hayk kostandyan

Պահի ազդեցությամբ

Նստած կարդում էի Ռուբեն Զարյանի հուշերը քսաներորդ դարի գրական գործիչների վերաբերյալ: Կարդում էի գրողների փոխհարաբերությունների, միմյանց ստեղծագործություններին գնահատական տալու մասին: Որոշեցի այդ մասին գրել, ուզում էի անցնել հետազոտությունների և ինձ զգում էի ինչպես Շերլոկ Հոլմսը՝ հերթական գործը բացահայտելիս, երբ հայրս դուռը բացեց հետևյալ խոսքերով.

-Բալես, մի հատ խանութ գնա:

Շքամուտքից դուրս եկա բակ, որտեղ սովորականի նման երեխաները խաղում էին: Նրանցից մի քանիսը պահմտոցի էին խաղում: Ուշադրությունս գրավեց գազարագույն շապիկով ու սև շորտով մի տղա, որն իր թաքնված տեղից կամաց մոտենում էր «փակելու» վայրին, որպեսզի ազատի իրեն, բայց փակողը նկատեց նրան ու «թքեց»: Տղան սկսեց կռվել ընկերների հետ՝ ասելով.

-«Թավը չի», ուշադիր ինձ էիք նայում, ու տեղս իմացավ:

Երբ վերադառնում էի խանութից, տեսա, որ արդեն տղան է հաշվում, իսկ նրա ընկերներից երկուսը կամաց մոտենում են նրան: Տղայի՝ հաշվարկը վերջացնելուց հետո այդ երկուսը միանգամից «թքեցին» իրենց: Ես մտածեցի, որ տղան կսկսի նորից կռվել, բայց ոչ, նա սկսեց փնտրել մյուս թաքնված ընկերներին:

Նայում էի նրանց և հիշում իմ ու ընկերներիս խաղը: Մենք պահմտոցի էինք խաղում ուշ ժամի, որ ավելի հետաքրքիր լինի: Սև շոր էինք հագնում, երբեմն էլ վերնաշապիկներով փոխվում էինք, որպեսզի փակողը շփոթվի ու սխալ անուն արտասանի: Շատ անգամ բակի մեծահասակներն էլ էին միանում, ու խաղն ավելի հետաքրքիր էր ստացվում: Մտորումների մեջ խորացած՝ չնկատեցի, թե ինչպես տուն մտա:

Այդ փոքրիկ միջադեպը երևի հետաքրքիր մի հոդված խլեց, բայց հիշեցրեց իմ մանկությունից մի ուրախ շրջան:

Angelina Karapetyan

Վազք

Առավոտյան նախավարժանքը՝ առողջության երաշխիք

4:30 զարթուցիչը զնգաց: Արագ վերցնում եմ հեռախոսս ու զանգում.

-Շող, արթնացի՛ր:

-Ես էլ ուզում էի քեզ զանգել: Լավ, սպասի՝ զանգեմ մյուս երեխեքին արթնացնեմ:

Նույն կերպ արթնացնում ենք բոլոր այն մարդկանց, ովքեր վաղ առավոտյան՝ դեռ մութ, գալիս են վազելու, մարզվելու և կոփվելու:

5:30. նստած եմ իմ մշտական քարին, որը դարձել է իմ սպասելու վայրը: Սպասում եմ, մինչև երեխաները գան, որ գնանք: Սովորության համաձայն՝ նրանք միշտ կարծում են, թե ես այդ քարի վրա քնել եմ, և դեռ հեռվից բղավում են.

-Անգե՜լ, արթնացիր, Անգե՜լ:

Ճանապարհի կեսը քայլելով, կեսը՝ վազելով հասնում ենք մարզադաշտ՝ ավելի առույգ մարզվելու համար: Ողջ ընթացքում հումորն ու ծիծաղը չի լքում մեզ, դե, երևի պատճառն այն է, որ մենք իրար հետ մեզ լավ ենք զգում: Եվ ինչպես Շողերն է ասում.

-Հա՛մ մարզվում ենք, հա՛մ մեր կյանքն ենք երկարացնում:

Իսկապես, եթե ուզում ես առողջ, կոփված լինել, մի ափսոսիր առավոտյան քունդ և գնա վազելու կամ պարզապես քայլելու (երկուսն էլ նույնչափ օգտակար են, բայց քայլելն՝ ավելի): Հատկապես այս անտանելի շոգ օրերին առավոտյան մաքուր օդն ամեն ինչ արժե:

Հ.Գ. Ընկերուհիս վազքի միջոցով նիհարել է յոթ կիլոգրամ:

aneta baghdasaryan

Ամառային դպրոց

Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, որ էլեկտրոնային փոստիս մի նամակ եկավ. «Հարգելի Անետա Բաղդասարյան, շնորհավորում ենք, դուք ընդունվել եք ինտերնետ կառավարման հայկական դպրոց»:

Անմիջապես գրեցի Անուշին.

-Ան, լսի, մենք գրանցվե՞լ ենք ինչ-որ ինտերնետ կառավարման դասերի:

-Չէ, Անետ, ես չեմ գրանցվել:

-Լավ, երևի էլի համալսարանի խմբում էին գցել, ես էլ գրանցվել եմ ու մոռացել դրա մասին:

Պարզվեց, որ իրոք մի քանի ամիս առաջ համալսարանի խմբում նկատելով հայտարարությունը՝ որոշել էի գրանցվել:

Դասերի առաջին օրն առավոտյան դուրս եկա տանից և ուղղվեցի դեպի կանգառ: Հեռախոսիս դեռ նամակեր էին գալիս, այս անգամ երգչախմբի երեխաներն էին: Արդեն երրորդ շաբաթն էր, որ պլանավորում էինք քաղաքից դուրս գնալ:

«Բայց այսօր երեկվա համեմատ հով է»,- մտածեցի ես ու մինչև կհասցնեի կապել սպորտային կոշիկներիս արձակված կապերը, կանգառում հայտնվեց ավտոբուսը: Նետվեցի ներս: Ավտոբուսում ինձ սպասում էր մի անակնկալ: Պատուհանի մոտ, հենց այնտեղ, որտեղ միշտ ես եմ կանգնում, կանգնած էի մեկ ուրիշը ու իր տեսքով հասկացնում էր, որ բոլորովին չի պատրաստվում ինձ տեղ զիջել: Շոգն արդեն հարձակվել էր Երևանի վրա:

-Աղջիկ ջան,- հնչեց մի կնոջ ձայն,- ես հիմա կիջնեմ, դու արի նստի իմ տեղը, այստեղ հով է:

Այդ կինն իմ փրկիչն էր: Այդ օրվա երկրորդ անակնկալը խցանումն էր,որի պատճառով ուշացած հասա դասի: Մտնելով դահլիճ` նկատեցի ծանոթ դեմքեր: «Լավ ա, համալսարանից էլ մարդ կա»: Քանի որ ես ինտրովերտ եմ, այդ փաստն ինձ անչափ ուրախացրեց: Մի քիչ անսովոր էր մեկամսյա դադարից հետո նորից դասի գնալ ու լեկցիա լսել: Ինձ ստիպում էի ուշադիր լսել ու չշեղվել: Կամաց-կամաց դասերն ավելի հետաքրքիր էին դառնում: Այնքան նոր տեղեկություն ստացա ինտերնետի և այն կառավարելու մասին: Իմացա, թե ինչպես և ինչի համար է ստեղծվել ինտերնետը: Մեզ բացատրեցին, թե ինչ են կիբերհանցագործությունները և ինչպես պաշտպանվել դրանցից: Հրավիրված էր «Մայքրոսոֆթում» աշխատող մեր հայրենակից Լևոն Հովհաննիսյանը: Նրա դասն ամենահետաքրքիրն էր ինձ համար:

Ժամը հինգին ավարտվեց վերջին խոսնակի դասը և ես դուրս եկա դահլիճից: Այնտեղ ինձ սպասում էր երրորդ անակնկալը:

-Անետ,- հանկարծ լսեցի անունս,- ի՞նչ ես անում այստեղ:

Դա Լաուրան էր, իմ երգչախմբից:

-Լաուր, ես դասերի եմ գալիս, բա դո՞ւ:

-Ես էստեղ աշխատում եմ:

-Լառ, ինչ լավ ա քեզ տեսա, կարոտել էի: Տեսնում ես, չէ՞, էլի չենք կարողանում հարմար օր ընտրել:

-Հա, հեսա 10 հոգով ենք գնալու քաղաքից դուրս:

Լաուրայի հետ զրուցելուց հետո դուրս եկա և ուղղվեցի դեպի կանգառ: Արևը համառորեն չէր պատրաստվում նահանջել: Մի պահ մտածեցի՝ մետրո իջնեմ, հովանամ, բայց ծուլացա ու գնացի կանգառ, այնտեղից ուղիղ մեր տան դիմաց հասնող երթուղայինը նստեցի: Վատ միտք էր: Բարեբախտաբար, երթուղայինում էլ գտնվեց կին-փրկիչ: Նա նստած էր կողքիս և իրեն հով էր անում իր մեծ չինական հովհարով: Այդ հովհարի հովից ինձ էլ հասավ:

Կանգառում նորից համարյա ինձ նետեցի երթուղայինից դուրս և վերջապես հասա տուն: Ընկա բազմոցին ու երևի մեկ ժամ այդպես անշարժ պառկած էի: Մտքում վեր էի հիշում անակնկալներով լի օրն ու իմ փրկիչներին: Վաղը մետրոյով կգամ տուն:

Սովորական օր

Հուլիսի 23, գիշերվա 4:46

Զարթուցիչի անիմաստ ծնգոց… Սարում եմ, հետևաբար զարթուցիչս լրիվ բնական է… Ծընգ-ծընգ-ծընգ… Ընդամենը 2-3 ժամ առաջ եմ պառկել քնելու, բայց մի ժամ էլ չեմ քնել երևի… Ինչևէ, ես որոշել եմ, որ պետք է լուսաբաց դիմավորեմ… Մոռանում եմ ինձ բնորոշ քնկոտությունս, ինքս ինձ համոզում, որ քունս չի տանում, ու որ ես պետք է անեմ ուզածս… Դե, չմոռանամ իմ անսահման դանդաղաշարժության մասին ու ասեմ, որ տնից դուրս գալը 15-20 րոպե տևեց… Ինձ ասել էին, որ արևածագ դիմավորելու համար ժամը 6-ին արթնանալն էլ հերիք է, բայց չհամոզվեցի, վեր կացա ավելի վաղ, ինձ հետ արթնացնելով ևս 3 հոգու, ովքեր մի ժամ շարունակ ինձ ինչ ասես որ չէին ասում…

05:51

Արևն ինձ օգնության հասավ, ու «արևածագ դիմավորողներս» լուռ սկսեցին նայել հետզհետե ավելի շատ երևացող, փոքրիկ դեղին շրջանակին…

05:55

Սարածաղիկ եմ գտնում, ու մի քանի րոպե շարունակ փորձում հնարավորինս բնական նկարել արևածագի ֆոնին. կարծես թե ստացվեց…

06:08

Հարևանի շան նկարվելու ցանկությունն էլ պակաս չէր… Եկել է դիմացս կանգնել, թռվռում է, ես էլ վախից գոռում ու ոտքերս գետնին եմ խփում: Խեղճն էլ մտածում է, թե հետը խաղում եմ: Ի վերջո գնաց, հեռվում կանգնեց, նկարեցի, հետո պառկեց… Էնպես է նայում տեսախցիկին, ասես մոդել լինի…

Հետո, սովորությանս համաձայն թափառել, նկարել, թափառել… Մինչև մութն ընկնի, մի հատ էլ մայրամուտ նկարեմ ու վերջ… Հա, ի՞նչ անենք, թե Վարդավառի օրն էր, ում համար Վարդավառ, ում համար սովորական օր…

Գյուղական ծանր աշխատանքները

Արդեն ամռան երրորդ ամիսն է, և գյուղական աշխատանքներն ավելի են շատանում ու ծանրանում։ Դեռ հուլիսի կեսերից սկսվել է խոտհունձը և շարունակվելու է մինչև սեպտեմբեր ամիսը։ Գյուղում խոտհունձին մասնակցում են թե՛ կանայք, թե՛ տղամարդիկ, և թե՛ երեխաները։ Տղամարդիկ հնձում են խոտը, իսկ կանայք հավաքում են այն։ Հիմա, համեմատած անցած տարիների հետ, խոտհունձի գործը մի փոքր թեթևացել է։ Այն մարդիկ, ովքեր ունեն տրակտորներ, խոտհունձը կատարում են դրանցով։ Իսկ նրանք, ովքեր չունեն, ստիպված ամեն ինչ անում են ձեռքով։ Սկզբից գերանդիով հնձում են խոտը, հետո եղանի օգնությամբ հավաքում թափված լասերը և իրար վրա դնելով խոտը՝ ստեղծում են «արվեստի գործ» կամ ինչպես մենք ենք ասում՝ բուլուլ։ Իսկ դրանից հետո այդ «արվեստի գործը» վերածում են մի քանի միջին չափի ուղղանկյունանիստերի։

Երբ առավոտյան կիզիչ արևից աչքերդ ճպճպացնելով նայես սարերին, ապա կտեսնես սպիտակ վերնաշապիկներով և մեծ գլխարկներով մարդուկների, որոնք դժգոհելով կյանքի դժվարություններից և գյուղի ծանր աշխատանքներից՝ հավաքում են արդեն թափված խոտը: Բայց և ոչ բոլորն են դժգոհում, շատերը դա համարում են ապրուստի միջոց և ժպիտով են կատարում այդ աշխատանքները։

Իսկ երեկոյան արդեն կտեսնես արևի ճառագայթներից կարմրած այտերով մարդկանց, որոնք գոհ իրենց կատարած աշխատանքից՝ գերանդին և եղաններն ուսերին՝ իջնում են սարերից։

Մի փոքր երևակայություն, և…

Հարցազրույց ժողվարպետ Ռուզաննա Աչիկյանի հետ:

Լուսանկարը` Մարիամ Տոնոյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Տոնոյանի

-Մի քիչ խոսեք Ձեր գործունեության մասին: Որտե՞ղ եք թաղիքագործություն սովորել:

-Ես թաղիքագործություն սովորել եմ վեց տարի առաջ, երբ Նիդեռլանդներից հյուր եկավ Անեմի Կոյենը, որը Գավառում մի փոքր խումբ հավաքեց ժողովրդական վարպետ, «Կենաց տուն» մշակութային-հասարակական կազմակերպության մշակութային ծրագրերի պատասխանատու Լալա Մնեյանի միջնորդությամբ, ու Գավառի մի քանի մասնագետներով մասնակցեցինք կազմակերպված դասընթացներին: Ձեռք բերեցինք շատ հետաքրքիր, հաճելի և մինչ այդ մեզ անծանոթ մասնագիտություն: Սովորելուց հետո` մանկատանն աշխատելու ընթացքում, ես խորացրի գիտելիքներս, երկու տարի հետո Երևանում վերապատրաստվեցի, ստացա նոր գիտելիքներ, որոնք փոխանցում եմ երեխաներին:

-Դուք աշխատում եք Գավառի մանկատանը: Մանկատան բոլո՞ր երեխաներն են սովորում թաղիքագործություն:

-Այո, երեք տարեկանից սկսած մինչև տասնութ տարեկան երեխաները ակտիվ մասնակցություն ունեն թաղիքագործության դասերին:

Լուսանկարը` Մարիամ Տոնոյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Տոնոյանի

-Թաղիքագործության դասերն ի՞նչ նշանակություն ունեն երեխաների համար:

-Թաղիքագործությամբ զբաղվելով՝ երեխաները հանգստանում են, քանի որ այն մեծ ներգործություն ունի երեխաների նյարդային համակարգի վրա: Բացի այդ` երեխաները մեծ հետաքրքրությամբ են մասնակցում, քանի որ մեր քաղաքում դա նոր արհեստ է: Այսինքն` հինը մատուցվում է նորովի:

Թաղիքագործությունը հնագույն արհեստներից մեկն է, որով զբաղվող մասնագետները ինն են ողջ Հայաստանում. երկուսը՝ Վանաձորում, չորսը՝ Գավառում, երկուսը՝ Երևանում և մեկը՝ Գյումրիում:

-Մանկատանը միայն թաղիքագործությո՞ւն եք դասավանդում:

-Ոչ, նաև նկարչություն եմ սովորեցնում:

Լուսանկարը` Մարիամ Տոնոյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Տոնոյանի

-Ի՞նչ ծրագրերի ու ցուցահանդեսների եք մասնակցել: 

-Երևանում շատ անգամ մասնակցել ենք ցուցահանդեսների ու ցուցահանդես-վաճառքների: Ցուցահանդես ենք ունեցել Ժողարվեստի թանգարանում, ցուցահանդես վաճառք` «Mothercare» խանութում, ամեն տարի հունիսի մեկին մասնակցում ենք Մերգելյան ինստիտուտում բացված «EXPO» ցուցահանդեսներին, հաճախ երեխաների աշխատանքները գնվում են ոստիկանության կողմից:

Լուսանկարը` Մարիամ Տոնոյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Տոնոյանի

-Թաղիքագործության համար ի՞նչ նյութեր են անհրաժեշտ:

-Նյութերից հիմնականում օգտագործվում է «մերինոս» տեսակի այծի բուրդը, որը բավականին արժեքավոր է, օճառ ու տաք ջուր:

-Ի՞նչ է պետք լավ թաղիքագործ լինելու համար:

-Կարծում եմ, որ լավ թաղիքագործը պետք է ունենա մի փոքր երևակայություն, գույները ճիշտ համադրելու կարողություն, ու ամեն ինչ լավ կստացվի:

Lilit Grigoryan

Ուրիշ են հայերս

Հուլիսի 18: Պետք է որ լիներ սովորական մի օր Հրազդանում՝ տանը նստած, բայց պարզվեց, որ հայրիկս ու եղբայրս փոխել են օրվա պլանները: Այդ օրը Չեմպիոնների լիգայի որակավորման 2-րդ փուլի պատասխան խաղը պիտի լիներ: «Ալաշկերտը» հյուրընկալելու էր Բելառուսի «ԲԱՏԷ»-ին, իսկ քանի որ մեր տանը ֆուտբոլասերներ ունենք, խաղին ներկա չգտնվելն անհնար էր: Անկեղծ ասած՝ ես երբևէ իրականում ֆուտբոլ նայելու չէի գնացել, առաջին անգամը պիտի լիներ:

Ամբողջ ընտանիքով գնացինք, անգամ մայրիկս էր ոգևորված, բայց ես՝ չէ: Հարմար տեղ գտանք, նստեցինք:
Մինչ խաղն սկսելը շուրջս սկսեցին քաջալերել հայերին, մեր դրոշը ծածանել, հայրենասիրական երգեր երգել, ու թվում էր, որ միայն այսքան ոգևորությունից, որով լցված էին բոլորը, հայերը բացարձակ հաղթանակ կունենան:
Առաջին գոլը Ուրոշ Նենադովիչը խփեց՝ Ալաշկերտի թիմից, ու մի պահ զգացի, որ շուրջս ոչ ոք չկա: Չէ, ուղղակի բոլորը ոտքի էին կանգնել ու գոռում էին ուրախությունից: Ես էլ ժպտացի:
Դե, հետո հակառակորդ թիմը երեք գոլ խփեց ու հաղթեց մեզ: Բայց դա մի կողմ: Ես երբևէ ֆուտբոլային խաղի ֆիզիկապես ներկա չէի գտնվել, ու էսպիսի երկրպագուներ, աջակիցներ, ոգևորողներ չէի պատկերացնում, որ կլինեն: Կարևորն այդ պահին ուրախությունն էր, երբ տեսա ու հասկացա, որ մենք՝ հայերս, կարող ենք իրոք սարեր շուռ տալ, երբ ունենք հայրենասիրական երգեր, եռագույն, հայկական պարեր ու հայկական ոգի: Բա որ սրանք բոլորը իրար հետ գործի ենք, է՜, դնում…

hovik vanyan dsex

Քաղաքի լույսերը

Գիշեր էր: Մտամոլոր նայում էի տան բացված փոքրիկ լուսամուտից: Ընդամենը կարողացա յոթ աստղ հաշվել: Դեռ զգում էի նրա բույրը, հիշում էի նրա հետ անցկացրած ամեն մի վայրկյանը: Լուսինը շատ պայծառ էր ու կարծես իր լույսը փոխանցել էր քաղաքի բոլոր շենքերին: Քթիս տակ երգում էի, երբ նկատեցի կողքի հարևանին, որը նույնպես լուսամուտից դուրս էր նայում, երևի ականջի ծայրով էլ լսում, թե ոնց եմ երգում: Մոռացա երգելու մասին: Ուշադրությունս գրավեցին շատ հեռվում երևացող լույսերը, որոնք նույնպես յոթ հատ էին՝ աստղերի նման…

Դիմացի փողոցի հարևանի շունն արդեն քնել էր, իսկ երեք աղջիկները դուրս էին եկել զբոսնելու, աջ կողմինը շատ գեղեցիկ էր: Նորից զգացի նրա բույրը, արդեն քիչ էր մնում խելագարվեի:

Դըմփ, դըմփ… Լսվեց բարձր առանձնատնից եկող հրավառություն ձայնը: Շատ գեղեցիկ գույներ էին: Սիրում եմ հրավառությունը:

-Հով ջան, գնա քնելու, ժամին նայե՞լ ես:

-Լավ:

Առավոտյան ժամը 08:34 էր, երբ արթնացա ու սպասում էի, որ գիշերը շուտ գա: Կարոտել էի երեկվա քաղաքի լույսերին:

tina maqoyan

Առանց ընտանիքի

Գիտե՞ք, թե ինչ է ապրել ընտանիքիցդ կտրված, երբ դու դեռ 15-16 տարեկան ես: Իսկ ես գիտեմ: Արդեն մեկ տարի է, ինչ ապրում եմ առանց ծնողների՝ տատիկիս հետ:

Ընտանիքում ես ամենափոքրն եմ, ունեմ երկու եղբայր՝ Մխիթարը և Արթուրը: Ես 11 տարեկան էի, երբ Մխիթարը մեկնեց Ռուսաստանի Դաշնութուն՝ արտագնա աշխատանքի: Երբ Արթուրը մեկնեց ծառայության, ես 13 տարեկան էի, իսկ մի քանի օր անց հայրս նույնպես մեկնեց արտագնա աշխատանքի: Դե, փաստորեն, ամեն մեկս՝ մի տեղ։ Ու մնացինք ես ու մայրս։

Չորս տարի ես ու մայրս ապրեցինք մեր վարձով բնակարանում։ Թե՛ տխուր, թե՛ ուրախ, թե՛ ցուրտ և թե՛ ջերմ օրեր շատ եղան։ Եվ մի օր էլ մայրս որոշեց, որ պիտի գնանք հայրիկի մոտ։ Այդ ժամանակ ես 14 տարեկան էի: Անկեղծ ասած՝ ես չէի ուզում Հայաստանից գնալ։ Ասել, որ չափից դուրս հայրենասեր եմ, այդ պատճառով չէի ուզում գնալ՝ սուտ կլինի։ Ուղղակի ինչ-որ բան ինձ պահում էր Հայաստանում։ Բացի այդ՝ ես արդեն փոխադրվել էի 9-րդ դասարան: Դե, հասկանո՞ւմ եք, վերջին տարին իմ հարազատ դպրոցում, վերջին զանգ, ավարտական երեկո, հրաժեշտ արդեն հարազատ դարձած համադասարանցիներիս, իսկ Ռուսաստան մեկնելը կնշանակեր թողնել այդ ամենը, մեկ տարի կորցնել ու երկրորդ տարին մնալ 8-րդ դասարանում:

Գնացինք… Երևի թե կյանքիս ամենամութ, ամենատաղտկալի ու անգույն մեկ տարին էր, որ անցկացրի Ռուսաստանում։ Սկսեցի հաճախել տեղի դպրոցը, ամեն ինչ այնքան խորթ էր, բոլորը օտար լեզվով էին խոսում, իսկ ես այնքան էլ լավ չէի տիրապետում այդ լեզվին (հասկանում էի, բայց խոսել չէի կարողանում: Դե լավ, թող լինի այսպես. ցանկություն չունեի):

Հիմա, երբ հիշում եմ, թե ինչպես էր ամեն օր մայրս զոռով արթնացնում, ինչպես էի ամբողջ աշխարհը անիծելով հագնում դպրոցական համազգեստս, ինչպես էի լացելով նստում մեքենան ու գնում դպրոց, ինչպես էի նողկանքով մտնում այդ դպրոցը, ու թե ինչպես էին դասընկերներս ինձ վերաբերվում (իսկ նրանք լավ չէին վերաբերվում ինձ), ուղղակի ուզում եմ հիշողությունիցս առհավետ ջնջել այդ օրերը։

Այդ ընթացքում շատ ինքնամփոփ էի դարձել, չէի շփվում ոչ մեկի հետ, նույնիսկ՝ ընտանիքիս անդամների։ Հայրս դեմ էր իմ Ռուսաստանում մնալուն։ Միշտ հայրս ու մայրս վիճում էին իմ մնալ-չմնալու պատճառով։

-Ախր, էս ռուսաստաններում ի՞նչ կա։ Էս հեչ աղջկա տեղ չի, բա մեղք չի՞ էս էրեխեն, դասերը դժվար ա, չի կարում սովորի, դուրդ գալի՞ս ա։ Ամեն ինչ կիսատ թողեց՝ դպրոցը, պարը, ջութակը։ Բա ափսոս չէ՞ր։ Դու գալիս էիր՝ գայիր, գոնե էս էրեխուն չբերեիր հետդ, թողնեիր՝ տատի մոտ մնար, սովորեր, հետո եթե ուզենար՝ կկանչեինք մեզ մոտ։

-Որտեղ մենք՝ էնտեղ էլ ինքը,- պատասխանում էր մայրս։

Իսկ ես ընդհանրապես չէի մտածում դասերիս մասին, ինձ հետաքրքիր չէր ոչինչ, հետաքրքրությունս կորցրել էի ամեն ինչի նկատմամբ։ Միայն ամբողջ օրը նկարում էի։ Երբ ուսուցիչները դաս էին հարցնում, ու ես հրաժարվում էի պատասխանելուց, օրագիրս էին պահանջում, ու կզարմանա՞ք, եթե ասեմ, որ մեծ հաճույքով տալիս էի օրագիրս: Փոխարենը, երբ այնպես էր ստացվում, որ բարձր գնահատական էի ստանում՝ պահում էի օրագիրս, չէի ներկայացնում։

Աշակերտների մասին ոչինչ չեմ ուզում պատմել՝ տհաճ կլինի։ Միայն կասեմ, որ ամեն օր դիմավորում էին արհամարհանքով ու հետևյալ խոսքերով. «Армянка пришла», «Тина вареф вонц ес, инч ка чка» (ռուսերեն տառերով եմ գրում, որ այդպես էլ կարդաք): Իսկ այդ մի քանի հայերեն բառերն էլ դասարանցիներից մեկն էր սովորեցրել, որը իբր հայերեն գիտեր, բայց երբ հայերեն մի երկու բառ ասացի, ոչինչ չհասկացավ:

Մի կերպ ավարտեցի 2015-2016 ուս. տարին Կրասնոդարում: Արձակուրդ, ոչ մի հետաքրքիր զբաղմունք: Արթուրն էլ էր արդեն եկել մեզ մոտ: Արդեն սկսել էի հաճախակի ժպտալ, տանեցիների հետ ավելի շատ շփվել: Եղբորս հետ ֆիլմեր էինք դիտում ամբողջ օրը, հիմնականում՝ սարսափ: Օրերս ուրախությամբ էին լցվել՝ եղբայրս էր կողքիս: Բայց մեկ ամիս մնալուց հետո Արթուրն էլ գնաց Մոսկվա՝ Մխիթարի մոտ: Ու Թինան նորից մնաց մենակ: Մի որոշ ժամանակ հետո տեղափոխվեցինք այլ բնակարան, և էլի որոշ ժամանակ անց՝ մայրս ինձ բերեց Հայաստան:

Ուրախությանս չափ չկար: Նորից նույն՝ չափից դուրս հարազատ փողոցները, դեմքերը, խանութները, շենքերը… Դեռ չգիտեի, որ այստեղ ևս հիասթափություն է սպասվում: Ես եկել էի այն հույսով, որ արդեն սովորելու եմ ավագ դպրոցում՝ 10-րդ դասարանում, հասակակիցներիս հավասար: Բայց պարզվեց, որ 10-րդ դասարանի համար 9-րդ դասարանի ատեստատ է հարկավոր, որը ես չունեի: Դե, ստիպված համաձայնեցի 9-րդ դասարանին. դպրոցից դուրս գալ չէի ուզում:

Շատ ծանր տարա ինձնից փոքրերի հետ սովորելու փաստը: Բայց, ի ուրախություն ինձ՝ շուտ ընտելացա դասարանիս, դասընկերներս լավն էին ու, եթե հաշվի չառնեմ սկզբնական շրջանում որոշ աղջիկների հետ կոնֆլիկտները, որոնք, իհարկե ժամանակի ընթացքում հարթվեցին, ընդհանուր առմամբ՝ շատ լավ ընդունեցին ինձ իրենց դասարանում:

Որոշ ժամանակ անց մայրս վերադարձավ Ռուսաստան և ես՝ գրեթե չափահասս, որոշեցի, որ ես մեծ եմ, և առանց ծնողների էլ կարող եմ ապրել: Իսկ հիմա հասկանում եմ, որ առանց ծնողների նույնիսկ մեծահասակներն են դժվարությամբ ապրում, էլ ուր մնաց ես՝ 16 տարեկան աղջնակս կարողանամ կարոտին դիմանալ…