Ես ապրում եմ «աշխարհից հեռու», բայց  այս աշխարհի մի մասը գյուղում՝ Շենիկում: Գյուղս մեկն է Արարատյան դաշտի այն գյուղերից, որտեղից ամեն առավոտ կարելի է տեսնել Արարատը: Գյուղիս մասին խոսելիս ակամայից ուզում եմ ասել.

-Սա իմ գյուղն է

Չափսերով այնպիսին,

Որ կարող եմ վերցնել հետս,

Երբ մի ինչ-որ տեղ գնամ:

Այո, գյուղս փոքր է: Բոլորը ճանաչում են իրար, և դա ինձ դուր է գալիս: Այս փոքրիկ գյուղի մի փոքրիկ անկյունում է գտնվում մեր թաղը: Մեր թաղի համբավը տարածված է ամբողջ գյուղով: Այնտեղ, ուր ավարտվում են դպրոցի դասերը, այնտեղ, ուր կյանքը դառնում է պայծառ ու լուսավոր, երբ ամեն ինչ դառնում է դրական, սկսվում են մեր թաղի իրիկունները: Հավաքվում ենք  ընկերներով ՝ տղա, աղջիկ, և սկսում ենք ասել ու խոսել, խնդալ ու  խաղալ մինչև որ մութն ընկնի: Ամառները ավելի  երկար ենք մնում դրսում: Մեր երգիծաբանները  իրենց կատակներով ապահովում են  մեր ծիծաղը, հաճախ նույն կատակը մեկից ավելի անգամ կրկնելով: Դե, էլ ի՞նչ հավաքներ առանց խաղերի:

Խաղում ենք, խաղում, այնքան, մինչև հարևանուհին բողոքում է մեր  ձայներից:

Այս ամենը ավելի հետաքրքիր է դառնում «ցոգոլի սեզոնին»: Մեր հավաքույթները համեմվում են ցոգոլի թթու ու հյութեղ համերով: Իսկ հարց չառաջացա՞վ, թե որտեղից այդ ցոգոլները. դե, իհարկե, մեր հարևանի այգուց:

Քանի որ խոսք գնաց հարևանի այգուց ու ցոգոլներից, պատմեմ մի դեպք:

Ամառ էր: Մեր թաղի իրիկուններից մեկն էր: Սովորականի պես նստած էինք, ու միտքներս ընկավ հարևանի այգու ցոգոլները: Անգիր գիտեինք  հարևանի գործի ժամերը: Բախտներս բերեց, ու նա տանը չէր: Սովորաբար ցոգոլի գնում էինք բոլորով: Ամեն մեկս մի աշխատանք էր կատարում՝ մեկը քաղում էր, մյուսը ծառի տակից բռնում, երրորդը՝ հսկում, որ մարդ չգա:

Արդեն այգում էինք: Դեռ մի քանի հատ էլ չէինք  քաղել, հանկարծ լուր բերին, թե տանտերը գալիս է: Ուր որ է` ուզում էինք  փախնել, բայց չհասցրինք: Տանտերը եկավ: Մի քանի  փոքր ծառեր կային  այգում: Մի 6 հոգով թաքնվեցինք դրանց հետևում: Դեռ թաքնված էինք, երբ սկսվեց ուժեղ անձրև: Մեկն ասում էր.

-Էկեք դուրս գանք: Ավելի լավ է` բռնվենք, քան թրջվենք:

-Չէ՛, չէ՛, որ բռնվենք, էլ ցոգոլի երես չենք տեսնի,- գոչում էր մեկը մի ուրիշ կողմից:

Այսպես երկար որոշում էինք դուրս գալ, թե ոչ, իսկ անձրևը գնալով ուժեղանում էր: Չնայած ընկերների հետ արժեր ժամերով մնալ անձրևի տակ ու թրջվել: Երևի մեր բախտից էր, որ անձրևը շուտ կտրվեց: Հարմար առիթ գտանք, որ ոչ ոք չտեսնի ու դուրս թռանք այգուց: Ոտքից գլուխ ջուր էինք եղել:

Բոլորը անձրևի ժամանակ մեզ էին փնտրել, իսկ մենք ասացինք, թե թաքնվել էինք մի ծառի տակ, որ չթրջվենք: Մեր հավաքած  ցոգոլների կեսն էր մնացել միայն: Դրանք էլ կերանք ու գնացինք տուն:

Այս դեպքից հետո էլ երբեք հարևանի այգի չմտանք ցոգոլ հավաքելու, անգամ երբ տանը չէր: Բոլորս  «կշտացել» էինք գլխներիս եկածից:

Չնայած դրան, մեր թաղում իրիկունները հիմա էլ անցնում են ուրախ ու  առաջվա նման, դե իհարկե, առանց ցոգոլի:

Եվ վերջում, եթե օրերից մի օր մեր հարևանը կարդա սա, թող ների մեզ, ու մեր  պատանեկան արարքները:

Մարդիկ շատ հետաքրքիր արարածներ են և նման են իրար ոչ միայն արտաքինով, այլև նաև արարքներով: Հետաքրքիր է, չէ՞: Երեկ ես քայլում էի Սիսիանի մարդաշատ հրապարակով, և մտածում էի. հաստատ ես կամ էստեղ գտնվող մարդկանցից ոչ մեկը չի գոռա, չի պարի, չի ծիծաղի, չի խոսի, չի երգի ու շատ այսպիսի «չի»-եր: Բայց ո՞րն է դրա պատճառը: Մի՞թե պարելը, երգելը, ծիծաղելը վատ բաներ են: Ոչ, բայց բոլորիս համար ընդհանուր ինչ-որ կանոններ են ստեղծված: Կարելի է ասել` չգրված կանոններ, բայց մի՞թե մենք չենք կարող ապրել ինքներս մեր կանոններով, թե՞ այդպես կարգ ու կանոն չի լինի: Բայց հիմա էլ չկա այդ կարգ ու կանոնը: Ո՞րն է ավելի լավ` ապրել ուրախ, կարգ ու կանոնով, թե՞ տխուր: Կամ եթե ինչ-որ մեկը որոշում է ինքը ստեղծել իր կանոնները, մենք չենք ընդունում, փորձում ենք փոխել, դարձնել մեզ նման: Բայց ինչո՞ւ, ո՞րն է դրա իմաստը: 

Մարդիկ չեն ընդունում, որ իրար նման են, թեկուզ ինչ-որ բաներով: Բայց ո՞վ է ասել, որ մենք պետք է լինենք նման: Օրինակ, մեզնից ո՞ր մեկը կմտածեր, որ կծած խնձոր կարելի է պատկերել հեռախոսի վրա: Բայց այսօր աշխարհի բնակչության մեծ մասը օգտագործում է այդ հեռախոսները: Եկեք անենք ինչ-որ մեր սիրտն է ուզում, եկեք տարբեր լինենք և միգուցե մենք էլ մի այդպիսի գաղափարի հեղինակ դառնանք:

Եկեք նման չլինենք մյուսներին, այս նման աշխարհում եկեք տարբեր լինենք:

Մի տեսակ հիշողության շունչ եմ զգում, չգիտեմ՝ ինչո՞ւ, ումի՞ց, բայց զգում եմ: Հիմա էլ խաղալիքներս եմ հիշել, որ մայրս գաղտնի տանում ու նետում էր թաղամասին մոտիկ ձորը, ու երբ խաղալիքներս չէի գտնում, վազում էի ձորը՝ խաղալիքներիս տոպրակը փնտրելու: Գնում էի` ինքս իմ մեջ նրանց խնդրելով, որ մի քիչ էլ դիմանան, մինչև հասնեմ: 

Անվախ մարտիկի նման իջնում էի, փնտրում ու հետ բերում, մորս պատկերացումներով, տան երեսին շաղ տված «զիբիլներին»՝ իմ բարեկամներին: Տոպրակից հանում էի շնչհեղձ եղած ընկերներիս, լողացնում, տուն տանում: Հետո նստեցնում էի իրենց տեղերում: Տիկնիկներով չէի խաղում, պարզապես պիտի նրանց իրենց տեղերում նստած տեսնեի: Սիրում էի ամեն բան իր տեղում լինի…

Հիշում եմ նաև մեր բակի ավազե թումբը, որը ինձ հնարավորություն էր տալիս զարկ տալ երևակայությանս և սարքել ամենաանհավանական մեծ ու սիրուն տնակը՝ մեծ պատշգամբով, աստիճաններով ու քարե մարդկանցով: Հիշում եմ մայրիկիս դժգոհ դեմքը, երբ տեսնում էր իր ավազացեխոտ, մազերը աչքերին ընկած, թափթփված շրջազգեստով ու ճարտարապետի հպարտ հայացքով աղջկան:

Հիմա արդեն չեմ խաղում ո՛չ տիկնիկներով, ո՛չ էլ տնակներ պատրաստում, բայց ամեն անգամ, երբ աչքս ընկնում է պատուհանագոգին նստած տիկնիկներին, մանկությունս կինոժապավենի նման անցնում է աչքերիս առաջով, ես լուռ ժպտում եմ…