Գիտելիքի և դպրության օրը

anahit baghshetsyan

Մթության գրկում մի լուսավոր աղջիկ

Ամառային տապից փրկվելու համար փակվել եմ սենյակումս։ Պառկած եմ մահճակալիս վրա, մտքումս իմ ամենասիրած խումբը երգում է իմ ամենասիրած երգը։ Մինչ ես ինձ պատկերացնում եմ խմբի լիակատար անդամ ու երգում եմ նրանց հետ, եղանակը լսում է աղերսանքի իմ բոլոր ճիչերը։ Քամին սկսում է խաղալ սենյակիս վարագույրների հետ, ու ես նկատում եմ, որ դրսում արդեն կամաց-կամաց մթնում է։

Հանկարծ, առանց ինչ-որ պատճառի, հիշում եմ, որ փոքր ժամանակ ընկերներիս մեջ առանձնանում էի իմ քաջությամբ, քանի որ չէի վախենում մթությունից։ Ընկերներիս դա շատ էր զարմացնում, երբեմն ինձ նույնպես։ Նրանցից շատերը մտածում էին, որ մթության մեջ քողարկված են աշխարհին անհայտ հրեշներ։ Ես նույնպես հավատում էի հեքիաթային հրեշների գոյությանը, սակայն դրանց չէի պատկերացնում մթության մեջ։

Ու հանկարծ հասկանում եմ, որ մթություն չկա։ Երբեք մութ չի լինում։ Մթությունը հնարել են մարդիկ իրենց մեղքերը, վախերն ու ցանկությունները դրանում ամփոփելու համար։ Այն հասարակ մի տերմին է, որն իր ստվերում է պահում միլիոնավոր հանցանքներ, թաքնված հայացքներ ու չիրականացած նպատակներ։ Հասկանում եմ, որ նույնիսկ ամենամութ գիշերը անսահման լուսավոր է, քանի որ լցված է մարդկային գաղափարներով, նոր ծնվող հեքիաթներով ու վառ գույներով։ Հասկանում եմ, որ ամենախավար սենյակը կարող է լցվել լույսով, եթե լույսը միշտ քեզ հետ է։ Մի քանի վայրկյանում սևով լցված սենյակս դառնում է մի գեղեցիկ կտավ, որտեղ զբոսնում են իմ մտքերը, նոր գաղափարները, իմ հորինած կերպարներն ու ամենասիրելի երգերը։ Մի քանի վայրկյանում անհետ կորչում է մթությունն իր բոլոր երանգներով։ Փոխարենը սենյակումս մնում են նրա շվաքում գտնվող բոլոր հրաշքները։ Մթությունը հրաշքներն են։

Հանկարծ մայրիկս մտնում է սենյակ, վառում լույսն ու ասում․

-Ի՞նչ ես անում մթության մեջ։

Ու էլի մտքումս իմ ամենասիրած խումբը երգում է իմ ամենասիրած երգը, բայց ես հասկանում եմ, որ խմբի լիակատար անդամ չեմ, քանի որ խումբը նույնիսկ չգիտի մթության գրկում նստած լուսավոր աղջկա մասին։

goharpetrsoyanervn

Մահն էլ է արվեստ

Ինչո՞ւ են մարդիկ ծնվում, եթե պիտի մեռնեն։
Այս հարցն առաջին անգամ գլխումս ծագեց 2014 թ․-ին մի չստացված «դեպքից» առաջ։ Մտքերս տակնուվրա էին լինում. պատճառն անպատճառ էր, կամ էլ պատճառ կոչվելու համար շա՜տ չնչին երևույթ էր։ Միշտ էլ այդպես է, երբ ներսիդ դատարկությունը չգիտես՝ ինչպես կոչել։ Գիտեք, ուղեղի դատարկությունն ու հոգու դատարկությունը համարյա նույնն են. երկուսն էլ վնաս քեզ են։ Բայց, դե հոգու դատարկությունը կարող է ցանկացած պահի վերջ դնել նույնիսկ աշխարհի ամենամեծ նվերին, ծնողներիդ պարգևած նվերին։ Ոչ, նվեր չէ, այլ անակնկալ։ Բայց դե, ոչ բոլորս ենք սիրում անակնկալներ, այդպես չէ՞… Հետևաբար, դատարկությունը նաև կարող է օգտակար լինել։ Տեսե՜ք, նորանոր հարցեր են առաջանում։ Ես տալիս եմ տարբեր պատասխաններ, քանի որ դրանց ճիշտ պատասխանը չգիտեմ։ Չնայած՝ ի՞նչ իմանաս, գուցե պատասխան էլ չունեն։

Ես չեմ սիրում երազկոտ մարդկանց, քանի որ նրանց համար անհնարին ոչինչ չկա։ Ինքս երազկոտ եմ։ Բայց ես ինձ չափի՜ց շատ եմ սիրում, մինչդեռ ամեն ինչ չափի մեջ եմ կատարյալ համարում։ Մի խոսքով. ես չգիտեմ՝ ինչ եմ սիրում, չգիտեմ՝ ինչ եմ ուզում, մինչդեռ կողմնորոշվելու հետ էլ խնդիրներ չունեմ։ Է՜հ, գժվել կարելի է։ Մի օր աչքերս բացում եմ և զգում, թե ինչքա՜ն շատ եմ պաշտում արվեստը։ Մի օր էլ զգում եմ Օսկար Ուայլդի «Ամեն մի արվեստ միանգամայն անօգուտ է» խոսքերի ճշմարտացիությունը։ Այո, դա զգացողության պես մի բան է։ Այսօր ես տանիքից չեմ ցանկանում իջնել և ուզում եմ աստղերի աննկատ շարժին հետևել, բայց երեկ երկինք նայելու ցանկություն անգամ չունեի։ Իսկ ինչո՞ւ։

Ես չգիտեմ՝ ինչու ենք ապրում այսքան հարցերը ուղեղներումս պահած։ Ինձ հետաքրքիր չեն մարդկանց «փաստ» հանդիսացող կարծիքները։ Դրանք զուտ կարծիքներ են, իսկ ես չեմ բավարարվում դրանցով։ Իսկ ի՞նչ անել՝ զոմբիացած ապրե՞լ, լինե՞լ անտարբեր ամենքի ու ամեն հարցի հանդեպ, թե՞․․․

Դե լավ, եթե չի ստացվում կողմնորոշվել այս ամեն հարցում, ապա ինչո՞ւ ենք ծնվել. «Ինչ-որ մեկի կյանքում դեր խաղալու համար, այս աշխարհում որևէ բան թողնելու համար, ծնվել ենք, որովհետև այդպես էր պետք…»,- միևնույնն է՝ ծեծված արտահայտություններ են։
Մի օր հարցիս մի նկարիչ պատասխանեց. «Ծնվելն արվեստ է, արվեստի գագաթնակետը, աշխարհի ամենակատարյալ երևույթը, որը մեծամասամբ երջանկություն է պարգևում, մարդկանց հոգիները լցնում վառ գույներով… Դրանից էլ լավ բա՞ն»։ Իսկ ես ավելացրի. «Մահն էլ է արվեստ… Գուցե սևն ու սպիտակը չեն համարվում գույներ, բայց դա էական չէ։ Սևի ու սպիտակի արվեստն էլ այլ է, իրականում՝ ամենահետաքրքիրը։ Դրանք գոյություն չունեն, բայց ամենից շատն են հետաքրքրություն առաջացնում…»։ Նա ասածիս բացասական ենթատեքստ տվեց։ Չգիտեմ՝ ճի՞շտ արեցի կարծիքս հայտնելով, թե՞ պետք չէր անկեղծ մարդու հետ անկեղծ լինել։ Որքա՜ն բան ես չգիտեմ… Եվ սա էլ կյանքն է, լցված միլիարդավոր չգիտեմ-ներով։ Ծնունդն ու մահն էլ են այդպես. ի՞նչ արած, սա կյանքի ստեղծած արվեստն է։

«Մարդիկ ծնվում են մեռնելու համար և մեռնում են, որպեսզի նորից ծնվեն»։
Այս պատասխանն առաջին անգամ մտքիս եկավ 2014 թ․-ին՝ մի չստացված «դեպքից» հետո։

milena khachikyan

Նրան, ում կորցրել ենք

Ես քայլում եմ Հանրապետության հրապարակով ու նայում երկինք: Մտքումս Փաշինյանի՝ տարիներ առաջ գրած տողերն են. «Արդյո՞ք անձրևը հայրենիք ունի, և մի՞թե ինձ վրա քո ամպացած արցունքները չեն թափվոմ»: Մտածում եմ՝ իսկ կարո՞տը: Կարոտը հայրենիք ունի՞: Ես չգիտեմ, բայց թե հարցնելու լինեին, կասեի՝ ունի. նա է, ում մենք կորցրել ենք:

Հրապարակի երկինքը ամպամած է, գուցե անձրեւ գա, թեպետ չեն կանխատեսել: Բայց դա ի՞նչ էական է, չէ՞ որ կյանքն իրականում այն է, ինչ տեղի է ունենում մեզ հետ, մինչ մենք մտածում ենք, անվերջ մտածում…

Բայց այսօր առանց մտածելու քայլերս ինձ բերեցին այստեղ՝ հիշեցնելու վերջին ժամանակների երեկոները՝ նույն այս երկնքի տակ, բազմամարդ, աղմկոտ… Ժամանակներ, երբ ներսումս ծնվեց ու մեռավ հազար ու մի վախ…

Ապրիլի 20-ն էր, ինձ համար՝ շարժման վեցերորդ օրը: Ներսումս լռեցնելով իմ ինտրովերտ ու դեմոֆոբ մասին՝ դուրս էի եկել փողոց՝ շարունակելու կռիվը նրանց, ովքեր պայքարում էին արդեն տարիներ կամ տարիներ է՝ ֆիզիկապես էլ չէին պայքարում:

Ապրիլի 20-ը փաստորեն ապակենտրոնացման սկիզբն էր, նաև սկիզբն էր շատ ու շատ բաների…

Մի քանի ընկերներով հանդիպեցինք Երիտասարդական մետրոյի տարածքում, բայց չգտանք ոչ ոքի, ում հետ կարող էինք փողոց փակել: Իհարկե, մենք հետո պիտի հասկանայինք, որ այդքանով էլ կարող էինք, իսկ ավելի ուշ՝ նաև համոզվեինք, որ մեզնից յուրաքանչյուրն անգամ մենակ էր կարող: Բայց այդ՝ հետո:

Սկսեցինք քայլել դեպի Մաշտոց՝ հանդիպելու այնտեղ հավաքվածներին: Քայլել՝ կասկածանքով նայելով մեզ անսպասելի միացած մարդկանց, ովքեր գուցե ոչ էլ կասկածելի էին: Պարզապես օդում դեռ ինչ-որ վախ կար, և կար զգացողություն, որ ուր որ է՝ ինչ-որ բան լինելու է:

Եվ այդ ինչ-որ բանը չուշացավ:

Մյուսներին միանալ մենք չհասցրինք, որովհետև Մաշտոցի պուրակ հասնելուն պես հայտնվեցին անհավանական թվով ոստիկաններ, ու սկսվեց այդ օրերի հայտնի բռնոցին. ցուցարարներից շատերը փախան, շատերը բռնվեցին, իսկ ես….

Ես մնացի կանգնած պուրակի կենտրոնում, մենակ, առանց ինչ-որ մեկի: Մի լավ աղջիկ կասեր՝ ամենից հետո միայն ես մնացի ինձ: Եվ իսկապես, ընկերներիս հաջողվեց փախչել, իսկ ես, որ ֆոտոխցիկով էի, մնացի կանգնած նույն տեղում, ու իմ կողքով վազեցին անցան ցուցարարներ, ոստիկաններ… Հիմա՝ այսքան օրեր անց, ինձ երբեմն թվում է, թե ես դեռ կանգնած եմ այնտեղ նույնքան զարմացած, անհաղորդ, կանգնած եմ մենակ, ինքս ինձ հետ, ու իմ կողքով վազում անցնում են ընկերներս, օրերը…

Մի քանի լուսանկար անելուց հետո նկատեցի թերթի մոտակա կրպակը ու շտապեցի այնտեղ: Կրպակի աշխատողը, որ նիհար, ակնոցավոր կին էր, միանգամից նկատեց անհանգիստ տեսքս ու ինձ ներս մտցրեց.

-Արի-արի՛, ֆոտոխցիկդ էլ պահիր, թե չէ քեզ էլ կտանեն:

Ես մնացի նրա մոտ ողջ ընթացքում ու դողացող մատներով գրեցի կատարվածի մասին: Նա էլ պակաս անհանգիստ չէր երևում, ու որքանով ես հասկացա, ինչ-որ մեկը նրա մտերիմներից ցույցի էր ուրիշ մի տեղ: Իհարկե, կարելի էր հետաքրքրվել, թե ով, որտեղ, բայց այդ պահին ես ավելի շատ ընկերներիս մասին էի մտածում, իսկ նա խոսում էր մեզ մոտեցած մի ծանոթ կնոջ հետ, ով շարունակ կրկնում էր.

-Տեսա՞ր, տեսա՞ր՝ վայրենիներն ինչ արեցին…

Երբ ամեն ինչ խաղաղվեց, ես շնորհակալություն հայտնեցի ու հեռացա՝ միանալու մյուսներին՝ ճանապարհին թարս-թարս նայելով ինձ հանդիպած բոլոր ոստիկաններին, իբր նրանք էլ պիտի զգային ու նեղսրտեին:

Չնայած, ո՞վ գիտե:

***

Հրապարակն ավարտվում է, իսկ մտքերս շարունակում են լողալ օրերի ու մարդկանց միջով՝ ի վերջո կանգնելով կրպակի այդ հոգատար կնոջ պատկերի առաջ…

Օրեր առաջ մենք հանդիպեցինք: Դա մեր երկրորդ հանդիպումն էր: Ես իհարկե, էլի էի անցել այդ հատվածով ու կարող էի մոտեցած լինել՝ նրան տեսնելու: Բայց չէի մոտեցել: Չգիտեմ՝ ինչու: Մի անգամ նույնիսկ նկատել էի, որ կրպակը փակ է, բայց ժպիտով էի անցել դրա կողքով ու չէի անհանգստացել: Այնինչ անհանգստանալ պետք էր:

Ուրախ ժպիտով մոտեցա կնոջն ու հարցրի.

-Ինձ հիշո՞ւմ եք:

Կարելի էր ուրիշ սկիզբ մտածել, դժվար թե հիշեր: Պատմեցի, հիշեց, ու ամեն ինչ տեղն ընկավ.

-Հետս դժբախտ դեպք էր պատահել, գլուխս խառն է, կներես…

Ես չգիտեմ՝ ինչպես կարողացա հարցնել նրան, թե ինչ էր պատահել, ու ինչպես շարունակեցի նայել աչքերին, երբ ասաց.

-Տղաս օրեր առաջ մահացավ. հիվանդ էր:

***

Հարցնում եք՝ արդյո՞ք կարոտը հայրենիք ունի: Ունի. այդ հայրենիքը նա է, ում մենք կորցրել ենք:

Հայ- բելգիական “Exploring the world through the lens of camera” ծրագիր. օր տասնմեկերորդ

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Այս անգամ այսպես: 

Օր տասնմեկ,

Նույն տեղում քնած էի ես,

-Երեխաներ, պատրաստվեք,

Արման, մենք չենք սպասելու քեզ,

Դու գնա լվացվիր,

Այնուհետև կշտացիր:

Դուրս եկա ես հոսթելից,

Տեղյակ չեմ այսօրվա գործերից,

«Մանանա» ենք հասնում,

Հովնանը մեր հեռախոսներն է վերցնում.

Մեր պատիժն էր:

Քննարկումը հետաքրքիր էր,

Գործը շատ էր,

Ժամանակն էր քիչ:

Ֆիլմի միտքը լավն էր,

Մոնտաժը՝ մի քիչ:

Ժամն է լանչի,

Այսօր կուտեմ կանաչի,

Չէ, սա կատակ էր:

Կարտոֆիլը տաք էր,

Կշտացա,

Չաղացա,

Միացա,

Թանգարան գնացողներին:

Ստացա

Բանալին գիտելիքների:

Հետո ազատ էի:

Բայց պարապ էր:

Կանչեց Դիանան ինձ «Մանանա»,

Ասաց՝ Վալերիան միայնակ ա:

Գնացի օգնեցի,

Հայերենից անգլերեն թարգմանեցի:

Տիկին Ռուզաննայի հետ խոսեցի,

Հետաքրքիր խաղ խաղացի:

Էհ…

Հոգնեցի,

Ընթրիքի ժամն է,

Իսկ մենք ուշանում ենք:

Մի՞թե սա փորացավ է:

Ես հասկացա պատճառը՝ մենք սոված ենք,

Վերջապես «Կովկաս» եկանք,

Խաչապուրի ու խինկալի ես կերա:

 

Դուրս եկանք,

Մութ քաղաքում ման եկա:

Զանգ եկավ.

«Գալիս ենք, Լիլիթ ջան»:

Ներս մտա,

Շատ գործեր կան:

Սկսեցինք հարցազրույցը թարգմանել

Ես և Մարիամը:

Արդեն եկել է ժամը,

Որ նստեմ նյութ գրեմ:

Այսպես:

Կավարտեմ ես օրագիրը,

Իսկ ժամեր անց Գյումրի է գնալու իմ թիմը:

Հայացք կարմիր կտուրներին

Մեկ- մեկ պատահում է, չէ՞, որ այդ օրերին զգացածն ենք կարոտում:

Ես ծնվել ու մեծացել եմ Երևանում, ու իմ քաղաքն ինձ համար անչափ հարազատ է, բայց չէի պատկերացնի, որ այցս դեպի Սյունիք, կարող է իմ մեջ ավելի հարազատ զգացմունքներ առաջացնել մի քաղաքի հանդեպ, որին անգամ արմատներով էլ կապված չեմ: Խոսքը կարմիր կտուրներով Գորիսի մասին է:

-Սու՜ս, արագացրո՛ւ, հետ եք մնում:

Այո՛, հետ էի մնում, որովհետև «Կտոր մը երկնքի» Թորիկի նման հիացած ու կլանված հայացքով ուսումնասիրում էի Գորիսը․ էնքա՜ն հայկականություն, էնքա՜ն հարազատություն կար այդ քաղաքի թեկուզ հին, բայց սրտաբաց փողոցներում:

Չնայած նրան, որ ինձ նախատում էին հետ մնալուս համար, ես մտքումս ֆիլմ էի նկարում ու ինքս ինձ ասում էի. «Եթե մեքենաները հանենք, ավելացնենք ձիեր կառքերով, ուրեմն էստեղ արտակարգ ռետրո կինո կարելի է նկարել»:

Հայաստանում դեռ մնացել են քաղաքներ, որտեղ օդն անգամ հայրենիքի հետ կապված ինչ որ բան է ներարկում մեջդ: Ու ինչքան քաղաքն էր սրտաբաց ու պարզ, նույնքան էլ մարդիկ: Էդպես է. ոչ թե քաղաքն է մարդկանցը, այլ մարդիկ են քաղաքինը, որովհետև ուզած-չուզած մենք կրում ենք էն հատկանիշները, որը կրում է մեր քաղաքը:

Եվ վերջապես, Հին Եգիպտոսից պակաս պատմական չենք․ մեր Գորիսում էլ բուրգեր կան:

Ու չէ՞ որ մեր գրականությանը համ ու հոտ տվող Բակունցն էլ Գորիսից էր: Նա էլ քայլել ու անցել է էն փողոցներով, որոնցով ես ինքնամոռաց ու հիացած քայլում էի մի ամիս առաջ:

Չէ՜, ես հաստատ պետք է ստուգեմ իմ արմատները: Անհնար է, որ մի գորիսեցի չգտնեմ: Ու արդեն մի ամիս է, ինչ ես հեռացել եմ ամենահայկական քաղաքից, բայց հետաքրքիրն այն է, որ ոչ թե կարոտում եմ այդ օրերը կամ այն վայրերը, ուր այցելել եմ, այլ այն զգացողությունները, որ ապրել եմ այդ օրերին: Պատահում է, չէ՞, որ մեր ապրածն ենք կարոտում, ոչ թե տեսածը:

Մենք դեռ կհանդիպենք, Գորիս:

Միջազգային խճանկար

Դեպի ԱՄՆ իրականացվող ընտանեկան փոքրիկ ճանապարհորդությունները իմ կյանքի բաղադրիչ մասն են կազմում։ Սակայն ամեն անգամ այստեղ հայտնվելիս տարբեր զգացողություններ եմ ունենում։ Երբեմն ուրախությամբ եմ լցվում անծանոթ երևույթների առնչվելիս, երբեմն էլ՝ ուղղակի խուսափում եմ դրանց հետ հանդիպելու հնարավորությունից։

ԱՄՆ-ում անցկացրածս առաջին ժամերը կարելի է բնութագրել միայն մեկ բառով՝ զարմանք։ Այս երկիր ոտք դնելուն պես փորձում էի գտնել ինձ հետաքրքրող հարցերից մեկի պատասխանը՝ ինչո՞ւ են իմ հայրենակիցները լքում իրենց երկիրն ու գալիս այստեղ։ Օդանավակայանից դուրս գալուն պես խառնվել էի մի նոր մշակույթի, որն իրենից ներկայացնում է հազարավոր այլ մշակույթների խառնուրդ։ Նայում էի շուրջբոլորս ու մտածում, որ եկվորների համար այստեղ զրոյից կյանք սկսելը ուղղակի անհնար է։ Սակայն, երբ հասանք տուն, ես նորից ինձ վերագտա Հայաստանում։ Թաղամասը ոչնչով չէր տարբերվում Հայաստանից։ Հայ տատիկներ, պապիկներ, խանութներ՝ լցված դժգոհ վաճառողուհիներով ու հայկական երգեր։ Ու մի պահ մտածեցի, որ ժողովուրդս լքում է իր հայրենիքը, որ գա մեկ ուրիշ Հայաստան՝ օվկիանոսից այն կողմ։

Առաջին օրվան հաջորդող մեկ ամիսը լցված էր բազմազան նոր հայտնագործություններով ու բացահայտումներով։ Ամեն առավոտ զարթնում էի, դուրս գալիս փոքրիկ Հայաստանից ու վերադառնում այնտեղ երեկոյան։ Անընդհատ փնտրում էի հարցիս պատասխանը ու ամեն օր գտնում էի տարբեր պատասխաններ։ Վերադարձա Հայաստան անմոռանալի տպավորություններով ու անպատասխան նոր հարցերով։

Հիմա, երբ արդեն քաջատեղյակ եմ այստեղի ապրելակերպից, սովորություններից ու ավանդույթներից, օվկիանոսից այն կողմ տեսնում եմ մեկ ուրիշ աշխարհ։ Այստեղ տեսնում եմ բազում նոր հնարավորություններ ու անակնկալներ, որ կարող են մատուցվել քեզ յուրաքանչյուր պահի։ Սակայն մինչ այսօր զարմանում եմ՝ տեսնելով, որ այստեղ հավաքվել է տարբեր ազգեր, մշակույթներ ու պատմություններ ներկայացնող անհատներ ու ստեղծել են մի մեծ խճանկար։ Ամեն անգամ խճանկարը փոխվում է՝ մանկական ժպիտներով, կոտրված հույսերով ու նոր ծնվող նպատակներով։ Սակայն խճանկարի բաղադրիչ մասերը միշտ ներդաշնակ են միմյանց նկատմամբ։ Երևի թե հենց այդ ներդաշնակությունն էլ կանչում է բոլորին այստեղ՝ իր մի մասնիկը դառնալու։

ՀԱՅ-ԲԵԼԳԻԱԿԱՆ “EXPLORING THE WORLD THROUGH THE LENS OF A CAMERA” ԾՐԱԳԻՐ. Օր երկրորդ

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

-Այսօր դուք նստելու եք «մարշրուտկա»

Մոտավորապես էսպիսի բառերով սկսվեց ծրագրի մեր երկրորդ օրը:

Նախաճաշից հետո ուղևորվում ենք դեպի «Մանանա»:  Էստեղ մեզ նոր  արկածներ էին սպասվում:  Բաժանվում ենք 4 խմբի, մեզ տրվում է 4 ժամ, 7 առաջադրանք ու ողջ Երևանը, որ պիտի բացահայտեինք բելգիացի մեր ընկերների հետ:

Մենք պետք է գտնեինք թանգարաններ, եկեղեցիներ, ցայտաղբյուրներ, լուսանկարեինք ու լուսանկարվեինք նրանց հետ, հագնեինք հայկական  տարազ, և, իհարկե, երթևեկեինք մեր երթուղային տրանսպորտով` ճանաչելով Երևանը այլ անկյուններից:

Երևանի, մեր` մասնակիցների ու ճամփորդությունների խառնված մայրուղիներում արկածներն ու զվարճալի պատմությունները անխուսափելի էին` ճանապարհը կորցնելուց մինչև անգլերենին տիպիկ ռուսերենով պատասխանող մարդիկ:

Բայց ամենաէքստրեմալը  Բելգիայի մասնակիցների հետ երթուղային նստելն էր: Իրենք զարմացած ու հետաքրքրված էին մեր փոքրիկ ու հին փոխադրամիջոցներով ու մի քիչ էլ բարկացած էին երևանյան շոգից:

Բացահայտելով Երևանը` մենք հասցրինք բացահայտել իրար, շփվել և ավելի մտերմանալ միմյսնց հետ:

Ճաշից հետո ֆոտոյի որքշոփն էր: Սովորեցինք լուսանկարելու հիմնական կանոնների, լուսանկարում կարևոր տարրերի մասին:IMG_9793

Քննարկեցինք մի շարք հարցեր, խոսեցինք դոկումենտալ լուսանկարչության մասին, դիտեցինք մի քանի ֆոտոշարքեր արված թղթակիցների կողմից և հետո փորձեցինք մեր սովորածը օգտագործել գործնականում: Սկսեցինք լուսանկարներ անել՝ շրջելով Երևանով:

Ընթրիքից հետո մեզ մոտ հայկական մշակույթի երեկո էր: Մեր ընկերներին հյուրասիրեցինք հայկակսն խոհանոցին բնորոշ ուտեստներ, պարեցինք հայկական ժողովրդական պարեր ու փորձեցինք սովորեցնել բելգիացի մեր ընկերներին:

Օրն ավարտեցինք միասին երգելով,  խոսելով, անցկացնելով հետաքրքիր և ուսուցողական ժամանակ:

Հա, ի դեպ, լուսանկարներ անելու ընթացքում Բելգիայի մասնակիցների հետ զրուցելով քայլում էինք: Ամեն մեկը պատմում էր իր երկրից ու բացատրում իրենց լեզվից հետաքրքիր տարրեր: Չէի հասցրել Սոնային դիմել՝ ասելով. «Սոն, լսի»,  Ռևդուանը հարցրեց,  »Is it mean listen?»:

Վստահ եմ` ծրագրի ավարտին բելգիացիները մեզ հետ հայերենով են  հաղորդակցվելու:

Ամալյա Հարությունյան

***

Ներկայացնում ենք ծրագրի մասնակիցներին

Հարցազրույց Վալերիա Կորոլյովայի հետ 

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

-Որտեղի՞ց ես իմացել ծրագրի մասին և ո՞րն էր նպատակը ծրագրին մասնակցելու:

-Ես միշտ երազել եմ ճանապարհորդել, ծանոթանալ նոր մարդկանց հետ, ուսումնասիրել այլ երկրների մշակույթը և այդ ամենի մասին ֆիլմեր նկարել: «Թումուլտը» ժամանել էր մեր դպրոց և ֆիլմմեյքինգով զբաղվող երեխաներին ներկայացրել էր այս ծրագիրը:

Ես նայեցի մանրամասները «Թումուլտի» էջում, խոսեցի ծնողներիս հետ և ահա ես այստեղ եմ:

-Արդեն երկու օր է՝ Երևանում ես, ի՞նչ տպավորություն ունես ծրագրից:

-Մինչ գալս ես համարյա ոչ մի բան չգիտեի «Թումուլտի» և «Մանանայի» մասին, բայց հիմա ես ունեմ բավական շատ տեղեկություն և կարող եմ ասել, որ տպավորություններս առավել քան լավն են:

-Ինչպիսի՞ն էին քո ակնկալիքները մինչ ծրագիրը և ինչպիսի՞ն են դրանք հիմա:

-Մինչ գալս ես ցանկանում էի իմանալ ամեն ինչ ֆիլմերի մասին և հիմա նույնպես անհամբեր սպասում եմ դասընթացներին, նաև մտածում էի, որ շփումը երկու ազգերի միջև այդքան էլ չի ստացվի, բայց հիմա տեսնում եմ, որ դա այդպես չէ:

-Բավարա՞ր էր քեզ համար այս երկու օրը Երևանի մասին կարծիք կազմելու:

-Այո: Ճիշտն ասած, ես չէի կարող պատկերացնել, թե ինչպիսին են այստեղ մարդիկ: Ես մտածում էի, որ այստեղ մարդիկ լցված են չարությամբ, բայց հիմա տեսնում եմ, որ չկա ոչ մի չարություն, հայ ժողովրդի կողքին ես ինձ ապահով եմ զգում:

Նաև շատ է դուրս եկել քաղաքի ճարտարապետությունը:

-Ի՞նչն է քեզ ամենաշատը դուր եկել Երևանում:

-Ցայտաղբյուրները: Կյանքումս առաջին անգամ էի տեսնում ցայտաղբյուր: Եվ շենքերը: Ամեն ինչ հին ոճի մեջ է, ու հենց այդ հնությունն է գեղեցկացնոյմ քաղաքը:

-Եթե լիներ հնարավորություն Հայաստանում բնակություն հաստատելու,արդյո՞ք կցանկանայիր:

-Ես հաստատ կապրեի այստեղ մեկ տարի, բայց ոչ ընդմիշտ, որովհետև ես ծնվել եմ Բելգիայում և չեմ կարող հենց այնպես թողնել իմ երկիրը և տեղափոխվել Հայաստան:

-Ի՞նչ բացահայտեցիր Հայաստանում, որ չկար Բելգիայում:

-Վարորդներն են այստեղ տարօրինակ: Այնպիսի տպավորություն է, ասես նրանք չեն ենթարկվում կանոններին:

-Նկարագրիր երկու բառով Հայաստանը:

-Անտիկվար, պատրիոտիկ:

-Նկարագրիր երկու բառով «Մանանան»:

-Կրեատիվ, հյուրընկալ:

Հարցազրույց Աննա Անդրեասյանի հետ

-Ինչպե՞ս ես իմացել «Մանանայի» մասին:

-Երեք տարի առաջ «Մանանայի» թիմը եկել էր մեր դպրոց, և երբ ես իմացա, թե ինչով են նրանք զբաղվում, հասկացա, որ ուզում եմ դառնալ «Մանանա» թիմի անդամ:

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

-Ւ՞նչ ակնկալիքներ ունես առաջիկա երկու շաբաթներից:

-Ակնկալիքներս շատ են, բայց ամենաշատը ուզում եմ ներկայացնել իրենց մեր մշակույթը և ամեն ինչ իմանալ Բելգիայի մշակույթի մասին:

-Ի՞նչն է ամենաշատը քո դուրը եկել այս երկու օրվա ընթացքում:

-Ինձ շատ դուր եկավ մեր շրջագայությունը Երևանով: Ես նրանց պատմում էի ամեն շենքի մասին, ամեն փողոցի մասին:

-Քո տպավորությունները բելգիացի քո հասակակիցներից:

-Նրանք շատ հետաքրքրասեր են, հետաքրքրվում են հայկական մշակույթով, և մենք ունենք շատ ընդհանուր բաներ, որոնց շնորհիվ մեր մտերմությունն ավելի է ամրապնդվում:

-Ի՞նչ կցանկանայիր ավելացնել:

-Հուսով եմ, մենք կանցկացնենք լավ ժամանակ այս երկու շաբաթվա ընթացքում, կսովորենք նոր բաներ, կփոխանակվենք գիտելիքներով: Հուսով եմ, որ նրանք կգնան այստեղից միայն լավ հուշերով:

Հարցազրույցները վարեց՝ Արման Բաղդասարյանը

***

Today was quite a day.

It started off being kind of mellow for the ones who woke up early. They had a delicious and varied breakfast, had time to shower and get ready on their own tempo.
For the ones who didn’t, well they just had to hurry up.

When everyone was out the door, the rumor was spreading that this morning, we would walk in groups of 4-5-6 through Yerevan and they had to reach the most destinations as possible. And like they tend to say, rumor has it.
After a very interesting, beautiful and most definitely tiring walk of four hours, we all met at the lunch place. The music was good, but the lighting and music could use some help.

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

After that, we arrived at Manana Center to have our afternoon photography workshop. We were very exhausted of our four-hour walk so many of our brains were not able to function as they should. Then off course we had our 4 o’clock coffee break and got the assignment to go to take photo’s with what we just learned.

At around 7:30 we all met in front of the hostel so we could go to dinner. I’m sure nobody excepted dinner to be such a luxury, it was the first real Armenian cuisine of our trip. We had the opportunity to try all kind of Armenian meals, not all were a success but most of them were delicious.
After diner we had regained the strength that we had lost during the day and we returned to the hostel where we were able to get to know the Armenian culture in a very nice way.
Food, general information and a large amount of dance were all to be admired. After a while, the tired people went to bed and the evening slowly came to an end.

 Rédouan Muyldermans