Այս օրերին Մեծ Պահքի Միջինքն են նշում: Դա նշանակում է, որ անցել է պահքի ուղիղ կեսը: Մեր գյուղում՝ Արագածում, սովորություն կա Միջինքի գաթա թխելու: Նուշիկ տատս այս տարի էլ միջինք թխեց, և մինչ նա թխում էր, ես լուսանկարում էի և հարցազրույց անում Նուշիկ տատիկի հետ:

-Տատ ջան, այս տարի պատրաստեցիր միջինքի գաթա: Կպատմե՞ս միջինքի մասին:

-Միջինքը մեր հին ադաթներուց եկած օրենք ա: Փոքրուց հիշում եմ միշտ միջինք թխել ենք մեր տներում: Նույն էլ ես եմ կրկնել ու միջինք թխեր իմ: Միջինք թխում ենք կանեփով ու մեջն էլ դնում ենք առաջ կոճակ, իսկ հիմա կոպեկ: Ում փայաբաժնի մեջ, որ էտ կոպեկը կընգներ, էդ տարի նրան լավ հաջողություն կեղներ: Միջինք կթխեինք, մի օր կմներ, մյուս օրը կդնեինք փոքր երեխու շալակը, յոթ փաթ շրջան հայաթով կամ տան կողերով կըֆռռեր, հետո իրիկունը կբերեինք տուն, տան մեծը միջինքը կկտրեր: Ում փայաբաժնի մեջ կընկներ, իրան հաջողություն կեղներ:

-Երբևիցե գաթայի նշանը քեզ բաժին հասե՞լ է:

-Ինձ չեմ հիշում, որ հասել ա: Մանկության տարիներին էլ չեմ հիշում՝ հասել ա, թե չի հասել, բայց էս վերջին տարիներին մի լավ, արտակարգ դեպք տեղի ունեցավ միջինքի արարողության ժամանակ: Այդ տարի իմ փոքր տղեն ավարտում էր դպրոցը: Միջինքը կտրելուց ընկավ իրա փայաբաժնի մեջ, և այդ տարի ինքը ընդունվավ մանկավարժական համալսարան: Դրանից հետո ես ամեն տարի պարտադիր միջինք թխում եմ հաջողության համար: Մարդ կա, ասում ա, որ միջինքը մեր տան համար լավ չէ, որ թխենք, բայց ինձ համար շատ լավ ա: Ես ամեն տարի պարտադիր միջինք թխում եմ:

-Եղե՞լ է ինչ-որ դեպք, երբ իմանաս նշանի տեղը և դիտմամբ այդ բաժինը տաս քո նախընտրած անձին:

-Չէ, բալա ջան, ըտենց որ էղնի, արդեն սխալ կլինի: Միջինքը պիտի պատահական էղնի, որ միջինքի արարողությունը ճիշտ էղնի: Եթե տեղն ըսինք, ամեն մեկն իրանց հանին, էլ դրա իմաստը ո՞րը կըլնի:

-Այս տարի ևս պատրաստեցիր: Ո՞ւմ բաժին հասավ նշանով կտորը:

-Այս տարի պատրաստեցի և ընկավ իմ փոքր թոռանը՝ Սոնային: Մեջը դրել էի կոպեկ, ու ընկավ փոքր տղուս աղջկան:

-Ապրես, տատ ջան: Հեսա արագ նյութս ուղարկեմ 17.am–ին:

-Աբրիս, բալա ջան: Սենց լավ բաներ շուտ-շուտ արա:

Լուսանկարը` Արտյոմ Ավետիսյանի

Կրկին հարցազրույց, որը այս անգամ կապված է Լիճքի դպրոցի գրադարանի և գրադարանավարի հետ: Գրադարանն անվանակոչված է Բեգլար Հայրապետյանի անունով: Նա եղել է մեր դպրոցի պատմության ուսուցիչը: 

 Գրադարանում շատ են թե՛ դասագրքերը, թե՛ գեղարվեստական գրքերը՝ տարբեր գրական ուղղություններով, շատ են արկածային և ֆանտաստիկ ժանրի գրքերը, կան նաև այլ աշխատություններ ու գրվածքներ: Գրադարանը հարուստ է նաև հանրագիտարանի 13 մասերով և դեռ Խորհրդային Միությունից մնացած ԼենինիԵրկերի լիակատար ժողովածուի բազմաթիվ հատորներով: Գրադարանում կարելի է հանդիպել նաև արտասահմանյան հեղինակների գրքեր, որոնց մի մասը համարվում են գրադարանի գանձերը:

Գրադարանի անցյալը եղել է շատ «թախծոտ», իսկ ներկան աշխույժ է, և հուսով եմ, որ ապագան կլինի ևս այդպիսին:

 Եվ այս ամենը մեծ հետաքրքրություն առաջացրեց, և ես որոշեցի հարցազրույց վարել մեր դպրոցի գրադարանավարի՝ Մանուշ Հոխիկյանի հետ:

-Ընկեր Հոխիկյան, մի քանի խոսքով կպատմե՞ք գրադարանի մասին: Քանի՞ տարվա վաղեմություն ունի այն, ե՞րբ է հիմնադրվել:

-Արտյոմ ջան, դպրոցը հիմնադրման օրվանից ունեցել է իր աղքատիկ գրադարանը, որը իր բարեխիղճ գրադարանավարների շնորհիվ պահպանվել է մինչև օրս: Ներկայիս գրադարանը մոտ 7 տարվա վաղեմություն ունի: Սկզբում դպրոցի գրադարանը իր հիմնական տեղում չէր, չուներ ընթերցասրահ, և նեղվածք էր թե՛ դասագրքերի, թե՛ գեղարվեստական գրքերի, թե՛ աշխատողների և ընթերցասեր երեխաների համար: Սակայն, շնորհիվ դպրոցի նախկին տնօրեն Աշոտ Հոխիկյանի, 2010թ. դպրոցի գրադարանը տեղափոխվեց ավելի ընդարձակ տեղ և վերանորոգվեց: Այժմ ունենք ընթերցասրահ, հարուստ գրականություն, գրապահարաններ և անհրաժեշտ ամեն բան, ինչպես նաև գրադարանին վայել պայմաններ:

-Կպատմե՞ք գրադարանի ֆոնդերի մասին, քանի՞ միավոր գիրք կա: Կա՞ն մարդիկ, որոնք աջակցում են գրադարանին:

-Գրադարանը ունի մոտ 4000 օրինակ գեղարվեստական և 500 և ավելի մանկական գրքեր:

Լուսանկարը` Արտյոմ Ավետիսյանի

Դպրոցի գրադարանը համալրվել է մեր դպրոցի լավագույն շրջանավարտների՝ Լևոն Պողոսյանի, Հակոբ Հակոբյանի, Ռոբերտ Ադիբեկյանի շնորհիվ: Նրանց աջակցությամբ և ձեռնարկած միջոցներով գրադարանը լրացվել է մի շարք գրքերով, աշխատություններով ու մատյաններով:

-Որքա՞ն հաճախակի է համալրվում գրադարանը ժամանակակից հեղինակների գործերով:

-Արտյոմ ջան, ցավոք ասեմ, որ ժամանակակից հեղինակների գրքեր և նոր տպագրվող գեղարվեստական գրականություն գրադարանը չունի, բայց մեր աշակերտները սիրով օգտվում են դպրոցի ունեցած գրքերից, լինի դա հայ, թե արտասահմանյան հեղինակների ստեղծագործություններ:

-Ովքե՞ր են հանդիսանում հիմնականում ձեր ընթերցողները: Ի՞նչ գրականություն են ցանկանում ընթերցողները:

- Չնայած այսօրվա զարգացած տեխնոլոգիաների դարում, մեր աշակերտները սիրով և հաճույքով են օգտվում գրքերից: Հիմնականում ընթերցողները բարձր և կրտսեր տարիքի են, պահանջում են հայ գրողների գործեր: Կան աշակերտներ, ովքեր նախընտրում են ֆանտաստիկ և արկածային ժանրը:

Լուսանկարը` Արտյոմ Ավետիսյանի

-Իսկ գրադարանում կազմակերպվո՞ւմ են միջոցառումներ:

-Այո, գրադարանում կազմակերպվում են տարբեր միջոցառումներ, որոնք հիմնականում նվիրված են տոներին, հիշատակության օրերին, հայ գրողներին և հայոց մեծերին, ինչպես նաև նշանակալից օրերին: Աշակերտները մասնակցում են գրադարանում կազմակերպվող գրական, երաժշտական միջոցառումներին, որոնք կրում են հայրենասիրական, ուսուցողական բնույթ:

-Եվ, ի՞նչ է Ձեզ համար գրադարանը:

-Գրադարանը ինձ համար տեղեկության, ինֆորմացիայի և ամենակարևորը՝ գիտելիքի գանձարան է: Ես գրադարանը համարում եմ հենց դպրոցի սիրտը, որովհետև առանց դրա դպրոցը դատարկ է: Եվ ոչ միայն դպրոցը, այլև աղքատ է մարդ էակը, և ինչու ոչ, նաև համայնքը:

Հարցազրույց «Հորովել» երգի և պարի անսամբլի երաժշտական մասի ղեկավար, քանոնահարուհի Էլմիրա Կռոյանի հետ:

-Ինչպե՞ս է սկսվել Ձեր ուղին որպես արվեստագետ: 

-Իմ ուղին սկիզբ է առել հենց իմ ընտանիքից: Հայրս դուդուկահար է եղել, և մանկուց ես շրջապատված եմ եղել ժողովրդական երգով, պարով: Երիտասարդ տարիներին զբաղվել եմ պարով և եղել եմ բավականին մեծ հաջողությունների հասած պարուհի: Մասնակցել եմ տարբեր հանրապետական մրցույթների և առաջին ոսկե մեդալս ստացել եմ որպես մենապարուհի` 16 տարեկան հասակում: Դրան զուգահեռ ես ստացել եմ դաշնամուրային կրթություն: Բեմը դարձել էր ինձ համար մի հարազատ վայր, որը երբեք չէի ցանկանա լքել: Բայց ինչպես հայտնի է` պարարվեստը երիտասարդ արվեստ է, և գիտակցելով, որ կգա մի ժամանակ, երբ ես էլ չեմ պարի, և բացի այդ հայրս էլ կողմ չէր, ես որոշեցի ընտրել մի այնպիսի մասնագիտություն, որով դեռ երկար կմնամ բեմում: Արդյունքում ես ընտրեցի ամենագեղեցիկ ժողովրդական գործիքը` քանոնը:

-Որտե՞ղ եք սովորել, ովքե՞ր են եղել ձեր ուսուցիչները:

-Սովորել եմ երաժշտական ուսումնարանի ժողգործիքների բաժնում: Իմ ուսուցիչը եղել է հանրապետության ժողովրդական արտիստ` Անժելա Աթաբեկյանը: Ամեն շաբաթ ես գնում էի նրա մոտ դասեր վերցնելու, և հենց նրանից էլ ստացել եմ այն բոլոր մասնագիտական որակները, որոնք հիմա ունեմ: Հաջորդ վարպետս եղել է Խաչատուր Ավետիսյանը, ով սովորեցրել է ինձ ժողովրդական նվագարանների գործիքավորումը: Խաչատուր Ավետիսյանից ես ստացել եմ այնպիսի հմտություններ, որոնց ոչ բոլորն են տիրապետում: Նման ուսուցիչներ ունենալը ես մեծ հաջողություն եմ համարում:

-Ո՞րն եք համարում Ձեր ամենամեծ ձեռքբերումը որպես արվեստագետ և որպես կին:

-Ե’վ որպես կին, և’ որպես արվեստագետ ինձ համար ամենամեծ ձեռքբերումը իմ ընտանիքն է: Մեծ երջանկություն է տեսնել քո երեխաների հաջողությունները որպես արվեստագետներ: Ես երջանիկ եմ, որ իմ երեխաները սիրեցին արվեստը այնպես, ինչպես սիրում եմ ես, ինչպես սիրել են ծնողներս: Երեխաներիցս մեկը գերազանց ավարտել է երաժշտական ուսումնարանը, այնուհետև կոնսերվատորիան, իսկ մյուսը դաշնակահարուհի է: Թոռներս նույնպես շարունակում են մեր ընտանեկան գործը: Տասնհինգամյա տղա թոռս արդեն 5 միջազգային մրցույթների դափնեկիր է:-Ո՞վ է կնոջ Ձեր իդեալը:

-Ինձ համար իդելական կնոջ մարմնացում է մայրս: Մայրս եղել է բարի, քնքուշ, բայց նաև խիստ մայր: Նա է եղել այն մարդը, ով ստիպել է վերցնել գործիքը և նվագել, աշխատել սեփական որակների վրա: Մայրս է մեր մեջ սերմանել սերը արվեստի հանդեպ, նա է դաստիարակել մեզ, և նրանից ենք ժառանգել շատ մարդկային որակներ, որոնք պետք է ունենա յուրաքանչյուր կին և մայր: Նա եղել է այն մեկը, ում կարելի էր ընդօրինակել և ումից կարելի էր սովորել:

-Դուք նաև մեծ նվագախումբ եք ղեկավարում: Հե՞շտ է համատեղելը ընտանիքն ու աշխատանքը:

-Չեմ կարող ասել, որ հեշտ է: Բայց, ի երջանկություն ինձ, ամուսինս ըմբռնումով է մոտեցել այդ հարցին և միշտ փորձել է աջակցել և քաջալերել ինձ: Մենք արդեն 45 տարի է ամուսնացած ենք, և նա երբեք չի խանգարել իմ աշխատանքին ու միշտ կանգնած է եղել իմ կողքին, և ես շնորհակալ եմ նրան այն ամենի համար, ինչ նա արել է:

-Ի՞նչ կցանկանաք մաղթել կանանց:

-Բոլոր կանանց կցանկանայի մաղթել երջանկություն: Յուրաքանչյուր կին երջանիկ կլինի, եթե երջանիկ լինեն իր երեխաները: Ես ցավ եմ ապրում, երբ տեսնում եմ կանանց, ովքեր ստիպված կատարում են ծանր աշխատանք, որպեսզի կարողանան տալ իրենց զավակներին այն ամենը, ինչ անհրաժեշտ է: Թող ոչ մի կին չունենա այն զգացումը, որ ինքը իր երեխային ինչ-որ բան չի կարողացել տալ: Կարևորը սերն է: Եվ հենց սեր էլ կմաղթեմ բոլոր կանանց: Սիրե’ք և եղեք սիրված: