև միացան ևս քառասունը։ Այսօր ունենք մի նոր նախաձեռնություն, որը միտված է ընտրված տասնյոթ երկրներում Հայաստանի ՏՏ ներկայացուցչություններ ստեղծելուն. դրանք կգործեն դեսպանատներին կից և կներկայացնեն հայկական տեխնոլոգիական, գիտական, նորարարական արտադրանքը արտաքին աշխարհին։ Այստեղ նորից մենք կլինենք այդ ծրագիրն իրագործողը, բայց մեր ապրանքներին զուգահեռ այլ արտադրողները նույնպես հնարավորություն կունենան իրենց արտադրանքը ներկայացնելու։ Արդեն ներկայացուցչություններ ունենք հինգ երկրներում: «Թի-Էս-Դի»-ում ընթանում են թրեյնինգներ, երիտասարդ կամավորների խումբ է ձևավորված, որը մի քանի ամիս է՝ դասընթացներ է ացնում, որպեսզի հետագայում կարողանա օժանդակել այդ ծրագրին: Մի մասն էլ աշխատանք կստանա հենց այս ոլորտում։ 

-Սմարթֆոնների և թաբլեթների շուկան թե՛ աշխարհում, թե՛ Հայաստանում, կարելի է ասել, արդեն ձևավորված է: Կան ուժեղ խաղացողներ, ինչպիսիք են՝ Samsung-ը կամ Apple-ը։ Ինչպե՞ս եք դուք կարողացել գտնել ու գրավել շուկայի ձեր բաժինը։ 

-Մեր բիզնես մոդելը միշտ էլ B2B-ն է եղել՝ բիզնեսը բիզնեսին։ Մենք փորձել ենք բավարարել կորպորատիվ հաճախորդի պահանջները, այսինքն՝ արտադրել կրթական ուղղվածության սարքեր, առողջապահական, էլեկտրոնային կառավարման, հյուրանոցների սպասարկման, ցանցային կազմակերպությունների համար, որոնք իրականացնում են վաճառքներ: Բայց նաև, ունեցել ենք մեր բրենդային խանութը, նախ՝ «Ռոսիա» մոլում, հետո արդեն «Դալմա Գարդեն» մոլում։ Մեր խնդիրը չի եղել մրցել այդ մեծերի հետ, այլ եղել է գրավելը այն փոքր տարածքը, որը կարելի է անվանել՝ «պատվիրատուի պահանջով»։ Պատվիրատու կարող են լինել, օրինակ, տելեկոմ օպերատորները: Դիտարկենք հայկական շուկայի օրինակով. մեր չորս օպերատորներից մեկը կարող է ցանկանալ մի սարք, որը պետք է վաճառվի փաթեթի հետ։ Օպերատորը տալիս է մեզ իր պահանջած չափանիշները, և դրանց համապատասխան՝ մենք ապահովում ենք առաջարկը։

Մեր հեռախոսները «Անդրոիդ» համակարգի վրա են հիմնված, հետևաբար, եթե համեմատեք մեր հեռախոսը այդ համակարգով աշխատող այլ բրենդների հետ, ապա կտեսնեք, որ մերը ոչնչով չի զիջում, և որոշ առումներով անգամ գերազանցում է դրանց։ Պարզապես մենք դեռ չենք հասել «միջազգային բրենդ» կարգավիճակին։

-Ասացիք, որ շատ դեպքերում «Արմֆոնները» տարբերվում են մրցակից բրենդներից լավ կողմերով։ Կասե՞ք՝ ինչ առավելություններ ունի «Արմֆոնը»։

-Լավագույն մոդելների պարագայում հեռախոսի ենթամասերը գնելիս մենք փորձում ենք ընտրել այնպիսի գործընկերներ, որոնք ունեն բարի անուն, օրինակ՝ կամերաների կամ ոսպնյակների արտադրության մեջ, կամ որոնք ավելի որակյալ մարտկոցներ են արտադրում, ավելի բարձր որակի էկրան են արտադրում… Այսինքն՝ օգտագործում ենք որակյալ ենթամասեր: Երբեմն, երբ «Արմֆոնը» համեմատում են գրեթե նույն բնութագրերն ունեցող այլ մոդելի հետ, հարց է առաջանում, թե ինչու է մերն ավելի թանկ: Ես էլ բացատրում եմ, որ մենք փորձում ենք որակի հաշվին գինը չիջեցնել։ Մեր հիմնական տարբերությունը դա է։ Մեր հեռախոսները հնչում են հայեցի, մեր հեռախոսների պաստառները հայերեն են, մեր հեռախոսները խոսում են հայերեն։ Փորձեցինք անգամ առաջինը շուկա բերել հայկական զանգեր. ինչպես է «զնգում» Կոմիտասը կամ Սայաթ-Նովան։ Հետագայում դա դարձրինք մի նոր հավելված, որը կոչվում է «Paroonak»: Դրա մեջ, զանգերից բացի, մտան նաև այլ ֆունկցիաներ՝ ֆոտո, վիդեո։ Այն կարող եք արդեն ներբեռնել թե՛ «iOS», թե՛ «Android» համակարգերի համար։

- Հայաստանում ի՞նչ աջակցություն է ցուցաբերում կառավարությունը, ի՞նչ արտոնություններ են տրվում հատկապես հիմա, երբ ՏՏ ոլորտը համարվել է կարևորագույններից մեկը մեզ համար։ 

-Մենք հիմա գտնվում ենք ազատ տնտեսական գոտում և որպես դրա շահագործող՝ ունենք որոշակի արտոնություններ։ Ուրիշ դեպքերում մեծ հոգեբանական և այլ աջակցություն ենք ստանում պետական տարբեր մարմիններից, օրինակ՝ տարբեր միջոցառումների ժամանակ կիրառական նշանակության համար կամ որպես նվեր մեր սարքերն են ձեռք բերում։ Չնայած դա չի հասնում շատ մեծ ծավալների, բայց կա որոշակի տենդենց, այսինքն՝ այդ օժանդակությունը մենք զգում ենք։ Եթե պիտի նվիրեն կոնյակ, նվիրում են նաև «Արմֆոն»։

-Դուք նշեցիք, որ արդեն հարյուրից ավելի աշխատողներ ունեք։ Հաշվի առնելով, որ Հայաստանում զարգացած տեխնիկական արտադրություն չունենք, որտեղի՞ց եք գտնում մասնագետներ։ 

-Մենք ունեցել ենք հիմնական թիմը՝ կորիզը, որ կազմված էր մինչև յոթ անդամից։ Հետո այդ մարդիկ աշխատել են ուսանողների հետ, որոնք հիմա արդեն մեր աշխատակիցներն են։ Մենք նրանց զարգացրել ենք տարբեր նախագծերով։ Այսինքն՝ սա եղել է նրանց թե՛ առաջին գործատուն, թե՛ առաջին փորձը։ Շատ դաժան ճանապարհ ենք անցել, որովհետև նրանք չունեին թե՛ աշխատանքի կազմակերպման, թե՛ ինչ-որ պրոցեսների կառավարման փորձ։ Սկզբում բավականին դժվար էր, բայց դա էլ մեր սկզբունքն էր, որ միասին աճենք։ Մեր կարգախոսն է՝ «We rise by lifting others» («Մենք աճում ենք՝ ուրիշներին բարձրացնելով»)։

-Նշեցիք, որ ունեք նաև New Technology Education Fund։ Ինչպե՞ս եք օգտագործում այն ձեր գիտահետազոտական աշխատանքում։ 

-Մենք մի ամբողջական օրգանիզմի ձևով ենք աշխատում, իսկ դա մեր այն բլոկն է, որն ամեն օր աշխատում է։ Ֆոնդի շրջանակներում մեր «Մերգելյան» ակումբը, որը գործում է ամեն երեքշաբթի և հինգշաբթի, ունենում է հյուրեր, անում ենք տարբեր ֆորմատների քննարկումներ: Հիմնականում երիտասարդներ և ուսանողներ են գալիս, շատ բան են սովորում թե՛ միջավայրից, թե՛ հյուրերից, թե՛ մեզանից։ Եվ սա ֆոնդի ընդամենը մի ծրագիրն է։

-Կպատմե՞ք մի քանի այլ ծրագրերի մասին։

-Ծրագրերից մեկը ավտոարշավն է, որն իրականացվել է մի քանի եվրոպական երկրներում։ Ունեցել ենք ծրագիր, որն Արցախում ենք իրականացրել։ Նորարարական գաղափարների արագացման ծրագիր է եղել։ Այսօր էլ Արցախում ունենք ներկայացուցիչ, որն առանձին ծրագիր է ներկայացնում, այնտեղ ակտիվ է պահում երիտասարդների կապը գիտական, ստարտափ միջավայրի հետ։ Արցախում երեք ծրագրեր բիզնես զարգացման առումով օժանդակություն ստացան, արդեն ընթացքի մեջ են։ Օգնել ենք դպրոցական օլիմպիականների, որոնք գնացել են ներկայացնելու Հայաստանը։ Նույնիսկ եղել են դեպքեր, որ նրանցից ոմանք չէին հաղթել հանրապետական փուլը, բայց մեր օժանդակությամբ մեկնեցին, բերեցին արծաթե մեդալներ։ Հիմա մաքուր տեխնոլոգիաների ոլորտում ծրագիր ունենք, որտեղ նոր գաղափարներ ենք ընդունում։ «Մերգելյան» ակումբից բացի, ունենք նաև «Junior Մերգելյան» ակումբ, որտեղ աշխատում ենք ավելի փոքր տարիքային խմբի հետ։ Նաև ունենք ծրագիր, որը կոչվում է «TSD Games», դրանք թե՛ սպորտային, թե՛ ինտելեկտուալ, թե՛ մի շարք այլ կոմպոնենտներից բաղկացած խաղեր են։

Մենք բաց ենք, եթե որևէ մեկն ունի գաղափար, նա կարող է գալ այստեղ, մենք կգտնենք համագործակցության տարբեր ձևաչափեր, որ նրա հեղինակային իրավունքը չոտնահարվի, համաձայնվի կիսվել իր գաղափարով։

-Ի՞նչ հետագա պլաններ ունեք, ինչպե՞ս եք պատկերացնում կազմակերպության զարգացումը։ Ի՞նչ նոր արտադրատեսակներ եք առաջարկելու։

-Այն ուղղությունները, որոնք կան, կպահպանվեն։ Ավելի շատ կենտրոնացում կլինի նորարարական արտադրանքների վրա։ Հիմա արդեն ունենք մոտ տասը նախագիծ, դրանք պետք է անցնեն մի քանի փուլերով։ Նախ պետք է հասկանանք այդ արտադրատեսակների զարգացման բիզնես մոդելները, հասկանանք, որքանով դրանք մրցունակ կլինեն շուկայում, հետո արդեն նախատիպի նմուշներ ստանանք, հասկանանք դրանց շուկա գնալու մարտավարությունը։

Զուգահեռ կշարունակվեն այն ծրագրերը, որոնք ուղղված են նոր գաղափարներից նոր արտադրանք ստանալուն։ Տարբեր երկրների հետ կապը կընդլայնվի ոչ միայն հանուն մեր արտադրանքի վաճառքի, այլ ընդհանրապես՝ հայկական ՏՏ-ի վաճառքի։ Մենք նաև այցեքարտ ենք հանդիսանում, երբ ցույց ենք տալիս որոշակի տեխնոլոգիաներ, որոնք Հայաստանում են ստեղծվել, արդեն բանակցային գործընթացը սկսում ենք ոչ թե «զրո-զրո» հաշվով, այլ որոշ առավելությամբ։ Դա մեծ նշանակություն ունի թե՛ հոգեբանական, թե՛ քաղաքական, թե՛ մարքեթինգային առումներով։

Մենք փորձելու ենք նաև ընդլայնվել՝ փոքր գաղափարներից ստանալով փոքր միավորներ, դրանք էլ իրենց հերթին կվերածվեն փոքր կազմակերպությունների, որոնք էլ այդ արտադրանքները շուկա մտցնելով՝ նույնպես կշարունակեն մեծանալ։ Արդեն ունենք երկու-երեք նման ձեռնարկություններ, ճիշտ է՝ դրանք դեռ շատ մեծ աշխատակազմեր չունեն, բայց անկախություն ունեն։

Իհարկե, կա նաև «Made in Armenia» գաղափարը, և մենք ամեն կերպ այդ գաղափարը խրախուսում ենք։ Արդեն նման ցուցահանդեսներ են կազմակերպվում, որտեղ մարդիկ կարող են ծանոթանալ, ստանալ ինֆորմացիա հայկական արտադրանքի մասին։ Այսինքն՝ հասարակությանը հասնելու այդ սխեմաներն ենք վերցնում։

-Ի՞նչ եք կարծում, Հայաստանում կա՞ այն պոտենցիալը, թե՛ մարդկային ռեսուրսների, թե՛ այլ ոլորտներում, որ կարող է զարգացնել ՏՏ ոլորտը։ 

-Այո, իհարկե կա։ Ինժեներական կամ մաթեմատիկական մտածելակերպ հասկացություն կա, որը գենետիկայով ունենք, այսինքն՝ մեզ պետք է այն բացել, զարգացնել։ Մենք արդեն այս ընթացքում ունեցել ենք շատ կամավորներ, տարբեր տեսակի պրակտիկա անցնողներ, այստեղով երևի անցել են 300-400 մարդ, պայծառ մարդիկ։ Չկա երկրորդ կարծիք, միանշանակ ունենք պոտենցիալ։ Բայց պետք չէ քչով բավարարվել, հատկապես՝ երիտասարդներին։ Եթե ունես որևէ գիտելիք, պետք է ամբողջ կյանքում շարունակես սովորել և զարգացնել ունեցածդ։ Եթե դու որևէ ոլորտում ես, ու վեց ամիս մի նոր բան քո ոլորտում չես կարդացել, մի նոր բան չես սովորել, դու արդեն մրցունակ չես լինելու։ Իսկ հիմա արագությունները մեծ են։ Կար ժամանակ, երբ դու կարող էիր երկու տարի մրցունակ մնալ, բայց հիմա անգամ վեց ամիսն է շատ ասված։ Հիմա ամեն ինչ շատ արագ է փոխվում, պետք է դինամիկ լինել և միշտ առաջ նայել։

Լուսանկարները տրամադրեց Թի-Էս-Դի ընկերությունը

Հարցազրույցը վարեցին Լիլիթ Կարապետյանը և Դիանա Շահբազյանը

Հարցազրույց Մխչյան համայնքի Ս.Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցու հովիվ Տեր Միքայել քահանա Նուրիջանյանի հետ: 

-Որո՞նք են այս ամսվա եկեղեցական կարևորագույն տոները: 

-Եկեղեցական տոները բոլորն էլ կարևոր են, այդ ուրիշ հարց է, թե ժողովուրդը գիտի՞ դրա մասին, թե ոչ: Հուլիսի 1-ին Գրիգոր Լուսավորչի նշխարների գյուտի տոնն էր: Սա մեծ տոն էր, հուլիսի 6-ին մեր թարգմանիչ վարդապետների տոնն էր, հուլիսի 8 –ին՝ Տրդատ թագավորի, Աշխեն թագուհու և Խոսրովիդուխտի տոնն էր: Հուլիսի 9–ի կիրակի օրը Աստվածածնի տուփի գյուտի օրն էր, այսինքն, այն տուփը, «զարդատուփը», որը օգտագործել էր Աստվածածինը: Այնուհետև Եղիշե, Զաքարիա մարգարեների տոներն են, տասներկու առաքյալների և Պողոս առաքյալի տոնն է, հետո պահք էր մինչև երեկ: Երեկ Տապանակի տոնն էր, այսօր՝ Պայծառակերպության տոնն է, վաղը Մեռելոց է, իսկ հուլիսի 29–ին Թադևոս առաքյալի և Սանդուխտ կույսի տոնն է:

-Ի՞նչ խորհուրդ ունի Հիսուս Քրիստոսի Պայծառակերպության տոնը: 

-Մեր Տեր Հիսուս Քրիստոս, համաձայն Ավետարանի, Պետրոս, Հակոբոս, Հովհաննես առաքյալերի հետ բարձրանում է Թաբոր լեռը` աղոթելու: Աղոթքի պահին Հիսուսը նրանց առաջ պայծառակերպվում է:

-Արդյո՞ք շատ է տարբերվում մերօրյա Վարդավառը այն ժամանակներում նշվող Վարդավառից:

-Եկեղեցում ոչ մի փոփոխություն չի կրել, իսկ ժողովուրդը որոշակի փոփոխություններ կատարել է, բայց իհարկե, խորհուրդը միշտ նույնն է եղել:

- Ի՞նչ կմաղթեք երիտասարդներին:

-Երիտասարդներին կմաղթեմ միասնություն, իմաստություն, ամենակարևորը: Եվ թող օտարամոլությունից հեռու մնան, որովհետև մենք ունենք մերը, մեր ազգայինը, ավանդականը, մենք քրիստոնյա ենք… Կմաղթեմ, որ հետ դառնան դեպի իրենց արմատները, իսկ արմատները ամենաթանկն ու ամենակարևորն են:

Հուլիսի 12-ը լուսանկարիչների միջազգային օրն էր: Այդ օրը «TimeOff» նորաբաց կենտրոնում տեղի ունեցավ լուսանկարչության բաց դաս լուսանկարիչ Վազգեն Ենոքյանի հետ: Որոշեցի զրուցել և իմանալ կենտրոնի մասին ավելի մանրամասն: 

Հարցազրույց «TimeOff»-ի մենեջեր Տաթևիկ Անտոնյանի հետ: 

-Կպատմե՞ք մի փոքր կենտրոնի մասին։

-Մեր կենտրոնն ունի 2 ուղղվածություն՝ ժամանցային և կրթական։ Կան առանձին ծրագրեր, որոնք իրականացվում են. լուսանկարչության, նկարչության, ֆիլմարտադրության, դիզայնի, պարի: Մեզ մոտ հիմա առաջնային ծրագիրը ամառային դպրոցն է։ Քանի որ հիմա ամառ է, դպրոցները փակ են, երեխաները, որպեսզի տանը չմնան, հաճախում են այստեղ։ Շաբաթը 6 օր՝ երկուշաբթիից շաբաթ, ժամը՝ 10։00-15։00-ը։ Երեխաներն անցնում են հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն, բայց, իհարկե, ոչ այն ծրագրով, որով դպրոցում են ուսուցանում։

-Ինչպե՞ս առաջացավ այսպիսի կենտրոն բացելու գաղափարը։

-Միտքը մեր տնօրենինն է՝ Քրիստինայինը։ Նա Երևանից է և Երևանից անընդհատ գալով Էջմիածին՝ նկատեց, որ Էջմիածնում չկա նման կենտրոն, որտեղ երիտասարդները կարող են հետաքրքիր ժամանակ անցկացնել՝ միաժամանակ օգտվելով կրթական ոլորտներից։ Ինձ թվում է՝ երտասարդները պետք է ուրախ լինեն, որ իրենց քաղաքում նույնպես կա արդեն այսպիսի կենտրոն, և պետք չէ գնալ- հասնել Երևան։

-Իսկ տարիքային սահմանափակում կա՞։

-Այո, ամառային դպրոց կարող են հաճախել միայն 6-12 տարեկան երեխաները, բայց շատերը դեռ տեղյակ չեն մեր մասին։ Միգուցե նոր է, այդ պատճառով։

-Թիմի անունն ինչպե՞ս որոշեցիք։

-Բավականին երկար ենք մտածել։ Չէինք կողմնորոշում՝ ինչպիսի անուն ընտրենք, որ տպավորվող լինի։ Ընտրեցինք կարճ ու հետաքրիքր անվանում։

-Կբացատրե՞ք լոգոյի նշանակությունը:

-Ինչպես նշեցի՝ մենք բացի կրթական ծրագրերից ունենք նաև ժամանցային ծրագրեր: Ամբողջական պատկերը ժամացույց է, որի ներսում պատկերված է WiFi-ի նշանը (այն մեր այցելուներին տրամադրում ենք անվճար), սուրճի բաժակ, գիրք և համակարգիչ։ Մեզ մոտ կարող են գալ, պարզապես նստել և գիրք կարդալ, համակարգչով աշխատել և օգտվել սուրճից, թեյից, անուշեղենից, ինչից որ կցանկանան։

Եթե ինչ-որ նոր բան ենք ստեղծում, վատի մասին փորձում ենք չմտածել։ Ամեն ինչ կախված է աշխատանքի ընթացքից. դեռ նոր ենք։

-Ունե՞ք արդեն սաներ։

-Այո, ամառային դպրոցում երեխաներ ունենք, իհարկե, շատ քիչ են։ Նաև այսպիսի մի ծրագիր ունենք. դասապատրաստում։ Ծնողների խնդրանքով ենք դա իրականացնում։ Դպրոցում հանձնարարված ամառային աշխատանքները մենք երեխաների հետ պատրաստում ենք։ Իսկ ամսվա վերջում այստեղ ցանկանում ենք պարի երեկո կազմակերպել։ Ազգային պարեր ենք սովորելու։ Ներկա գտնվողները կմասնակցնեն, կտեսնեն ու կսովորեն։ Ուսուցանելու է մեր պարուսույցը, ունենալու ենք նաև հյուրեր։ Սիրով կսպասենք։

Իսկ ես բարի երթ եմ մաղթում նրանց՝ թող բոլոր երիտասարդական նախաձեռնությունները հաջող ընթացք ունենան: