syuzanna kharatyan

Լոռվա բարբառը

Դասընթացների մասնակցելը դարձել է կյանքիս ուղեկից: Գրեթե ամեն ամիս մի տեղ գնում եմ ու ձեռք եմ բերում գիտելիքներ տարբեր ասպարեզներից ու թեմաներից։ Բայց առավել շատ եմ սիրում, երբ դասընթացը մի քանի օրով է՝ տնից հեռու, տարբեր մարզերի ու համայնքների երիտասարդներով։ Գնում ես դասընթացի, ոչ մեկին չես ճանաչում, համենայն դեպս առաջին մեկ ժամը, իսկ հետո կյանքդ բաժանվում է երկու փուլի՝ մինչև դասընթացը և դասընթացից հետո։ Իրականում, հա, շատ գիտելիքներ ենք ստանում, բայց այսօր չեմ խոսելու գիտելիքի մասին։

Շիրակ-Լոռի. ինչ հետաքրքիր է, չէ՞, տարբեր սովորույթների, տարբեր բարբառների ու հետաքրքրությունների մարդիկ են հավաքվել, սկզբի մեկ ժամի մասին մոռանանք՝ արդեն հարազատ մարդիկ, որոնց յուրաքանչյուրի հետ կապը յուրովի է։ Պատմածս օրվանից արդեն 4 ամիս է անցել (անգամ դրա մասին էլի եմ գրել):  Ընկերներիցս մեկը՝ Էմման,  ով Շիրակից է, ցանկություն է հայտնել սովորել Լոռվա բարբառը՝ սովորում է, և գիտեք, չէ՞, վատ չի ստացվում, իսկ ես փորձում եմ սովորել նրանց բարբառը (ճիշտ է,  ընդամենը սովորել եմ ՝ ինչղ եք, հըբը, քիչմ ու այսպիսի մի քանի բառ ևս, բայց չի ստացվում)… Էն հետաքրքիր պահը, որ դասից հոգնած գալիս եմ տուն, միացնում եմ հեռախոսս. ընկերուհիս է գրել, Գյումրու ընկերուհիս՝ Լոռվա բարբառով, այնքան հաճելի է ու հետաքրքիր։

Էմմ ջա՜ն, խոստովանում եմ. սկզբից շատ էի ծիծաղում նամակներիդ վրա, ծիծաղս ոչ մի կերպ չէի կարողանում զսպել, քանի որ դու ոչ թե բառերն էիր խառնում, այլ «խառներն էիր բառնում»: Այ, էդ վիճակն էր, բայց հիմա արդեն ստացվում է շնորհիվ ընկեր Շախկյանի (ինքն էլ մեր Լոռվա մասնակիցներից է,  ով Էմմային սովորեցնում է Լոռվա բարբառը, հետևաբար, նրան ընկեր Շախկյան ենք ասում՝ կատակով):

Մի խոսքով, սովորեք Լոռվա բարբառը, հա՜մ հետաքրքիր է, հա՜մ էլ սովորեք, էլի:  Դա էլ կիմանաք, չեք փոշմանի, սովորե՜ք Հայաստանի բոլոր բարբառները. Դրանք այնքան գեղեցիկ ու յուրօրինակ են:

MYcorner, տոնավաճառ ու Հրազդան

Լուսանկարը՝ Միլանա Գեւորգյանի

Լուսանկարը՝ Միլանա Գեւորգյանի

Վերնագիրը կարդալով՝ հրազդանցիները հաստատ զարմացան: Հըմ, դե տոնավաճառ ու Հրազդան բառերը մի փոքր անհամատեղելի են: Մենք՝ հրազդանցիներս, տոնավաճառ, վերջին անգամ չենք էլ հիշում՝ երբ է եղել, իսկ չենք հիշում, որովհետև չի էլ եղել:

Անցնեմ օրվա, այսինքն՝ դեկտեմբեր ամսվա մեգանորությանը: Մեկ՝ մեծ ու տաքուկ անկյունում՝ MYcornerում են հավաքվել Հայաստանի Հանրապետության տարբեր ընկերություններ, որովհետև ամանորյա տոնավաճառ է:

Ամանորյա տոնավաճառին միացել են Etre, Ծիրանէ, Lusine Harutyunyan , Նուռիկ և Apricote Armenian ընկերությունները։

Լուսանկարը՝ Միլանա Գեւորգյանի

Լուսանկարը՝ Միլանա Գեւորգյանի

Քանի որ մենք՝ հրազդանցիներս, ամեն օր չենք լինում Երևանում, Երևանն էլ սիրում է մեզ, որոշել է Լևոնի ու MYcorner-ի միջոցով նվերներ ուղարկել: Է՛լ տեսակ-տեսակ զարդեր, է՛լ կտավներ, է՛լ ձեռագործ աշխատանքներ ու խաղալիքներ ու այսպես շարունակ։ Մնացածը չեմ ասի, որովհետև անձամբ պիտի տեսնեք:

Ինչո՞ւ եմ այսքան ուրախ: Ուրախ եմ, որովհետև այն, ինչը չէի գտնում մեր քաղաքի խանութներում, գտա տոնավաճառի ժամանակ: Ուրախ եմ ու այն էլ շատ, որովհետև տոնավաճառը, կարծես բոլոր հրազդանցիներին համախմբել է, ու բոլորը շրջում են տաղավարների կողքով, գտել են ընդհանուր որևէ թեմա՝ քննարկում են խնդիրներ, լուծումներ են փնտրում, որոշում են՝ ինչ ու ինչպես անել: Հրազդանցիները խոսում են: Այսպիսի երևույթ, տոնական տրամադրություն քիչ է լինում Հրազդանում, որովհետև փողոցում բոլորը շտապում են աշխատանքի, դասի, պարապմունքի, ու ոչ ոք չի խոսում:

Բառերի կարոտ են քաղաքիս շենքերը:

Այս մի քանի օրվա ընթացքում երջանիկ աչքերս հասցրել են հազարավոր ընտիր ու զարմացած հայացքներ ֆիքսել: Հրազդանցիները սիրում են իրենց քաղաքը, ու ինչքան էլ ես կամ Վարդուշ տատը բողոքում ենք քաղաքի անգույն լինելուց ու բողոքում ենք նաև մեր բողոքելուց ու հոգնում ենք, որ բողոքում ենք նաև բողոքելուց, միևնույնն է, շատ ենք սիրում մեր անկյունը: Հրազդանցիներին լուսավորություն է պետք, կյանքից չկտրված լինել է պետք: Հրազդանին, անշուշտ, Երևանից մի քանի գրախանութ է պետք, մի քանի սրճարան, մի քանի վերանորոգված մանկապարտեզ ու Լևոններ են պետք: Քչություն է անում կյանքը:

Լուսանկարը՝ Միլանա Գեւորգյանի

Լուսանկարը՝ Միլանա Գեւորգյանի

Քանի որ Ամանոր է, ու ես էլ գրել եմ քաղաքիս մասին, մի երազանք ունեմ Հրազդանի հետ կապված։ Շատ եմ ուզում, որ 2018 թվականին ակտիվ երիտասարդների թիվը մեծանա։

Միացե’ք մեզ: Եկե՛ք գունավորենք քաղաքը: Մենք ներկա սերունդն ենք, ու չեմ էլ ուզում մտածել, որ ապագա սերունդը անգույն երկրում ու քաղաքում պիտի ապրի: Մեզանից հետո թեկուզ ջրհեղե՞ղ: Չէ՛: Մեզանից հետո պիտի լուսավորություն լինի:

iza Astsatryan

Իմ 2017-ը

Ինձ համար 2017 թ.-ը հիշարժան և նշանակալից դարձավ նրանով, որ մասնակցեցի մի շարք փառատոների, որոշներին էլ՝ որպես կամավոր: Բացի դրանից՝ մասնակցեցի տարբեր դասընթացների, նիստերի, որոնց շնորհիվ կարող եմ ավելի ու ավելի լավ հասկանալ ցանկացած իրավիճակ, դրանից զատ՝ նաև կողմնորոշվել տվյալ իրավիճակում:

Ամփոփելով 2017 թ.-ը՝ ինքս ինձ և բոլորին ցանկանում եմ 2017-ի պես ձեռքբերումներով լի տարի, եթե ոչ ավելին: Այո, 2017-ից ինչ ակնկալում էի, այն էլ իրականություն դարձրի: Այնպես որ, մի մտածեք, թե ոչինչ չեք կարող անել, հիշեք՝ Մահաթմա Գանդին ասել է. «Ունեցիր նպատակ, միջոցներ կգտնվեն»: Թող այս տարին տարբերվի մնացած տարիներից:

Mane Minasyan

Իմ 2017-ը

2017-ը նոր կյանքի սկիզբ էր, կամ էլ, այսպես ասած, հրաժեշտ մանկապատանեկան ու անհոգ կյանքին:

Իմ 2017-ը սկսվեց տևական բաժանումով՝ եղբայրս բանակ գնաց: Դրան հաջորդեց կյանքում առաջին այցս Ղարաբաղ, որին շատ էի սպասել: Ինձ համար այնտեղ ամեն բան հետաքրքիր էր ու հարազատ: Այնտեղ ակամա ուժ ստացա, որովհետև Արցախում չես կարող ուժեղ չլինել:

Մյուս ամիսներին պարապում էի ընդունելության քննությունների համար: Դիմորդ էի, շրջանավարտ: Վերջին զանգի փորձեր, վերջին դաս, ավարտական երդում ու վերջին անգամ դպրոցի դահլիճում կանգնած՝ թաց աչքեր: Հունիսի 30-ին գնացի վերջին քննությանս և ընդունվեցի ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ:

Համալսարան, նոր կյանք ու նոր ընկերներ: Այս կյանքի ընթացքին շատ արագ հարմարվեցի ու 12 տարվա վաստակավոր աշակերտից դարձա նորաթուխ ուսանող: Տես, աչքս թարթեցի, ու արդեն ավարտվում է առաջին կիսամյակը:

Դե ինչ, սիրելի 2017, գնա, միևնույնն է՝ միշտ էլ մնալու ես որպես նոր կյանքի սկզբի տարեթիվ:

anahit badalyan (kapan)

Մի բան այն չէ

Բարև՜: Իսկ դու արդեն զարդարե՞լ ես տոնածառը, գնե՞լ ես նվերներ ընտանիքիդ անդամների համար, գրե՞լ ես հերթական նամակդ Ձմեռ պապիկին: Ես՝ չէ: Ու վախենամ՝ էդպես էլ չանեմ ոչինչ: Գիտե՞ս՝ ինձ մոտ էլի են պահեր եղել, երբ տրամադրություն չեմ ունեցել, ինչ-որ բան չեմ ցանկացել կամ պատրաստ չեմ եղել տոնին: Բայց քաղաքի գունավոր լույսերը տեսնելուց ու խանութների բակերում վաճառվող եղևնիների մոտով անցնելուց հետո՝ ամեն ինչ անցնում էր: Իսկ հիմա՞: Հիմա էդպես չի: Համարյա ամեն օր անցնում եմ փայլերով զարդարված խանութների մոտով, տեսնում եմ Կապանի մեծ տոնածառը, վառվող լույսերը, հակառակի պես, քաղաքն այս անգամ իրոք հրաշալի է զարդարված: Բայց ոչինչ չի բարձրացնում տրամադրությունս: Գիտե՞ք՝ ինչից եմ հասկանում դա: Ամեն տարի, երբ դեկտեմբերը կիսվում էր, մոտենում էր Ամանորը, միտքս ամբողջությամբ տարվում էր ամանորյա միջոցառումներով, երգերով, նոր հագուստ գնելով, տոնածառ զարդարելով, մոռանում էի դասերիս մասին, ուզում էի՝ հնարավորինս շուտ ավարտվի կիսամյակը, մի կողմ դնեմ գրքերն ու տետրերը ու վայելեմ տոնը:

Ես դպրոցում լավ եմ սովորել, լավ եմ սովորում, բայց չնայած դրան՝ ինձ մոտ էլ էր երբեմն հասունանում դասերը թողնելու ու տոնին տրվելու այդ մեծ ցանկությունը: Այդ ժամանակ ես զգում էի՝ ինչքան ուժեղ եմ սիրում Ամանորը: Իսկ հիմա՞: Հիմա հաշվարկում եմ մտքումս. ամսի 21-ին կգնամ Ամերիկյան անկյուն, 22-ին կգնամ մաթեմի, հետո շաբաթ-կիրակի անգլերեն կանեմ, մի լավ գեղարվեստական գիրք կա, երկուշաբթի օրվանից դա կկարդամ, ամսի 25-ին մաթեմի շտեմարանից կսկսեմ պրոգրեսիաները, երևի հունվարի 7-8-ին արդեն ավարտած կլինեմ թեման ու կանցնեմ ֆունկցիաներին:

Նկատո՞ւմ եք, էնքան տարօրինակ սառնությամբ եմ մտածում գալիք օրերի մասին, ասես մի հերթական ամիս եմ գլորում: Մարտից սպասում եմ Ամանորին, որ նախորդ Ամանորին պահածս չիրականացած երազանքը նորից պահեմ ու այս անգամ ավելի հավատամ: Բայց ի՞նչ Ամանոր, ի՞նչ բան… Անցյալ տարի էս ժամանակվա իմ մտքերն էին. «Ամսի 23-ին կավարտենք դասերը, նույն օրը դպրոցական միջոցառումը կլինի, էլի երևի կերգեմ Mariah Carey-ի All I Want For Christmas-ը (դե, ամեն տարի էդ եմ երգում, շատ եմ սիրում էդ երգը), 25-ին դասարանով կհավաքվենք, մի լավ կուրախանանք, էդ ընթացքում համ էլ տոնածառը կզարդարենք ու… հավես կլինի»:

Ախր, ես հիմա էլ կարող եմ էսպիսի պլաններ ունենալ, առաջին հայացքից խանգարող ոչինչ չկա: Բայց ներսումս էդ բոցկլտացող լույսը չկա: Չգիտեմ, քաղաքի լույսերը մեջս ոչինչ չեն փոխում, մաթեմի գրքերը «չեն խնդրում», որ իրենց մի կողմ դնեմ ու գնամ տոնածառ զարդարելու: Ահավոր անհավես եմ: Տեսնես՝ ինչի՞ց է:

Ինչո՞ւ Նոր տարին մեջս զգացնել չի տալիս: Ասում եմ՝ կարո՞ղ է մեծացել եմ…

Ձմեռային հոգսեր

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Հարցում Եղվարդի թիվ 1 ավագ դպրոցում ձմեռվա լավ ու վատ կողմերի, բոլոր հետևանքների ու լուծումների մասին:

-Սիրու՞մ եք ձմեռը: Ինչո՞ւ:

-Ձմեռը չեմ սիրում, որովհետև մենք լավ պայմաններում չենք ապրում, բարեկեցիկ վիճակում չենք, բայց ձմռան հետ կապված տոները շատ սիրում եմ՝ Ամանորը, Զատիկը: Հատկապես՝ Փոքր Զատիկը շատ սիրում եմ, ու սիրում եմ, որ էդ օրը շատ ճոխ սեղան դրված չլինի: Ինձ արարողակարգն է դուր գալիս (Մարիամ Արշակյան, մանկավարժ):

-Ձմեռը սիրում եմ, որովհետև այն իր հետ բերում է մաքրություն, պարզություն, ինձ համար նաև ինչ-որ տեղ արդարություն: Սպիտակ գույնը ինձ համար արդարության նշան է, անմեղության, ազնվության: Տեսեք, շատերն ասում են, որ չեն սիրում ձմեռը, ցուրտ է, բայց չէ՞ որ դա էլ տարվա սովորական եղանակ է: Դա բնության եղանակների հերթափոխություն է: (Կարինե Ստեփանյան, մանկավարժ):

-Ձմեռը սիրում եմ շատ, յուրովի եմ սիրում, տարվա եղանակների մեջ հատուկ տեղ եմ տալիս ձմռանը (Մարգարիտ Կարապետյան, 15տ., աշակերտ):

- Ձմեռը ամենահետաքրքիր եղանակն է: Ձմռան հիմնական երևույթը ձյուն գալն է, որը ես շատ եմ սիրում: Գեղեցիկ տեսարան է, հաճելի (Արթուր Ասատրյան, 17տ., աշակերտ):

-Ձմեռը սիրում եմ Նոր տարվա համար, բայց դժվարությունների համար՝ ոչ (Էդգար Դանիելյան, 16տ., աշակերտ):

-Սիրում եմ, երբ ձյուն է գալիս, պարզ է երկինքը: Սիրում եմ էդ պահերը (Մարգարիտա Հովհաննիսյան, մանկավարժ):

-Բոլոր տարվա եղանակներն էլ սիրում եմ՝ իրենց երևույթներով, բնականաբար: Որ ասեմ շատ եմ սիրում ձմեռը՝ չէ, որովհետև ֆինանսական վիճակն է տուժում միշտ ձմռանը (Մարինե Նալբանդյան, մանկավարժ):

-Ինչպես տարվա բոլոր եղանակները՝ ձմեռն էլ իր գեղեցկությունն ունի: Եվ, իհարկե, եթե երազող մարդ եք՝ նայել ձյան փաթիլներին ու չհիանալ նրանց գեղեցկությամբ՝ անհնար է, ինձ թվում է: Հայաստանյան պայմաններում՝ հոգսերի հետ կապված, մի քիչ դժվար է ձմեռը սիրելը, բայց որպես տարվա եղանակ, իհարկե, շատ գեղեցիկ եղանակ է (Անահիտ Վարդանյան, մանկավարժ):

-Շատ էի սիրում երիտասարդ ժամանակ, բայց հիմա որ վառելիք չունեմ՝ չեմ սիրում: Եղա՞վ (Վարդան Մեջլումյան, մանկավարժ):

-Ես սիրում եմ տարվա բոլոր եղանակները, բայց ձմեռը՝ երևի թե ավելի շատ, որովհետև ձմռանն են իմ ծննդյան օրը և Ամանորը: Ամանորը ես շատ-շատ եմ սիրում: Ու բացի այդ՝ ձմեռը երևի թե ձյան համար եմ շատ սիրում (Հեղինե Վասիլյան, աշակերտ):

-Ոչ, չեմ սիրում ձմեռը, որովհետև շատ ցուրտ է: Իմ նախընտրած եղանակները՝ աշուն և գարուն (Անժելա Աղայան, մանկավարժ):

-Ձմեռը սիրում եմ մաքրության, ճերմակության համար: Մանկուց սիրել եմ Նոր տարին: Նոր տարին ինձ համար մի ուրիշ տոն է եղել, յուրահատուկ, անհամբեր սպասել եմ: Հիմա էլ, կարելի է ասել՝ էլի սպասում եմ, որովհետև էդ Նոր տարին մանուկ օրերի հուշեր է արթնացնում: Դրա համար գերադասում եմ էդ ճերմակության մեջ նշել Նոր տարին: Ձյուն լինի, անպայման ձյուն լինի (Սոֆյա Սիմոնյան, մանկավարժ):

- Ձմեռը սիրում եմ, որովհետև ոնց որ էլի երեխա դառնամ: Ոնց որ առաջին ձյուն տեսնելիս հինգ տարի առաջ ուրախանում էի, թռվռում, նույն ձևով էլ հիմա եմ ուրախանում: Ու միշտ հրաշքի էի սպասում, հատկապես՝ Նոր տարվա գիշերը: Բայց ինչքան մեծանում ես, էդքան էդ զգացողությունը Նոր տարվա, հրաշքի զգացողությունը քիչ-քիչ պակասում, մարում է (Ալիսա Քոչարյան, 16տ., աշակերտ):

-Սիրում եմ ձմեռը, որովհետև աշնան չոր ծառերից հետո գալիս է սպիտակ ձյունը, ու ինչ-որ նոր կյանքի շունչ է տալիս, թարմություն (Լաուրա Թումասյան, մանկավարժ):

-Ինչպե՞ս եք ջեռուցում տունը: Գո՞հ եք

-Փայտով, փայտի վառարան: Ուղղակի՝ ջեռուցման համակարգ է (Մարիամ Արշակյան, մանկավարժ):

-Տունը ջեռուցում ենք սովորական մարտկոցներով: Որպես վառելիք օգտագործում ենք բնական գազը (Կարինե Ստեփանյան,  մանկավարժ):

-Ջեռուցման համակարգով, բայց ցախի փեչը ավելի լավ ա (Էդգար Դանիելյան, 16տ., աշակերտ):

-Ջեռուցման համակարգով՝ գազով: 45-50 աստիճանի սահմաններում (Հեղինե Վասիլյան, 15տ., աշակերտ):

-Վառարանով, բայց ինձ հաճելի է, որովհետև ոչ ես եմ վառում, ոչ էլ… (Էլեն Խաչատրյան, 15տ., աշակերտ):

-Փայտի վառարանով: Փայտի ջերմությունը, անկեղծ ասած, բոլորովին ուրիշ է, և այս ցրտաշունչ ձմռանը շատ տեղին է: Ամբողջ առաջին հարկը ջեռուցում է: Ցախի ուժը, այ դա է (Անժելա Աղայան, մանկավարժ):

-Բնական գազով: Մեր դպրոցում շատ տաք է: Հիմա, եթե անկեղծ ասեմ՝ ոչ մեկիս տանը երևի դպրոցի նման ջերմ, տաք, էսքան բարձր ջերմաստիճան՝ 23, 24, 25 աստիճան չի լինում: Մեր տներում հազիվ մի 20 աստիճանի հասցնենք (Հասմիկ Այվազյան, մանկավարժ):

-Գազի վառարանով: Գոհ եմ, բայց որ ներքևում հարևան ունեինք, իրենք էլ էին գազ վառում, մեր հատակն էլ էր տաքանում: Հիմա Ռուսաստան են գնացել, ոտքերս սառում են (Ալիսա Քոչարյան, 16տ., աշակերտ):

-Ջեռուցման համակարգով: Դժգոհ եմ, որովհետև բյուջեն ճեղքվածք է տալիս (Հայարփի Սահակյան, մանկավարժ):

-Գազով: Դե, իրականում ձմեռը Հայաստանում շատ դժվար է, ծախսատար է: Ուղղակի դժգոհել մի բանից, որ արդեն կա, չեմ սիրում: Գոհ եմ էնքանով, որ բոլոր սենյակներն են տաքանում, բայց աշխատավարձը չի հերիքում: Ձմռանը մոբիլիզացվում ենք մի հատվածում, ամբողջ տարածքը չենք օգտագործում (Լաուրա Թումասյան, մանկավարժ):

-Կա՞ն տարվա այս շրջանը չսիրելու պատճառներ:

-Հայաստանում հոգսն է շատ: Տաքացնելու խնդիրը: Ինձ թվում է, եթե մեծահասակները չեն սիրում ձմեռը, միայն դրա համար չեն սիրում (Անահիտ Վարդանյան, մանկավարժ):

-Ավելի շատ երևի մասնագիտական, կենսաբանության մասնագետ եմ: Ձմռանը բույսերի մի մասը մահանում է, քուն է մտնում: Ճիշտ է՝ բազմամյա բույսերի արմատային համակարգը մնում է, բայց, այնուամենայնիվ, էդ կենդանությունը չկա: Բնությունը կարծես, չեմ ուզում էդ «մահացած» բառն ասել, բնությունը չի մահանում, բայց ժամանակավոր քուն է մտնում: Այ, երբ գարունը գալիս է, ձյունը հալվում է, էլի արևը ժպտում է, ջերմացնում ամեն ինչ, ու մեղուների բզզոցն եմ լսում, թռչունների ծլվլոցը, դա կյանք է արդեն: Բնությունը վերակենդանանում է, արթնանում է, դա եմ սիրում (Հասմիկ Այվազյան, մանկավարժ):

-Տրանսպորտային կամ ճանապարհային խնդիրներ կա՞ն:

-Տրանսպորտը՝ չէ: Իմը մի գծի վրա է, էդ գիծը բռնած՝ գալիս եմ դպրոց, էդ գծով էթըմ եմ տուն: Շատ-շատ մանկապարտեզ եմ էթըմ, էրեխուն վերցնըմ եմ, ըտեղ էլ, դե շատ ծանոթներ կան, անմիջապես ասըմ են, նստըմ ենք, ավտոյով էթըմ ենք տուն: Կամ քայլըմ ենք: Քայլել սիրըմ եմ ես: Նախընտրըմ եմ քայլել(Մարիամ Արշակյան, մանկավարժ):

- Ունենք մեքենա, բայց ես ինքս սիրում եմ քայլել՝ նույնիսկ ձմռանը, մաքուր օդ շնչել: Սիրում եմ դրսում լինել: Դա առողջ ապրելակերպի մի մասն է կազմում ՝ քայլել և թարմ օդ շնչել (Կարինե Ստեփանյան, մանկավարժ):

-Չէ, չունեմ: Տունը մոտ է, գնալ-գալու խնդիր չունեմ: Ոտքով եմ տեղաշարժվում, էդ խնդիրը չկա (Սոֆյա Սիմոնյան, մանկավարժ):

-Միակ խնդիրը էն է, որ շատ երկար ենք սպասում տրանսպորտին: Ուշ-ուշ է գալիս: Սպասելուց սառում եմ մեկ-մեկ: Հիմա որ ցուրտ է, ամեն օր գազելով եմ գալիս դասի (Ալիսա Քոչարյան, 16տ., աշակերտ):

Հարցումն անցկացրին Թինա Մաքոյանը և Էլիզաբեթ Հարությունյանը

Գիրքը մի սերնդի կտակն է մյուս սերունդներին

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

-Գրադարանները մարդկային հոգու գրեթե բոլոր հարստությունների գանձարանն են: Գրքերի հավաքածուն նույն համալսարանն է, այն գաղափարների սեղան է, որի շուրջ հավաքվում են բոլորը: Մարդիկ դադարում են մտածել, երբ դադարում են ընթերցել:

Այս խոսքերը ես լսեցի Եղեգնաձորի Մշակույթի տան գրապահոցի աշխատակցուհի Սուսաննա Հարությունյանի շուրթերից այն ժամանակ, երբ փնտրում էի ինձ անհրաժեշտ գիրքը:

-Տիկի՛ն Սուսաննա, պատմեք Ձեր անցած ճանապարհի մասին, ինպե՞ս սկսվեց Ձեր աշխատանքը գրապահոցում: Մինչ գրապահոցում աշխատելը որտե՞ղ եք աշխատել

-Ես, մինչև գրապահոցում աշխատելը, աշխատել եմ Աղնջաձորի դպրոցում որպես դասվար: Հինգ տարի այնտեղ աշխատելուց հետո տեղափոխվեցի Եղեգնաձոր և 1977 թվականին ընդունվեցի գրադարան՝ որպես շրջիկ բաժնի վարիչ: Սկզբում ունեինք ավտոգրադարան, որի միջոցով գործարաններ գիրք էինք տանում, հանդիպում էինք աշխատողների հետ, նրանց տալիս էինք իրենց պատվիրած գրքերը: Հետո փակվեց այդ բաժինը, 1981 թվականին բացվեց գրապահոցը, և ես տեղափոխվեցի գրապահոց: Ունեցանք նաև այլ աշխատակիցներ, որոնց հետ աշխատել եմ և շարունակում եմ աշխատել:
Մեր բաժնի դերը կայանում է նրանում, որ եթե սպասարկման բաժնում անհրաժեշտ գիրքը չկա, ընթերցողին ուղարկում են գրապահոց: Գրապահոցն ունի միջգրադարանային աբոնեմենտ, այսինքն՝ հնարավորություն ունենք ընթերցողներին անհրաժեշտ գրքերը պատվիրելու:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

-Ինչպիսի՞ հատկություններով պիտի օժտված լինի գրադարանավարը

-Առաջին հերթին պետք է շատ գրքեր ընթերցած լինի, սիրի ընթերցանությունը, հետո պետք է կարողանա նաև լավ վերաբերվել ընթերցողներին, կարողանա ուղղություն ցույց տալ նրանց: Մենք ունենք ընթերցողներ, որոնք գալիս և միայն թեման են ասում գրքի, որը ցանկանում են կարդալ, պետք է հստակ իմանաս, թե ընթերցողին անհրաժեշտ թեմայով ինչ գրքեր կան, որ կարողանաս ճիշտ խորհուրդ տալ:

-Պակասե՞լ է ընթերցողների քանակը՝ համեմատած սովետական տարիների հետ

-Մի պահ շատ պակասեց, մենք շատ քիչ ընթերցողներ ունեցանք, իսկ հետո, երբ դպրոցներում երեխաներին պարտադրեցին կարդալ գրականություն, նրանք սկսեցին հաճախել գրադարան: Հիմա արդեն գոհ ենք, բավականին ավելացել են ընթերցողները:

-Իսկ կա՞ն գրքեր, որոնց պակասը շատ եք զգում

-Այո, իհարկե, կան գրքեր, որոնց պակասը գրադարանում շատ է զգացվում, բայց մենք եռամսյակը մեկ պահանջարկ ունեցող գրքերի ցանկ ենք կազմում: Կան հատուկ տեղեր, որտեղ մենք այդ ցանկը ներկայացնում ենք, և գրքերը բերում են:

-Ի՞նչ ժանրի գրականություն է նախընտրում երիտասարդությունը

-Դպրոցական երեխաներին հիմնականում ծրագրային գրականությունն է անհրաժեշտ լինում, ուսանողներն իրենց մասնագիտական գրքերն են ուզում, իսկ մյուս ընթերցողներից յուրաքանչյուրը նախընտրում է իր սիրած թեման: Վերջին շրջանում շատ գրքեր են լույս տեսել, որոնք երիտասարդներին հետաքրքրում են, պահանջարկը կա, և մենք ունենք այդ գրքերը:
Անցած տարի մենք շատ ենք ստացել Ցեղասպանության թեմայով գրականություն: Հիմա երիտասարդները շատ են ընթերցում Մարկ Արենի «Այնտեղ, որտեղ ծաղկում են վայրի վարդեր» գիրքը:

-Ի՞նչ խնդիրներ կան գրադարանում, որ լուծումներ են պահանջում

-Մինչ վերանորոգումը շատ խնդիրներ կային, հատկապես՝ ջեռուցման, գրականության ֆոնդի համալրման: Բայց հիմա արդեն գոհ ենք: Ե՛վ համալրման հարցն է լուծվել, և՛ ջեռուցման խնդիրն է կարգավորվել:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաք երիտասարդ սերնդին

-Խորհուրդ կտամ գրքեր կարդալ, որովհետև գիրքը շատ մեծ նշանակություն ունի, համակարգիչն ու հեռախոսները չեն կարող փոխարինել գրքին:
Գրքերը զորացնում են մարդուն, նրա մեջ առաջացնում են լավագույն ձգտումները, չկա միտքն ավելի լավ թարմացնելու միջոց, քան հին դասականների ընթերցումը: Բավական է գիրքը վերցնես ձեռքդ, անմիջապես քեզ զգում ես թարմացած, թեթևացած: Ով չի ծանոթացել նախնիների ստեղծագործություններին, ուրեմն նա ապրել է՝ չճաշակելով գեղեցիկը: Առանց գրքի չենք կարող ո՛չ պայքարել, ո՛չ հաղթել: Գիրքը մի սերնդի կտակն է մյուս սերունդներին:

sona zaqaryan

Սերը և բարությունը ամենուր նույնն են

Ջերմ բարևներ օվկիանոսի այն կողմից։ Իսկ ձեզ հետաքրքի՞ր է՝ արդյոք ինչպես եմ, դասերս ինչպես են, հարմարվե՞լ եմ, թե՞ ոչ։ Դե, հետաքրքրվողների համար պատասխանեմ.

-Լավ եմ, դասերս լավ են, հարմարվել եմ, ամեն ինչ կարգին է։

Այս խոսակցությունը շատ հաճախ եմ ունենում ընկերներիս ու հարազատներիս հետ։

Շատերը ուղղակի հարցնում են.

-Լա՞վ է ԱՄՆ-ում ապրելը։

Իսկ իմ պատասխանը.

-Ուղղակի տարբեր է։

Փոխանակման ծրագրի աշակերտ լինելը ինձ հնարավորություն է տվել ուսումնասիրել տարբեր մշակույթներ և զուգահեռներ տանել ու համեմատել դրանք հայկականի հետ։

Այսօր ուզում եմ մի քիչ պատմել կրոնի ու եկեղեցու մասին։ Երբ այստեղ առաջին անգամ եկեղեցի այցելեցի, շոկի մեջ էի։ Դե, միանգամից պատկերացրի հայկական եկեղեցին և սկսկեցի համեմատություններ անել։

Երբ մենք եկեղեցի ենք ասում, առաջինը մեր մտքում պատկերացնում ենք հայկական եկեղեցին։

Այստեղ եկեղեցին կարող է ուղղակի տան նման մի կառույց լինել։ Եկեղեցիները հիմնականում այնպիսի շքեղություն չունեն, որը մենք սովոր ենք տեսնել։ Ամեն ինչ շատ պարզ է ու հասարակ։ Չկա խունկ, չկան եկեղեցական արարողություններ։ Բեմում խոսափողն է դրված, որպեսզի քահանան խոսի, դե իհարկե, քահանան նույնպես մեր պատկերացրած քահանան չէ։ Քահանան չունի որևէ հոգևորական հանդերձանք, ներկայանում է սովորական հագուստով, ինչպես մնացած բոլոր մարդիկ։

Ամեն կիրակի հյուրընկալ ընտանիքիս հետ գնում եմ եկեղեցի։ Ամեն ինչ սկսվում է երգով, բոլորը կանգնում են և սկսում երգել տարբեր երգեր։ Այս երգերը նույնպես մեր իմացած երգերը չեն, որոնք սովոր ենք պատարագներին ունկնդրել։ Այս երգերը կարող են լինել տարբեր ժանրերի։ Երգելուց հետո գալիս է քահանան, և բոլորը աղոթում են, դրանից հետո փոքր երեխաները գնում են առանձին սենյակ, որտեղ նրանց տարիքին համապատասխան կրոնական դասեր են անցկացվում։ Մնացածը մնում են հիմնական սրահում, և քահանան սկսում է օրվա քարոզը։ Այնուհետև բոլորը ճաշակում են Քրիստոսի մարմինն ու արյունը հացի և խաղողի հյութի տեսքով։ Վերջում բոլորը երգում են, և սա էլ համարվում է ավարտը։ Այս ամենը կարելի է ասել, որ տևում է ընդամենը մեկ ժամ։ Այնուհետև մարդիկ սկսում են զրուցել ծանոթների ու անծանոթների հետ և տարբեր թեմաներ քննարկել։

Թեև այսքան տարբերություններին, մի բան   նույնն է՝ գաղափարախոսությունը։ Այն ամենը, ինչը մեզ քարոզվում է հայկական եկեղեցում, քարոզվում է նաև այստեղ։ Թեև այստեղ ապաշխարության կարգ չի կատարվում, բայց մարդիկ, մտածում են, զղջում իրենց մեղքերի համար և ճաշակում Քրիստոսի մարմինն ու արյունը։ Երբ մտնում եմ եկեղեցի, միշտ տրամադրությունս բարձրանում է, որովհետև մարդիկ շատ դրական են, բարի և ժպտերես։ Իսկ մի փոքրիկ ժպիտը կարող է փոխել մարդու տրամադրությունը։

Այս ամենից մի պարզ բան կարելի է եզրակացնել։ Կապ չունի, թե ինչ տարբերություններ կան եկեղեցու շինության, արարողակարգի, աղոթքի մեջ, կարևորը հավատն է, բարությունը և միմյանց սիրելու ու հարգելու կարողությունը։

Artyom Avetisyan

Իմ 2017-ը

2017 թվականին իմ ցանկությունների ու երազանքների մի մասը կատարվեց, իրականություն դարձավ, մի մասն էլ մնաց ուղղակի երազանք: Բայց ես գոհ եմ իմ 2017-ից, գրեթե ամեն ինչ դրական կերպով անցավ, ճիշտ է՝ եղան չնչին դժվարություններ, բարդություններ, ինչ-որ բան նաև չկատարվեց, սակայն դրանք արդեն մնացել են անցյալում, և 2017-ն արդեն փակել է այդ էջը: Մնաց մի քանի օր, և 2017 թվականը կանցնի պատմության գիրկը և այլևս երբեք չի կրկնվի, չեն էլ կրկնվի նրանում եղած բոլոր պատմությունները, իսկ 2018-ը մեզ համար կլինի ավելի կատարելագործված տարբերակ, ուղղակի պետք է վերցնել ամուր զամբյուղ և օգտվել այդ բարիքներից, հավաքել դրանք ու քիչ-քիչ օգտագործել հարկ եղած ժամանակ:

2018 թվականը թող կատարի ողջ հայության ամենամեծ բաղձանքը՝ խաղաղություն լինի, չլսվեն ոչ մի արտառոց ու տխուր լուրեր:

Ասում են, որ եթե ինչ-որ բանի մասին շատ ես մտածում, խոսում, ապա այն իրականություն է դառնում, և այսպիսով ուզում եմ հանրայնացնել իմ մեծագույն երազանքը՝ դառնալ լավ ուսանող և կարողանալ իմ մասնագիտության շնորհիվ կերտել իմ ապագան:

astghik hunanyan

Վարք Նարեկի

Ոչ ամանորյա շնչով բարևներ, ո՞նց եք, երկար ժամանակ է՝ չէի գրում։ Դե, ոչ թե սովորականի պես հավես չունեի, այլ գործերն էին խեղդում։ Հաստատ մտածում եք, որ եկել եմ էլի մի բանից բողոքեմ ու էլի ուղիղ մի ամիս կորչեմ։ Չկռահեցիք, էս անգամ պիտի գովեմ մեկին։ Իսկ այ, ո՞ր մեկին, կիմանաք մի քիչ ուշ։

Դեկտեմբերն էն ամիսն է, երբ մի խղճուկ հայացք ես նետում տարվա սկզբին, որ տեսնես՝ էդ տարում ի՞նչ արեցիր, ի՞նչ թողեցիր ու ինչքա՞ն փոխվեցիր։ Առաջին երկու հարցի մասին ավանդույթը չխախտելով՝ ուղիղ մի ամսից կխոսեմ (կատակեցի, 30 օրից ուշ կլինի արդեն, ես 29 օր հետո կխոսեմ), իսկ այ, երրորդ հարցն էն հարցն է, ինչի համար նորից գրում եմ։ Դե, մարդկանց փոխվելուն շատ բան կարող է նպաստել՝ եղանակը, հանգամանքները, կեղտոտված հագուստը, բայց մեծ հաշվով՝ մարդիկ են փոխում մարդկանց։

Այս տարի ինձ էլ մի մարդ փոխեց, ու պատկերացրեք՝ դեպի աջ (դե, դրական, էլի)։ Էն որ ասում են՝ դրական ու բացասական լիցքերն իրար ձգում են, չի ասվում, որ հետո դոմինանտը իր նման է դարձնում ռեցեսիվին, բայց ես ասում եմ, որովհետև նման մի բան էլ ինձ հետ է եղել։ Մի 1500 տարի առաջ էլ Կորյուն անունով մի աշակերտ ինձ նման նստեց, նստեց ու հասկացավ, որ պիտի իր ուսուցչի՝ Մաշտոցի կենսագրությունը գրի, ու հետո էդ ձանձրալի ստեղծագործությունը կոչի վարք (թե բա՝ սրբերի կենսագրություն)։ Ես ոչ մի սրբի մասին չեմ գրելու, իմ «սենսեյ»-ը հասարակ մահկանացու է՝ առանց սրբի պսակի, հա ու ոչ էլ իր մասին եմ գրելու, իմ նյութն այն մասին է, թե ինչպես ես փոխվեցի մեկի ազդեցության տակ։ Էդ «մեկին» դուք շատ լավ գիտեք, վերնագրից էլ երևի արդեն հասկացել եք, որ Նարեկն է, Բաբայանը, մալիշկեցին, էն 17-ցին՝ ամենասիրուն ունքերով ու ամենահավես ժպիտով։

Մի օր (էդ մի օրը 2017 թվականի փետրվարի չեմ հիշում որ օրն է) սովորականի պես մտա չաթ՝ «Մագեր», որ տեսնեմ՝ ինչ կա-չկա։ Բան չկար։ Էսօրվա պես հիշում եմ, է, սկսեցի «մեսինջերի» ֆուտբոլը խաղալ, մեկ էլ տեսնեմ՝ մեկը 170 միավորով ռեկորդ է խփել, մինչդեռ ես 5-ից ավել միավոր չէի կարողանում հավաքել: Դասական հետաքրքրասերին վայել՝ չաթում հարցրի ռեկորդակրի մասին ու իմացա, որ մի Նարեկ կա, ու որ էդ Նարեկի մասին լեգենդներ են պտտվում։ Վերջ։

Մեկ էլ մի օր էդ չաթի կորած-մոլորած Նարեկը որոշում է վերադառնալ հին ու բարի «մագեր»: Էդպես ծանոթանում ենք, սկսում շատ շփվել, մինչև անգամ դառնում ենք մոգական պատերազմում դաշնակիցներ, «մտքի բլոտ»-ի լավ ընկերներ։ Իրար հետ մոտ մի ամիս վիրտուալ շփվելուց հետո մի անգամ, ու ի դեպ՝ առաջին անգամ, ատամնաբուժարանում տեսնում ենք իրար։ Ես՝ նախկին հիպերկոմպլեքսավորված անձնավորությունս, սկսում եմ էնքան ամաչել, որ կողքին կանգնած՝ ձևացնում եմ, թե չեմ տեսել։ Ինքն էլ գաղտնի նկարում է ու հիմք դնում մեր սեզոնային գաղտնի նկարահանմանը։ Մի կլոր շրջան հենց իրար տեսնում էինք, պիտի գաղտնի նկարեինք, դա օրենքի նման մի բան էր՝ կոմպլեքսներս հաղթահարելու առաջին փուլը։ Դե, կամաց-կամաց էլ չէի ամաչում։ Հետո սկսեցի իր բառերով խոսել, հասկացա, որ կյանքի իմաստը ցանկացած իրավիճակում «օկ» կամ «հեհե» ասելն է, մտածելակերպս փոխվեց, աշխարհայացքս, սկսեցի հասարակը, պարզն ու հինը սիրել ու դրանց մեջ տեսնել կյանքի իմաստը։ Ձևամոլությունն ու պերճամոլությունն էլ արմատախիլ եղան միջիցս։ Էն «բա ամոթ չի՞» արտահայտությունն էլ թշնամացավ հետս էն դեպքում, երբ լեքսիկոնիս կարևոր արտահայտություններից մեկն էր։ Ասենք՝ հարցնում էր՝ կուզե՞ս 17-ի թղթակից դառնալ, ու ես պատասխանում էի՝ բա ամոթ չի՞։ Ամոթ եմ անում, որ էդպիսի ճղճիմ մտածելակերպ եմ ունեցել։ Երկար մտորելուց ու «չէ, ամոթ չի» մտածելակերպին հասնելուց հետո վերջապես դարձա 17.am-ի թղթակից։ Նարեկը սովորեցրեց, թե ինչպես ճիշտ ու հավես գրեմ նյութերը, որ պաթոսով գրելուս ու փիլիսոփայելուս վերջ տամ։ Չգիտեմ՝ գիտակցաբար, թե անգիտակցաբար, բայց սկզբից, որ նյութեր էի ուղարկում՝ կարդար, ասում էր՝ շատ լավ ա, երբ իրականում ահավոր վատ էին ստացվում, ու ես ոգևորվում էի ու շարունակում գրել, մինչև իսկապես սկսեցին նորմալ ստացվել։ Հիշո՞ւմ եք, մի նյութ եմ գրել 17-ի՝ ինձ փոխելու մասին, եթե մի քիչ անկեղծ լինենք՝ Նարեկն ինձ արդեն իսկ փոխել էր, դե, իսկ Նարեկին փոխել է 17-ը, ստացվեց, որ ինձ էլ է էս մոգական կայքը փոխել։ Հետո Նարեկն իր քայլերով հասկացրեց, որ կյանքի իմաստը միլիոն հատ անկապ, դեմքը փակ սելֆիների մեջ չի, ու որ բնական տեսախցիկից լավը չկա։ Նարեկից սովորեցի, թե որն է իսկական ընկերությունը, ինչն էլ ահռելի չափով անդրադարձավ իմ ու մոտ ընկերուհուս՝ Մարիամի վրա (էդ էս տարվա ամենամեծ ձեռքբերումներիցս էր)։ Նարեկը դարձավ իմ մոտիվացիան, ամբողջ մի տարի ոնց որ մրցակցության մեջ լինեի հետը։ Համ էլ լավ զրուցակից է, ինչից ուզես՝ կարող ես հետը խոսել, օրինակ՝ ունքերից, ունքերից, էլի ունքերից, ուղիղ ունքերից, հանած ունքերից, մի խոսքով՝ շատ թեմաներ կան։ Մի շրջան էլ կար, երբ գիշերները հենց օնլայն չէր լինում, պիտի պարտադիր գրեի ու օրս վերլուծեի, կիսվեի, ոնց դու արջուկիդ հետ կխոսես՝ ամենայն անկեղծությամբ ու ինչից ասես։ Դա օգնում էր սեփական սխալները վելուծել ու ուղղել դրանք։ Ու հետո էլ ո՞վ առավոտյան համբերատար կկարդար միլիոն հատ նամակ, եթե ոչ սենսեյ Շպակլին (դե, Նարեկը, էլի)։ Մի խոսքով՝ հասանք նրան, որ ես հիմա ուղղակի ատում եմ նախկին Աստղիկի նման մարդկանց։ Ապրես, եղբայր, ազգը քեզ չի մոռանա։

narek babayanՀ.Գ. Ասում եմ՝ Նար, քեզ ե՞րբ էին էսքան գովել։