Մի անգամ ինչ-որ բանից բարկացած (հիմա չեմ էլ հիշում, թե ինչ էր) տուն էի շտապում, երբ մի երեխա մոտեցավ ու իր բարի ժպիտով ասաց.

-Պեչենի կուզե՞ս:

Իսկ ես իմ նյարդային հայացքով նայեցի փոքրիկին ու բղավեցի.

-Չէ՛, չեմ ուզում, քե՛զ պահիր քո պեչենին:

Ի՞նչ մեղք ուներ այդ երեխան և իր թխվածքաբլիթը: Նա ուղղակի իր ունեցածը ուզեց կիսել ինձ հետ, որ դեմքիս ժպիտ գա, իր դեմքի նման պայծառ ու լուսավոր դառնա, իսկ ես ավելի մռայլվեցի: Հետո, երբ նյարդայնությունս անցավ, մի պահ ուզեցի գտնել այդ փոքրիկին, բայց ո՛չ ինքը կար, ո՛չ էլ թխվածքաբլիթը:

Պահի ազդեցության տակ արված քայլերը մենք հետո ենք հիշում և վերլուծում՝ հասկանալով ճիշտ էինք, թե սխալ: Իմ դեպքում սխալը ես էի: Նման դեպքերում լռել է պետք սովորել, ուղղակի լռել, քանի որ մեր վերաբերմունքով ու խոսքերով մենք շատ ժամանակ նեղացնում և վիրավորում ենք մեր ծնողներին, ընկերներին, մեզ համար շատ ու շատ կարևոր մարդկանց: Արդյոք արժե անտեղի բաների համար նեղացնել անգամ անծանոթ որևէ մեկին: Ոչինչ չասելը մեզ ժամանակ առ ժամանակ տալիս է մտքի ազատություն, իսկ ազատությունը երջանիկ լինելու ամենաառաջին գլխավոր պայմանն է: Եթե սրտի խորքում դեռևս կառչել ենք որևէ բաներից՝ անհանգստությունից, բարկությունից, ագրեսիայից, մենք չենք կարող ազատ լինել:

Նման դեպքեր բոլորիս հետ էլ լինում են, բայց պիտի կարողանանք բարությունը դարձնել մեր կյանքի կարևորագույն գործոններից մեկը, որը անգամ ուժեղ բարկության դեպքում կստիպի, որ ձեռքդ առաջ տանես ու վերցնես թխվածքաբլիթը: Պիտի գիտակցենք, որ ամեն մեկիս սրտի մի անկյունում գոնե մի փոքր բարություն կա, որ գործի դնելով՝ կուրախացնենք և՛ մեզ, և՛ դիմացինին: Մարդու համար կարևոր է առողջությունը, հոգու համար՝ բարությունը: Երկուսն էլ անզեն աչքով հնարավոր չէ տեսնել, բայց բացակայությունը միանգամից զգացնել կտա իրեն և տակնուվրա կանի ամեն հնարավոր և անհնար բան:

Եթե օրերից մի օր մի փոքրիկ մոտենա ու թխվածքաբլիթ առաջարկի, ինչքան էլ բարկացած լինեք, վերցրե՛ք:

Ո՞րն է ամենամոդայիկ և լայն տարածում ստացած մասնագիտությունը հիմա Հայաստանում: Դե իհարկե, մենեջերի մասնագիտությունը: Ամենուրեք կարելի է լսել, որ պահանջվում է մենեջեր այս կամ այն ձեռնարկությունում աշխատելու համար: Միայն պետք է ձեզ հիասթափեցնեմ: Այդ առաջարկությունները և բազմաթիվ մենեջերները իրականում ոչ մի կապ չունեն մենեջմենթի հետ: Այո, մենեջմենթի հասկացությունը շատ ավելի բարդ է, քան այն պատկերացումները, որոնք կան մենեջմենթի մասին Հայաստանում և ընդհանրապես բոլոր նոր զարգացում ապրող երկրներում: Հաճախ կարող եք հանդիպել խանութներում ճեմող երիտասարդների, որոնց այցեքարտերի վրա գրված է մենեջեր: Բայց իրականում նրանք կատարում են վաճառողի պարտականություններ և ոչ մենեջերի: Մենեջմենթ բառը առաջացել է անգլերեն manage բառից, որը նշանակում է` կառավարել: Արտասահմանում կան հատուկ մենեջերների դպրոցներ, որտեղ դասավանդում են կառավարման հիմունքներ տարբեր բնագավառներում: Ի դեպ, Հայաստանում էլ է գործում համանման հաստատություն, որտեղ պատրաստում են պետական կառավարական մարմինների աշխատողների: Մենեջմենթը ունի բավականին լայն ճյուղավորում` ֆինանսական մենեջմենթ, արտադրական, մարդկային ռեսուրսների և աշխատանքի կազմակերպման և էլի շատ, մեկը մյուսից բխող ճյուղավորումներ:

Փորձենք խոսել այն մասին, թե ինչ ասել է կառավարում: Առաջին հայացքից կարող է թվալ, թե  «ինչ մի դժվար բան ա կառավարումը, կարևորը լինի` ինչ կառավարել, իսկ մենք կկառավարենք», բայց դա մինչև այն պահը, երբ կզգանք, որ սնանկանում ենք, ինչպես շատերի հետ է պատահում, որոնք համարում են, որ կառավարման համար հատուկ հմտություններ պետք չեն, և ցանկացած հայ ծնված օրվանից արդեն մենեջեր է, ընդ որում, բոլոր բնագավառներում, ընդհուպ մինչև նախագահ:

Ցանկացած ձեռնարկության կառավարումը իր մեջ ներառում է մի քանի ասպեկտ: Սկսենք ֆինանսականից: Մենեջերը ցանկացած գործունեության կառավարման գործընթացում միշտ պետք է ելնի այն հանգամանքից, որ գործունեությունը պետք է շահավետ լինի: Շահավետությունը իհարկե միայն ֆինանսական ցուցանիշներով չէ որոշվում, դա կարող է լինել բարի անվան ձեռք բերում, կամ շուկայում յուրահատուկ տեղի ապահովում, բայց առանց ֆինանսական շահավետության, ցանկացած գործունեության ծավալումը դառնում է անիմաստ, եթե իհարկե այդ գործունեությունը ինչ-որ այլ նպատակներ չի հետապնդում: Պետք է հաշվարկել, թե ինչ կորուստներ և եկամուտներ կունենա ձեռնարկությունը, և արդյո՞ք եկամուտները գերազանցում են կորուստները, որովհետև դա է ֆինանսական մենեջմենթի հիմնական նպատակներից մեկը` դրական հաշվեկշռի ապահովումը: Մենեջերը պետք է հետևի աշխատանքային պրոցեսին, պետք է վստահ լինի, որ այն հրահանգները, որոնք տրված են աշխատակազմին, կատարվում են պատշաճ կերպով: Շատ կարևոր է, որ մենեջերը այնպիսի մթնոլորտ ստեղծի, որտեղ աշխատողները իրենք շահագրգռված լինեն ընդհանուր ձեռնարկության հաջողությունների մեջ: Օրինակ՝ հավելյալ պարգևատրումների քաղաքականություն վարել լավ կատարված աշխատանքի համար: Մենեջերի հիմնական ֆունկցիան կայանում է նրանում, որ կազմակերպի մի այնպիսի համակարգ, որի ներսում ամեն բան ուղղված լինի առավելագույն արդյունքին հասնելուն, և այդ համակարգը ստեղծելուց հետո կարողանա այն արդյունավետ կառավարել: Օրինակ՝ վերցնենք ցանկացած երկիր և պատկերացնենք, որ դա մի մեծ հիմնարկություն է: Պարզ է, որ այդպիսի մեծ ձեռնարկությունը պետք է ունենա մենեջերներ: Ձեր կարծիքով, ո՞վ կլինի ամենագլխավոր մենեջերը: Իհարկե, վարչապետը: Բայց միանգամից պարզ է դառնում, որ վարչապետը չի կարող միայնակ կառավարել այդ հսկա ձեռնարկությունը, և նրան պետք են օգնականներ: Այդ օգնականները նույնպես մենեջերներ են, որոնց մի մասը, ինչպես վերևում նշեցի, զբաղվում են համակարգի կազմակերպմամբ, մյուս մասը` հետևում ընդհանուր համակարգի անխափան գործունեությանը:

Հիմա տեսնում եք, թե ինչ պարտականություններ են կրում մենեջերները: Լավ է, չէ՞, որ մեզ մոտ կարելի է կոչվել մենեջեր՝ առանց այս բոլոր պարտականությունները ուսերին կրելու: Թե՞ ոչ…

Նոր տարի։ Նոր մտքեր, նոր երազանքներ ու նոր հնարավորություններ։ Այս ամենի հետ ենք կապում բոլորս Նոր տարին։ Իսկ երբևէ մտածե՞լ եք, թե ինչու պիտի մենք սպասենք Նոր տարվան մեր երազանքներն ու նպատակներն իրագործելու համար, մի՞թե ինչ-որ բանի հասնելու համար պետք է սպասել։ Կարծում եմ, որ մենք ուղղակի փորձում ենք շատ դեպքերում խուսափել պատասխանատվությունից և մեղքը գցում ենք ժամանակի վրա, որ իբր չենք հասցրել կամ ուշացել ենք որևէ բանից։ Բայց ոչ, նպատակների իրագործումը ժամանակ չունի, մենք ենք որոշում՝ գործն այսօ՞ր սկսենք, թե՞ թողնենք վաղվան։

Հետաքրքիր է, չէ՞, բոլորս մտածում ենք, որ առաջնայինը մեր պարտականություններն են կամ ծրագրերը, իսկ եթե մտածենք, որ եկող տարում ուղղակի պետք է երջանի՞կ լինել։ Մտածենք, որ Նոր տարում պետք է սիրել իրար, հարգել, անմնացորդ նվիրվել ու չցավեցնել։ Այդ ժամանակ իրոք կլիներ Նոր տարի ու նոր կյանք, իսկ մնացած ծրագրերն ակամա կիրագործվեն։

Ինքս չունեմ որևէ լուրջ երազանք, որով ապրում եմ, բայց երբ նայում եմ, շուրջս այնքան լուսավոր մարդկանց եմ հանդիպում, ովքեր ուղղակի սիրում են կյանքը, երազների աշխարհը տեղափոխել են իրական կյանք և ապրում են այնտեղ։ Մարդիկ այնքան տարբեր են երազում, որ չես կարող գտնել նմանություններ այդ երազանքների մեջ։ Մեկը երազում է լավ կյանքի մասին, մյուսը՝ կայացած մասնագետ լինելու, իսկ երրորդն ուղղակի երազում է ամեն օր արթնանալ ու լսել, թե ինչպես է ծիծաղում իր մայրիկը։

Ուզում եմ, որ մի պահ բոլորս դուրս գանք ավանդական Նոր տարի նշելու արարողակարգից և ուղղակի վայելենք այն, ինչ ունենք ու պայքարենք ավելին ունենալու համար, ձգտենք օգնել իրար ու տաքացնենք բոլոր այն զգացմունքները, որոնք որևէ տարում սառել են։

Ուղղակի փորձենք ամեն տարի ավելի ու ավելի շատ հուշեր ձեռք բերել, հաճախ հանդիպենք մեր ընկերներին ու մտերիմներին։ Նվերներ փոխանցենք իրար առանց որևէ պատճառի կամ առիթի սպասելու, հաճախ գրկենք իրար ու լավ խոսքեր ասենք։

Շնորհավորում եմ բոլորիդ Ամանորը, սիրե՛ք և եղե՛ք սիրված։

Եվ հավատա՝ ամանորին հրաշքներ կատարվում են։

Հանուն արդարության ասեմ, որ Ամանորը մյուս օրերից տարբերվում է միայն նրանով, որ մարդիկ բռնությամբ ինձ ստիպում են սիրել Ամանորը զուտ նրա համար, որ դա տարվա ընթացքում միայն մի օր է լինում, ինչպես ծննդյանս օրը։ Բոլոր տոները, որոնք շնորհավորանքներ և քաղաքավարությունից դրդված շնորհակալություններ են պարունակում, ինձ ճնշում են։ Դե, եկեք պատկերացրեք իմ բոլոր մեծ և փոքր վնասվածքները։

Ամանորի նախապատրաստական աշխատանքներից ամենատարբերվողը, կփաստենք՝ տոնածառն է։ Փայլիկներ, լույսիկներ, ավանդական «Last Christmas I gave you my heart, but the very next day you gave it away…»։ Սիրուն է, բայց ես չեմ սիրում ու ընդհանրապես պարտադիր չի, որ ես սիրեմ ձյունը, ցուրտը, թեյի շուրջ որևէ գիրք կարդալը, բլինչիկը, տոլման, աղցանները, ժողովուրդ, ես դա չեմ սիրում։ Ամանորին պարտադրված իրար տուն գնալն էլ չեմ սիրում, պարտադրված նվերները, պարտադրված ժպիտները, պարտադրված ոչինչ չեմ սիրում, պարտադրված սեղանի պարունակությունն, իմիջիայլոց, մենք լո՞ւրջ ենք, մեզ հո բան չի՞ պատահել։

Ամանորին մենք գրոհում ենք խանութներ, սուպերմարկետներ, առևտրի կենտրոններ, որ հասցնենք գնել այս կամ այն ուտելիքը, որը պիտի գոհացնի․․․ ՈւՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ․․․ հյուրերին։

Իսկ հիմա կպատմեմ ամանորը նշելու, ամանանորի սիրուն, ընտանեկան հիշողություններիս մասին։

Սկզբից եկեք փաստենք, որ ամանորի սեղանի պարունակությունը ես չեմ էլ հիշում, հիշում եմ միայն մեր սովետական տոնածառը, փոքրիկ, սպիտակ տոնածառն ու փայլերը։ Հիշում եմ նաև հին, սովետական Ձյունանուշին և Ձմեռ պապին և բամբակից թվացյալ ձյունը՝ պարտադիր։

Ամանորի հեքիաթը սկսվում էր հորաքրոջս գնումներով ու տան զարդարանքներով, մորս՝ ամանորյա խմորողենի պատրաստություններով և ամանորյա ավանդական ձնառատ երեկոյով, ձնեմարդ պատրաստելով, իսկ գազարը միշտ քիթն է։ Ոտքից գլուխ ձյան մեջ մտցված հագուստով ու կեղտոտ կոշիկներով միջանցքով անցնելով ու տանեցիների՝ «Հատակը նոր էի մաքրել»-ով Ամանորս սկսեց։

Մինչ տասներկուսը աչքերի մեծ փայլով, երազանքներին հավատով գրում էի ցանկություններիս ցուցակը, շատ պարզ երեխայական ցանկություններ՝ մաման վրաս չբարկանա, գնահատականներս լավը լինեն, մինչ ուշ երեկո խաղամ բակում, մաման չհիվանդանա։ Պարզ ու մաքուր ձևով սիրում էի Ամանորը։

Մինչ սեղանի շուրջ հավաքվելը վերցնում էի գույնզգույն մատիտներս ու նկարում բացիկների վրա ու տարվա բոլոր վատ ու լավ արարքներիս մասին գրելով՝ շնորհավորում հարազատներիս Ամանորը։

Առավոտյան բարձիս տակից հանում էի նվերները ու բոլոր տեսակի համովությունները ու ծալապատիկ նստած սկսում ուտել ու դրանք ամենահամով բաներն էին, որոնք ես ուտում էի, ծնողների, հարազատների վաստակը ինձ երջանկացնելու համար։

Իսկ հիմա մենք անգամ չգիտենք, թե ինչ ու ինչու ենք նշում և ում համար։ Մենք մի քիչ ռոբոտացվել ենք, անզգացմունք ռոբոտներ ենք դարձել, ովքեր իրերին նայում են լոկ որպես իրեր, իրեր, պարտականնություններ և ոչ նպատականեր և ցանկություններ։ Ընդունելը տխուր է ու շատ։

Երբ խոսում եմ զբոսաշրջիկների հետ, իրենք հավանում են քաղաքը, բնությունը, ուտեստները, հյուրընկալությունը, բայց ասում են, որ մենք տխուր ենք, անգամ՝ երգերի մեջ։

Մենք շատ քիչ ենք ժպտում իրար, հետևաբար՝ կյանքին էլ, ու կյանքը իր բոլոր դրական կողմերով մեզնից երես է թեքում։ Կմեղադրե՞ս իրեն․․․

Ամանորն է շուտով, մի քանի ակնթարթ ու փոխվելու է տարեթիվը, ինձ համար այն բացարձակապես ոչ մի նշանակություն չունի, դրանով իմ կյանքում ոչինչ չի փոխվելու, բայց․․․

Եկե՛ք մինչ Ամանոր, մինչ այդ հեքիաթային պահը՝ ինչպես դուք եք ասում, մենք սկսենք սիրել մեզ ու շրջապատող աշխարհը և նորից մանկանանք։

Փոքրիկ երեխաների պես փայլուն աչուկներով ու մեծ երազանքներով ժպտանք իրար ու կյանքին։ Չէ՞ որ․․․

Չէ՞ որ այս կյանքը միայն մեկ անգամ է մեզ տրվում իր դրականով, նրա կողքից անբաժան՝ բացասականով։

Եկե՛ք սիրենք ու ստեղծենք դրականը միշտ ու ամեն պահի։

Ուրախ, գիտակցված, կշռադատված ու սիրով լի տոներ քեզ, ինձ ու բոլորիս։

Ներկայանալու համար չեմ գրի ՝ «Ե՞ս՝ աղջիկ»։ Ընդամենը կասեմ, որ կյանքիս վերջին երեք տարիներին՝ «Ե՞ս՝ ուսանող»։

Ուսանող դառնալուս որոշումը երևի ուղիղ համեմատական է  ձեր շնչելուն ու արտաշնչելուն, այսինքն՝ միանշանակ բնական է։ Համալսարան ընդունվելուց մեզնից մեծ մասը կրկնուսույցների է դիմում, որ մեկ կամ երկու տարվա ընթացքում մեզ պատրաստեն բուհին, ահավոր վախենալու, լրջմիտ մի շինության։

Սեպտեմբերի 15, 2015, Երևան, Պուշկին փողոց, լուսապայծառ մի օր։

-Մարիա ջան, գրքեր կարդալ սիրո՞ւմ ես։

-Հա, իհարկե, բայց ոչ ցանկի միջի գրականությունը։

-Վերջին կարդացածդ գիրքը ո՞րն է։

- «Հիսուն օր իմ ինքնասպանությունից առաջ», բայց չեմ հավանել։

-Ինչի՞, Մարիա ջան։

-Սպասում էի, որ ինքնասպան կլինի ու չեղավ․․․

Հարգանքներիս հավաստիքը, ընկեր Ղուկասյան, որ դիմացել ու բոլոր հնարավոր և անհնար տարբերակներով ինձ մոտիվացրել եք: Կներեք, որ անտրամաբանական վերջաբանների դեպքում շրջվում ու ինձնից գոհ հարցնում էի. «Բա Սահականույշը Երկաթից ինչի՞ չբաժանվեց»։

2017, հուլիսի 10, Երևան, Թումանյանի արձան։

-Ընդունվել եմ Բրյուսով, կարողացա։

Իրականում աշխարհը չէի գրավել, հրեշների աշխարհն անգամ  չէի գրավել, բայց ինձ  էնպես էի զգում, ոնց որ մեծ բան էի արել։

2017, սեպտեմբերի 1, Երևանի պետական լեզվահասարակագիտական համալսարան։

Կեդերով, ջինսով աղջնակ, իսկ կողքին՝ մեյք ափ, շորիկներ, երջանկություն, իսկ ինձ համար՝ վերջացնեմ ու գործի գնամ։

Ընդունվել էի որպես մանկավարժ, Հայոց երկրի հպարտ մանկավարժ։

Առաջին կուրսում թռի-վռի ճպուռս մի կերպ, հազիվ, աշխատանքի ու դասերի մեջտեղում անլիկվիդ ավարտեցի առաջին ուսումնական տարին բակալավրիատում։

2018, սեպտեմբերի 1, ԵՊԼՀ, Թարգմանչական ֆակուլտետի դեկանատ։

Վերջին տարվա ընթացքում ֆակուլտետս դարձել  էր «Կրթության և մասնագիտական մանկավարժության ֆակուլտետ», իսկ որտեղ տեղափոխվել էի ուզում՝ «Թարգմանչական  և միջմշակութային հաղորդակցության ֆակուլտետ»: Համաձայնեք՝ անունն արդեն վստահություն էր ներշնչում։

Տարբերության քննությունս հանձնեցի ու արդեն թարգմանիչ էի, էնպես չէր, որ իմ ցանկությամբ էի ընդունվել բուհ, բայց լավագույն տարբերակը դա էր։

Երկրորդ տարում, բացակայություններիս պատճառով դեկանս համալսարանից հեռացնել էր ուզում:

2019, մեր օրեր…

Հեռացման վտանգի տակ չեմ, դեկանս ինձնով հպարտ է, գնահատականներս ուղղվել են, ամեն բան ուղղվել է, սկսած ինձնից։

Բայց․․․

Տեքստը  կարող էր լինել ուղղված նրան, որ աշխարհը ցուրտ է, կյանքը՝ խաբուսիկ, մենք էլ՝ դժբախտ, որ ստիպված ենք սովորել։

Նյութերի ճնշող մեծամասնությունը բուհերի մասին բողոք է, վատ կրթական համակարգ, դասախոսներ, կաշառք, նախանձ կուրսընկերներ ու անվերջ արդարացումներ։

Ես չեմ արդարանում։

Աշխարհում մի հստակ բան կա՝ ուզում և անում եմ, և չեմ ուզում ու չեմ անում: Այլ բան, ցավոք, չկա։

Տարիներ առաջ ես հարգել եմ և ուզել իմ կամքին հակառակ ընդունվել բուհ։ Ես հեռացման դիմում չեմ ներկայացրել։ Ես համարվել եմ բուհի սան։

Իսկ ի՞նչ պետք էի անեի բացի ինքս ինձ փոխելուց: Ինքս ինձ խղճալը իմը չէր, կներեք։

Կյանքում էլ է նույն մեխանիզմը ու նույն օրենքները՝ ինքդ քեզ երեխայի պես չվերաբերվել ու լինել պատասխանատու քո քայլերի համար։ Եթե որևէ բան չես հավանում ՝ փոխիր այն։

Բայց, ի վերջո․

We don’t need no education

We don’t need no thought control

No dark sarcasm in the classroom

Teacher, leave them kids alone

Hey! Teacher, leave them kids alone …

«Ինչի՞ համար պիտի գնամ անվճար աշխատեմ», «Մի հատ թղթի կտորի համար չեմ վատնելու ժամանակս» և նման այլ մեկնաբանություններ են անում այն մարդիկ, ովքեր կամավորությունը պատկերացնում են որպես ժամանակի կորուստ կամ շահագործում։ Ոչ, սիրելիներս, ընդլայնեք ձեր մտահորիզոնը և լայն բացեք ձեր աչքերը, այդքան նեգատիվ մի տրամադրվեք ամեն ինչի հանդեպ։

Երբ առաջին անգամ պետք է գնայի կամավորության՝ մտածում էի, որ ոչ մի լուրջ բան չկա, հատկապես, որ անծանոթ միջավայր չէի գնալու։ Բայց արի ու տես, որ կամավորությունը շատ պատասխանատու գործ է, այնքան պատասխանատու, որ դու ժամանակ էլ չես ունենում մտածել վարձատրվելու մասին։ Ինձ առաջին անգամ ուղարկեցին թռուցիկ բաժանելու: Ես շատ էի ամաչում մարդկանց առաջարկել այդ թռուցիկները, քանի որ ինքս էլ միշտ չէ, որ վերցնում եմ դրանք։ Սակայն 1-2 անգամ բարեհամբույր պատասխան ստանալուց հետո ես հասկացա, որ ժպիտը շատ մեծ դեր ունի, և սկսեցի միայն ժպիտով ներկայացնել այն ընկերությունը, որում կամավոր էի։ Եթե չլիներ կամավորության իմ այդ փորձը՝ հիմա ես շատ դժվար հարցազրույց կվերցնեի մարդկանցից, իսկ այդ մի փոքր առաջադրանքը, որն ինձ հանձնարարված էր՝  մեծ դեր ունեցավ իմ հաղորդկացվելու ունակությունների համար։ Դրանից հետո ես սկսեցի վերցնել բոլոր՝ ինձ առաջարկվող թռուցիկները, քանի որ հասկանում էի, թե ինչ դժվար բան է` հանդիպել արհամարհական վերաբերմունքի։

Եթե դուք մտածում եք, որ կամավորությունն անիմաստ ժամանակի կորուստ է, ապա ձեզ հարմար տեղ չեք գնացել։ Ներկայումս Հայաստանում շատ են կամավորության ոլորտները, և զարգացած ու գիտակից երիտասարդն ուղղակի չի կարող իրեն հարմար որևէ կամավորական աշխատանք չգտնել։ Վերջին կամավորությունս ավարտեցի անցած շաբաթ։ Բանավեճ էի վարում։ Իսկ գիտե՞ք, թե ինչ տվեց ինձ այդ կամավորությունը։ Ի զարմանս ինձ՝ զսպվածություն ձեռք բերեցի։ Երբ մասնակիցները բանավիճում էին, մտածում էի, որ հիմա ես էլ կխառնվեմ ու իմ կարծիքը կասեմ: Ի՞նչ կլինի որ, միևնույն է, ես վարողն եմ, և ինձ կարելի է։ Բայց 1-2 անգամ ինքնատիրապետումս չկորցնելու արդյունքում դա դարձավ բնավորության գիծ: Հասկացա, որ կապ չունի քո տեղն ու դիրքը, առավել ևս հենց դիրքն է պատճառն ավելի լուրջ և զուսպ լինելու։

Կամավորության ամենալավ պահը նոր ծանոթություններ ձեռք բերելն է։ Հատկապես ընդմիջումներին, երբ միասին նստում և զրուցում եք տարբեր թեմաներից։ Ամենահաճելի պահն այն է, որ բոլորը տարբեր բնագավառներից են, միանման չեն մտածում և բազմակողմանի զարգացած են։ Բոլորս միշտ որևէ բան սովորում ենք իրարից։ Թերևս կամավորության համար տարիքային սահմանափակում չկա, սակայն, կամավորները մեծ մասամբ լինում են 16-22 տարեկան, քանի որ ավելի մեծ տարիքային խումբը չի ցանկանում անվճար աշխատանք կատարել, կամ ամաչում է կամավոր բառից։ Սակայն նշեմ, որ անվճար ասվածը այնքան էլ տեղին չէ, քանի որ վճար միայն չի կարելի գումարի կոնտեքստում հասկանալ։ Յուրաքանչյուր միջոցառումից հետո կազմակերպությունը կամավորին տրամադրում է հավաստագիր, որը շատ դռներ է բացում համալսարանում, աշխատանքի ընդունվելիս և հատկապես արտասահմանում աշխատանք և ուսում փնտրելիս։ Կամավորական աշխատանքը շատ գործատուների մոտ հանդիսանում է հենց աշխատանքային փորձ։

Ամեն դեպքում կարծում եմ, որ երիտասարդ տարիներն արժի նվիրել զբաղվածության այդ ուղղությանը՝ չմտածելով վարձավճարի մասին։ Քանի որ փորձ ձեռք բերելն ավելի եմ կարևորում, քան անփորձ և անտեղյակ լինելով՝ աշխատելը որևէ ոլորտում։