Լուսանկարը` Ռազմիկ Գասպարյանի

Օգոստոսի 17-19-ը Հայաստանում, իսկ ավելի կոնկրետ՝ Ծաղկաձորում անցկացվեց Հայաստանի ամենահավես, ամենաթույն փառատոններից մեկը՝ Epic Eye Festival-ը: Երեք օր ռոք ու էլեկտրոնային երաժշտություն՝ բնության գրկում: Մի խոսքով՝ կար էն ամենը, ինչը կապահովեր քեզ կտրվել առօրյայից ու հավես ժամանակ անցկացնել հարյուրավոր մարդկանց հետ:

Ֆեսթին մասնակցելու համար կար գիշերակացի 2 տարբերակ՝ հյուրանոց ու քեմփինգ: Ես, բարեբախտաբար, ընտրել էի առաջին տարբերակը: Առաջին օրը էլեկտրոնային երաժշտություն էր: Առաջին օրն անցավ լավ, բայց ես անհամբեր սպասում էի ռոքին: Ռոքն, ըստ իս, մարդկանց շատ քիչ տոկոսի ականջին է լսելի: Ռոքի միջոցով կարողանում ես արտահայտել էմոցիաներդ, կուտակված էներգիան դուրս բերել ու ուղղակի վայելել երաժշտությունը: Ռոք բենդեր էին եկել աշխարհի տարբեր երկրներից ու Հայաստանից: Երկրորդ օրվանից սկսվեց ռոքը, որին այդքան սպասում էի: Մարդիկ լսում ու վայելում էին երգերը: Ահավոր թույն բեմ ու թույն բենդեր: Մինչև ֆեսթին գնալս մտածում էի, որ ռոքը կատարյալ լինելու համար պետք է անձրև: Ու… Սկզբում սկսվեց թույլ անձրև, որը չխանգարեց մարդկանց բաց երկնքի տակ վայելել երգերը: Բայց եղանակը փորձեց ավելի ակտիվացնել մեզ, ու սկսվեց իսկական տեղատարափ անձրև: Ամպրոպի ձայներն ավելի էին ակտիվացնում մեզ: Մարդկանց մի մասը վազեց պատսպարվելու, իսկ մյուս մասը (նաև ես) մնաց տեղատարափ անձրևի տակ ու ռոքի հնչյունների ներքո լավ ժամանակ անցկացրեց, մինչև սկսվեց կարկուտը ու ամեն ինչ փչացրեց: Երկրորդ օրը, թեև մի փոքր ձախողվեց, բայց ինձ համար անցավ շատ լավ ու դարձավ անմոռանալի: Երևի ռոք լսելով անձրևի տակ պարելուց հավես բան չկա: Էդ ամենից ստացած էմոցիաները դեռ ահագին մնում են մեջդ ու դառնում են կյանքիդ հիշողությունների մի մասը: Երկրորդ օրվա կարկուտից հետո մի քանի բենդեր չկարողացան ներկայանալ, իսկ Epic eye-ի թիմը խոստացավ, որ նրանք կներկայանան 3-րդ օրը: 3-րդ օրը նույնպես եղանակը անբարենպաստ էր, իսկ ֆեսթի ամբողջ ծրագիրը՝ խառնված: Ցավոք, չկարողացա մասնակցել 3-րդ՝ վերջին օրվան, բայց միևնույնն է, էմոցիաներս դեռ կային:

Լուսանկարը` Ռազմիկ Գասպարյանի

Այնուամենայնիվ, հաշվի չառնելով որոշ կազմակերպչական խնդիրներ ու եղանակային փոփոխություններ՝ ֆեստիվալն անցավ հիանալի ու էմոցիաներով հարուստ: Ըստ իս՝ պետք է Հայաստանում նմանատիպ փառատոններ շատ կազմակերպվեն ու համախմբեն նույն ճաշակի, մտածելակերպի ու ապրելակերպի մարդկանց: Պետք է թեկուզ մի քանի օրով կտրվես իրականությունից, փոխես միջավայրդ ու հասկանաս, թե որն է քեզ ավելի դուր գալիս: Իսկ ռոքի սիրահարների ապրելակերպը մի ուրիշ աշխարհ է, որը ես շատ եմ հավանում, քանի որ նրանք վայելում են կյանքն ու ազատությունը, չեն ապրում ուրիշի համար, այլ իրենք իրենց։

Օգոստսի 11-ն էր՝ երևի սովորական մի օր, քայլում էի Գյումրու փողոցներով, մոռացած, որ այդ օրը մեր՝ երիտասարդների օրն էր: Ճանապարհին տեսնում եմ մարդկանց, ովքեր մի տեսակ տարօրինակ են, գունավոր էին նրանց դեմքերը, շորեը: Մի խոսքով, ամբողջովին գույների մեջ էին ընկղմված:

Ճիշտն ասած, մի փոքր զարմացա, հետո հիշեցի, որ այդ օրը ԵՆԿ-ն երիտասարդների օրվա առթիվ կազմակերպել է Color Fest: Շատ ուրախացա, արագ քայլելով հասա Թատերական հրապարակ ու տեսա մի մեծ գունային տոնախմբություն: Նախօրոք ճշտեցի, որ այդ գույները շորի վրա հետք չեն թողնում ու անցա գործի: Մի լավ ներկեցի ու ներկվեցի, ապա մասնակցեցի դրան հաջորդող համերգին, որի ընթացքում էլ մի լավ ներկվեցի ու արդեն երեկոյան վերադառձա տուն:

Հ.Գ. Ճանապարհին մտածում էի՝ տեսնես Գյումրին ըսպես խայտաբղետ էլ ե՞րբ կեղնի:

-Էս դրամապանակը` թեն հաուզընդ դրամ, իսկ էս վզնոցը` ֆոր հաուզընդ ֆայֆ հանդրիդ դրամ։ Թարգմանի, թող իմանան, ազի՛զ։

-Առավոտը սկսվեց Վերնիսաժում, որտեղ բելգիացի ընկերների հետ փնտրում էինք հայկական մշակույթը խորհրդանշող նվերներ։ Երկարատև փնտրտուքներից հետո, վերջապես մեզ հաջողվեց գտնել այն, ինչ փնտրում էինք։

-Վերջին անգամ է, որ կբարձրանանք «Մանանա» տանող աստիճաններով,- տխուր ասաց Յիթսեն։

-Վերջ, վերջ, մի՛ տխրիր։ Էլի կվերադառնանք Հայաստան,-պատասխանեց Վալերիան

-Աղջիկնե՛ր, մի շտապեք տխրել։ Դեռ ունենք ժամեր՝ միասին անցկացնելու համար։

«Մանանա» ներս մտնելուն պես հայտնաբերեցինք մյուս մասնակիցների հոգնած, բայց  աշխատանքային դեմքերը։ Անին սովորության համաձայն սուրճ էր խմում ու երջանիկ էր, որ ավարտել է իր նախագծի հայերենից անգլերեն թարգմանությունը, Էլզան ու Զառան էլի վիճում ու բողոքում էին, որ պիտի ֆոտոպատմություն սարքեն, Օրիենը իր վերջին ֆոտո-գլուխգործոցներն էր ցույց տալիս Դիանային, Աննան քնած էր, որովհետև գիշերը չէր քնել, որպեսզի ավարտեր օրվա օրագիրն ու նախագծի թարգմանությունը, Սոնան աստիճանների վրա մտազբաղ նստած նամակ էր գրում, Մարիամը ինչպես միշտ տեխնիկական հարցերով օգնում էր բոլորիս, Լիոն ու Ռոուինը թղթեր էին լրացնում, Հովնանը կարգավորում էր ամենը, ինչ կապված էր պրեզենտացիայի հետ, Մորենը, Յիցեն, Վալերիան ու Լենկան միմյանց ցույց էին տալիս իրենց հարազատների համար գնած նվերները, Լիլիթն ու Ամալյան լուռ նստած էին, Սուրենը իր վերջին հոդվածի կարծիքներն էր կարդում, Մարիամը, Եվան ու Ինեսան բացակայում էին, իսկ Արմանը և Ռևդուանը ՝ ուշանում։ 

Ես որոշեցի գնալ և արթնացնել Աննային, որովհետև շուտով լանչ էր, բայց գնացի և չվերադարձա Կիկոսի պես, որովհետև ես էլ էի քնով անցել։ Մեզ արթնացրեց Ռոուինի կանչը, որ պրեզենտացիայից առաջ ցանկանում էր ամփոփել 2 անմոռանալի շաբաթը։ Նա պատրաստել էր 3 արկղիկ, որոնց մեջ պիտի առանձնացնեինք  2 շաբաթվա ամենակարևոր պահերը, այն ամենը, ինչից դժգոհ ենք և այն, ինչ սովորել ենք այս օրերի ընթացքում։ Առաջին տուփում շատերս որպես կարևորություն ներկայացրել էինք ընկերությունը և վորքշոփները, երկրորդ տուփում, որ պիտի լսենք միմյանց, իսկ երրորդում ՝ կոնֆլիկտների լուծման այլ եղանակները և ավանդական ուտեստների պատրաստման տարբերակներ սովորելը։

Պրեզենտացիային ներկայացրինք 4 տարբեր նախագծեր։ Առաջինը գյուղական խնդիրների մասին էր, որի շրջանակում հոդվածներ ու հարցազրույցներ էինք պատրաստել, երկրորդ խումբը ՝բանակի, որի մասին փոքրիկ վիդեոռեպորտաժ էր նկարել, երրորդը՝ կնոջ և տղամարդու տարբերության մասին ֆիլմ, իսկ չորրորդը խումբը  Գյումրու տնակներում ապրող մարդկանց մասին նյութեր ու ֆոտոպատմություն էր սարքել։ Ամեն ինչ բարեհաջող ներկայացնելուց հետո, դիտեցինք մեր երկու շաբաթը ներկայացնող ֆիլմերը ու լուսանկարները։

Բոլորս այնպես էինք կապվել միմյանց հետ, որ դժվարությամբ էինք ցանկանում մոտենալ իրար ու գրկել։ Շատ էինք կապվել, չէինք ցանկանում հավատալ, որ ամեն ինչ ավարտվեց։ Կարոտելու ենք Մարիամի՝ « Ո՞վ է էսօր գրում օրագիրը» արտահայտությունը, Ռևդուանի «Բարև, ախպերս, ի՞նչ կա»-ն, Սոնայի՝ « Դուք մտեք լողացեք, մեկ ա՝ ես ուշ եմ քնում, կլողանամ»-ը, Էլզայի «մուննաթ» դեմքը, որն ուներ ընդամենը մի ուղերձ․ «Թեթև ապրեք, ա՜յ մարդ», Ամալյայի հոգեբանական խաղերը, Մարիամի «Կոշիկները մի գծով շարեք, թե չէ՝ ես եմ դասավորելու» պերֆեկցիոնիստական մտքերը, Արմանի « Ա՜, Վալենտինա ջան, թող ապրենք, էլի, ի՞նչ ես ուզում»-ը, Օրիենի «Օկե»-ն, Եվայի, Անիի, Ինեսայի թեյի սեղանի շուրջ կանչող երեկոները, Վալերիայի «Հա՜»-ն, որը մեզ հիշեցնում էր Էլիդա տատիկին, Մորենի արտիստիկ խոսքը, Յիթսեի փակ ու ժպտուն աչքերը և երջանկությանը նայող հայացքը, Աննայի՝ «Արի, գնանք լողանանք, որ թեյ խմենք, նյութ գրենք ու քնենք»-ը, Լենկայի ռեպը անսահման սիրելու կարողությունը, Դիանայի՝ «Նորմալ հաց կեր, ուշադիր նայում եմ, որ 3-ին չասես՝ սոված եմ, ի՞նչ կա ուտելու»-ն, Հովնանի «Է, բաժակի պոչից բռնի, որ չվառվես» լուրջ-լուրջ դեմքը, Լիոյի «Երեխե՜ք» սիրով լցված բացականչությունը, Ռոուինի հայերեն շնորհակալությունները, Սուրոյի «Ամեն ինչ պատրաստ ա Բելգիա գնալուս համար, տոմսը առել եմ, վիզայի թղթերը պատրաստել եմ, մենակ մնացել ա մտնեմ դեսպանատուն»,  Լիլոյի՝ «Խելյուքիգե վեղիաակդախ» հոլանդերեն ծնունդի շնորհավորանքը և տիկին Ռուզանի ու պարոն Արայի ծնողական սերը յուրաքանչյուրիս հանդեպ, անսահման հոգատարությունը,  անեզր ջերմությունը։ Այս ամենը  միայն վկայում է հայ բելգիական ոսկե հարաբերությունների մասին։ 

Առաջին անգամն էր, որ մասնակցում էի փոխանակման ծրագրի ու առաջին անգամն էր, որ ծրագրից հետո դժվար էի պատկերացնում բաժանումը։ Բոլորին գրկելիս միայն լալիս էի, ու չէի ուզում դուրս գալ շենքից։ Չգիտեմ, ինչ տարօրինակ զգացողություն էր, երբեք այդքան հուզված չէի եղել։ Մի կողմից՝ կարոտել էի ընտանիքս, ու գիտեի, որ հայրս կարոտած սպասում էր ինձ ներքևում, մյուս կողմից՝ չէի ուզում զգալ կարոտ մյուս ընկերներիս հանդեպ, ովքեր պիտի վերադառնային Բելգիա։

-Վա՜յ, Երևանում ենք մենք, հեսա դու էլ պիտի գաս սովորելու։ Մեր հետևից ինչի՞ ես լացում,-լսվեց Մարիամի ու Դիանայի ձայնը։

-Չգիտեմ, է,- սկսեցի «ղզիկանալ» ես։ 

Իսկ հիմա հայ-բելգիական հարաբերությունների շրջանակում հայտնի դարձած՝ երևի that’s enough:

Exploring the world through the lens of camera ծրագրի շրջանակներում

Լուսանկարը` Օրիեն Լեքլյուզի

Պատմում է Էլիդա տատիկը

Տարիներ առաջ Արզականի այսօրվա տարածքում լիճ է եղել։ Մարդիկ միմյանց հետ նավերով են հաղորդակցվել։ Հին Արզականը գտնվել է Սբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու մոտ։ Որոշ հատվածներ եղել են Աղվերանի տարածքում։ Երկրաշարժից հետո լիճը ցամաքել է։ Մարդիկ փոխել են իրենց բնակավայրը։ Նրանք տեղափոխվել են Սբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցուց ներքև։ Եկել և հիմնել են Արզական գյուղը։ Սկզբում այնտեղ միայն բնիկներ էին։ Ռուս-թուրքական պատերազմների և Ցեղասպանության ժամանակ մարդիկ տեղափոխվել են Արզական։ Գաղթականները հիմնականում բնակվել են Սբ Աստվածածին գնալու ճանապարհին։ Տարիների ընթացքում գյուղը մեծացել և զարգացել է։ Գյուղում կան շատ հանգստյան գոտիներ և հյուրասեր ընտանիքներ։ Արզականի բնակիչները շատ են սիրում իրենց գյուղը։ Արտագաղթողներ և արտագնա աշխատանքների մեկնողներ հիմնականում չկան։

-Էստեղ բոլորը ծնվում, ամուսնանում ու բաժանվում են գյուղում,- ոգևորված ավելացրեց Էլիդա տատը։

Հիշո՞ւմ եք, «Համայնքը ես եմ» ճամբարի մասին պատմել էի, որի շրջանակներում յուրաքանչյուրս պետք է ծրագիր իրականացնեինք` ֆոնդահայթայթում անելով:

Իմ ծրագիրը հետևյալն էր. Հալիձոր բնակավայրում պետք է բարեկարգվեր խաղահրապարակը: Դրա համար մեզ անհրաժեշտ էր գումար, որի համար հանդիպեցի բնակավայրի վարչական ներկայացուցիչ` Հասմիկ Ղարագյոզյանի հետ: Ներկայացրեցի գաղափարը, նա հավանություն տվեց և ասաց, որ մեզ կօգնի: Տիկին Ղարագյոզյանը դիմեց համայնքապետարանին, շատ լավ արձագանք ստացավ: Համայքնապետարանը մեզ տվեց այն ամենը, ինչը անհրաժեշտ էր ծրագրի ողջ ընթացքում:

Սկզբնական շրջանում ձևավորեցի թիմ, որի հետ աշխատեցի ծրագրի ողջ ընթացքում:

Թիմի հետ հանդիպումների ժամանակ, յուրաքանչյուրը կիսում էր իր կարծիքը, թե ինչպես կարելի է ձևափոխել, ինչ կարելի է ավելացնել և այլն:

Մեր հանդիպումներից մեկի ժամանակ ներկա էր նաև մեր վարչական ներկայացուցիչ` Հասմիկ Ղարագյոզյանը, ով նույնպես մեզ օգնեց ծրագիրն ի կատար ածելիս:

Տարբեր օրեր հավաքվում էինք, աշխատանքները իրականացնում:

Ծրագրի շրջանակներում նաև ծաղիկներ ենք տնկել մանկապարտեզի շրջակայքում:

Ամենահետաքրքիրն այն էր, որ ծնողները ևս եկան և մեզ օգնեցին:

Կարող եմ ասել, որ արդյունքն ակնհայտ է:

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

“Exploring the world through the lens of camera” ծրագրի շրջանակներում

Վալյա տատին ծնվել է Բջնի գյուղում, որը իր ներկայիս բնակավայր Արզական գյուղի սարերի հետևում է: Ապրել է այնտեղ ու, հետո անցնելով այդ սարերը, եկել է Արզական` հարս: Արզականը կոչում են նաև Արզաքյանդ,Արզաքյան: Ավանդական հայկական ձևերով  նրան եկել են «ուզելու»: Սկզբից Վալյա տատիկի հայրը չի համաձայնել, հետո համաձայնության են եկել և 1962 թվականին ամուսնացել են ու տեղափոխվել Արզական: Ունեցել է 4 երեխա: Այդ տարիներին անտառից բանջար է բերել, վաճառել, լավաշ է թխել ու  գումար վաստակել: Ըստ նրա այդ տարիները` սովետի տարիներն էին, և իրենք ապահովված էին ամեն ինչով: Նա և իր ամուսինը աշխատել են  նաև  տարբեր հիմնարկներում որպես  բանվորներ: Իսկ անտառտնտեսությունում ծառեր են տնկել, որոնք հիմա կան ու զարդարում են Արզականի բլուրները ու լեռները:

Ես միշտ զարմացել եմ մեր  տատիկների աշխաասիրությամբ  և ջանասիրությամբ.Վալյա տատին  այս ամենի վառ օրինակն է: Ասեմ նաև, որ  տատին ամուսնացել է 17 տարեկանում, մասնագիտություն չունի, և իմ հարցին, թե  արդյո՞ք ափսոսում է, որ մասնագիտություն չունի, պատասխանեց, որ կուզեր ավելի հանգիստ կյանք ունենալ: Հայկական ավանդույթները հաճախ  փոխում են մարդկանց կյանքը, և ամեն ինչ ստացվում է այլ կերպ:

«Կյանք է, ամեն ինչ էլ ստացվում է, փոշմանում ես հաճախ»,- ասում է նա: Նրա 3 որդիներն  արտերկրում են հիմա` մշտական բնակության, մեր սոցիալական խնդիրների  պատճառով:

Վալյա տատին չի բողոքում  իր կյանքից, միայն կուզեր, որ որդիները լինեին իր հետ, ոչ թե այլ երկրում: Վալյա տատին նաև հայտնի է իր ավանդական պարերով: Պատմում է, որ իր տղաների հարսանիքներին հագել է տղամարդու՝ պապիկի հին շորեր և ուրախացրել է իր հյուրերին: Իսկ հեղափոխությունից հետո  նա միայն մեկ փոփոխություն  է տեսել՝ երիտասարդ  գյուղապետ: Գյուղապետը երեք  շաբաթ է, ինչ  ընտրվել է: Պայծառությամբ  լցված աչքերով  տատիկը երազում է, որ լավ բաներ պիտի տեսնի Նոր Հայաստանում:

Վալյա տատին և իր հարսը`տիկին Գայանեն, հիանալի հարաբերություններ ունեին, և ավանդական «հարս-սկեսուր» ասածը մենք չտեսանք: Ասում է, որ ջահել են, ինչ ուզում են՝ թող  անեն:

Վալյա տատին չի պատկերացնում  ձմեռը առանց իր պահածոների: Ամառվա ընթացքում անընդհատ ձմռան պաշար է տեսնում:

Մեր տատիկը և իր ընտանիքը  հյուրընկալել են նաև Խաղաղության Կորպուսի կամավորներին, և մեզ  հյուրընկալելը նոր բան չէր իրենց  համար: Եվ այն խոսքը, որ ասում են. «Զգա քեզ ինչպես քո տանը», իրականում հենց այդպես էլ զգացինք Վալյա տատիկի ընտանիքում: Վալյա տատին ամենաշատը օգտագործում էր «բալես», «ազիզ ջան», «կյանքս» բառերը՝ դրանց մեջ կուտակելով իր սրտի ամբողջ ջերմությունը:

Լուսանկարը` Օրիեն Լեքլյուզի

Exploring the world through the lens of camera ծրագրի շրջանակներում

Էլիդա տատիկը ապրում է Կոտայքի մարզի Արզական գյուղում։ Իր կյանքի 72 տարիները անց է կացրել այնտեղ։ Դեռ մանկուց մեծերից լսել է բազմաթիվ պատմություններ ու ավանդույթներ։ Պատմություններից մեկն էլ նրանց զնդանի ու դրա հրաշագործ ուժի մասին է։

Նրա նախնիները եկել են Արևմտյան Հայաստանի Մուշ գավառից։ Եվ քանի որ նրանց ընտանիքում դեռևս հնուց դարբիններ են եղել, ավանդույթը փոխանցվել է սերնդեսերունդ։ Մշո գավառից գնալուց առաջ, վերցրել են իրենց հետ մի փոքր զնդան և բերել Հայաստան։ Այդ զնդանը նրանք պաշտել են սրբության պես, որի վրա «մոմ են թափել»։ Մոմ թափողը իր երազում տեսել է հաջորդին, ով պետք է շարունակի իր գործը, և այդպես ավանդաբար հասել է մինչև Էլիդա տատիկի տեգորը։ Նա տաքացնում էր զնդանը, մոմերը դնում տաք երկաթի վրա, և հալած մոմը թափվում էր ջրի մեջ։ Այս արարողությունը անում էին վախեցածների և հիվանդների համար։ Իսկ երեք անգամ անելուց հետո հիվանդը կամ վախեցածը իրեն արդեն լավ էր զգում։

Էլիդա տատիկը այդ ամենի ականատեսն է եղել ու հիշում է պատմություններ, թե ինչպես են շատ մարդիկ բուժվել դրա զորությունից։ Ահա և նրա պատմություններից մեկը․

-Երբ ես նոր հարս էի եկել, մի 14 տարեկան հիվանդ երեխա էին բերել՝ ոտքերը բռնված։ Մեր գյուղից էր։ Իմ տեգրը մոմ թափեց։ Երեք անգամ թափել է։ Մոմը թափում են երեքշաբթի, հինգշաբթի, շաբաթ։ Երբ երկրորդ անգամ եկավ, արդեն կարողանում էր կանգնել։ Իսկ երեք անգամից հետո արդեն լավացավ, հիմա ամուսնացել է ու երեխաներ ունի, մեծ գերդաստան ունի։

Էլիդա տատիկի տեգոր մահից հետո նրա կինն է շարունակել ավանդույթը։ Բայց նրանից հետո «մոմ թափելու» արարողությունը դադարել է։ Փոխարենը՝ այնտեղ մոմ են վառում, ովքեր տեսնում են վատ երազներ։ Գալիս ու մոմ են վառում հենց այդտեղ, որպես այդ զնդանի պապենական օջախ։

Մոմ վառելուց խոսելիս, Էլիդա տատիկը հիշեց մի պատմություն մոմ վառելու հետ կապված․

-Մեր գյուղից մի հարս էր, որ արդեն 18 տարի է, ինչ երեխա չէր կարողանում ունենալ։ Մի անգամ իր ծնունդի հավաքույթին ասեցի, որ հինգշաբթի առավոտը գա մեր բակում մոմ վառի։ Դրանից իրեն վնաս չէր լինի, եթե օգուտ չլիներ։ Անիս եկավ, մոմը վառեց, գնաց։ Հետո անցավ մի ամիս, Անին հղիացավ։ Հիմա արդեն երեխա ունի, ում ծնվելու նախօրյակին երազ էի տեսել նրա ծնվելու մասին։ Հետո այդ առավոտ իմացանք, որ երեխա է ունեցել։ Ինչքա՜ն էի ուրախացել։ Նրա հայրը մատաղ արեց, ժողովուրդը հավաքվեցին ու ուրախացան։

Տատը նաև նշում է, որ ամենակարևորը հավատքով մոտենալն է։ Իհարե շատ ուրիշ պատմություններ էլ պատմեց, որ ապացուցում էին զնդանի և հավատքի հրաշագործ ուժը։

Իսկ զնդանը մինչև հիմա էլ այնտեղ էր, ու մոտենալիս կարելի էր տեսնել բազմաթիվ վառված մոմերի հետքերը դրա վրա։