Նանե Ծատուրյանի բոլոր հրապարակումները

Գնում ենք պապոնց

Շատ երեխաներ, երբ նրանց ասում են. «Գնում ենք պապոնց», դժգոհում են, որովհետև հաճախ նրանց «պապոնց տունը» գյուղում է լինում: Իսկ ես` չեմ դժգոհում: Իմ «պապոնց տունը» Հաղթանակ գյուղում է: Ես շատ եմ սիրում այդ գյուղը, գյուղի օդը, բնությունը: Դա մի հրաշք վայր է: Հաղթանակում հիմնականում ապրում են տարբեր տեղերից եկած մարդիկ՝ Վրաստանից, Գյումրիից, կան նաև Բաքվից գաղթած հայեր: Սիրում եմ, երբ առավոտյան արթնանում եմ հարևանների ձայնից.

-Հասմի՜կ, ա՜յ Հասմիկ, չե՞ս գա` կոֆե խմենք:

-Հա, Նարո ջան, հեսա կուգամ, դու կոֆեն վրեն դիր, հեսա կուգամ:

Նրանք հավաքվում են ինչ-որ մեկի տանը և սրճում, զրուցում են:

Լուսանկարը` Նանե Ծատուրյանի

Լուսանկարը` Նանե Ծատուրյանի

Սիրում եմ, երբ բացվում է «թթի սեզոնը»: Երբ ես գնում եմ այդ ժամանակ, ընկերուհիներս գալիս են և ձայն տալիս.

-Նանե, չե՞ս գալիս` գնանք Լամո տատիկանց դուռը` թութ ուտենք:

-Գալիս եմ, հեսա գալիս եմ:

Ու մենք գնում ենք Լամո տատիկանց այգին` թութ ուտելու: Բարձրանում ենք ծառերը և հաճախ էլ «նեղություն տալիս» նրանց հավերին:

Հետո Լամո տատիկը բարկանում է մեզ վրա և արգելում մտնել այգին: Դե, մենք էլ հո առանց թթի չե՞նք մնալու: Գաղտագողի մտնում ենք հետևի դռնով, այն ժամանակ, երբ նրանք տանը չեն լինում:

Այդպես մենք հասնում ենք մեր թթին:

Իսկ ամենից շատ սիրում եմ Պասյոնատը: Պասյոնատը Հաղթանակ գյուղի ամենաբարձր սարերից է, որտեղից երևում է ամբողջ գյուղը: Սարի ներքևում անտառ է, իսկ մյուս կողմում գյուղն է: Մայրիկս պատմել է, որ այն ժամանակ Պասյոնատը եղել է զբոսաշրջիկների հանգստյան վայր:  Սարի կենտրոնական մասում մի մեծ քար կա, որը մեր հավաքատեղին է: Երեկոյան, երբ հովը ընկնում է, մենք գնում ենք այնտեղ Հաղթանակի բնությունով հիանալու:

Հաղթանակցիները, շատ սիրելով իրենց հայրենի գյուղը, երգեր են հյուսել նրա վերաբերյալ:

Դու փոքր ես, անունդ` մեծ 
Ջա՜ն իմ Հաղթանակ,
Քո արևը միշտ պայծառ է,
Չքնաղ Հաղթանակ:
Դեբեդ գետը ինչպես քնար
Կողքովդ է հոսում,
Ոռոգում է այգիներդ
Ու քեզ հետ խոսում:

nane tsaturyan

Ո՞վ ա տեսած էս ամսին սըհե ցուրտ

Արդեն գարնան վերջին ամիսն է ավարտին մոտենում՝ մայիսը, և մեր գյուղացիների համար տարօրինակ է, որ այսպիսի վատ եղանակ է՝ անձրև, ամպրոպ, կարկուտ… Նրանք բողոքում են եղանակից.

-Լա գարհետակին, էս ի՞նչ խաբար ա:

-Տենը՞մ ես, էս ինչ ա անում…

-Մենք էլ պեչկը արդեն դուս ենք քցել:

-Չէ, մերը հրեն նայի` վառվըմ ա:

-Ո՞վ ա տեսած էս ամսին սըհե ցուրտ անե:

-Սաղ բաղչեն ցուրտը տարել ա:

Իսկ Ղուշիկ տատը (հիշո՞ւմ եք նրան) «համոզում» էր անձրևին, որ էլ չգա մեր գյուղի վրա:

- Ջանիդ ղուրբան, ստեն գնա, գնա Բաղանիսի, Ոսկեպարի վրին արի, դու ստի էլ գալ մի:

nane tsaturyan

Ուզում եմ առաջվա նման լինի

Ես հաճախ եմ տատիկիս հարցնում, թե առաջ ինչպես էր, մարդիկ ինչպես էին ապրում մեր կողմերում: Նա ինձ պատմում է: Մի անգամ պատմեց նաև, որ իրենք ադրբեջանցիների հետ եղել են բարեկամական կապերի մեջ: Ես շատ զարմացա, նա ասաց.

-Դե, մենք ադրբեջանցիների հետ շատ մոտիկ էինք: Մենք իրանց տուն էինք գնում, իրանք գալիս էին մեր տուն: Գնում էինք առևտուր անում, իրանք էլ մեզ մոտ էին գալիս: Հետո գնում էինք իրենցից միրգ էինք բերում՝ թութ, բալ, ծիրան: Մեկը մեկի տուն գնալ-գալ ուներ:

Մի ադրբեջանցի էլ գնում էր Նոյեմբերյան` բազարում առևտուր անում: Անունը Ալի էր: Ինքը Ղազախից էր:  Էդ մարդը բերում էր մեզ համար մեծ արկղով վարունգ, պոմիդոր, դնում նստարանին ու վազելով գնում: Մենք էլ իրանց համար հավեր ենք տանում Ղազախ: Իրանք գալիս էին մեզ մոտ տավարած աշխատում: Մեզ հետ նույն սարում անասուն էին պահում: Մենք շատ նորմալ էինք իրար հետ: Բայց թե ինչ եղավ, որ ամեն ինչ խառնվեց՝ չիմացա…

Եվ ես մտածում եմ. ինչ լավ կլիներ, որ հիմա էլ այդպես լիներ, և այս պատերազմը մեկընդմիշ ավարտվեր:

Ծիծեռնակները վերադարձել են

Լուսանկարը՝ Դավիթ Չիլինգարյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Չիլինգարյանի

Ահա նորից գարուն է: Ինչպես գիտենք, գարնան ավետաբեր թռչուններից են նաև ծիծեռնակները, որոնք իրենց բույնը հյուսում են մարդկանց տան վրա: Մեր տան վրա նույնպես ծիծեռնակները բույն են հյուսում: 

Ծիծեռնակները իմ ընկերներն են: Արդեն քանի տարի է, ինչ ծիծեռնակները իրենց բույնը հյուսում են այդտեղ: Նրանք ամեն գարուն պարտաճանաչ գալիս են մեզ հյուր: Դե, այս տարի մի քիչ ուշացան, բայց ես վստահ էի, որ նրանք կգան: Այսօր էլ արթնացա նրանց ձայնից: Վազեցի դուրս և տեսա նրանց: Նրանք այս կողմ այն կողմ էին թռչում: Իրենց բույնն էին վերանորոգում: Անցած տարի էլ եկան: Փոքրիկ ձագուկներ ունեցան: Ես ամեն օր հետևում էի նրանց: Հայր և մայր ծիծեռնակները դուրս էին գալիս բնից և ձագուկներին թողնում մենակ: Ձագուկները սպասում էին, և երբ հայրը կամ մայրը վերադառնում էին, նրանք սկսում էին «ծվծվալ»: Հետո ծնողը տալիս էր իր կտուցի ուտելիքը ինչ-որ մեկին և կրկին հեռանում սնունդ բերելու: Եվ այդպես ամեն օր… Հետո նրանք թռչել սովորեցին: Այլևս չէին տեղավորվում բնի մեջ: Եվ մի օր էլ ես արթնացա և տեսա, որ նրանք արդեն հեռացել են: Մի փոքր տխրեցի… Բայց հաստատ գիտեի… էլի կվերադառնան….

Եվ հիմա նրանք նորից վերադարձել են…

Ղուշիկ տատը

Լուսանկարը՝ Դավիթ Չիլինգարյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Չիլինգարյանի

Ղուշիկ տատը մեր գյուղի՝ Ջուջեւանի «խորհրդարանի» նախագահն է: Ղուշիկ՝ մի քիչ զարմանալի անուն է, չէ՞: Նրա իրական անունը Վարդանուշ է, բայց նրան ընկերուհիները Ղուշիկ են ասում, քանի որ նա երիտասարդ ժամանակ գեղեցիկ է եղել, և ամուսինը նրան համեմատել է ղուշի (աղավնի) հետ, և այդպես էլ նրա անունը մնացել է Ղուշիկ: 

Ղուշիկ տատը գյուղում շատ հայտնի է: Նա գիտի և՛ գյուղի, և՛ Հայաստանի, և՛ աշխարհի բոլոր նորությունները: Նրանց տունը շատ մոտ է մեր տանը: Եվ եթե ինձ ինչ-որ բան է հետաքրքրում, ես նրան եմ դիմում: Հաճախ նաև նստում եմ մեր պատշգամբում և լսում նրան: Մի անգամ նա ինձ պատմեց, որ Սուրբ Սարգսի օրը  իրեն տվել են աղի բլիթ, որպեսզի ուտի և երազ տեսնի: Երբ առավոտյան արթնացել է, ասել է.

-Աղչի, էդ աղի բլիթը կերա, էրազումս մի խումբ իշան (ավանակ) զռռալով էկան, անց կացան առաջովս…

Նրա մշտական «նստավայրը» իրենց պատշգամբում գտնվող թախտն է, որի շուրջը հավաքվում են գյուղի տատիկներն ու սկսում են զրուցել: Նրանք զրուցում են ամեն ինչի մասին: Քննարկում են գյուղում ապրող յուրաքանչյուր ընտանիքի մասին: Քննարկում են սահմանին տիրող իրավիճակը: Ինչպես սիրում են ասել, մեր գյուղացիները` «պարապ ժըղովուրդ»:

-Բա իմացա՞ր, Շավաշը եդ էկավ:

-Հա, իմացա, եկել էր ինձ տենող, ջահելացել էր:

-Էնա տղեն կգա` հետը կտանի, թէ չէ, մընըմ ա ստի, ի՞նչ անի:

-Գուլգազն էլ մեռավ:

-Հա… Նա էլ գնաց:

-Ասին` ուզըմ են բասեինը սարքեն, հա՞:

-Հա, արդեն սարքըմ են:

-Էրեկ ջրերը կտրել էին, տանը մի կաթիլ ջուր չկար: Էրեխին ասի, գնաց նավիցը բերուց:

-Օ, բա իմացա՞ր, Ղարաբաղ ինչ ա կատարվըմ: Հավաքնին սկսել ա: Էրեկ տելևիզրն ասավ:

-Հա, հա, իմացա, էս ո՞նց տի ըլի:

Եվ խփում է ծնկներին:

-Ես ի՞նչ գիդեմ, թե ասա` ի՞նչ եք ուզում էս խեղճ ժողովրդիցը: Մեր գեղիցը ահագին էրեխա կա ընդի:

Եվ այսպես շարունակ: Դե, ինչ անենք, ես է Ղուշիկ տատի «մասնագիտությունը»:

Մենակ թե քննարկելու թեման թող պարզ բաներ լինեն. ջուրը, հարևանի ջահելանալը, լողավազանը…

Մեր գյուղի խորհրդարանը

 

Լուսանկարը՝ Դավիթ Չիլինգարյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Չիլինգարյանի

Վեցօրյա անընդմեջ ծանրաբեռնված դասերից հետո այսօր իմ ազատ օրն է: Առավոտյան արթնացա, նախաճաշեցի և որոշեցի դուրս գալ տանից, մի քիչ քայլել գյուղում, իմանալ գյուղի նորությունները: Իսկ գիտե՞ք որտեղից եմ իմանալու: Ասեմ: Խորհրդարանից: Հիմա կզարմանաք, կմտածեք` ի՞նչ է խորհրդարանը: 

Մեր գյուղում` Ջուջևանում, խորհրդարան են անվանում այն վայրը, որտեղ հավաքվում են գյուղի տատիկները և զրուցում: Վերլուծում են նորությունները՝ քննադատում կամ հավանություն տալիս:

-Օ՜, բա իմացա՞ր, Սերիկ, Պուտինը թազա կնիկ ա ուզել: Էնա էն մի կնկանիցը երկու երեխա ունեցավ:

Լսվում է պատասխանը:

-Լավ ա անում, էն մարդը ապրում ա:

-Էնա գարունքացել ա: Գեղումը շարժ կա:

-Էնա Հայկն արդեն փորում ա բախչեն:

-Ասում են` էս տարի տաք տի անել:

-Համա ապրիլին ասում էն անձրև տի գալ:

Նրանք խոսում են այսպես անվերջ, առանց հոգնելու: Մի ուրիշ բակում հավաքվել են տղամարդիկ և զրուցում են:

-Էս տարի լավ շոգեր արավ, բերքը լավը կըլի: Փետս էլ պրծելա: Բայց դե էնա շոգերն ընգավ, էլ չենք վառի: Բայց դե մին էլ տեսար ցրտեց:

Ու այդպես շարունակ…

Մի ուրիշ այգում մարդիկ աշխատում են:

Գնանք գյուղամեջ: Ահա այստեղ հավաքվել են գյուղի պապիկները: Ոմանք ուղղակի նստած են ու նայում են անցուդարձ անող մարդկանց կամ մեքենաներին: Ոմանք զրուցում են, ոմանք էլ նարդի են խաղում.

-Էսա տես քեզ ոնց եմ մարս անում:

-Տենանք, տենանք, բմբուլներդ քամուն եմ տալու:

Գյուղի մնացած մասերում մարդ չի երևում:

Լուսանկարը՝ Մարինե Իսրայելյանի

Լուսանկարը՝ Մարինե Իսրայելյանի

Գնանք աղբյուրի մոտ, որտեղ միշտ լինում են տարբեր մարդիկ՝ գյուղից կամ այլ բնակավայրերից, հաճախ նաև զբոսաշրջիկներ: Այսօր այստեղ ոչ ոք չկար: Մի քիչ ցուրտ է, բայց հաճելի է: Քայլում եմ` նայելով գեղեցիկ տեսարանին, որտեղ ճնճղուկները երգում են, ծառերը ծաղկել են, և գյուղը կարծես նոր շունչ է առել: Մարդիկ արդեն իրենց անասուններին տանում են արտ և ձայնում. «Հո-հո-հո-հո, կով արի»: Մարդիկ վերադարձել են իրենց գործերին: Սիրում եմ գարունը իր ամեն ինչով: