Իմ ընտանիքը

Լուսանկարը՝ Էրիկ Բադալյանի

Լուսանկարը՝ Էրիկ Բադալյանի

Իմ ընտանիքը բաղկացած է հինգ հոգուց՝ հայրս, մայրս, քույրս, եղբայրս և ես: Մեր ընտանքի պաշտպանը՝ հայրս՝ Տիգրան Միրզոյանը, ծնվել է Բերդ քաղաքում 1972 թվականին, ունի երկու մասնագիտություն՝ կաթի և կաթնամթերքի ինժեներ-տեխնոլոգ և իրավագետ: Նա շատ խելացի է և ինձ միշտ օգնում է ամեն հարցում: Նա երբեք իմ հարցերը, որոնք չափից շատ են, անպատասխան չի թողնում: Նա մեր տան սյունն է: Մեր տան մյուս սյունը՝ մայրս՝ Լուսինե Ստեփանյանը, ծնվել է Կոթի գյուղում` 1975 թվականին: Մասնագիտությամբ բանասեր է: Նա է, որ ամեն վայրկյան մեր կողքին է, իր քնքշությամբ ու ջերմությամբ ողողում է ամբողջ տունը: Իմ հետ անընդհատ բանավեճերի մեջ մտնողը՝ քույրս՝ Անին, ծնվել է 1996 թվականին Բերդ քաղաքում: Անկեղծ ասած՝ ես չեմ պատկերացնոււմ, թե ինչ կանեի առանց նրա: Որպես մեծ՝ շատ բան է սովորեցրել ինձ: Իսկ մեր բանավեճերը հիմնականում դպրոցական առարկաների ու աշխարհի վերաբերյալ են: Եթե անգամ ես հասկանում եմ, որ նա է ճիշտ, մեկ է, շարունակում եմ պնդել իմ տեսակետը: Բայց եթե մի օր բանավեճ չլինի, իմ օրը օր չի լինի: Եղբայրս՝ Տարոնը, ծնվել է 2005 թվականին Իջևանում: Նա մեր տան փոքրիկն է, և, անկեղծ ասած, բոլորը նրան երես են տալիս, բայց ամեն դեպքում շատ խելոք տղա է: Ես պաշտում եմ իմ ընտանիքը, որտեղ տիրում է փոխադարձ սեր, հարգանք:

Աշխարհում ինչ-որ տեղ ինչ-որ բան սխալ է

Սաշա. այդպես էի ես անվանել նրան, որովհետև չգիտեի` տղա՞ է, թե՞ աղջիկ: Նա ապրում էր մեր դպրոցից մի քանի մետր հեռու` իմ ճանապարհի վրա: Մենք հաճախ նրան Սաշոկ էինք անվանում և ամեն օր խաղում հետը: Նա փողոցում էր ապրում, բայց բոլորի կողմից շատ սիրված էր և միշտ ուտելու բան ունենում էր: Նա ուղղակի ընդունակ չէր ինչ-որ մեկին կծել, կամ վախեցնել: Անգամ հաչելիս նրան երբեք չէի տեսել: Նա մուգ էր և ուրախ աչքեր ուներ: Միշտ վազվզում էր իմ ու ընկերուհուս հետ:

-Սաշ, պրիվետ,- ասում էի ես ամեն անգամ և թփթփացնում նրա գլխին: Նա պտտվում էր շուրջս և ձեռքս լպստում: Հետո ես մեկնում էի ձեռքս նրան և ուրախ բացականչում.

-Սաշ, թաթիկդ: Թաթիկդ տուր, դե տու~ր… Իսկ հիմա մյուսը:

Նա, առջևի թաթերն ինձ տալով, կանգնում էր երկու ոտքերի վրա և ուրախ բացում բերանը: Երևի պոչն էլ կշարժեր, եթե ունենար պոչ: Նրա պոչն ու ականջները կտրված էին:

-Իրան տենց ավելի լավ ա,- ասում էր ընկերներիցս մեկը,- փողոցի շներինը կտրում են, որ մյուս շները չքաշքշեն…

Արդեն մենք հին ընկերներ էինք դարձել, ամեն անգամ, երբ ինձ տեսնում էր, վազում էր մոտս ու թաթերով բարձրանում վրաս: Իսկ երբ քնած էր լինում և չէր տեսնում ինձ, ես շոյում էի նրա գլուխը, որ դանդաղ արթնանա, հանկարծ չվախենա:

Մի օր դասերս ուշ վերջացրի և չհասցրի Սաշոկին տեսնել: Երբ տուն եկա և մտա ֆեյսբուք, անմիջապես ընկերուհուցս հաղորդագրություն ստացա.

-Մար, Սաշոկին տարել են:

-Ի՞նչ: Ո՞ւր, ո՞վ:

-Բակի մյուս շների հետ: Ինչ-որ մեծ մեքենա էր, վրան գրած էր «Պայքար փողոցային շների դեմ» կամ ինչ-որ տենց բան:

Աչքերիս առջև մի պահ սևացավ: Փորձեցի ինձնից հեռու վանել այն մտքերը, որ դեռևս անտուն շների ոչ մի կացարանի մեր երկրում չեմ հանդիպել: Ուրեմն ի՞նչ են անելու Սաշոկիս: Ընկերներիցս ոմանք ինձ երկար համոզում էին, որ նրան պարզապես ինչ-որ դեղ են սրսկելու և հետ բերեն, կամ բաց թողնեն: Միևնույնն է, նա հոտառությամբ կվերադառնա: Բայց գիտակցությանս մեջ մի գորշ միտք էր ծանրանում, որը բարձրաձայնեց ընկերուհիս.

-Մար, լավ էլի, երեխա՞ ես, ի՞նչ հետ բերել…

Չգիտեմ, նրանցից ով է ճիշտ, բայց փաստը մնում է փաստ, Սաշան դեռ չի վերադարձել: Ես հիմա չգիտեմ էլ, թե ու՞ր է նա, ո՞ղջ է արդյոք, բայց փողոցային շների նկատմամբ այդ վերաբերմունքը շատ մեծ սխալ է, որի արմատները շատ-շատ խորն են մեր հասարակության մեջ: Չէ՞ որ «Փողոցային շների դեմ պայքարին»,  կամ էլ ինչպես որ կոչվում է դա, չգիտեմ, ինչ-որ մեկը զանգահարել և կանչել էր: Ինչ-որ մեկը, ում անհասկանալի անհանգստություն էր պատճառել լրիվ անվնաս ու բարի այդ կենդանին:

Հետաքրքրասիրության հետևանքները

Լուսանկարը՝ Աստղիկ Իսրայելյանի

Լուսանկարը՝ Աստղիկ Իսրայելյանի

Լույսը նոր էր բացվել, և ընտանիքիս անդամները բոլորը աշխատում էին: Ես հինգ տարեկան էի: Այդ ժամանակ ես շատ հետաքրքրասեր էի, և ամեն աշխատանք ինձ հետաքրքիր էր: Պապիկս ինչ-որ գործ էր անում, իսկ ես աստիճանների ճաղավանդակից մտցրի գլուխս, որպեսզի տեսնեմ, թե նա ինչ է անում: Երկար ժամանակ նայում էի, բայց երբ փորձեցի գլուխս հետ տանել, զգացի, որ չեմ կարողանում: Սկսեցի լաց լինել, իսկ երբ լաց եղա քթիցս արյուն եկավ. փոքր ժամանակ քթիցս հաճախ էր արյուն գալիս: Պապիկս արդեն գնացել էր տրակտորի մոտ և տրակտորի ձայնը չէր թողնում, որ նա ինձ լսեր: Երբ տրակտորի ձայնը կտրվեց, բոլորը լսեցին իմ ձայնը և եկան ինձ մոտ: Մեր հարևանը գնաց և մի երկաթ բերեց, որպեսզի ծռեր ճաղավանդակը և ազատեր իմ գլուխը, բայց ես կարծել էի, թե նա ինձ ուզում է ծեծել այդ երկաթով և սկսեցի ավելի բարձր գոռալ: Գլուխս հանել էին ճաղավանդակից, բայց ես դեռ լացում էի: Ճիշտ է, անցել են շատ տարիներ, բայց ես այդ հարևանին չեմ սիրում և նրանից վախենում եմ: Իսկ աստիճաններով բարձրանալիս անպայման հիշում եմ այս դեպքը:

Ես ունեմ իմ բլոգը

Ես ունեմ մեկ անձնական և մեկ աշխատանքային բլոգ: Իմ անձնական բլոգը կոչվում է «Ութոտնուկ», որի հասցեն է՝ www.utotnuk.wordpress.com : Սա «Կրթությունը կոռուպցիայի կանխարգելման միջոց ծրագրի» արդյունքում է բացվել, որի ժամանակ իմ ծրագիրը հաղթեց և դրա հիման վրա բացվեց այս բլոգը: Բլոգում շատ պատմություններ կան, որտեղ քննարկվում են կոռուպցիայի օրինակներ, կան նկարներ, տեսանյութեր և այլն: Այս բլոգը ղեկավարում եմ ես` չնայած որ ունեմ յոթ հոգուց բաղկացած աշխատանքային  թիմ:

Եթե առաջին բլոգը իմն է, ապա երկրորդ բլոգում ուղղակի աշխատում եմ: Բլոգը կոչվում է «Ես ուզում եմ փոխել իմ կանքը», որի հասցեն է՝ www.dprocakan.wordpress.com: Այս բլոգը բացվել է մրցույթային ծրագրի հիման վրա, որը տևելու է վեց ամիս: Ես այստեղ հեղինակ եմ, գրում եմ այն հարցերի, խնդիրների մասին, որոնք առկա են դպրոցում: Նախագծի ավարտին պարզ կլինի, թե ով է շահել գլխավոր մրցանակը, և ամեն ամսվա հաղթող ով է ճանաչվելու:

Ես շատ եմ սիրում իմ երկու բլոգները և հաճույքով եմ աշխատում:

Երբ սկսեմ աշխատել

Լուսանկարը՝ Նարե Խաչատրյանի

Լուսանկարը՝ Նարե Խաչատրյանի

Երբ սկսեմ աշխատել, պատրաստվում եմ ֆինանսական աջակցություն ցույց տալ աղքատներին: Մի անգամ խանութում ականատես եմ եղել, թե ինչպես է վաճառողուհին կոպտել ֆինանսապես անապահով երեխային, շատ եմ ազդվել և որոշել եմ, որ առաջին կտավս վաճառելուց ստացված եկամուտով փակելու եմ այդ ընտանիքի պարտքերը և հոգալու եմ, որ այդ վաճառողուհին զրկվի իր աշխատանքից: Շատ եմ նյարդայնանում, որ մարդկանց հագուստով են գնահատում: Մտածում եմ, որ վատ հագնված մարդու հոգում ավելի շատ մարդկային հատկանիշներ կարող են լինել թաքնված, քան թանկարժեք հագուստների մեջ քողարկված ինչ-որ մեկի: Ինձ հուզում է իմ համայնքի գործազրկությունը, աշխատավարձերի չափը, անապահով ընտանիքների կեցության մակարդակը, մարդկանց անտարբերությունը:

Դե վերջացիր, իմ ձախորդ օր

Լուսանկարը՝ Լաուրա Հովսեփյանի

Լուսանկարը՝ Լաուրա Հովսեփյանի

Վատ օրերիցս միայն այս մեկն եմ պարզ հիշում: Գարնանային արևոտ օր էր: Ինչքան հիշում եմ 5-րդ դասարանում էի սովորում: Առավոտյան արթնացա և զգացի, որ վիզս բռնվել էր: Երևի մնացած անախորժություններիս մեծ մասը կապված էին այն իրողության հետ, որ գլուխս ոչ մի կերպ չէի կարողանում շարժել: Ճանապարհին պայուսակիս բռնակներից  մեկը պոկվեց: Եվ այդպես  պայուսակս գրկած մտա դպրոց: Ուշացել էի և այն էլ 10 րոպեով: Թակեցի դուռը և մտա դասարան: Ուսուցիչս ասաց, որ  արդեն բացակա է դրել: Ստիպված եղա սպասել միջանցքում մինչև դասաժամի ավարտը: Չմասնակցեցի ֆիզկուլտուրայի ժամին, ինչի պատճառով ստացա լուրջ զգուշացում և բացակա: Հասա տուն: Չէի կարողանում դասերս սովորել: Դե, ի վերջո մի կերպ սովորեցի դասերս: Գնացի դուրս ու տեսա, որ պապս խաղողի վազերն է մշակում: Փորձեցի օգնել: Դարձյալ ցավի պատճառով չկարողացա կատարել պապիս ասածները և նախատվելով պապիս կողմից, գնացի ընկերներիս հետ խաղալու: Նորից իրենն ասաց պարանոցս և դրա պատճառով ոտքս ոլորեցի: Ոտքս վիրակապեցին և ասացին, որ հանգիստ նստեմ ու չշարժվեմ: Տեսնելով, որ օրս անհաջող է անցնում, որոշեցի քնել, որ էլ ուրիշ պատմությունների մեջ չընկնեմ: Չնայած պետք էր առավոտից զգուշանալ, բայց ես ինչ իմանայի…

Ալյոշա պապը

Լուսանկարը՝ Մերի Բորյանի

Լուսանկարը՝ Մերի Բորյանի

Իմ շրջապատի ամենահետաքրքիր մարդը Ալյոշա պապն է: Նա արդեն ութսունյոթ տարեկան է և ապրում է մեր գյուղում՝ Բարաբաթումում: Ալյոշան երիտասարդ ժամանակ աշխատել է շինարար, կառուցել է հայտնի մարդկանց տներ: Ալյոշա պապը շատ բարի մարդ է: Նա իր հիվանդության կամ ծերության պատճառով դժվար է տեղաշարժվում և ամեն հնարավոր բան արել է, որ իր քայլելու գործը հեշտացնի: Քայլելու համար նա իր ձեքով սարքել է ձեռնափայտ: Չնայած իր այս տարիքին՝ նա անշարժ չի մնում, պահում է կով և շուն: Ալյոշա պապիկը մեզ միշտ հետաքրքիր ու ծիծաղելի պատմություններ է պատմում: Մի օր նա մեզ պատմեց, որ երբ երեխա էր, իր երկու ընկերների հետ վարձվել էր մի մարդու մոտ աշխատելու: Ինքը մյուս երկուսից լավ էր աշխատում: Երբ աշխատանքը վերջացրեցին, լավ աշխատող երեխային տվեցին մի մեծ կոպեկ, իսկ այդ երկուսին՝ երկուական փոքր կոպեկներ: Լավ աշխատող երեխան լացելով գնացել էր տուն ու պատմել հայրիկին: Հայրիկը վերցրել է այդ կոպեկը և գնել էր կոնֆետ, այդ մեծ կոպեկը դարձրել էր երկու փոքր կոպեկ ու տվել երեխային: Այդ պատմությունը շատ ծիծաղելի պատմություն է, բայց Ալյոշա պապիկը դա պատմում էր լացելով: Նա երևի լաց էր լինում այն օրերի  մարդկանց մաքրությունը և միամտությունը հիշելու պատճառով:

Առաջին սեր

Բոլորն ունեն առաջին, իրական, ամենամաքուր ու միամիտ սեր: Ոմանց սերն անպատասխան է, ոմանցը` փոխադարձ, ոմանցն էլ` անհասկանալի: Ահա վերջինիս էր պատկանում և իմ առաջին սերը, իմ անհասկանալի, իմ մի բուռ անսահման սերը: Քչերն են սիրում խոսել իրենց անհասկանալի սերերի մասին: Ես նրանց շարքերից չեմ: Դժվար թե հետաքրքրի, թե ի՞նչ էր իմ առաջին սիրո անունը կամ ազգանունը: Ինչ էլ որ լիներ, ես պաշտում էի նրան: Ես անգամ քունս էի կորցրել: Կողքին անգամ նրա կարոտում էի նրան: Ես նրան լուռ և առանց ակնարկի անգամ սիրեցի 2 տարուց ավելի: Իսկ հետո ես խոսել ստիպված էի: Ես չգիտեմ, թե ինչ էի մտածում, ինչ էի անում և ինչու էի անում, բայց հիշում եմ, որ սկսել էր դաշնամուրի գնալ: Վեր կացա ես էլ գնացի: Վեցն անց տասնչորս դուրս եկավ, լավ եմ հիշում: Խնդրեցի հետս բարձրանալ գրադարան և այնտեղ հենց որոշեցի խոսել: Չէ, չեմ ափսոսում: Խոսեցի, որովհետև պետք էր: Գրադարանում ես նրան ասացի, որ սիրում եմ իրեն ու չթողեցի խոսել հավելելով, որ երեք օրից կհանդիպեմ: Այդ երեք օրը ինձ համար երեք տարվա պես անցավ` աչքս չէի կտրում ժամացույցից, դե հանդիպումն էլ սովորական չէր լինի: Որոշեցի հանդիպել հենց մեր հնարած կասկադում, որտեղ մենք այնքան երջանիկ էինք: Պատրաստեցի հինգ հազար թղթե նավակներ: Իսկ նավակների մեջ շոկոլադներ, որոնք նա այնքան էր սիրում: Առավոտյան 7:30 արդեն ամեն ինչ վերջացրեցի քնից շուտ արթնացած ընկերներիս օգնությամբ: Երբ արդեն ամեն ինչ տեղում էր, ես զանգեցի նրան, իսկ նա… Իսկ նա հանդիպման անգամ չեկավ…

Խնդիր, որի լուծումը ընդամենը երազանք է

Լուսանկարը՝ Արփինե Խոջայանի

Լուսանկարը՝ Արփինե Խոջայանի

Ես ապրում և սովորում եմ Գեղարքունիքի մարզի Կալավան գյուղում: Գյուղն ունի բազում խնդիրներ: Ամենացավալին այն է, որ չունենք արվեստի և արհեստագործական դպրոցներ: Մեր  դպրոցում կան շատ տաղանդավոր երեխաներ: Նրանք չունեն հնարավորություն ցույց տալու իրենց գիտելիքները և դրանք հարստացնելու: Այդ պատճառով նրանք լքում են գյուղը: Շատերը սովորելուց հետո աշխատանք են գտնում և այդպես էլ չեն վերադառնում: Ոչ բոլոր ընտանիքները հնարավորություն ունեն իրենց երեխայի ուսումը կազմակերպելու: Տաղանդավոր երեխաները մնում են աննկատ ու այդպես էլ չեն կարողանում դրսևորել իրենց տաղանդը: Ինչով են մեղավոր այդ երեխաները: 

Այնքան կուզեի, որ մեր գյուղն էլ երևար բարյացկամ և բարեգործ մարդկանց գործունեությունը ծավալող աշխարհագրական քարտեզում:

Նորա տատիկը

 

Լուսանկարը՝ Մանե Տոնոյանի

Լուսանկարը՝ Մանե Տոնոյանի

Իմ շրջապատի ամենահետաքրքիր մարդը մեր հարևան Նորա տատիկն է: Նա շատ լավ բնարավորություն ունի, սիրում է իր թոռնիկներին և մեր բակի գրեթե բոլոր երեխաներին: Նա առաջ աշխատում էր դպրոցում, իսկ հիմա՝ ոչ: Մենք, երբ բակում միջոցառում պետք է կազմակերպենք, միշտ դիմում ենք Նորա տատիկին: Նա շատ է մեզ օգնել, և մենք միշտ շնորհակալ կլինենք նրան: Նորա տատիկը ունի այգի, որը լի է ծաղիկներով, մենք միշտ օգնում ենք նրան ծաղիկները խնամելու գործում: Լինում է նաև, որ միջոցառումների վերջում նա մեզ իր ծաղիկներից է նվիրում: Նա շատ խելացի, բարի և հետաքրքիր տատիկ է: Նորա տատիկի ամուսինը՝ Վաչագան պապիկը, մահացել է, նա նույնպես շատ լավ մարդ էր: Նրանք միշտ համերաշխ էին, ես հիշում եմ, երբ փոքր էի ու իրենց ինչ-որ գործում օգնում էի, նրանք միշտ ինձ կոնֆետներ էին տալիս: Ես հիշում եմ, երբ դեռ Վաչագան պապիկը չէր մահացել, մեր վերջին միջոցառումը նվիրված էր ծերերին, ու այդ միջոցառման վերջում բոլոր տատիկներն ու պապիկները կանգնեցին և մեզ ծափահարեցին, իսկ մենք շատ հուզվեցինք: Ես միշտ կհիշեմ նրանց ու նրանց օգնությամբ կազմակերպված միջոցառումները: