Ani asryan

Ձմեռային զորակոչը

Ահա եկավ այդ օրը, երբ նորից զինվոր ենք ճանապարհում բանակ։ Ձմեռային զորակոչն սկսվել է։ Գնդերը կլրացվեն զինվորներով, ովքեր դեռ շատ բան ունեն սովորելու։ Կյանքի նոր էջ, որը թերթում են այսօրվա նորակոչիկները։ Նորից նույն կարոտն է խեղդում կոկորդս, որը զգացել էի անցած տարի։ Անցած տարի զինվորը եղբայրս էր՝ Ակսելը, իսկ հիմա ընկերս՝ Արտակը։ Արտակը և ընկեր է, և եղբայր, եղբոր պես ուշադիր և հոգատար։ Այն կարոտը, որը հիմա զգում եմ, դեռ 2 տարի կմնա ինձ հետ։ Մինչ եղբորս բանակ գնալը, պարապմունքից տուն էր ճանապարհում նա, իսկ նրա գնալուց հետո այդ ճանապարհը անցնում էի Արտակի հետ։ Մեկ տարի անընդմեջ ես և Արտակը անցանք եկեղեցի-տուն ճանապարհով՝ «ռաբիս» երաժշտության ներքո։ Ես այդ երգերը չէի սիրում, միայն նրան չնեղացնելու համար լուռ քայլում էի։

Այսօր ձմեռը ավելի սաստիկ է թվում։ Նոր ջերմ փաթիլները գնում են ծառայության։ Գնում են հայրենիք պաշտպանելու, ընտանիքի և սիրելիների թիկունքը լինելու։ Բայց երկու տարի հետո սաստիկ ձմեռը նորից կջերմանա, և այդ փաթիլները հետ կգան։ Այսօր քաղաքի բնակիչները հավաքվել էին մի կետում։ Ամուր բուռ դարձած ճանապարհում էին իրենց զավակներին։ Արցունքոտ աչքեր, թախիծ և միաժամանակ ժպիտ։ Մայրիկների աչքերը կարոտով էին նայում նրանց, բայց նաև սպասումով։ Մայրերի ձայնը իրենց սրտերում տանում են, տանում են, որ 2 տարի քաջի հոգով ծառայեն և նույն ժպիտով վերադառնան։ Ծառայությունը կարծես կյանքի իմաստ դարձած լինի։ Յուրաքանչյուր տղայի կյանքի էջում գրված է «ծառայել հանուն խաղաղության»։ Այսօր սահմանապահների թվում ավելանում է մյուս եղբայրս։ Երկու տարի, այնքան հիշողություն և կարոտ կա այս երկու տարվա մեջ ընդգրկված։

Զինվորների համար սպասում է դարձել վերադարձը, իսկ նրանց սպասողի համար՝ կարոտը։

Բարի ծառայություն բոլորին։

lilit khlghatyan portret

Շատախոս չեմ, բայց շատախոս եմ

Գրեթե երեք ամիս է, ինչ 17.am-ի թղթակից եմ ու մի օր չներկայացա ու չպատմեցի իմ մասին: Այսօր կփորձեմ:

Ես Լիլիթն եմ Լիճքից (հպարտ եմ, որ լիճքեցի եմ),16 տարեկան եմ: Նախ ասեմ, որ ֆուտբոլ չեմ սիրում և ոչ մի ֆուտբոլային ակումբի չեմ երկրպագում: Բնավորությամբ հանգիստ մարդ եմ, փորձում եմ ինձ հեռու պահել կռիվներից և անիմաստ վեճերից: Ավելի շատ նախընտրում եմ մասնակցել բանավեճերի և պաշտպանել իմ տեսակետը:

Շատախոս չեմ, բայց որ սկսեցի խոսել, ավելի լավ կլինի չասեմ` դե շատ-շատ, կխոսեմ:

Մեկ-մեկ, երբ սկսում եմ խոսել, ընկերներս ասում են. «Դե, հերիք է փիլիսոփայես»:

Դե չէի ասի, որ փիլիսոփա եմ, բայց դե անկեղծ և ճիշտ խոսքի կողմնակից եմ: Սիրում եմ անկեղծությունը և գնահատում եմ այդ արժեքը յուրաքանչյուր մարդու մոտ: Փորձում եմ լինել գոնե մինիմալ անկեղծ, ձգտելով մաքսիմալի…

Ֆիլմեր դիտում եմ, եթե իհարկե հեռուստացույցով մի լավ ֆիլմ ցույց տան: Ռոմանտիկայի սիրահար եմ, սիրով եմ կարդում ռոմանտիկ գրքեր, արկածային գրքեր նույնպես կարդում եմ: Սիրում եմ գաղտնիքներ և անսպասելի բացահայտվող արկածներ: Դա գուցե և չհամապատասխանեց իմ հանգիստ բնավորությանը, բայց դե…

Երաժշտություն լսում եմ, այստեղ էլ հատուկ երաժշտական խումբ չունեմ, ում կառանձնացնեմ: Լսում եմ այն, ինչ հավանում եմ և համապատասխանում է տրամադրությանս:

Ռոք երաժշտություն ընդհանրապես չեմ լսում, դե երևի` չի համապատասխանում իմ խառնվածքին:

Դեռ մանկուց որոշել էի դառնալ բժիշկ, բայց եկավ մի պահ, որ միտքս փոխեցի, ու այժմ կարծում եմ, որ կընտրեմ հենց լրագրողի մասնագիտությունը: Չեմ թաքցնի, որ դրան նպաստել է «Մանանա» թիմը:

Դե, առաջ Աստված… Ամեն դեպքում անում եմ ամեն ինչ՝ երազանքիս հասնելու համար:

Վայ, մոռացա ասել, մի բան կա` երկրպագում եմ, դա շոկոլադն է: Քաղցրավենիք շատ եմ սիրում: Դե, ինչ անեմ, ես էլ այդպիսին եմ: Տանել չեմ կարողանում թթու ճաշերը, որովհետև դրանք քաղցր չեն:

Դե, քաղցր բարևներ ձեզ, մի մասն էլ հետո կպատմեմ:

gayane harutyunyan

Ձմեռային երեկոներ

Ամեն օր նույն պատմությունը: Հիմա կմտածեք՝ ինչի՞ մասին է խոսքը: Հիմա կպատմեմ:

Ամեն օր երեխաներով հավաքվում ենք և սկսում խաղալ տարբեր խաղեր: Խաղերը շատ են, բայց դրանցից երկուսը շատ տարածված են։ Մեկը «Դուռակի» խաղն է, իսկ մյուսը՝ «Բլոտ»: Առաջ շատերի ընտանիքներում կար այս խաղերը խաղալու սովորույթ։ Առաջ պապս էր իր ընկերների հետ խաղում, հետո՝ հայրս, իսկ հիմա արդեն մենք։ Թեև հասկանում ենք, որ ամեն ինչ կրկնվում է, բայց կրկին խաղում ենք։

Այսօր, պատահմամբ, ես էլ ընկա այդ կրկնվող պատմության մեջ: Եղբայրս և պապս խաղում էին, ես միացա նրանց։ Պապս միշտ բոլորիս հաղթում է: Նա մեծացել է արդեն, բայց դեռ խաղում է: Խաղն ամեն օր դիտում եմ և արդեն գիտեմ, թե ինչպես են խաղում: Մտադրվել էի, որ պետք է հաղթեմ այդ խաղը, բայց երկու անգամ պարտվեցի:

Չգիտեմ՝ մի օր կավարտվի այդ խաղերը խաղալու ավանդույթը, թե ոչ, բայց համոզված եմ, որ այդ խաղերը համակարգչային խաղերից շատ ավելի լավն են, քան կարելի է պատկերացնել, որովհետև շփվում ես դիմացինիդ հետ: Միգուցե այդ խաղերը հնացել են, և այդքան էլ հետաքրքիր չեն մարդկանց, բայց մեզ համար զվարճալի և անփոխարինելի են, չէ՞ որ խաղալիս ընտանիքի անդամներով և ընկերներով նստում ենք մեկ սեղանի շուրջ և ժպտում՝ միմյանց դրական լիցքեր փոխանցելով:

Հիմա ձմեռ է, ցուրտ, գյուղերում ասես հանգստի, պարապության, սպասումի ամիսներ լինեն, ևսեղանի խաղերը, թղթախաղը օգնում է մարդկանց ժամանակ անցկացնել, շփվել իրար հետ:

lilit harutyunyan lchshen

Սիրելով ձմեռը

Եղանակի տեսություն, և կրկին Հայաստանին է մոտենում նոր ցիկլոն: Կրկին մինուսներ ու ցածր ջերմաստիճան: Այս տարի ձմեռը սաստիկ է, ցուրտ է, նույնիսկ այդ ցրտի և ջեռուցման բացակայության պատճառով դասերը սկսվում են ժամը 10:00-ին: Երբ համադասարանցիներով զրուցում ենք եղանակի այս դաժան փոփոխություններից, միշտ մեկը ասում է․

-Դե լա՛վ, հերք է բողոքեք, բա երևանցիներն ու Արարատյան դաշտավայրում ապրողներն ի՞նչ ասեն, էնտեղ ամենացուրտն է։

Մեր բախտը բերել է, որ մեր գյուղում գազաֆիկացում կա, իսկ ի՞նչ անեն այն գյուղերի բնակիչները, որտեղ գազի բացակայության պատճառով մարդիկ տաքանում են փայտի ու աթարի վառարաններով: Լավ էր՝ գոնե մեր դպրոցի ջեռուցման հարցը շուտ կարողացան լուծել,այլապես ամեն դասարանում 1 կամ 2 բացակայի փոխարեն՝ ամբողջ դասարանը դպրոց չէր գա: Բայց անկախ ամեն ինչից՝ կա՞ գազ, թե ոչ, վառարանը փայտի՞ է, թե՞ ոչ, ձյունը գալիս է, գոյանում է մերկասառույցը: Դրսի ջերմաստիճանը ջեռուցումից կախված չէ, ո՞ւմ գանգատվենք։ Եթե ուզում ես ոտքով որևէ տեղ գնալ, ճանապարհին 1-2 անգամ ընկնում ես, կարծես ընկնելը պարտադիր պայման է: Իսկ փոքրիկները ուշադրություն չեն դարձնում անգութ ցրտին, վազում են դուրս՝ ձնագնդի խաղալու, երբ ձմռան արևի գունատ շողերը մի փոքր փայլում են:

Անկախ ամեն ինչից ես նույնպես սիրում եմ ձմեռը, քանի որ շուրջ բոլորը պատվում է սպիտակով՝ միապաղաղ, բայց իմ սիրելի գույնով:

Ani Ghulinyan

Նպատակ և խնդիրներ

Երեք տարի անց ես պիտի ընդունվեմ բուհ: Դեռ չեմ որոշել, թե ինչ մասնագիտությամբ, բայց հաստատ ընդունվելու եմ:
Քանի որ իմ ուզած բաժինները մեր մարզկենտրոնում` Վանաձորում, չկան, պիտի սովորեմ Երևանում: Երևանը հեռու է իմ գյուղից՝ Դսեղից, չեմ կարող գնալ-գալ, դրա համար ստիպված եմ այնտեղ վարձով մնալ: Դրան գումարած բարձր ուսման վարձը:
Ծնողներիս հոգսը թեթևացնելու համար դեռևս իններորդ դասարանում ես իմ առաջ նպատակ դրեցի համալսարան ընդունվել անվճար:
Վերջերս մեր դպրոցի բանավեճի ակումբը քննարկում էր կատարում բարձրագույն կրթության վճարովի կամ անվճար լինելու մասին:
Ես այն կարծիքին եմ, որ ուսումը պիտի անվճար լինի, հասանելի բոլորի համար: Անկախ վճարովի լինել-չլինելուց, նրանք, ովքեր ընդունվելու են՝ ընդունվում են, իսկ նրանք, ովքեր ցանկություն ունեն հարստացնելու իրենց գիտելիքները և մասնագիտություն ձեռք բերել, հաճախ հանդիպում են վճարովի կրթության բարձր պատնեշին:
Մինչև իմ չափահաս դառնալը ծնողներս արել են իրենց ուժերի սահմանում և դրանից դուրս ամեն բան, որ ինձ ապահովեն բարեկեցիկ կյանքով:Այժմ գործելու իմ հերթն է. վերադարձնել նրանց տվածի թեկուզ ամենաչնչին մասը, իսկ դրա համար միայն լավ սովորել է պետք ու անել դպրոցում պահանջվածից քիչ ավելին:
Ես միակը չեմ, մեկն եմ այն հազարավոր մարզաբնակներից, որոնք լավ մասնագետ դառնալու հույսով Երևան են գնում: Մինչ ես կսովորեմ, ծնողներս ստիպված կլինեն աշխատել, որպեսզի իմ կրթությունը կիսատ չմնա: Շատ կցանկանայի, որ կրթության ոլորտը այս առումով փոփոխություն կրեր, որ ֆինանսավորվեր մարզերից եկող ուսանողների տրանպորտի և ուսման վարձը, կամ գործեին նախկին ուսանողական հանրակացարանները, կամ գոնե մարզկենտրոնների համալսարաններում լինեին այն բոլոր բաժինները, որոնք կան Երևանի պետական համալսարանում: Սովորելիս անընդհատ չմտածես, որ ստացածդ ամեն գիտելիք, ծնողիդ չարչարանքի գնով ես ստանում:

araqs aharonyan kotayk

Տաղանդի կորուստը

Մի օր, անկախ ինձանից սկսեցի մտածել այն մասին, թե ինչի՞դ է պետք օր ու գիշեր կարդալը, սովորելը, գլուխ ջարդելը, առողջության հաշվին այս կամ այն բանին հասնելը, երբ չգիտես՝ վաղը ինչ կլինի հետդ։ Կլինե՞ս արդյոք դու, թե՝ ոչ։ Մարդիկ անընդհատ ձգտում են ավելիին, առավելին, անում են ամեն հնարավորը և ոչ ստիպված, այլ ներքին պահանջով, տեսակով պայմանավորված։ Չէ՞ որ դու պետք է գծես ապագայիդ ուղին, ինքդ պետք է կյանքդ համակարգես։ Չէ՞ որ ոչինչ հենց այնպես չի տրվում։ Չէ՞ որ բարեկեցիկ ապագա կառուցելու հնարավորությունը տրված է բոլորին, ովքեր ցանկանում են անել ինչ-որ բան, ձգտել, չկանգնել ու տեղում չդոփել։ Ի՞նչ եք կարծում, մարդիկ, ովքեր ի բնե օժտված են տաղանդով, խելքով, ինչ-որ բանի հասնելու ձիրքով՝ հաջողակ ու երջանիկ մարդի՞կ են։ Կարծում եք՝ այո՞։ Իսկ եթե որոշակի հաջողությունների հասնելուց հետո, նա ստիպված է լինելու անժամանակ լքել կյանքը, մի՞թե նա էլի հաջողակ ու երջանիկ է։ Արդեն այդպես չեք կարծում, ճի՞շտ է։

Հունվար 11։ 2017։ Երևան։

Ո՞վ կպատկերացներ, ո՞ւմ մտքի ծայրով անգամ կանցներ, որ այդ օրը վերջին օրն էր Վահեի նման մեկի համար, ով դեռ այնքա՜ն հաշիվներ ուներ փակելու կյանք կոչվածի հետ։ Մարդ, ում մտահորիզոնը սահմանափակումներ չուներ, ում միտքը թռիչք էր, ով փայլում էր իր ընտրած ուղու վրա, ով մեզ տալու դեռ շա՜տ բաներ ուներ։

Համաձայն եք, չէ՞, որ բոլորս չէ, որ կարող ենք հասնել այն ամենին, ինչին հասել էր նա. գերազանց առաջադիմություն ունենալ Ֆիզմաթ դպրոցում, անվճար ընդունվել և սովորել համալսարանում, լինել փայլուն ուսանող և աչքի ընկնող «գանձ» տեղեկատվական տեխնոլոգիաների բնագավառում, հաղթել տարատեսակ մրցույթներում, լինել հրաշալի ընկեր, մարդ… Նա իր կարճատև կյանքում հասավ ավելիին, քան շատ ու շատ կյանքն ապրած և խոր ծերության մեջ կյանքից հեռացած մարդիկ։ Բայց ո՞վ ասաց, թե նա ավարտել էր սկսածը, և որ դա էր իր հասանելիքը։ Եվս մեկ հաղթանակը դարձավ վերջինը և դարձավ մահվան ուղեգիրը։ 10.000 դրամի կտրոն։ Գիրք պետք է գներ։ Գիրք, հասկանո՞ւմ եք։ Ափսոս, այսօր գիրք առնելն այնքա՜ն ամոթ է։ Ո՞նց կարելի է գումար ծախսել, չէ՛, վատնել գրքի վրա։ Ցավալի է ժողովրդիս, ազգիս ու ընդհանրապես ողջ մարդկության վիճակը։ Մենք չենք որոշողը, թե ով ինչպես պետք է ապրի։ Կամ որ ավելի լուրջ հարց է, ով պետք է ապրի և ով՝ լքի կյանքը։ Շատ չե՞ք արդյոք վերցնում ձեզ վրա։ Չէ՜, չեմ անցնի քննադատական խոսքերին։ Ես չեմ դատողը։ Լավ կլիներ ինքներդ ձեզ հաշիվ տայիք ձեր իսկ կատարած արարքների համար։ Այն պահին, երբ դառնաք ինքներդ ձեր քննադատը՝ գուցե մի բան ստացվի, գուցե կյանքում ինչ-որ բան փոխվի։ Հասկացեք, ընդունեք ու փորձեք ուղղել ձեր սխալները: Ուղղվեք ինքներդ։ Պետք չէ սովորել միայն սեփական սխալներից և միայն սեփական մաշկի վրա զգալով հասկանալ։ Դիմացինի սխալ արարքը լավագույն դասն է ձեզ համար։

Թող նոր Վահե Մուրադյան-ներ չլինեն։ Թող ոչ մի ծնող այլևս չկորցնի նման զավակի, և թող մենք չկորցնենք նման տաղանդների։

Ջերմուկի երիտասարդները

Հարցազրույց  Ջերմուկի Երիտասարդական կենտրոնի տնօրեն Սյուզաննա Ավետիսյանի հետ

-Ինչպե՞ս հիմնադրվեց Ջերմուկի ԵԿ-ն:

-Ջերմուկի ԵԿ-ն հիմնադրվել է 2013 թվականի հուլիսին: Համայնքի ղեկավարը ու համայնքի ավագանին որոշում են կայացրել, որ պետք է քաղաքում գործի ԵԿ, որը հենց կֆինանսավորվի համայնքային բյուջեից: Չնայած կենտրոնը ինքնին կառուցվել է պետական բյուջեից հատկացված գումարներով, բայց մնացած ֆինանսավորումը մինչև հիմա կատարում է քաղաքապետարանը:

-Կներկայացնե՞ք քաղաքի երիտասարդությունը ԵԿ-ի ստեղծումից առաջ և հետո:

-Մինչև ԵԿ-ն քաղաքում բնականաբար կար երիտասարդություն, բայց ոչ համախմբված էր, ոչ այն ծրագրերն էր իրականացնում, որը հիմա ենք իրականացնում: Մենք ունենք բուն նպատակ ու առաքելություն, որը  արդեն համարյա չորս տարիների ընթացքում փորձում ենք իրականացնել՝ կամավորների բանկ ենք հավաքում, կամավորների ցանց, տարբեր տեսակի ծրագրեր ենք իրականացնում, փորձում ենք համախմբել ողջ երիտասարդությանը՝ տալով նրանց որոշակի հմտություններ, գիտելիքներ: Փորձում ենք նրանց ներգրավել տարբեր հասարակական ու կամավորական գործունեության մեջ:

Բացի այդ,այժմ  երիտասարդությունը ունի մի տեղ, մի միջավայր, որտեղ ինքը կարող է իր գաղափարները առաջարկել, որտեղ երիտասարդները միջոցառումներ են անցկացնում, որտեղ անցկացնում են իրենց ժամանցը, փորձում են իրենց նպատակներին հասնել, կամ որոշակի ուղիներ փնտրել դրանց հասնելու համար:

-Նշեցիք, որ երիտասարդությունը համախմբված չէր, իսկ դժվար չէ՞ր նրանց համախմբելը:

-Ջերմուկում, ինչպես նաև մարզային այլ համայնքներում, դպրոցը ավարտելուց հետո երիտասարդների մեծ մասը գնում է Երևան` կրթություն ստանալու: Այսինքն, այդ միջակայքի երիտասարդները բացակայում են քաղաքից: Նրանք, ովքեր վերադառնում են, արդեն մոտ 22-23 տարեկան, աշխատանքի են անցնում, կամ աղջիկները ամուսնանում են, իսկ տղաները կամ այստեղ, կամ էլ արտագնա աշխատանքի են մեկնում… Շատ դժվար է:

-Իսկ ի՞նչ միջոցառումներ եք կազմակերպում երիտասարդների ակտիվության բարձրացմանը խթանելու համար:

-Մենք օգնում ենք երիտասարդներին` բացահայտել և զարգացնել իրենց տաղանդը, կատարելագործել մասնագիտական հմտությունները և խթանել կամավորականության մշակույթի ձևավորմանը կրթական միջոցառումների և այլ նախաձեռնությունների միջոցով: Ջերմուկի երիտասարդական կենտրոնն աջակցում է համայնքի զարգացմանը՝ կազմակերպելով և իրականացնելով համայնքի ներգրավվածությամբ ծրագրեր, որոնք ծառայում են համայնքի սոցիալական, առողջապահական, կրթական, մշակութային, սպորտային և բնապահպանական կարիքներին, ինչպես նաև միտված են խորացնելու համագործակցային կապերը տեղական ինքնակառավարման մարմինների, համայնքային և մարզային հասարակական և բիզնես սեկտորի, ազգային և միջազգային կազմակերպությունների հետ:

-Կարո՞ղ ենք ասել, որ ԵԿ-ի ստեղծումը արմատական փոփոխություն մտցրեց քաղաքում:

-Այո,իհարկե: Այժմ մենք  շատ մեծ համբավ ունենք քաղաքում,ու եթե երիտասարդների շրջանում հարցում անցկացնենք, հաստատ նրանց մեծամասնությունը կիմանան, թե որտեղ է գտնվում ԵԿ-ն, ընդհանրապես ինչ է իրենից ներկայացնում: Ի դեպ, կարող եմ ասել,որ մեր կանանց ակումբի անդամներից մեկը այսօր  դարձել է ավագանու անդամ:

-Կպատմե՞ք ձեր կազմակերպած միջոցառումների մասին:

-Միջոցառումները տարբեր ոլորտների են առնչվում,ժամանցային միջոցառումներ,որոնք հենց ԵԿ-ում ենք իրականացնում ամեն ամիս, հանդիպումներ երիտասարդների հետ, ասմունքի երեկոներ, ունենք անգլերենի ակումբ: Մեր իրականացրած ծրագրերը բխում են երիտասարդի ու համայնքի բնակչի կարիքից: Բացել ենք համակարգչային ռեսուրս կենտրոն, որն էլ հենց կատարում է հարցումները և ներկայացնում անհրաժեշտ ծրագրերը, որից հետո մենք դրան իրականացնում ենք: Ի դեպ, մեր ֆեյսբուքյան էջում մենք տեղադրում ենք բոլոր կազմակերպված միջոցումներըև տեղեկացնում ենք մեր գործունեության մասին:

-Ասացիք, որ երիտասարդական կենտրոնը իր մեջ ներառում է տարբեր տարիքային խմբեր, հետաքրքիր է, ո՞րն է ավելի աչքի ընկնող խումբը:

-Ավագ դպրոցի սաները՝ 15-16 տարեկանները, ավելի ակտիվ են, բայց նաև ասացի, որ միջանկյալ տարիքը մեզ մոտ չկա՝ բացակայում է: Մենք շատ լավ ուսանողներ ունենք  ու հենց դրա հիման վրա ուզում ենք ուսանողական խորհուրդ ձևավորել: Դա էլ է եղել մեր նպատակներից մեկը՝ ակտիվացնել երիտասարդներին, որ իրենք ուրիշ  համայնքներում էլ ակտիվ լինեն:

-ՀՀ-ի մակարդակով Ձեր կազմակերպած միջոցառումներից մեծ ճանաչում է գտել «Ձնեմարդուկ» փառատոնը: 

-«Ձնեմարդուկ»-ը իրականացվում է արդեն չորս տարի: Հենց այս փառատոնը ինքը երիտասարդական նախաձեռնություն է, որը իրականացնում են ԵԿ-ի կամավորները և «Ջերմուկի զարգացման կենտրոն» ՀԿ-ն: Փառատոնի նպատակը ձմեռային տուրիզմի զարգացումն է, ու քանի որ Ջերմուկը հենց ինքը տուրիստական քաղաք է, ու ձմռանը շատ հյուրանոցներ փակվում են, մարդիկ էլ չեն աշխատում, փառատոնը ստիպում է բացվել մի շարք հյուրանոցների, քանի որ քաղաք են այցելում շատ հյուրեր, ու նորից մարդիկ սկսում են աշխատել:

-Ինչպես նախորդ տարիներին, այս տարի նույնպես անցկացվում էր մրցույթ՝ «Երիտասարդական մայրաքաղաք» վերնագրով: Ջերմուկը մասնակցո՞ւմ էր մրցույթին:

-Այս տարի մեր քաղաքը հայտ էր ներկայացրել և մասնակցում էր մրցույթին, մենք մրցակցում էինք Չարենցավանի ու Ծաղկաձորի հետ, sms քվեարկություն էր ու փորձագետների քվեարկություն: Ցավոք, երկու միավորով հետ մնացինք: Պատճառը մեր անփորձ լինելն էր, Ջերմուկը հնարավորություն ունի դառնալու երիտասարդական մայրաքաղաք:

-Իսկ ի՞նչ խորհուրդ կտաք երիտասարդներին, որպես Ջերմուկ քաղաքի երիտասարդների առաջնորդ:

-Դե, կասեմ, որ լինեն ակտիվ, չվախենան ոչնչից ու իրենց մեջ կոտրեն այն կարծրատիպը, որ իրենք որևէ լավ բան չեն կարող անել: Ամեն ինչ միանգամից չի ստացվում, ու պետք է համբերել ու ջանասիրաբար աշխատել դրա համար: Երբեք չասեք՝ ես չեմ կարող: Դուք ամեն ինչ կարող եք:

arxiv

Կրկնվող պատմություն

Տասնյակ տարիներ առաջ Ղարսում բնակվում էր մի շատ մեծ ընտանիք` Էսթերն իր ամուսնու և տասը երեխաների հետ: Նրանք ապրում էին հաշտ ու համերաշխ, երբ անսպասելիորեն սկսվեցին ջարդերը: Առանց ավելորդ վայրկյան կորցնելու` Էսթերի ամուսինը ճանապարհեց կնոջն ու երեխաներին, իսկ ինքը հարևանների հետ բարձրացավ լեռները` թշնամուն դիմադրելու, մինչև որ կանայք հեռանան Ղարսից:

Էսթերն այնքան էր շփոթվել, որ չէր հասցրել գոնե հաց վերցնել` երեխաներին կերակրելու համար, իսկ նրանք այնքան շատ էին: Ճանապարհը երկար էր, շատ երկար: Փոքրիկներն ամբողջովին ուժասպառ էին եղել, նրանք քաղցած էին: Էսթերի տարազի զարդերը ոսկուց էին, և նա փոխանակում էր դրանք հացի հետ ու կերակրում երեխաներին:

Ճանապարհին Էսթերի տասը զավակներից ութը հիվանդություններից մահացան: Մնացին երկուսը` Մարգոն և Աղասին: Երբ անցնում էին Արաքս գետը, Էսթերը ջուրը թափեց մնացած ոսկին, որպեսզի երեխաներին ամուր բռնի: Երբ հասան Ալեքսանդրապոլ, հանգրվանեցին եկեղեցու բակում: Մինչ Էսթերը հաց էր փնտրում, Աղասին ամբոխի մեջ կորավ: Էսթերն ու Մարգոն սկսեցին փնտրել երեխային, հարց ու փորձ անել, բայց փոքրիկին ոչ ոք չէր տեսել: Մի քանի օր անց Էսթերի ծանոթներից մեկը հայտնեց, թե տեսել է Աղասուն ամերիկյան մանկատանը: Էսթերը շտապեց մանկատուն, սակայն ամերիկացիները երեխային չտվեցին, որովհետև ոչ մի փաստաթուղթ չկար: Էսթերին միայն մի ելք էր մնում. գողանալ փոքրիկին: Այդպես էլ արեց:

Պետք էր ապրել, և Էսթերն ի սեր ողջ մնացած երկու զավակների, ապրում էր:

Էսթերն իմ մայրիկի տատիկն էր: Այս պատմությունն էլ շատերի դառը կենսագրությունն է, որ այսօր նորից կրկնվում է:

Մարիաննա Հովհաննիսյան, 15տ., 1999թ.

seda harutynyan-2

Հացը

Ամենապատասխանատու գործերից մեկը հացթուխ լինելն է։ Մեր շենքի կողքին հացատուն կա, և ամեն անգամ այնտեղի նոր թխված հացի հոտը ինձ ուղեկցում է տուն։

Երբ մենք տանը սկսեցինք հաց թխել, ինձանից հասնում էր միայն ուտելը և գնահատական տալը։ Մայրիկիս թխած հացը ոչ մի հացի հետ չեմ փոխի։ Այնքան եմ ուրախանում, որ մեր տանից էլ է սկսում գալ այդ հացի անուշ հոտը։
Եվ եկավ մի օր, երբ մայրիկը որոշեց սովորեցնել ինձ ամենապատասխանատու գործը։ Առաջին հերթին մազերս բարձր կապեցի, ձեռքերս լվացի և սկսեցի։ Սկզբում լցրեցի ալյուրը, հետո ջուրը…
Լսել եմ, որ հացը ավելի համեղ է լինում այն ժամանակ, երբ խմորը հունցելու ընթացքում ջղայնացած չես լինում և մտածում ես լավ բաների մասին։ Առավել համեղ է լինում այն ժամանակ, երբ աղոթում ես։ Երևի այդպես էլ կա։
Երբ մեր տանը հյուրեր են լինում, անպայման ասում եմ․
-Մի հատ հացը փորձեք, էլի, ես եմ թխել։
-Վայ, ապրես, իմ աղջիկ, էս ի՞նչ համով ես թխել։ Բաղադրատոմսը տվեք, էլի։
Ու ինձ լավ եմ զգում, որ իմ թխած հացը դուր է գալիս բոլորին։ Դուք էլ խնդրեք ձեր մայրիկներին՝ սովորեցնել ձեզ հաց թխելու արվեստը։
Հացի մեջ դու քո հոգին ես դնում, և ինչպիսին կլինի հացը, կախված է միայն քեզանից։
Է՜հ, էլ ինչ ասեմ։ Հենց նոր տաք-տաք հացը հանեցի ջեռոցից:

Համեցեք ուտելու։

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Ամանորը որպես հուշերի վերակենդանացման տոն

…Հին նոր տարվա երեկո է, հաճելի ու ջերմ մթնոլորտ: Ամանորը հրաշալի  առիթ է  մտերիմներով հավաքվելու, պարելու, ուրախանալու, ի վերջո,  միմյանց հետ լավ ժամանակ անցկացնելու։  Իսկ եթե իրար գլուխ են հավաքվում ընկերները, բարեկամները, մտերիմները, անխուսափելի է դառնում  հուշերի վերակենդանացումը։

Նստած լսում ենք մորս ու հորեղբորս  հետաքրքիր  հիշողությունները.

-Մարգուշ, հիշո՞ւմ ես ջրելոցուն, ո՞նց քեզ  մի անգամ ջրեցի։

-Հա, ոնց չեմ հիշում։ Էս Վահանը վեդրոն ձեռին ընգել ա հետևիցս, ուզում ա ջրի։ Ասի՝ ուր գնամ, որ ինձ չջրի: Որ մեր տուն գնայի՝ պետք ա ջրեր: Գնացի սկեսուրանցս դոմիկ մտա (Հիշեցնեմ, որ մորս ու հորս ընտանիքները ապրել են նույն բակում, և ավելացնեմ, որ  հորս զարմիկներն ու զարմուհիները հաճախ են եկել իրենց եղբոր տուն, և այդ պատճառով մորս ու հորս բարեկամների մեջ մտերմություն է եղել), մտածեցի, որ հոքիրից կվախենա՝ չի ջրի։ Էն էլ ի՞նչ վախենալ: Եկավ ու  սիրուն էդ ջուրը լցրեց գլխիս։ Սաղ ջուր էր եղել։ Հետո սկեսուրս եկավ ջղայնացավ (ծիծաղում ենք)։

-Մենք էլ մենակ պերերիվից պերերիվ էինք էլի հանգիստ մնում, երբ հոքիրը գալիս էր։ Արմանն էլ կար, չէ՞, էդ ջրելոցուն,- հարցնում է հորեղբայրս։

-Հա։

-Էն ժամանակ շատ էինք գալիս մնում,- ասում է հորեղբայրս։

-Աննա, մոտիկ արի՝ միրգ կեր, Վահան, միրգ կեր,- ասում է մայրս,- Լիլ, մի հատ քրոջդ հաց ու երշիկ տու, էլի։

-Ան ,Դար, էս քեզ հացը, էն էլ երշիկը,- ասում եմ քրոջս՝ հացը փոխանցելով նրան։

Ահա այսպիսի ընտանեկան մթնոլորտ։