meri antonyan

Շոր տուր` շնորհքի գամ

Մեր քաղաքում կարիքավոր մարդկանց առավել հաճախ հանդիպում ենք եկեղեցիների բակերում, որտեղ նրանք, հույսները դնելով մարդկանց գթասրտության ու Աստծո ողորմածության վրա, սպասում են մեր օգնությանը։

Վերջերս մի խոսակցություն լսեցի, որն ուզում եմ պատմել՝ խոսքս հնարավորինս նմանեցնելով լսածիս։

«Հարսանիքներից մեկի ժամանակ, երբ որ պսակն ավարտվել ա, հարսանքավորները դուրս գալուց են եղել եկեղեցուց, մի անապահով մարդ՝ թափով, բոյ-բուսաթով, դրա հետ էլ՝ մանկամիտ, հարսանքավորների դեմը կտրել ա, որ քավորից փող ուզի, տենց սովորություն կա, որ քավորը փողը տվել ա, քավորին ասել ա.

-Ախպեր, իմ բոյի-ջանի ես, կարո՞ղ ա իմ հագի շոր ունենաս, որ էլ չես հագնըմ։

-Ունեմ, խի՞ չունեմ։

Հաջորդ օրը քավորը բերել ա, ավտոն կանգնացրել եկեղեցու մոտ, բագաժնիկը բացել, մեջն էլ՝ լիքը թազա-թազա շորեր, դաժե եղել ա, որ մի շորից մի քանի գույն ա եղել։ Դե ո՞վ կպատկերացներ, որ էդ դիրք ու պաշտոն ունեցող մարդը նրա ասածը բանի տեղ կդնի ու իրա խոսքի տերը կլնի…»

Կարիքավոր մարդը չի մոռացել նույնիսկ իր բախտակիցներին, հագուստներից մի քանիսն էլ վերցրել է, տարել իր ծանոթ ծաղկավաճառին, ասել.

-Ա՛ռ, էս էլ մարդուդ տար, թող հագնի, իրա ռազմերով ա»։

Լսելուցս շատ չանցած, ոնց որ խոսքին օգնության եկած ապացույց, փողոցով անցավ պատմության հերոսը՝ լրիվ նոր հագուստներով, եկավ, կանգնեց ծաղկավաճառի մոտ.

-Լավն եմ, չէ՞, քիրիկ, ոնց որ մեծահարուստի տղա էղնեմ,-ինքնագոհ տեսքով ոտքից գլուխ մի հատ էլ իրեն զննեց, ու գնաց։ Քայլվածքն էլ էր փոխվել, ավելի էր զգաստացել, կարծես թե իր երկու մետր բոյին մի մետր էլ էր ավելացել…

«Ստե են ասել. շոր տուր՝ շնորհքի գամ…»

Հիմա չգիտեմ՝ ում մեծահոգության վրա ավելի շատ զարմանամ ու ում արարքի համար ավելի շատ ուրախանամ. որ ունևորը չի արհամարհում կարիքավորին, թե՞ կարիքավորն իր ուրախությունից չի մոռանում բաժին հանել իր բախտակիցներին։

Իհարկե, դրանից էս մարդու կենցաղն ու ծանր կարգավիճակը շատ չփոխվեց, բայց գոնե իրեն մի քիչ լավ զգաց, գուցե մի քիչ էլ հո՞ւյս ավելացավ, մարդկանց նկատմամբ էլ հավա՞տ ծնվեց, չգիտեմ։ Միայն թե ուրախ եմ, որ մեր քաղաքում կա մեկը (գուցե մի քանիսը, երանի՜), որի պաշտոնի հետևում մարդ արարածը դեռ ապրում է։

Բնական աղետներն արվեստներ են սպանում

Իրապատում հորս՝ նկարիչ Ավետիք Սիրունյանի հիշատակին

marat sirunyan avetiqՆրա ամուր ձեռքի մատները նրբորեն փարվել էին վրձնին ու մեղմ սահանքով այս ու այն կողմ էին տանում այն…Նա երիտասարդ նկարիչ էր… Եռանդուն ու երազներով լի մեկը, ով կյանքին նայում էր իր վրձնած նկարների գույներով ու երանգներով: Վրձնի ամեն շարժման հետ իր հոգու մի մասնիկն էր դնում՝ ձուլվելով իր ստեղծածին: Նա իր երազանքները, նպատակները, սերը, գրեթե ամե՜ն-ամեն ինչ դրել էր իր վրձնի մեջ ու դրանք տվել նկարներին… Նա իր ապագան էր դրել այդ արվեստի մեջ:
Հայրենի Սպիակի շրջանում կայանալիք ցուցահանդեսի համար ամեն ինչ պատրաստ էր, նա վերադարձել էր Երևան՝ մի քանի մանր-մունր հարց կարգավորելու: Առավոտը բացվեց, իսկ նա դեռ արվեստանոցում էր. ինչ-որ մտքեր էին գալիս-գնում, իսկ նա, հնազանդ դրանց, մտքում պատկերներ էր ուրվագծում ու մի մասը հանձնում կտավին:

Վերջին շտրիխներն էր անում կտավի վրա, երբ ձեռքը սկսեց չենթարկվել ու անկանոն շարժումներով վրձինը նույնպիսի անկանոն գծեր քաշեց կտավի վրա՝ այդ հսկայական աշխատանքը հավասարեցնելով զրոյի այնպես, ինչպես որ դրա պատճառ հանդիսացող երկրաշարժը փշրեց միլիոնավոր երազանքներ, բյուրավոր մարդկանց ճակատագրերը դարձրեց խզբզանք ու հիմնահատակ փոխեց նրանց կյանքը…
Դադարեցին արտաքին ցնցումները, բայց հոգու ցնցումները դեռ շարունակվում էին: Նկարիչը գամված մնացել էր տեղում՝ սառած հայացքը հառած տենդագին խզբզանք դարձած իր նկարին… Մինչդեռ բոլորը խուճապահար դուրս էին վազում փողոց, նա, իր տեղում քարացած, չէր կարողանում հասկանալ, թե ինչ կատարվեց…

Կատարվածն ավելի սարսափելի էր, քան կարող էր այդ կյանքով լեցուն երիտասարդը պատկերացնել… Նույնիսկ չէր պատկերացնում այն ժամանակ, երբ ամեն ինչ իմացել էր: Երեկոյան արդեն ճանապարհին էր. շտապում էր հայրենի գյուղ:

Հասնելով գյուղ՝ սարսափելի պատկերի ականատես եղավ. թե իր ծննդավայրը, թե հարակից տարածքները ավերակ էին դարձել: Մահը թևածում էր երկնակամարով, միաձուլվում կրակներից առաջացած ծխին ու Աստծուն ուղղված աղաղակ-անեծքների հետ բարձրանում երկինք…

Կանգնել էր ուղիղ այն տան դիմաց, որտեղ ծնվել ու մեծացել էր, որտեղ իր հարազատներն էին եղել, հարազատների մեջ՝ իր նկարները, որոնք շուտով պիտի մարդկանց աչքն ու հոգին շոյեին ցուցահանդեսում… Եթե ընտանիքի անդամները կարողացել էին փախչել ու փրկվել, ապա այդ անօգնական ու անպաշտպան «էակները» ոչ մի տեղ չէին կարող շտապել և դարձել էին այդ տան փլատակների զոհերը…

marat sirunyan hayr.com14804818709842Կիսամութի մեջ տեսնելով այդ ամենը՝ լուսավոր երիտասարդի ներսում էլ աշխարհը կարծես սկսեց մթնել: Այլևս չկար այն ամենը, ինչով նա ապրում, ինչը ստիպում էր նրան երազել: Մի երկրաշարժ էլ նրա ներսում եղավ ու ամեն ինչ ավերեց, բայց ինչպես իրական երկրաշարժ վերապրածները, այնպես էլ նա, սարսափեց, խենթացավ, բայց սթափվեց ու ողջ ուժով նետվեց օգնության ծանոթին ու անծանոթին, փրկության կարիք ունեցողը դարձավ փրկարար ու ականջը պահեց այս կամ այն տան փլատակների տակից լսվող ձայներին…
Մութն ընկել էր արդեն: Փլատակների տակ Ինքնամոռաց մարդկանց որոնումներով էր զբաղված, երբ իմացավ, որ ավագ քրոջից (նա ամուսնացած էր հարակից գյուղերից մեկում) լուր չկա: Առանց մի վայրկյան հապաղելու՝ հասավ այնտեղ: Մթության մեջ չէր երևում ոչինչ, միայն աղաղակներ էին լսվում, օգնության կանչեր ու լացի ձայներ: Ճանապարհը գտնելու համար ժամանակ առ ժամանակ կրակայրիչն էր վառում: Գյուղի ճանապարհով քիչ թե շատ անցել էր, երբ ոտքի տակ ինչ-որ բան զգաց: Մտածեց՝ ինչ-որ առարկա է, բայց կրակայրիչը վառելուն պես սարսափած ընկավ. երիտասարդ կնոջ գլուխ էր…
Այդ կողմ եկած մարդիկ նրան ուշքի բերեցին, թեև նա տեսածից դեռ ուշքի չէր կարողանում գալ… Վերջապես հասավ քրոջ տուն…. Ավերված էր… Վախերն ուժգնացան ու առանց որևէ բանի սպասելու՝ նետվեց ՝քրոջն ու երեխաներին գտնելու… Անդադար ձայնում էր քրոջը, լռում էր մի քանի վայրկյան՝ պատասխան կանչ լսելու ակնկալիքով: Կանչերից մեկը վերջապես պատասխան գտավ. քրոջ ձայնն էր… Հույս արթնացավ նրա ու մյուս փնտրողների մեջ, սկսեցին թույլ լսվող ձայնի ուղղությունը որոշել: Կողմնորոշվել չէր հաջողվում… Սկսեցին մի քանի կողմերից փորփրել փլատակները…
Որոնումները շարունակեցին մինչև լուսաբաց, լուսաբացին միայն հաջողվեց գտնել քրոջը: Նա անուժ ու անօգնական ընկած էր գետնին՝ գրկած փոքրիկ որդու անշնչացած մարմինը… Երիտասարդ նկարիչը թևաթափ իր գիրկն առավ քրոջը: Մի քանի վայրկյան անց վերջինս հոգին ավանդեց հենց եղբոր գրկում… Գնաց փոքրիկ որդու հետևից…
marat sirunyan hayr.com14804782939531Քրոջ մյուս որդուն, որը երկու ամսական չկար, գտան օրորոցի մեջ: Ինչ-որ հրաշքով ծածկի բետոնե սալիկն ընկել էր օրորոցի վրա այն դիրքով, որ ծածկել էր այն և ոչ միայն չէր վնասել, այլ նաև պաշտպանել էր քարաթափումներից…
Օրեր անցան… Դագաղի հերթ էլ կանգնեցին, հարազատներին էլ իրենց իղձերի ու վերջին կտոր հույսի հետ հողին հանձնեցին… Այդ ամենից հետո միայն նկարիչը մոտեցավ իր նկարների՝ վերջին հանգրվան դարձած հայրական տանը… Հոգին մղկտաց, սիրտը ճմլվեց, ձեռքերը դողացին… Այն սիրտն ու հոգին, որ նա դրել էր իր նկարների մեջ, պատառ-պատառ եղած` այս ու այն կողմ էին ընկած: Մի քանիսն էին միայն, որ եղեռնական այդ ավերից հետո փրկվել էին, ու մերկ որբի պես անօգնական իրենց արարողի օգնությունն էին աղերսում…
Ավերակներից ելնող ծուխն ու փոշին քիչ-քիչ մեղմվում էր… Եկել էր պայքարելու ժամանակը: Մարդիկ պետք է ոտքի կանգնեին, հաղթահարեին դժվարությունները, ամոքեին ծանր վերքերը… Եկավ «մութ ու ցրտի», հասարակ մարդկանց համար աղքատության, իսկ չինովնիկական հասարակարգի համար գուցե շահեկան ժամանակաշրջան:
Նկարիչը, իր նորաստեղծ ընտանիքի հետ, հայտնվեց ծանր կացության մեջ… Դժվար ու անհաղթահարելի թվացող օրեր էին… Երկրաշարժը նրանից խլեց ոչ միայն հարազատներին, նկարներն ու երազանքները, այլ նաև նրա ձեռքից առհավետ խլեց վրձինը…
Մի քանի օր կիսաքաղց քնելուց հետո մի օր էլ անխոս վերցրեց իր փրկված նկարներից մի քանիսը ու գնաց քաղաք… Ասես այդ անօգնական ու մերկ որբերի ձեռքից բռնած տանում էր մանկատուն: Հերթով մարդիկ գալիս էին, հարցնում նկարների արժեքը. լռում էր… Ինչ գումար էլ առաջարկում էին և ինչքան էլ գինն ավել էին ասում, միևնույնն է, չէր համաձայնում: Մեկին մերժում, ճանապարհում էր, մտքում ինքն իր հետ կռվում էր, թե եկել է վաճառելու, բայց ոչ մեկին չի տալիս նկարներից ոչ մեկը, հետո մտածում էր՝ լավ, ոչինչ, մյուսին կտամ… Երեկոյան վերադարձավ տուն: Նկարներից ոչ մեկն էլ չէր պակասել: Կնոջ հարցին, թե ինչո՞ւ չի վաճառել, մի՞թե գնող չի եղել, պատասխանեց.
-Որքան գումարի չափը մեծ էին ասում, այնքան հոգիս ավելի էր մղկտում. սրանցից յուրաքանչյուրն, ախր, ասես իմ երեխաները լինեն: Ինչպե՞ս վաճառեմ:
Մի քանի օր անց նա շատերի պես մեկնեց արտագնա աշխատանքի՝ անցյալում՝ երկրաշարժի փլատակների ու այն օրվա կիսամութի մեջ թողնելով իր երազանքներն էլ, ճանաչված նկարչի համբավն էլ, իր մեջ եղած ողջ ու արդեն խռոված արվեստն էլ…
Տարիներ անցան…
Նկարչի ընտանիքի անդամների թիվը մեծացել էր. երեք երեխա էր ծնվել նրա ընտանիքում՝ երկու աղջիկ և մեկ տղա (ավագ աղջկան երկրաշարժին զոհ գնացած քրոջ անունով էր կնքել): Այդ տարիների ընթացքում դառն ու քրտնաջան աշխատանքի արդյունքում կարողացավ պահել իր ընտանիքը: Հայրական տունը պետության միջոցներով կառուցվել էր, ավարտական աշխատանքներին նույնիսկ ինքն էր մասնակցել, բայց այդպես էլ այդ տանը իր ու իր ընտանիքի համար տեղ չգտնվեց: Ստիպված էր երիտասարդ կնոջ ու մանկահասակ երեխաների հետ տեղափոխվել վագոն-տնակ, նրա հարակից քարքարուտները մաքրել, դարձնել մշակելի տարածք ու բախտի հեգնանքով քարքարուտներում ծլած ծաղկի նման ամեն վայրկյան պայքարել ապրելու համար:
marat sirunyan hayr.com14804816111091Պայքարեց… Իր ձեռքերով, ուժերի ներածին չափով սկսեց տուն կառուցել (արտագնա աշխատանքի ընթացքում նուրբ գործի սովոր ձեռքերը վարպետացել էին շինարարական աշխատանքի մեջ), այգի հիմնեց՝ նկարչությունից հետո նոր արվեստ էր դարձրել իր համար, առանձնահատուկ ուշադրությամբ էր խնամում ամեն ծառն ու թուփը, այնպիսի համաչափությամբ, ինչպես իր նկարներում ամեն ինչ: Իր կտավը դարձավ հողը, ներկը՝ շինանյութ-շաղախը, վրձինը՝ բահն ու մուրճը:
Բայց նոր-նոր հունի մեջ ընկնող կյանքն իր հերթական հարվածը չուշացրեց: Նորաբողբոջ այգին ու երեխաներին թողեց առանց իր քնքշանքի. երկրաշարժի չմարող սարսափազդու պատկերներից օր-օրի քայքայվող ու երիտասարդ հասակում ծանր աշխատանքի հետևանքով լուրջ հիվանդություն ձեռք բերած սիրտը չդիմացավ: 45 տարեկանում, Քրիստոսի հարության օրը հոգին Աստծուն ավանդեց՝ երեխաների մանկական ձեռքերի վրա… Ինչպես տարիներ առաջ՝ քույրն իր ձեռքերում…
Բնությունն արվեստագետից նախանձաբար խլեց իր իսկ տված արվեստը, հետո ինքնուրույն գլուխ չհանելով՝ նրան էլ տարավ դրա հետևից:
Նա գնաց՝ երեխաներին ժառանգելով իր հպարտության առարկա ունեցվածքը՝ իր հիմնած այգին, երկրաշարժից հրաշքով փրկված մի քանի նկարները, անսահման հայրական սերը (որն այդպես էլ չհասցրեց լիարժեք տալ նրանց) և տաղանդավոր նկարչի, լավ շինարարի ու մարդու պատվավոր ու պարտավորեցնող անունը:

marat sirunyan hayr.com14804779790931Հորս

Չէր էլ հասցրել մազերդ ձյունել…

Այգուդ ծառերը քանի՜ տարիներ
Ծաղկում են ու լուռ ժպտում այս կյանքին,
Մեկ-մեկ թվում է՝ նրանց աչքերով,
Դու ես կարոտած նայում աշխարհքին…

Քո ալ վարդերը ծաղկել են, գիտե՞ս,
«Մասիս»-դ տխուր քեզ է որոնում:
Նայում եմ նրանց, ու սիրտս նորից
Այրվում է թախծի թանձր մշուշում:

Թոռներդ արդեն հասակ են առել,
Տնկածդ ծառի բարն են «գողանում»:
Դու երազում էիր նրանց հետ շրջել,
Հիմա անտարբեր ո՞նց ես դիմանում…

Քո վրձնից ծնված յասամանն անգամ
Շնչիդ կարոտած՝ գլուխն է կախել,
Իսկ դու, քո բաղի բահը ինձ թողած,
Անխրատ թողել, սուրբ հո՞ղ ես դարձել…

Հիմա գալիս եմ շիրմաթմբիդ մոտ.
Կարոտս առնելու ուրիշ ճար չկա,
Գալիս եմ, նստում լուռ ու մտածկոտ…
Ա՜խ, լռությանս պատասխան չկա…

Հյուսկեն զրույց

-Վ~այ, տատ ջան, ինչ սիրուն ես գործել,- միշտ հիանում էի ես նրա հին գործվածքներով:

-Շատ փոքր էի, որ սկսեցի գործել,- պատմում էր տատս,- մայրս գուլպաներ էր գործում, ուղարկում ռազմաճակատ, ես նայում էի ու սովորում:

-Տատ, դպրոց գնում էիք, չէ՞, իսկ արձակուրդներին ի՞նչ էիք անում:

-Երբ ես դպրոցական էի, հայրս ու եղբայրս զինվոր էին:

-Կռվի ժամանակ ի՞նչ էին անում,- հիմարի պես հարցնում էի ես, իսկ տատս շփոթված ժպտում էր: Բայց ես արդեն պատերազմը մոռացած ուրիշ հարցեր էի տալիս:- Իսկ ձեր գյուղում քանի՞ դպրոց կար, ամեն դասարանում քանի՞ հոգի էիք: Մենք դասարանում քառասուն հոգի ենք ու յոթ զուգահեռ դասարաններ ենք, բա~,- վրա էի տալիս ես:

-Մեր գյուղում մի կիսատ-պռատ դպրոց էր` ութնամյա: Դասարանում էլ մի հինգ-տասը հոգի էին: Շատ քչերն էին դպրոց գնում: Բոլորն աշխատում էին, տուն էին պահում, մինչև իրենց հայրերը կռվից գային: Շատերն էդպես էլ դպրոց չգնացին, միանգամից մեծացան, տան տղամարդ դարձան…

-Տատ ջան, իսկ արձակուրդներին որտե՞ղ էիք հանգստանում,- էլի մի հիմար հարց էի տալիս ես, չընկալելով, թե ինչ էր ասում տատս:

-Հանգստանո՞ւմ, էլի շաշ-շաշ դուրս տվեցիր: Դե կամ տանն էի, կամ էլ մայրս ուղարկում էր սար` տատիս մոտ:

-Տատ ջան, սար էլ ես գնացե՞լ, երևի ընկերներով գնում էիք էնտեղ, վրան խփում, արձակուրդներդ հետաքրքիր էր անցնում:

-Չէ, սար տատիս մոտ էի գնում: Տատս մեր անասունն էր սար տանում, պահում: Բայց սիրտը չէր տանում, հետը գյուղի որբ երեխեքին էլ էր տանում, որ էնտեղ կաթից, պանրից տա` ուտեն: Մի հինգ-վեց հոգով թախտին էինք քնում:

Տատս շյուղերը մի կողմ դրեց, խորը հառաչեց, միտքն ասես ուրիշ տեղ լիներ:

-Տատիկ ջան, ինչո՞ւ տխրեցիր,- զարմացա ես,- մարդ էլ մանկությունը հիշելիս տխրի՞: Լավ, ես գնամ դասարանի երեխաներով տիկնիկային թատրոն ենք գնալու:

-Գնա, Նան ջան,- տատս իրեն հավաքում էր և ուրախ ժպտում,- գնա, հետո վաղը քո թոռներին ուրախ բաներ կունենաս պատմելու: Անպայման գնա:

Տատս վաղուց չկա: Շատ բան նրա ասածներից հիմա եմ հասկանում:

Նանե Սահակյան, 14տ. 2003թ

Մի ուրիշ աշխարհ

Լուսանկարը` Էլիզաբեթ Խուդավերդյանի

Լուսանկարը` Էլիզաբեթ Խուդավերդյանի

Այն, ինչ հիմա կասեմ, կհասկանան միայն իրական ֆուտբոլասերները, քանի որ այդ աննկարագրելի զգացումը, սրտի թրթիռը, որին հաջորդում է այն բարձր բղավոցը` «գոոո~լ», բնորոշ է միայն մեզ:

Ես նկատել եմ, որ ֆուտբոլային երկրպագուները բաժանվում են մի քանի խմբի: Առաջինը այն մարդիկ են, ովքեր անմնացորդ նվիրվում են իրենց սիրելի թիմին: Նրանք, ում հետ ասես կարող են «պատերազմել» իրենց ակումբի համար: Միայն իրական երկրպագուները  գիտեն, թե ինչ բան է ուրախությունը հաղթանակի դեպքում, և տխրությունը` պարտության: Երբ մինչև խաղի ավարտը շունչդ պահած հետևում ես խաղի ընթացքին, աղոթում հաղթանակի համար և ցանկացած դեպքում ասում` մենք հաղթեցինք: Երբեմն էլ` մենք պարտվեցինք: Չէ՞ որ ամեն երկրպագու իր նախընտրած թիմի անբաժան մասնիկն է: Գիտենք, որ երկրպագուների աջակցությունը անգին է սիրելի ակումբի հաղթանակի գործում, և առանց երկրպագուների` ֆուտբոլն ուղղակի անիմաստ կլիներ: Երկրպագուների մյուս խումբը նրանք են, ովքեր թիմի կողքին են միայն հաղթանակի ժամանակ: Նրանք ավելի շատ ատում են հակառակորդ թիմին, քան սիրում իրենցը: Այդ մարդկանց գլխավոր նպատակն է` վիրավորել հակառակորդ ակումբի ֆուտբոլիստներին և երկրպագուներին: Նրանց անվանում են «Գլոր»: Եվ կան մարդիկ, ովքեր ուղղակի անտարբեր են:

Ես երկրպագում եմ կատալոնական Բարսելոնային: Իմ գլխավոր երազանքներից մեկն է` լինել Կամպ Նոու մարզադաշտում: Բարսելոնայի երկրպագուներին անվանում են «Կուլե»: Ես «Կուլե» կլինեմ մինչև կյանքիս վերջը, որովհետև իմ երակներով կապտանռնագույն արյուն է հոսում: Ես Բարսան չեմ սիրում սրտով, քանի որ այն մի օր կանգ է առնում: Ես Բարսան սիրում եմ հոգով, որովհետև հոգին հավերժ է. «Visca Barca», «Visca Catalunia»:

Sargis Melkonyan

Չապրած օրերի մասին

Բարև, Ձմեռ: Քեզնից առաջ ամա՞ռն էր, լավ չեմ հիշում։ Չէ՛, չէ՛, ինչ-որ այլ եղանակ էր՝ անհասկանալի։ Բարև, Ձմեռ, մի՞թե այսպես շուտ պիտի գայիր։ Իսկ ո՞ւր մնաց քո նախաբանը՝ աշունը։

Աշո՜ւն… Է՜հ… Ինչո՞ւ չեկար այս տարի։ Չէ, չէ սպասիր, ես ապրել եմ քեզ այս տարի մի պահ, երբ 9-ից հինգ էր պակաս, երբ դեռ 700 մետր կար դպրոց հասնելուն, երբ վազում էի հարևան բակի դեղին տերևների միջով ու լսում քո ձայնը։ Ա՜խ, Աշուն, Աշուն․․․ Կներես, ես շտապում էի դպրոց հասնել, բայց դեռ մեկ ամիս կար քո ավարտին, ինչո՞ւ շուտ հեռացար․․․ Սպասիր, ի՞նչ կլինի․․․

Չէ, ես քեզ էլի եմ տեսել, տեսել եմ իմ չապրած օրերում․․․ Աշո՜ւն, Աշո՜ւն․․․ Մյուս տարի ավելի երկար մնա մեզ հետ։ Դուռը ոնց որ թակում են, սպասիր․․․ Բարև, Ձմեռ․․․

Angelina Karapetyan

Քսաներկուսից ընդամենը չորսը

Դալարի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու քահանա Տեր Եփրեմ Հարությունյանը հյուրընկալվել էր Բաղրամյանի Թորգոմ Փոստաջյանի անվան միջնակարգ դպրոցում՝ աշակերտների հետ հոգևոր զրույց անցկացնելու: Այս անգամ զրույցը անցկացվելու էր մեր դասարանի հետ:

Երբ իմացանք այդ մասին, անչափ ուրախացանք:

Զրույցը սկսեցինք աղոթքով: Հետո Տեր Եփրեմը բացատրեց, թե ինչ է նշանակում «եկեղեցի» բառը: Տեր հայրը մեզ հարցեր էր տալիս, մեր ուսուցչուհին էլ քաջալերում էր.

-Համարձակ եղեք, երեխանե՛ր, և ազատ արտահայտվեք:

Զրույցը շարունակվեց քրիստոնեական առակներով, Գրիգոր Լուսավորչի կյանքի պատմություններով. թե ինչու բանտարկվեց Արտաշատ քաղաքի բերդի ներքին զնդանում`Խոր Վիրապում, և ինչպես դուրս եկավ ու դարձավ հայոց առաջին կաթողիկոսը:

Այս ամենը լսելուց հետո հնչեց մի հարց.

-Երեխանե՛ր, այստեղ բոլորդ քրիստոնյա՞ եք:

Դասարանում քսաներկու հոգի ենք, բայց լսվեց կրկնակի պատասխաններ՝ բարձրաձայն ու հպարտ. «Այո´, իհարկե´, անշուշ»՝ չհասկանալով, թե Տեր Եփրեմն ինչ նկատի ուներ իր հարցով:

-Բոլորդ մկրտվա՞ծ եք,- ասաց նա:

Այստեղ հասկացանք նրա խոսքերի իմաստը: Ցավոք, քսաներկուսիցս միայն չորսն էին մկրտված:

-Երբ մկրտվում ենք, մեր հոգին ծնվում է, մաքրվում ենք ադամական մեղքից, Աստծո արքայությանն ենք արժանանում, և դառնում ենք եկեղեցու լիարժեք անդամ: Մկրտությունը քրիստոնյա լինելու կարևոր պայման է,- բացատրեց մեզ Տեր Եփրեմը:

Նրա գնալուց հետո երկար մտածում էի. միշտ հպարտ ասում ենք` մենք առաջին քրիստոնյա պետությունն ենք, ավելին, ապրում ենք Խոր Վիրապին շատ մոտ, որտեղից քրիստոնեությունը տարածվեց Հայոց աշխարհում, բայց ամենակարևոր քրիստոնյա չենք, որովհետև մկրտված չենք:

anush hovhannisyan

Վերջապես

Բոլորս էլ մեր կյանքում պետք է մասնագիտական ընտրություն կատարենք մեր ողջ կյանքի համար, որը կլինի մեր առօրյայի մի մասը, և պետք է հաշվի առնել ոչ միայն աշխատավարձի չափը, այլ սերը, որը պետք է ունենալ այդ մասնագիտության հանդեպ:

Մի քանի տարի առաջ ավելի փոքր հասակում ուզում էի դառնալ իրավաբան, բայց հասկացա, որ այն այդքան էլ իմը չի: Մենք տարբեր աշխարհներ ենք: Նորից ընկա երկմտանքի մեջ. ինչ ընտրել: Եվ այդ ժամանակ հեռուստացույցով մի ֆիլմ կար «ԱԻՆ 911»: Ֆիլմի ազդեցության տակ արդեն ինձ համազգեստի մեջ էի պատկերացնում, բայց այս ընտրությունը ևս երկար չտևեց, քանի որ բացահայտեցի մասնագիտության ողջ էությունը: Եվ ես, լինելով այսպես ասած, սրտից թույլ, միանգամից հրաժարվեցի: Հետո մի օր մայրիկիս հետ զրուցում էինք.

-Մամ, դու ի՞նչ կցանկանայիր, որ ես դառնայի:

-Քեզ` ոստիկան. համազգեստը, կեցվածքը, ամեն ինչ համապատասխանում է:

Վերջ, այդ միտքը մտավ գլխիս մեջ: Ամեն օր ոստիկանության կայք էջն էի քրքրում, տեղյակ էի ամեն իրադարձությանն ու նորությանը: Անգամ ծննդյանս տորթի վրա ոստիկան էր պատկերված ` «Ապագա ոստիկան» գրությամբ: Բայց, ցավոք, այս ընտրությունս ևս երկար չտևեց, քանի որ հայրիկիս ոստիկան ընկերները ինձ խորհուրդ չտվեցին մասնագիտանալ ոստիկանության մեջ:

Այս ողջ ընթացքում ուղեղումս պտտվում էր մի միտք, որ միգուցե ռեժիսոր դառնամ: Բայց չէի բարձրաձայնում: Մի խոսքով, որոշեցի դառնալ հոգեբան, բայց դե, հասկանում էի, որ մասնագիտությունը այդքան էլ ակտիվ չէ, իսկ ես ավելի աշխույժ և ակտիվ մասնագիտություն էի փնտրում: Սկսեցի խորապես ուսումնասիրել հոգեբանությունը, տարբեր գրքեր էի կարդում մասնագետների հարցազրույցներ էի կարդում, բայց հասկանում էի, որ միևնույնն է, չեմ կարող հոգեբան դառնալ:

Դպորցում հարցնում էին` ինչ ես ուզում դառնալ, ասում էի` ռեժիսոր: Սակայն այս ընտրությունս էլ փոխեցի շատ կարևոր մարդու հետ խորհրդակցելուց և մասնագիտության մասին որոշ նրբություններ իմանալուց հետո:

Եվ վերջապես հասկացա, որ ինձ ավելի հոգեհարազատ է լրագրությունը: Կարծում եմ, որ սա կլինի իմ ամենավերջին ընտրությունը: Իսկ հիմա տատանվում եմ համալսարանի ընտրության մեջ: Մի կողմից, այս անընդհատ փոփոխությունը անգամ ծիծաղելի է թվում: Ինչպե՞ս կարելի է այսքան կտրուկ փոփոխություններ անել: Երբ հայտարարեցի, որ վերջ, ես դառնալու եմ լրագրող, բոլորն ասում էին.

-Ահա, հիմա էլ լրագրություն: Տեսնենք` էս ինչքան ժամանակ կտևի:

Երևի հենց այս խոսքերն էլ ինձ ստիպում են ընտրությանս մեջ հաստատվել և վստահ քայլել առաջ:

lilit vardanyan

Դրականն ու բացասականը դպրոցի նոր շենքում

Մեր դպրոցի շենքը քանդում են, մենք դասերն անում ենք մեկ ուրիշ դպրոցի ազատ մասնաշենքերում:

Արդեն մեկ շաբաթ է, ինչ տեղափոխվել ենք, իսկ ես դեռ չգիտեմ, թե որտեղ է բուֆետը, ուսուցչանոցը, զուգարանը, բուժկետը, նիստերի դահլիճը (եթե կա), կենսաբանության կաբինետը (ինչքան հիշում եմ, կա):  Թեկուզ ինձ այդ հարցը այդքան էլ չի հուզում (ես բուֆետ չեմ գնում), այնուամենայնիվ, պետք է իմանալ:

Նոր տեղում դասի գնալը ունի դրական ու բացասական կողմեր:

Լավն այն է, որ նոր դպրոցը ավելի մոտ է մեր տանը:

Նոր դպրոցը մեծ է: Ես արդեն հասցրել եմ մոլորվել:

Հին դպրոցը ուներ 2 մասնաշենք, նորը ունի 7 մասնաշենք:

Հին դպրոցը երեքհարկանի էր, նորը՝ երկու:

Նոր դասարանում ավելի լուսավոր է: Արևի լույսը ընկնում է դասարան: Բայց չկան վարագույրներ: Այդ պատճառով համարյա ոչ ոք չի նստում պատուհանի մոտ: Իսկ ես նստում եմ…

Մեր նոր դասարանում խոնավության տհաճ հոտ է գալիս:

Նոր դպրոցի ֆիզկուլտուրայի դահլիճը ավելի մեծ է, բայց մենք այնտեղ ենք լինում շաբաթը մեկ անգամ:

Հին դպրոցում կար ֆուտբոլի դահլիճ, իսկ նորում չկա:

Նոր դպրոցում կավիճների սով է: Տեղափոխությունից հետո մենք ամեն օր գնում ենք կավիճի որոնումների: Բայց խոստանում են, որ որոշ ժամանակ անց այդ խնդիրը կլուծվի:

Ասեմ, որ մեր դպրոցն ընդհանրապես կապված չէ այն դպրոցի հետ, որտեղ տեղափոխվել ենք: Նույնիսկ դարպասներն են տարբեր:

Artyom Avetisyan

Ընկերությունն ավելին, քան հաղթանակը

Այս անգամ ևս մասնակցեցինք «Հայ ասպետ» մրցախաղին՝ ձեռք բերելով հաղթանակ և շատ գիտելիքներ: Բոլորս շատ ուրախ էինք, թեև այդ խաղի ժամանակ մրցույթից դուրս մնաց Երևանի թիմը: Խաղին մասնակցում էին Երևանի, Աբովյանի և Լիճքի թիմերը: Մենք ներկայացնում էինք Լիճքը: Խաղն ընթանում էր հիասքանչ, արդար ձևով և անչափ հետաքրքիր: Բոլոր թիմերն էլ ցուցաբերեցին հարուստ գիտելիքներ, ուղղակի միավորների անբավարար քանակը հիմք դարձավ, որ Երևանի թիմը եզրափակիչ փուլ դուրս չգա: Խաղի մթնոլորտը շատ ընկերական էր և չէր զգացվում միայն հաղթելու տրամադրությունը: Բոլոր թիմերն էլ մեկը մյուսին սատարում էին և ցանկանում էին, որ իրենց հետ մրցակցող թիմն անցներ եզրափակիչ: Երբ ավարտվեց խաղը, մասնագետները հայտարարեցին, որ հաջորդ և վերջնական փուլ են անցել Լիճքի և Աբովյանի թիմերը, իսկ Երևանի թիմը չնչին միավորներով է հետ մնացել: Բոլորը միմյանց ձեռք սեղմեցին, շնորհավորեցին և հաջողություն մաղթեցին հետագա խաղերում: Իսկ ընկեր Արաքս Հոխիկյանը բոլորիս առաջարկեց հաղթանակի առիթով պարել «Ծաղկաձոր» պարը և ուրախ տրամադրությամբ հրաժեշտ տալ մյուսներին:

Խաղին մեզ երկրպագելու էր եկել Անուշը` 17-ի մեր պատանի թղթակիցներից, այն համեստ և գեղեցիկ աղջիկը, ով «17.am»–ի Սևանի մեդիաճամբարի ժամանակ իմ և մյուս պատանի թղթակիցների հետ անցկացրեց իր մեկ շաբաթը: Երբ նրան տեսա «Հայ ասպետ»-ի դպրոցի բակում, մի տեսակ սիրտս հուզմունքով լցվեց, աչքերիս չէի հավատում, որ իմ նոր ընկերներից մեկին էի հանդիպել: Նա ինձ հետ մտավ դպրոց և շուրջ 3 ժամից ավելի մնաց դպրոցում, մնաց մինչև խաղի վերջը: Նա ծանոթացավ մեր ուսուցիչների հետ և հիանալի տպավորություն էր թողել նրանց վրա:

Երբ վերադարձանք գյուղ, մեր շատ սիրելի ընկեր Հոխիկյան Աշոտը՝ դպրոցի փոխտնօրեններից մեկը, ով մեզ հետ պարապում է մրցախաղի հարցերը, ճանապարհի կեսին հայտարարեց, որ մեզ տանելու է իրենց տուն` հյուրասիրելու և մի քանի բացատրական աշխատանքներ տանելու, թե՛ հաղթանակի, և թե՛ հետագա մրցույթի վերաբերյալ: Եվ այդպես էլ եղավ: Իսկ ուսուցիչներից մեկը՝ ընկեր Ռաիսա Մինասյանը, առաջարկեց, որ կարելի է հաղթանակի կապակցությամբ անակնկալ մատուցել ուսուցիչներին և ուսուցչանոցում մեր ազգային պարերից մեկը պարել, որպեսզի մեր հաղթանակի լույսն ու ջերմությունը հաղորդենք նրանց, ինչպես նաև տեսնեն, թե ինչպես են մեծանում իրենց դաստիարակած ու դասավանդած աշակերտները: Եվ հենց երկուշաբթի օրը, ընկեր Հոխիկյան Արաքսի գլխավորությամբ, ով ևս մեզ հետ պարապում է, մեզ հետ չարչարվում և մեզ ուժ ու գիտելիք է հաղորդում, ուսուցչանոցում ներկայացրինք «Փափուրի» պարը: Ամբողջ ուսուցչական անձնակազմը հիացել ու ուրախացել էր մեր հաղթանակի և պարի համար: Բոլորը բարձր ու անթերի էին գնահատում Հոխիկյանների՝ հոր և աղջկա կատարած աշխատանքը: Ինչ վերաբերվում է Հոխիկյան Արաքսին, նա դարձյալ չունի հանգստանալու ժամեր, որովհետև այժմ կրկին պարապում ենք «Հայ ասպետ»-ի հաջորդ փուլի համար, որպեսզի մասնակցենք մրցույթի եզրափակիչ խաղին: Նա օրվա մեծ մասը մեզ հետ է անցկացնում և հաճույքով է աշխատում յուրաքանչյուր վայրկյանը: Իսկ մենք փորձում ենք ամեն ինչ անել, սովորել և յուրացնել ամեն թեմա, որպեսզի հուսախաբ չանենք նրանց: Այժմ փորձում ենք հաղթել, որովհետև հաղթանակի դեպքում հաղթող թիմն արժանանալու է դեպի Արևմտյան Հայաստան 7-օրյա արշավի հնարավորության: Իսկ աշակերտներից յուրաքանչյուրն ունի իր առավելությունները և հմտությունները: Մարինեն հրաշալի ձայնով է խոսում, Սյուզին լավ նկարչուհի է: Ասեմ, որ Սյուզին մեր հաղթանակի կապակցությամբ մեզ նկարել էր «սմայլիկի» ձևով, ունենք նաև երգիչներ՝ Էմման, Արենը, Լիլին և Հայկը, իսկ նրանց նվագակցում է Յուրան՝ դաշնամուր նվագելով: Թիմում եմ ես, իսկ ես կարողանում եմ լավ գրել և շարադրել իմ մտքերը, նաև Վահանն է, ով մեր գերհոգնածությունը թոթափում է իր կատակներով և հումորներով: Թիմում են նաև մեր շատ սիրելի Արսենը, Հայկուհին և Արեգնազը, ովքեր կարողանում են մեզ խորհուրդներ տալ դժվար պահերին և դուրս բերել անելանելի վիճակներից: Հա՛, մոռացա ասեմ, որ մեր Էմման ունի նաև լավ տրամաբանություն և վելուծական միտք, հենց դրա համար նրան հանձնարարել են սովորել պատմողական և բարդ թեմաները, իսկ Հայկի հետ ընդհանրապես մեկ հարցի շուրջ չեն կարողանում համաձայնության գալ, այսպես ասած՝ ջրերը մեկ առվով չեն հոսում: Հա՛, մեկ էլ՝ ես տարբերվում եմ բոլորից իմ ժպիտով ու շատախոսությամբ: Մի խոսքով, մեր թիմում ամեն մեկն ունի իր կարևոր տեղը:

Ինչպես հասկացաք, մենք ունենք ծանրաբեռնված ու դժվար, բայց ուրախ պահերով և գիտելիքներով լի օրեր: Հենց դրա համար շնորհակալություն ենք հայտնում ընկեր Հոխիկյաններին մեզ այս առիթները ընձեռելու համար:

Պատանի քիմիկոսների համահայկական մրցաշարը

Դեռ սեպտեմբերից սպասում էինք պատանի քիմիկոսների համահայկական 2016 թվականի մրցաշարին: Քիմիայի ուսուցչի` «Երեխեք, պատանի քիմիկոսի համար թիմ պիտի կազմենք» արտահայտությունը ուրախացրեց բոլորիս: Նոր թիմ էինք կազմում, սակայն թիմի անվանումը այդպես էլ մնաց նույնը՝ «Win» (հաղթանակ):

Եվ վերջապես եկավ այդ երկար սպասված օրը՝ 2016 թվական, նոյեմբերի 26: Պատանի քիմիկոսների մի մեծ բանակ «բռնագրավել» էր ԱՅԲ դպրոցի ֆիզկուլտուրայի դահլիճը: Ու գրեթե բոլոր 45 թիմերի անդամների աչքերում երևում էր այն վախը, որ իրենից է կախված թիմի կիսաեզրափակիչ փուլ անցնելը, այն զգացումը, որ յուրաքանչյուրի թիմը կարող է ճանաչվել 2017 թվականի պատանի քիմիկոսների հաղթող:

Դե, բնականաբար, մինչև թեստերի լրացումն սկսելը դահլիճում աղմուկ կար, իսկ աշխատանքները սկսելուն պես լռություն տիրեց այդ հսկայական դահլիճում: Յուրաքանչյուր թիմ աշխատում էր ծայրաստիճան լռությամբ, իսկ այդ 1 ժամը անցավ 1 րոպեի նման, ինչը չէի ասի հաջորդ 2 ժամվա մասին, երբ սպասում էինք ստուգման արդյունքներին: 2 ժամ, որի ընթացքում բոլոր մասնակիցները իրենց ուսուցիչների հետ միասին անթիվ զգացումներ ունեցան: Բոլորի հայացքում արտացոլվում էր սպասումը, վախը ու հաջորդ փուլ անցնելու հույսը: Այդ ամենը, միախառնվելով իրար, վերածվում էին բակում առաջացած անհանգիստ շարժի:

Եվ վերջապես 2 օր թվացող 2 ժամից հետո սկսեցին հայտարարել արդյունքները, իսկ այդ ժամանակ չէիր նկատի մի թիմ, որը նստած լիներ իր տեղում: Բոլորը, անհամբերությամբ ոտքի կանգնած, սպասում էին իրենց թիմի արդյունքներին, երբ հայտարարվեց, որ 1-ին և 2-րդ հորիզոնականի թիմերի միջև եղած տարբերությունը 8 միավոր է, իսկ մյուս թիմերի միջև տարբերությունը շատ քիչ է: Կարծես ողջ դահլիճում լսվեց այդ բարի շշուկը.
-Հա, դե Վանաձորի «Էվրիկան» է, էլի:
Ու այդպես էլ եղավ: Վանաձորի «Էվրիկան» կարծես ցուցանիշ է դարձել: Եվ ահա ժյուրիի վերջնական որոշմամբ կիսաեզրափակիչ են անցնում 45-ից 11-ը: Եվ վերջապես մեր թիմի՝ «Win»-ի բոլոր  անդամների ու մարզչի զգացողությունները ժայթքեցին, երբ 5-րդ հորիզոնականում հնչեց՝ Աբովյանի «Win»:

Հիմա պետք է նախապատրաստվել կիսաեզրափակչին:

Լուսանկարները՝ «Այբ մրցույթներ» էջից