Երեկ նստած էի, երևի այս ամիս առաջին անգամ փորձում էի հանրահաշվի տնային կատարել, ու ի՞նչ… Գագիկ Սուրենյանը հայտարարեց, որ Հայաստանի ողջ տարածքում ձյուն է սպասվում: Ըմ, լավ: Այդ նորությունն ինձ համար բոթ էր, որովհետև ես չեմ սիրում ձյունը: Այո, այո, ես գոյություն ունեմ:

Անխոս, ձյունը շատ գեղեցիկ է: Ես ուղղակի էսթետիկական հաճույք եմ ստանում, երբ նայում եմ արծաթե թիթեռնիկներին՝ պոկված կապույտ հեքիաթներից: Սիրում եմ նկարել այն, բայց հավատացեք, իմ կյանքի առաջին ձնագնդին եղել է անցած տարի ձմռանը, երբ դասընկերներս որոշեցին գնալ խաղալու, իսկ ես գնացի, որպեսզի «վախս» հաղթահարեմ: Դա իմ առաջին և մինչ օրս վերջին ձմեռային ամենազվարճալի խաղն էր:

Շատ եմ մտածել, թե ինչու չեմ սիրում, ուրիշների նման, երբ ձյան փաթիլները, հպվելով դեմքիս, միանգամից անէանում են: Թե ինչու չեմ սիրում քայլել ձյան միջով, ինչպես մյուսները, կամ խաղալ ձյան փաթիլների հետ և այլն: Ինձ հուշել են պատասխանը: Ինձ թվում է, որ ես ու ձյունը նման ենք իրար: Կամ ես ու ձմեռը, ես ձմեռն էլ չեմ սիրում նույնքան, ինչքան ձյան հետ խաղալը: Լսել եք, չէ՞, որ ասում են՝ եթե մարդիկ բնավորությամբ իրար նման են լինում, ապա միասին չեն կարող գոյատևել անգամ:

Ես էլ եմ ձմռան պես սառն ու գունատ: Բայց ընկերներիցս քչերը, ովքեր ինձ լավ են ճանաչում, ասում են, որ իմ մեջ ավելի շատ գույն կա, ավելի շատ եմ երջանկացնում մարդկանց, քան մյուսները: Ձմեռն էլ է, չէ՞ էդպիսին: Նա էլ առաջին հայացքից շատ հանգիստ ու գունատ է, սառն է: Բայց երբ սկսում ես շփման մեջ մտնել նրա հետ, շատ ես երջանկանում: Կթվա, թե ինձ եմ գովում: Լավ, թող թվա: Միևնույնն է՝ ես, ձյունն ու ձմեռն իրար նման ենք, դրա համար իրար տանել չենք կարողանում: Իրար հետ չենք կարողանում ապրել:

Նա ինձ համար անկոչ հյուր է, ես նրան ուրիշների պես չեմ ընդունում իմ դեմքի կամ մատների վրա: Բայց, դե ձմռանը ձյունն անխուսափելի է: Դրա համար ձմեռն էլ է ինձ համար նույն հարթակի վրա, ինչ ձյունը:

Չնայած ասում են՝ շատ մի ատիր, սիրել կա: Հնարավոր է, ես էլ ձմռան հետ ընկերանամ, ու այն դառնա իմ եղանակը:

Հուսով եմ, հիշում եք, որ իմ հոդվածներից մեկում գրել էի շների և նրանց հանդեպ իմ անսահման վախի մասին։ Ճիշտ են ասում, էլի, որ ինչքան մի բանից վախենում ես, այնքան հավանականությունը մեծ է, որ կբախվես այդ խնդրին։ Ես էլ ինձ համար ուրախ-ուրախ պատրաստվում էի ԱՄՆ գալուն, երբ իմ հյուրընկալ ընտանիքի ֆեյսբուքյան էջում տեսա շների նկարներ, ընդ որում, նրանցից մեկը ամերիկյան բուլդոգ, դե, չափսերը պատկերացնում եք։ Հիմա մի պահ պատկերացրեք իմ վիճակը։ Ես վախեցած մտածում էի, թե ինչպես եմ ապրելու այդ շների հետ նույն հարկի տակ այն դեպքում, երբ հեռվից հեռու շուն տեսնելիս վախից դողում էի։ Կարծում եմ, էլ կարիք չկա շարունակելու նկարագրել իմ վիճակը և վախերը։ Անցնենք առաջ։

Եվ այսպես, ես Ամերիկայում եմ և առաջին անգամ հանդիպեցի մեր շներին՝ Թենքին և Բեթսիին։ Խոստովանում եմ՝ վախեցած էի, բայց ոչ այնքան, որքան պատկերացնում էի՝ կլինեմ։

Հենց  առաջին օրը պարզվեց, որ նրանք այնքան էլի վախենալու չեն։ Իսկ մի օր հետո արդեն Բեթսիին գիրկս՝ ֆիլմ էի դիտում։ Ես էլ չնկատեցի թե ինչպես սկսեցի սիրել այդ շներին, ու ի զարմանս ինձ, հիմա արդեն ընդհանրապես չեմ վախենում նրանցից։ Հիմա արդեն մի տեսակ ինձ մեղավոր եմ զգում ու զարմանում ինքս ինձ վրա. ինչպես կարող էի հեռվից հեռու վախենալ այդ անվնաս շներից, որոնք ավելի շատ վախենալու պատճառ ունեն մարդկանցից, քան մարդիկ՝ իրենցից (խոսքս բոլոր շներին չի վերաբերվում, ես նույն կարծիքը չունեմ մեր գյուղի շների մասին): Իրար կողք նստում ու ֆիլմ ենք դիտում։ Դա մի ուրիշ տեսարան է, թե ինչպես է Թենքը (հսկա ամերիկյան բուլդոգը) նստում իմ գիրկը, մոռանալով, որ ինքը փոքրիկ շունիկ չէ և որ չափից դուրս մեծ և ծանր է՝ ինչ-որ մեկի գիրկը նստելու համար։

Բայց շների թեման սկսեցի ոչ միայն ձեզ պատմելու իմ հաջողության և այդ վախից ազատագրվելու մասին, այլ նաև պատմելու, թե ինչպես են ամերիկացիները վերաբերվում շներին և, առհասարակ, ընտանի կենդանիներին։

Այստեղ երևի թե չկարողանաս գտնել մի ընտանիք, որտեղ ընտանի կենդանիներ չլինեն, առնվազն մեկը պետք է լինի (հիմնականում շուն): Մենք՝ հայերս էլ ենք, իհարկե սիրում ընտանի կենդանիներին, բայց ամերիկացիների հետ համեմատվել անգամ չենք կարող այս առումով։ Նրանք շատ, չափից շատ են սիրում իրենց կենդանիներին, ընտանիքի անդամի պես։ Եթե ուզում ես ինչ որ պատմությամբ հուզել դիմացինին՝ գերադասելի է, որ պատմությունը լինի ընտանի կենդանիների մասին։ Այդ դեպքում, վստահ եղիր, հաջողությունդ ապահովված է։

Ես ոչ մի բան չունեմ ընտանի կենդանիների դեմ։ Ինքս էլ կողմ եմ, որ ընտանի կենդանի պահելիս պետք է լավ խնամք հատկացնել նրանց, բայց չեմ կարողանում ընդունել այդ չափից շատ կարևորությունը ու դերը, որ տալիս են նրանց։

Ահա մի օրինակ, որով կավարտեմ այս հոդվածս։ Նկարչության ժամին կողքս նստող աղջկան հարցրեցի, թե ինչ է ուզում անել դպրոցից հետո և ստացա հետևյալ պատասխանը․

-Ուղղակի ապրելու եմ բոլորից հեռու, իմ կենդանիների հետ։

Կարծում եմ արդեն պատկերացնում եք։

Հ․Գ․ Իհարկե նաև չեմ կարող չնշել, որ ոչ բոլորն են այսքան ծայրահեղ այս հարցում։

Ինչից է, որ երբ մի մարդու ի սկզբանե չես սիրում՝ հենց առաջին հայացքից, հետո էդպես էլ նրա մեջ միայն վատ գծերն ես տեսնում, թերությունները, ու սիրելու ոչ մի պատճառ չի մնում:

Դրա հակառակն էլ կա, երբ մարդուն առանց որևէ պատճառի, առանց ծանոթ լինելու սկսում ես հազար տարվա ծանոթի պես սիրել:
Հիմա դա ինձնի՞ց է, թե՞ մարդկանցից: Էդպես էլ չեմ հասկանում, գիտեմ միայն, որ միշտ էլ պետք են թե՛ լավ, թե՛ վատ մարդիկ, որ իրար հետ համեմատելու բան ունենաս, որ կարողանաս տարբերել՝ որն է լավը, ու որը՝ վատը:
Երբևէ փորձե՞լ եք ինչ-որ բան անելու հիմք ընդունել այն բոլոր աֆորիզմները, որ կարդում եք գրքերում, լսում եք հեռուստատեսությամբ, տեսնում եք համացանցում: Քանի որ ես դեռ պատանի եմ ու ամեն ինչ պիտի փորձեմ, դա էլ փորձեցի: Ասեմ, որ դա անելը գործնականորեն անհնար է, որովհետև նույնիսկ մի մարդու երկու մտքերը հակասում են իրար, յուրաքանչյուրը այս կամ այն միտքը արտածում է ելնելով իր փորձից, կյանքի պատմությունից ու հաղթահարած դժվարություններից: Բայց չէ՞ որ բոլոր մարդկանց կյանքերը տարբեր են, հնարավոր չէ մեկ ուրիշի կյանքի կանոնով կառավարել սեփական կյանքը, հարկավոր են նոր կանոններ, որովհետև ինչպես ամեն մարդ ունի չկրկնվող ու յուրահատուկ մատնահետք, այնպիսի էլ կյանք ունի՝ միայն իրա համար կարևոր ու միայն իր համար ստեղծված:
Գիտե՞ք՝ ինչքան դժվար է դեռահաս լինելն ու հիմնական տեսակետ ձևավորելը: Մեր ուղեղը մի սովորական հարցի շուրջ այնքան աղբով է լցվում, և մարդիկ այնքան են սիրում իրենց կարծիքները փաթաթել վզիդ, որ սեփական տեսակետը ձևավորելու համար ժամանակ չի մնում: Հետո, այս տարիքում պատահում է, որ տարված ես լինում ինչ-որ գաղափարով, երազանքով, մեկ էլ մի անզգույշ խոսք, մի չմտածված քայլ, ու ամեն ինչ փլվում է, հարկ է լինում նոր աշխարհ կառուցել՝ նախորդից լավն ու ամուրը, էդպես կատարելագործելով՝ մի օր էլ աշխարհդ անմատչելի է դառնում: Լավ է՝ գոնե բավարար ժամանակ կա ինքնակատարելագործվելու: Կյանքի մեջ ամենից շատ այդ ինքնամաքրվելու ու կատարելագործվելու հատկությունն եմ սիրում:

-Մա՛մ, էս անգամ ես մենակ եմ գնալու, պլաններս չխառնես, հա՞: Հենց մեկնումեկդ որոշի հետս գալ, միանգամից ասեմ՝ ես չեմ գնալու:

-Վերջացրու, մենակ ոչ մի դեպքում, կա՛մ ես եմ գալու հետդ, կա՛մ չես գնալու:

Այս խոսակցությունն ամեն անգամ ծագում է մեր միջև ինչ-որ տեղ գնալուց առաջ, ինչն ինձ աննկարագրելի զայրացնում է: Կարծում եմ՝ բոլորի մոտ էլ ինչ-որ տարիքում ինքնուրույն լինելու ցանկություն է առաջանում: Վերջին տարիներին ես շատ եմ ցանկանում ինչ-որ չափով ինքնուրույն լինել, շրջապատում ինքնուրույն կողմնորոշվել, ունենալ անձնական կարծիք, գործել որոշ չափով ծնողներիցս անկախ: Սակայն բոլորս էլ գիտենք, որ մեր ծնողները, հատկապես՝ մայրիկները, դժվար են համակերպվում այդ փաստի հետ՝ մոռանալով, որ այդ տարիքում իրենք էլ են ձգտել ինքնուրույնության: Նրանք կարծում են, որ դա ուղղակի մեր կողմից ավելորդ ինքնավստահություն է: Սակայն դա այդքան էլ այդպես չէ: Իմ կարծիքով՝ կյանքի այդ հատվածում ինքնուրույնությունը շատ մեծ ու որոշիչ դեր է խաղում, քանի որ հաշված տարիներ հետո դուրս ենք գալու մեծ կյանք, որն էլ պահանջելու է ինքնուրույնություն ու ինքնավստահություն:

Իսկ ինքնուրույնությունից զուրկ մարդը երբեք չի կարողանա հեշտությամբ հարմարվել օտար կյանքին, գտնել իր տեղը անծանոթ շրջապատում: Նա կսկսի թերագնահատել սեփական ուժերը, ինչն էլ պատճառ կդառնա որոշակի տարիքում ծնողներից կախվածություն ունենալուն:

Սակայն ծնողներին էլ է պետք հասկանալ: Նրանց համար մենք միշտ երեխա ենք, նրանք երբեք չեն դադարում հետևողական լինել, նրանց մոտ մեր հանդեպ հոգատարությունը, վստահ եմ, երբեք չի մարի: Համենայնդեպս, չեմ կարող ճշգրիտ բնութագրել ծնողական զգացողությունը զավակների հանդեպ, մինչև ինքս էլ ծնող չդառնամ: Այնուհանդերձ, ես ըմբռնումով եմ մոտենում ծնողներիս անհանգստությանը և ինքնուրույնության ձգտելու հետ մեկտեղ՝ աշխատում եմ զերծ մնալ ավելորդ քայլերից, փորձում եմ յուրաքանչյուր արարք կատարել մտածված և իմ պահվածքով անհանգստություն չպատճառել նրանց, խուսափել նրանց հետ ավելորդ բախումներից: