5,4,3,2,1… Վառվեց կանաչը։ Երկու քայլով անցա նեղլիկ փողոցը, որը դեպի տուն էր տանում։ Ցեխոտելով կոշիկներս քայլում էի փողոցով, որը դեռ առավոտյան ծածկված էր փափուկ ձյան հաստ շերտով։ Երբ ժամեր առաջ գնում էի համալսարան, թարթիչներիս վրա հավաքելով ձյան փաթիլները, ուրախ էի, որ գնում եմ այս տարվա վերջին քննությունը հանձնելու։ Էլ ֆրանսերենի բանավորից մեկ օր առաջ թեմաները պարապելու փոխարեն Oպտիմիզացիայի մեթոդներ և կանխատեսումներ առարկայի խնդիրները չէի լուծի, տոմսը քաշելուց չէի աղոթի, որ «écologie» թեման ընկնի։ Էլ ամբողջ օրը չէի նստելու համակարգչի դիմաց խենթի պես նույն խնդիրը անընդհատ լուծելով, որովհետև դասախոսի ու քո «սոլվերները» տարբեր թիվ են ստանում, որպես նույն խնդրի պատասխան։

Ուրախ էի, որ էլ ստիպված չեմ լինի արթնանալ առավոտյան մի ժամի, որ դեռ առավոտ էլ չես կարող համարել․ դրսում մութ է, իսկ տան միակ արթուն մարդը դու ես՝ խղճուկ ուսանող, ով, մոռանալով սեղանին դրված թեյի մասին, իրեն դուրս է նետում տանից, որ չուշանա։ Արթնացել էի պլանավորածից ուշ, բավականին ուշ և համարյա վազում էի մութ փողոցով, ուր միայն ես էի և մի շեկ կատու։ Ամբողջ շաբաթ համակարգչի էկրանին նայելուց կարմրած աչքերդ հազիվ բաց պահելով նստում եմ տրոլեյբուս, որտեղ տաք օդից քունս ավելի ու ավելի է տանում։ Հասնում կանգառ ու տեսնում ինձ այնտեղ սպասող կարմրաչյա մեկին։ Շնչակտուր բարձրանում վեցերորդ հարկ, վերարկուն հանում ու մտնում եմ լսարան։

Համակարգիչս անջատվեց հենց քննության սկզբում (բարեբախտաբար) և նորից միանալու նշույլ անգամ չկար։ Տեղափոխվելով մեկ ուրիշ համակարգչի մոտ՝ սկսեցի նորից հավաքել խնդրի տվյալները «էկզելի» վանդակների մեջ, հնարավորինս ուշադիր, որ վերջում աննորմալ պատասխան ստանալուց հետո չընկնեմ նորից ամբողջը ստուգեմ ու հասկանամ, որ ոչ թե բանաձև եմ մոռացել, այլ ուղղակի թերթիկից թիվ արտագրել չգիտեմ։ Խնդրի պահանջը կարդալիս հիշում եմ թեստի պարունակության մասին ընկերներիս կանխատեսումները․ «Հաստատ մուլտիպլիկատիվ ա լինելու, ցիկլի երկարությունն էլ` զույգ»։

Ուրախ էի, որ էլ չէի բացելու այդ թեստն ու տեսնելու, որ խնդրի վերջին կետը լուծված է, և ինձնից պահանջվում է «ընդամենը» այն մեկնաբանել։ Չեմ ասի, որ կազմեցի ֆրանսերենով երբևէ կազմած լավագույն նախադասություններիցս մեկը, բայց ուրախ եմ, որ դա էլ ավարտվեց։ Ուրախ եմ որ էլ երազում ձևաթուղթ չեմ լրացնի, որ անիմաստ չեմ գոռգռա տնեցիների վրա, որոնց՝ կողքի սենյակում զրուցելն ինձ խանգարում էր կենտրոնանալ Կոբ Դուգլասի խնդրի վրա։

Կարծես թե ավանդույթ է դարձել հետքննականեր գրելը, չնայած այս անգամ այդքան էլ հետքննական չի։ Ավելի շատ միջքննական ստացվեց։

Դե, հունվարից էլ արդեն լեկցիոն նյութեր հայթայթելով ու դրանք սերտաճելով, նոր ուժերով կշարունակենք մեր քննական մարաթոնը։ Հուսամ, սա կլինի միակ տարին, երբ չմասնակցեցի ամանորյա տոնածառի զարդարմանը։

Ըհըն։ Ոնց որ թե ամեն ինչ հասցրել ենք։ Կարելի է հանգիստ ու խորը շունչ քաշել։ Վերջապես ամանորյա լարվածությունը դուրս է գալիս մեր տանից։

Մտածում եմ, որ եթե երկու այլմոլորակայիններ միասին ինչ-որ անհայտ գալակտիկայի անհայտ երկնային մարմնից հեռադիտակով նայեին Երկրին` մեզ բոլորիս խելագարված կհամարեին։ Միասին կխոսեին ու չէին հասկանա, թե ինչու է 7 միլիարդից ավել մարդ ուրախանում այն փաստից, որ Երկիրը մի պտույտ է կատարել Արեգակի շուրջը։ Հերիք չէ ուրախանում են, մի հատ էլ սեղան են գցում, երգում, պարում, իրար նվերներ նվիրում ու վերջում էլ բողոքում, որ շատ ծախսատար էր այդ ամենը։

Բայց դե այդ երկու արարածներին դժվար կլիներ բացատրել, որ այդ մեկ պտույտը բոլորի կյանքում շատ նշանակալից է եղել։ Նրանք հաստատ չեն իմանա, որ այս տարի Հայաստանում հեղափոխություն է եղել, այն էլ Թավշյա։ Բացի պատմական հեղափոխությունից նաև պատմական ու հեքիաթային հարսանիք է եղել Անգլիայի թագավորական ընտանիքում։ Հա՜, ամենակարևորը մոռացա․ առաջին Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունն էր, որին հետևել եմ։ Դե, տեխնոլոգիաներն էլ ահագին զարգացել են։ Բոստոնում ստեղծվել է վազող ռոբոտ, Apple-ը սպառողին է հանձնել իր նորագույն ապրանքները՝ ավելի մեծ էկրանով, ավելի վառ գունային գամմայով։ Ճապոնիայում էլ ինչ-որ ռոբոտ իր թեկնածությունն էր առաջադրել ընտրություններին ու 4000 քվե հավաքել։ Կալիֆորնիայում հրդեհներ են եղել, վառվել են հազարավոր բնակավայրեր։ Ցավոք սրտի, պտույտի ընթացքում Սթիվեն Հոկինգը մահացել է։

Բայց հավանականությունը, որ այդ երկու արարածներն իրենց բանն ու գործը թողած ինձ կլսեն, ձգտում է զրոյի։ Դրա համար ես ինքս ինձ կպատմեմ այս տարվա նվաճումները ու ինքս ինձ կուրախանամ։ Հետո կհիշեմ, որ այս տարի իմ կյանքն էլ հետաքրքիր շրջադարձներ է ունեցել, կժպտամ ու նոր պտույտին կպատրաստվեմ։

Ինչ արած, մի բան ձեռնարկենք մյուս տարվա պտույտի ընթացքում, որ  մոտիկից պատմեմ այսքան բանը երկու զարմացած այլմոլորակայիններին։

Արդեն 21 տարի է, ինչ անգլիացի գրող Ջոան Ռոուլինգի ստեղծած Հարրի Փոթերի մասին պատմող վիպաշարը գրավում է նորանոր երկրպագուների սրտեր: Այն չի շրջանցել նաև Հայաստանը: Հայ թարգմանչուհի Ալվարդ Ջիվանյանը հայերեն է թարգմանում ողջ վիպաշարը: Առաջին երեք գրքերը արդեն առկա են երկրի գրադարաններում և գրախանութներում: Այդուհանդերձ, Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցում արդեն երեք տարի է գործում է Harry Potters World (Armenia) փակ խումբը, որտեղ իրենց հաճելի ժամանցն են անցկացնում Հարրի Փոթերով հետաքրքրված իրար նման, բայց միաժամանակ և իրարից շատ տարբեր մարդիկ: Ես՝ հանդիսանալով խմբի ակտիվ մասնակիցներից մեկը, զրուցել եմ խմբի ադմինիստրատորներ Արեգ Միրզոյանի, Մանուշակ Միքայելյանի և Արամ Ամիրբեկյանի հետ:

Իմ առաջին հարցին, թե ինչպես և ինչ հանգամանքներում են առաջին անգամ ծանոթացել Ջ.Ք. Ռոուլինգի ստեղծած կախարդական աշխարհին, Մանուշակը, Արամն ու Արեգը պատասխանել են, որ հեռուստացույցով են առաջին անգամ տեսել փոթերյան առաջին ֆիլմը: Արեգը երկրպագու է արդեն 16 տարի, իսկ Արամը ամբողջ ֆիլմաշարը դիտել է 2015թ.-ին:

-Չնայած, որ գրքերում գերակշռում է պատմությունն այն կախարդանքի մասին, որը ամեն օր չես կարող տեսնել, ինձ ամենաշատը գրավել է այն կախարդանքը, որն ամենօրյա իրականության մեջ է՝ ընկերների հետ կապը, մոր սերը, բարությունը, Հարրիի անմեղ միամտությունն ու մշտապես հիացմունքը կախարդական աշխարհի հանդեպ,- պատասխանել է Մանուշակը՝ ինչն է Հարրի Փոթերի պատմության մեջ ամենակարևորն ու ամենակախարդականը հարցին:

Հետաքրքրական է, որ Արեգը կերպարներից իրեն ամենահոգեհարազատն ու նմանը համարում է Ալբուս Դամբլդորին: Նրանք երկուսն էլ միշտ փորձում են օգնել ում կարող են ու տարածել «լույս», որքանով որ հաջողվի: Իսկ Մանուշակը կարծում է, որ Հերմայոնիի ու Լունայի խառնուրդն է: Նա Հերմայոնիի պես սիրում է սովորել ու քննություններ հանձնել և Լունայի պես չի դատապարտում մյուսներին՝ ակնկալելով չլինել դատապարտված: Արամն էլ կարծում է, որ իր ու Սեվերուս Սնեյփի կյանքերը նման են իրար:

Գրեթե բոլորն էլ, բացի սիրելի կերպարներից, ունեն այնպիսիք, ում հանդեպ հակակրանք են տածում: Արեգի համար այդպիսի կերպար է եղել ժամանակին Սնեյփը, իսկ Մանուշակն ու Արամը մինչև այժմ էլ տանել չեն կարողանում Դոլորես Ամբրիջի կերպարին, ում համարում են նույնիսկ ավելի դաժան, քան պատմության գլխավոր բացասական հերոսին՝ Վոլդեմորին:
Այն հարցին, թե կուզենայի՞ն արդյոք նրանք ապրել փոթերյան կախարդական աշխարհում, Արամն ու Մանուշակը դրական պատասխան են տվել: Արամը իր պատասխանը պատճառաբանել է նրանով, որ, ունենալով մոգական ուժ, ավելի հեշտ կլիներ արդարություն հաստատել: Իսկ Մանուշակն ասել է.
-Բնականաբար, այո։ Ամեն ինչ կտայի կախարդական դպրոցում սովորելու համար։ Երբեք չեմ հասկանա, ինչու էին Հարրին ու Ռոնը միշտ դժգոհ իրենց դասերից: Ես ամբողջ ժամանակ էյֆորիայի մեջ կուլ կտայի ստացած ինֆորմացիան ու Հերմայոնիի պես հիմնական ժամանակս կանցկացնեի գրադարանը քրքրելով։
Միայն Արեգն է, որ չէր ուզենա լինել փոթերյան աշխարհի բնակիչ, քանի որ նա կարծում է, թե մեր աշխարհն արդեն իսկ լի է յուրահատուկ կախարդանքներով, որոնցից ամենամեծն իր համար ապրումակցումն է:

Պատկերացրեք մի այսպիսի իրավիճակ: Դուք հանդիպել եք լեգենդար, տասնմեկամյա Հարրի Փոթերին և ունեք ընդամենը հինգ րոպե: Ի՞նչ կասեիք նրան: Այ, օրինակ, Արեգը կասեր, որ ինչ անում է՝ ճիշտ է անում, բայց թող գոնե Հերմայոնիի պես շատ գրքեր կարդա: Գոնե կիսով չափ: Իսկ Մանուշակն այս առիթով ասել է.
-Հինգ րոպեից երեքը երևի ուժեղ կգրկեի պուճուրին ու կվստահեցնեի, որ ամեն ինչ լավ է լինելու, որ նա սիրված է ու միշտ լավ մարդկանցով է շրջապատված լինելու։ Իսկ եթե մոտերքում Պետունիան երևար, կոշիկովս գլխին կտայի, հա՛մ Հարրին մի քիչ կծիծաղեր, հա՛մ էլ իմ սիրտը կհովանար։

Իմ հարցազրույցի հերոսները Հարրի Փոթերի միջոցով ձեռք են բերել բազում ընկերներ, նոր շրջապատ, անսպասելի հանդիպումներ և անգամ՝ գործնական առաջարկներ: Եվ որ ամենակարևորներից է, նրանք ձեռք են բերել մի վիրտուալ միջավայր, որտեղ ամեն օր հաճույք են ստանում հոգեհարազատ մարդկանց հետ շփվելուց:
-Դեռ չեմ հանդիպել այնպիսի մարդ, ով կարդացած լինի ու ձեռք բերած չլինի ավելի լայն աշխարհայացք, ավելի ըմբռնող չլինի իրենից տարբերվող մարդկանց հանդեպ, ավելի հասկացող չլինի,- ասում է Մանուշակը:

Այն հարցին, թե որն է հեղինակի հիմնական ուղերձն ընթերցողին, Արեգն ասել է.
- Ինչ ուզում է լինի, զբաղվիր ինքնակրթությամբ, եղիր լավ ընկեր, բարձրացրու ձայնդ անարդարության ու պայքարիր այն ամենի համար, ինչը կարևորում ես: Դու ես քո կյանքի կախարդը:

Արամը կարծում է, որ հիմնական ուղերձը մարդկանց՝ տարբերությունների հիման վրա չդատելն է:

Մանուշակն էլ պնդում է.
-Մոգությունն ամենուր է: Ուղղակի պետք է կարողանալ զգալ ու օգտագործել այն ճիշտ։ Քեզ համար մի մանրուք կարող է տակնուվրա անել դիմացինիդ կյանքը։ Պետք է հասկանալ, թե ինչքան կարևոր է սիրող ու ընդունող մարդ լինել ու երբեք պետք չի դատել ինչ-որ մեկին այն պատճառով, որ նա տարբերվում է քեզնից։

Եզրափակելով հարցազրույցը, Արեգը, Մանուշակը ու Արամը Հարրի Փոթերի պատմությանը դեռ անծանոթ մարդկանց ասում են, որ եթե ուզում եք փախչել ձեր կարծրացած մտքերից, ընդլայնել ձեր երևակայությունը, վերապրել մանկական կախարդական ցանկություններով լի արկածները, ձեռք բերել նոր ու հետաքրքիր ծանոթություններ, ուրեմն այս գիրքը Ձեզ համար է:
- Հենց կարդաք ու հավանեք, ֆեյսբուքյան մեր խումբը սպասում է ձեզ,- ասել է Արեգը:

Ողջույններս: Երեկոյան ժամ է, հիշում եմ` մի քանի օր առաջ նման վերնագիր էի տեսել` «Պատմում է Երևանը»: Հետաքրքրեց: Չեմ ուզում շաբլոն տեքստ գրել այն մասին, որ Երևանը ամենահին, ամենագեղեցիկ, տուֆաշեն, բազմադարյա պատմություն ունեցող քաղաք է՝ հիմնադրված Արգիշտի I-ի կողմից: Չէ, չէ, նման բաներ չեմ գրում: Ավելի շատ կխոսեմ այն մասին, որ վերջին տարիներին Երևանը շատ է փոխվել և դեպի լավը՝ միաժամանակ չկորցնելով իր դեմքն ու խառնվածքը: Շատերն ասում են. «Մեր հին շենքերը քանդեցին, տեղը էլիտար շենքեր սարքեցին»: Չեմ առարկում՝ հին շենքերը շատ գեղեցիկ են, իրենց նախշերով, վինտաժային դռներով (մի տեսակ քաղաքի լուռ վկաներն են ), բայց նոր շենքերն էլ են գեղեցկացնում քաղաքը և փոքր-ինչ եվրոպական շունչ են հաղորդում:

Ուզում եմ շրջայց կատարել քաղաքով ու պատմել տպավորություններս: Ես՝ որպես ԵՊՀ-ի ուսանողուհի, պարտքս եմ համարում մեկնարկի վայր դարձնել Ալեք Մանուկյան 1-ը : Է՜հ, գնացի:

Ալեք Մանուկյան փողոց, Ռադիոտուն, փառքի փոքրիկ ծառուղի, որտեղ մի շարք անուններ դեռ իրենց տեղը չեն գտել, Ֆիզկուլտ ինստիտուտ, Մանկավարժական, մի քիչ էլ եմ քայլում, և ահա Վարդան Մամիկոնյանն ու իր փառահեղ ձին, Լունապարկ, Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (քիչ էր մնում Վերնիսաժը շրջանցեի): Մտնում եմ Վերնիսաժ, հիանում եմ ձեռագործ գորգերով ու արծաթի փայլից կուրացած Հանրապետության փողոցով դուրս եմ գալիս փոքրիկ պուրակ: Խոնարհվում եմ Գարեգին Նժդեհի արձանի առջև (Իսահակյանի գրադարան չեմ հասցնի մտնել, երկար ճանապարհ ունեմ), քայլում եմ Հանրապետության հրապարակով՝ Երգող շատրվաններ, Պատմության թանգարան (մի ուրիշ առիթով թանգարաններով կշրջենք, գժվելիք են): Հրապարակում ինձ Պարսկաստանում զգալով՝ քայլերս ուղղում եմ Հյուսիսային պողոտա, որտեղ ոչ պակաս եմ ինձ Պարսկաստանում զգալու: Մտածում եմ՝ արժե՞ կրկին հիանալ թանկարժեք բուտիկների ցուցափեղկերով ու նյարդայնանալ դրամապանակիդ բարակությամբ, թե՞… Հյուսիսային պողոտա՞, թե՞ Աբովյան, Հսյուսիսային պողոտա՞, թե՞ Աբովյան: Վերջ, ընտրում եմ Աբովյանը կամ նախկին Աստաֆյանը, ոնց ուզում եք` ասեք: Չեմ վախենա ու կասեմ՝ Երևանն ինձ համար Աբովյան փողոցն է: Որ ասում էի` հին քաղաքի լուռ վկա շենքեր, ա՜յ, այդ կառույցների մոտով եմ անցնում՝ արծաթեղենի ու գորգերի մի շարք խանութներ (չխոսեմ Աբովյան 12-ի՝ Դալանի մասին, գժվում եմ), վերաբացված «Նոյյան տապան» գրատուն, մի շարք սրճարաններ, «Մոսկվա» կինոթատրոնն իր հսկայական երկաթե սարդով, որից միշտ վախեցել եմ: Հասնում եմ Տերյան-Թումանյան խաչմերուկ: Կարապի լիճ, Առնո Բաբաջանյանի արձան՝ արդեն խունացած (սրտի ցավով եմ ասում), լուսանկարում եմ նոր տեղադրված գորգ-խճանկարը, քայլերս ուղղում եմ Մաշտոցի պողոտա: Հետևում թողնելով Մատենադարանը, պոնչիկանոցն ու կոնսերվատորիան՝ գնում եմ Կասկադ: Թամանյանի արձան, ես քեզ սիրում եմ, որ մի տեսակ Կասկադի սկիզբն ես խորհրդանշում կամ էլ վերջը, նայած որ կողմից դիտես: Բարձրանում եմ աստիճաններով (ամեն անգամ ինձ խոստանում եմ աստիճանները հաշվել, ու գիտե՞ք ինչ, միշտ հաշիվը խառնում եմ):

Չէ~, մենակ չեմ շրջի Հաղթանակ զբոսայգով, իջնում եմ Կասկադով ու էլի շփոթում եմ աստիճանների թիվը: Բրոնզաձույլ արձաններին նայելուց (հատկապես գեր կնոջ արձանին), սրճարաններում երջանիկ դեմքեր ֆիքսելուց հետո կրկին դուրս եմ գալիս Մաշտոցի պողոտա: Ուզում եմ մտնել «Բուկինիստ»-ս: Հոգուս առջև պարտքի նման բան է դարձել այդ գրախանութը մտնելը: «Առաքելությունս իրագործելուց հետո» ուղիղ անցում դեպի Ամիրյան: Վերջ, հոգնած եմ, Հանրապետության հրապարակից էլ հենց մետրո կնստեմ: Մի շարք փողոցներ էլ թող սպասեն, այսօր էլ թող ուրիշները թափառեն այդ վայրերով, և միգուցե այնպիսի բաներ նկատեն, որ ես ուշադրություն չեմ դարձրել կամ էլ հարկ չեմ համարել ուշադրություն դարձնել: Թող ուրիշներն այսօր քայլեն Սարյան, Պուշկին, Սայաթ-Նովա, Մոսկովյան, Հալաբյան, Կիևյան, Բաղրամյան (և հատկապես` 26) փողոցներով: Թող ուրիշներն այցելեն «Դալմա», «Երևան» և էլ չգիտեմ թե ինչ մոլեր: Թումոյի շենքը, «Նաիրի» կինոթատրոնը, Անգլիական ու Սիրահարների այգիներն ինձ կսպասեն: Ինձ կսպասեն շատ ու շատ այլ վայրեր ևս:

Իսկ դու՛, հե՛նց դու, երբևէ փորձե՞լ ես ականջ դնել Երևանի սրտի ձայնին, ա~խր, նա քեզ, հե՛նց քեզ այնքան բան ունի պատմելու: Նա էլ է մարդու նման կենդանի օրգանիզմ, այն էլ ինչ օրգանիզմ: Նա էլ մարդու նման կարիք ունի, որ իրեն լսեն, ավելին՝ հասկանան: Դե ինչ, ուղղիր սխալներդ, լայն բաց արա ականջներդ, լսիր նրան, ա~խր, նա այնքան բան ունի պատմելու: