Նախքան սեպտեմբերի մեկը իմ մտքում մեկ հարց էր՝ արդյո՞ք իմ նոր դասարանը կլինի լավը: Իմ ողջ տագնապներն ու մտավախությունները հօդս ցնդեցին՝ դասարանս լավն է:

Ամեն օր, երբ դասերս վերջացնում եմ, մտածում եմ՝ գիրք կարդալ, զբաղվել համակարգչով, թե հեռուստացույց դիտել: Եվ վերջում որոշում եմ, որ ավելի լավ է քնեմ՝ առավոտյան վաղ արթնանալ է պետք:
Առավոտյան, երբ հնչում է զարթուցիչս, մտածում եմ՝ վե՞ր կենամ, թե՞ 10 րոպե ավել քնեմ:
Երբ արթնանում եմ, պատրաստվում եմ, և արդեն տանից դուրս գալու ժամանակն է լինում, մտածում եմ, որ հաստատ ընկերներիս երկար չեմ սպասեցնի: Դա միակ բանն է, որ գրեթե հաստատ գիտեմ:
Սակայն ողջ օրվա ընթացքում իմ մտքում արդեն կես տարի է, ինչ մեկ հարց է պտտվում՝ լրագրո՞ղ պետք է դառնամ, թե՞ էքսկուրսավար: Երկուսի համար էլ անսպառ էներգիա և ճարտար լեզու է պետք, որը ես վստահ եմ՝ ունեմ: Ամենամտերիմ ընկերուհիս՝ Միմին, արդեն հոգնել է իմ հավերժական փնտրտուքներից: Երեկ, երբ դպրոցից տուն էինք գնում, և ես անվերջ խոսում էի, նա մի պահ կանգ առավ ու ինձ ասաց, որ երբ դպրոցն ավարտենք և արդեն ընդունվենք համալսարան, նա ինձ կնվիրի մի մեծ տուփ, իսկ ներսում կդնի թղթեր, որոնց վրա գրված կլինեն այն մասնագիտությունները, որոնք ես երբևիցե մտածել եմ ընտրել: Չգիտեմ, երևի շուտով կկողմնորոշվեմ իմ մտքերի խառնաշփոթի մեջ և այլևս ինձ, ընկերներիս և տանեցիներիս չեմ տանջի այդ հարցով՝ լրագրո՞ղ պետք է դառնամ, թե՞ էքսկուրսավար:

Տարբեր մարդիկ ինձ տարբեր անուններով են կոչել, բայց դրանից իմ էությունը չի փոխվել: Ես գալիս եմ հազարամյակների խորքից, այնտեղից, որտեղ մնացին իմ թշնամիներից ու բարեկամներից շատերը, մնացին, կործանվեցին, մոռացվեցին, բայց ես շարունակեցի քայլել ու կանգուն մնացի: Դժվար էր, հավատացեք: Ես՝ մեկը, անընդհատ ճնշողները՝ շատ:

Հաճախ ես էլ չէի հասկանում՝ որտեղից ինձ այդքան ուժ, այդքան կամք ու սեր դեպի կյանքը:

Ես մեծ էի, բայց, փոխանակ ավելի մեծանալուն, փոքրանում էի: Հակառակ բնության բոլոր գրված ու չգրված օրենքներին՝ ես փոքրանում էի: Ինձ սեղմում էին, վիրավորում, վերքեր հասցնում: Արյունաշաղախ ես շարունակում էի քայլել: Հաճախ ոչ ոք չէր էլ բուժում վերքերս: Ես ուժ էի գտնում՝ մտածելով ապագայում ինձ սպասողների մասին: Նրանց տեսնելով իմ երազներում՝ ես հաղթահարում էի ամենացավալի ու ծանր հարվածները: Բայց լինում էին պահեր, երբ ես հավաքում էի իմ ուժերն ու ցույց տալիս, թե ինչի եմ ընդունակ: Ես կռվում էի, պաշտպանվում էի, պաշտպանում էի այն, ինչ իմն էր ու նորից շարունակում էի քայլել:

Ես լսում եմ՝ ինչպես են միշտ խոսում իմ մասին: Չեմ հասկանում՝ ինչո՞ւ են միշտ ինձ լքում ու հեռվից փառաբանում, կարոտի խոսքեր ասում ու չեն գալիս ինձ գրկելու: Իմ մասին միշտ երգեր են գրում ու երգում, բայց երբեք իրենց երգածներն իրականություն չեն դարձնում: Ինձ միշտ բանաստեղծություններ են նվիրում, բայց երբ երկարատև հիվանդանում եմ, խնամքի, օգնության կարիք եմ ունենում, ոչ ոք ականջիս չի շշնջում բանաստեղծություններն ու սփոփանքի խոսքերը: Բոլորն ինձ սիրում են, բայց քչերն են հոգ տանում իմ մասին:
Ես անկախ երիտասարդ եմ կամ երիտասարդ անկախություն, բայց եռանդս չի հերիքում օդանավակայանումս չվերթի իրենց հերթին սպասող ընտանիքին մտափոխելու համար:

Ես տեսել եմ՝ ինչպես են թալանում, սպանում հայրերիս, ցավով հետևել եմ ու ի զորու չեմ եղել օգնելու նրանց: Ես չեմ կարողանում փրկել որդիներիս ու թեև հավերժ գրկում եմ նրանց, բայց ցանկանում եմ պահել կողքիս:
Խնդրում եմ, դադարեք ինձ խեղդել ձեր խոսքերով, ուղղակի լուռ պայքարեք, օգնեք ազատվել ինձ ներսից մաշողներից, օգնեք հանգստություն ու իրոք անկախություն գտնել:

Բարև, մի մոռացիր ինձ, իմ անունը Հայաստան է:

Բարև։ Երկար ժամանակ է՝ չես կարդացել ինձ։ Ծույլ եմ, ինչ խոսք։ Էսօր մի հետաքրքիր բանի մասին եմ ուզում խոսել։ Դու երաժշտական դպրոց հաճախում, կամ հաճախե՞լ ես։ Եթե այո, հավանաբար չես սիրել այդ պրոցեսը։ Իսկ ես սիրում եմ։ Բայց չէ, ես երգից հեռու եմ։ Կամ էի, չգիտեմ։ Հիմա շատ եմ ափսոսում, որ մերոնք ինձ փոքր ժամանակ երաժշտական դպրոց չեն ուղարկել։ Կարծում եմ՝ դա դպրոցի չափ կարևոր բան է։ Սովորել աշխարհի լեզուն։ Ու իրոք այդպես է։ Մարդու սիրտ տանող ճանապարհը ստամոքսով չի անցնում, ականջներով է։ Այդ միս ու արյան ամբողջության ժպիտը, կնճիռները, տխրությունը, այդ ամբողջը կարելի է կառավարել ձայնային ալիքների որոշակի տատանմամբ։ Ես ամերիկյան փոփ եմ սիրում։ Էն «դկը-ցկը» երգերն էլի, որ ընդհանրապես իմաստ չունեն։ Ուղղակի ականջիս դրանք հաճելի են, դրանց տատանման հաճախությունը ներքինիս «ուրախություն» ասվածի հաճախությունների հետ համընկնում են։ Դրանք լսելիս մի տեսակ ոգևորված, կայուն տրամադրություն եմ ունենում։ Ռուսական հին ռոք էլ եմ սիրում, Հախվերդյան էլ։ Դրանց տատանումները հանգստությանս են համընկնում։ Հարդ ռոք ասվածն էլ վատը չի, ռեփն էլ, թրեփն էլ։

Վատ երգը ո՞րն է։ Ուղղակի դու էդ պահին դրա կարիքը չունես։ Ոնց է, օր կա՝ խորոված ես ուզում, երբեմն՝ կարտոֆիլի ժարիտ, սովորական փլավ։ Մեկ-մեկ էլ ուզում ես թողնել էդ ամենը, դնել քո հաց պանիրն ուտել, դրանից համով բա՞ն։

Երգ-երաժշտությունն էլ է էդպես կառուցված։ Սիրտդ… Չէ, սիրտը արյան շրջանառության պատասխանատուն է մարդու մեջ։ Լավ, չգիտեմ՝ որ օրգանն է դրա պատասխանատուն։ Ընդհանուր կասեմ։ Դու ուղղակի էդ տրամադրության կարիքն ունես, մեջդ որոշակի հաճախությամբ տատանումներ են սկսել ու իրենց համապատասխան բան են պահանջում, ենթագիտակցորեն, գուցե չհասկանաս էլ։ Ու մի ամաչիր, որ ընկերությունդ ամերիկյան հայտնի խմբերի ֆանատ լինի, դու էլ հետները, բայց մի օր հանկարծ ուզես, ասենք, «Գտնված երազ»-ի տակ քնել։

Ի դեպ, վերնագիրը նյութից առաջ եմ հորինել։ Ցավող մատներիս մասին պիտի պատմեի, է: Շեղվեցի անկապ բաների վրա։ Սկսեմ։ 11 տարեկան էի, երբ հասկացա էս ողջ գրածս։ Նվագել էի ուզում։ Կիթառ։ Հա, էդ միակ բանն է, որ «շաբլոն» ասվածն է, բայց 11 տարեկանից մինչ օրս ահավոր սիրում եմ։ 11-ում դե դա ուղղակի երազանք էր, մերոնք էլ լուրջ չէին վերաբերվում: Նորմալ է, շատ է եղել՝ մի օր մի բան ուզեմ, վաղը մոռանամ։ Մի խոսքով, խոսելով ուզելս դադարեցրի, բայց սրտումս… Ահ, դե, էդ անտերը մենակ արյուն է ֆռռացնում, վերջ, յա… Մեջս մնացել էր, մի ինչ-որ խորը տեղ։

Էս տարի վերջապես գնեցի։ Ու կիթառից տեղյակ մարդիկ հասկացան վերնագրիս իմաստը։ Այո, կիթառն ահավոր ցավոտ է, երկու շաբաթ մեկուսիչ ժապավենով (իզոլենտ, էլի) փաթաթած մատերով էի, որովհետև սովորական վիրակապը նվագելուց պոկվում էր։ Բայց արժեր, բավականին հաճելի է ուզածդ երաժշտությունը կառուցել։ Ներքին տատանումներս սկսվում էին, ու էլ կոմպի մոտ չէի գնում. ազդակը մատներիս էր հասնում։ Հավես էր։

Նկատեցի՞ք, որ նյութիս առաջին մասը այսպես սրտաճմլիկ ձևով եմ գրել, երկրորդ պարբերությունից՝ մի քիչ կոշտ ու հեգնանքով։ Գրելու ընթացքում երգ էի լսում, ժանրը փոխվեց, հեհ։

Հա, մի բան էլ։ Ես ահավոր վատ բացատրող եմ, բառերով դժվար եմ ասում զգացածս։ Մամայից սկսած լեզվի ուսուցչիցս վերջացրած բոլորն այստեղ կասեին՝ «շատ կարդալուց ա»։ Բայց դե ինչ արած, հուսամ ինչ-որ չափով կհասկանաք։ Բայց դժվար։

Հ.Գ. Նյութիս ուշացումը կապված է պատվաստում ստանալուց հետո ստորին վերջույթներիս պարալիզացման հետ։ Կամ էլ ուղղակի ծույլ եմ։ 

Դեպքը տեղի ունեցավ մեկ ամիս առաջ: Արթնացա առավոտյան ժամը իննին, որովհետև պետք է գնայի Մալայան աչքի կլինիկա: Լվացվեցի, հագնվեցի, թեյ խմեցի, տանից դուրս եկա, սիրելիիս հաջողություն ասացի և վերելակով իջա առաջին հարկ: Ուղիղ մեկ ժամ սպասելուց հետո եկավ հինգերորդ համարի երթուղայինը: Քանի որ Մալայանում ինձ  «տշում» էին մեկ սենյակից մյուսը, վերադարձա տուն ահավոր հոգնած:

Երբ հասա մեր հարկ, հասկացա, որ ինչ-որ բան պակասում է, բայց այդ պահին իմ ուղեղը «մտածում էր» միայն թավայի միջի հավի թևիկների մասին: Երեկոյան դուրս եկա բակ, որպեսզի հանդիպեմ ընկերներիս: Ժամը տասի կողմերն էր, ես և Գռնոն (հանկարծ չփոխեք Գառնիկ գրեք), քանի որ նույն շենքից ենք, միասին մոտեցանք վերելակին: Երրորդ հարկում ես դուրս եկա վերելակից և առաջարկեցի Գռնոյին մի քիչ զրուցել մեր հարկում:

Եվ հանկարծ հասկացա, թե ինչն է պակասում.

-Գռնո, չկա… Սերս չկա, Գռնո… Տարել են, փախցրել են:

-Հա, էլի, չկա:

-Ախ, սիրտս, ես չեմ դիմանա էս ցավին, Գռնո:

-Լավ, ախպեր, չմտածես, կգտնենք սիրուդ: Հել տուն, հանգստացիր, վաղվանից կսկսենք որոնումները:

Ես այնքան վատ էի ինձ զգում, որ նույնիսկ չկարողացա Գռնոյին բարի գիշեր ասել:

Ամբողջ գիշեր չկարողացա քնել, մտածում էի իմ սիրո մասին:

Հաջորդ օրը առավոտից  դուրս եկա իմ սիրուն ման գալու: Ամենուրեք հարցուփորձ արեցի, նկարագրեցի նրա գեղեցկությունը, բայց ոչ ոք չկարողացավ ինձ օգնել:

Հույսս կտրած վերադարձա տուն: Չէի կարողանում չմտածել իմ գեղեցկուհու մասին:

«Պետք է մտքերս ցրեմ»,-մտածեցի ես և որոշեցի ինձ տալ խմիչքին:

Մեկ բաժակը դարձավ երկու, երկուսը՝ երեք, երեքը՝ վեց… Ստոպ, ի՞նչ վեց: Չէ, ես արդեն վատ եմ: Հավաքիր քեզ, Արման: Դու ուժեղ ես: Ապտակ, ևս մեկ ապտակ: Շատ ուժեղ էր, գիտակցությունս կորցրեցի: Բացում եմ աչքերս: Մեկ ժամ անգիտակից պառկած էի: Լվացվեցի, հաց կերա, կարծես արդեն լավ եմ:

Այդ դժբախտ դեպքից հետո անցել է մեկ ամիս, բայց ցավը  միևնույնն է, կա ու դեռ երկար կմնա:

Էհ, տեսնես հիմա որտե՞ղ է հեծանիվս:

Հ.Գ. Գողացել են կարմիր գույնի «Ֆիլիպս» ֆիրմայի հեծանիվ: «Ֆիլիպս» բառը գրված է հեծանիվի վրա մեծ սպիտակ տառերով: Եթե տեսնեք այդպիսի հեծանիվ, խնդրում եմ զանգահարեք հետևյալ հեռախոսահամարով. 094-94-49-26: