Milena movsesyan yerevan

Երթուղայինների պայքարը

100 դրամ ավել, 100 դրամ պակաս, իսկ մեջտեղում` տասնյակ մարդկային կյանքեր…

Բոլորը բարձրաձայնում են երթևեկության խնդիրների մասին, բողոքում հասարակական տրանսպորտում կռացած դիրքից, խցանումներից: Բայց ոչ ոք չի խոսում վարորդների պահվածքի մասին:

Աչք փակելով ծխելու, բարձր ու ռաբիս երաժշտության, վատ լսողության, տարիքի և անհավասարակշիռ վիճակի վրա՝ անդրադառնամ մեկ այլ հանգամանքի:

Երկու տարբեր համարի երթուղայինները, որոնք մասամբ միևնույն երթուղին ունեն, մտնում են «մրցավազքի» մեջ՝ 100 դրամ ավել գումար շահելու համար: Վարելու ընթացքում կապ են հաստատում գործընկերների հետ, պարզում «հակառակորդ» մեքենայի գտնվելու վայրը, ըստ դրա որոշում՝ կանգառներում որքան սպասել, հաշվարկում, թե երբ պիտի հանդիպեն, ինչպես շրջանցեն: Հսկայական ավտոբուսը ճանապարհ չի տալիս, միկրոավտոբուսը ամեն կերպ փորձում է անցնել:

-Ներողություն, չե՞ք լսում, խնդրեցի կանգառում կանգնել,- խելակորույս վարորդին սթափեցնում է ուղևորներից մեկը:

Մոռանում են մանրը, չեն լսում կողքինների ձայնը, դուռը փակում են մարդկանց երեսին: Բնական երևույթ է:

Իսկ հիմա հարց՝ ո՞վ է տվել նրանց իրավունք երթուղին սկսելու առանց հրահանգի, ինքնագլուխ մրցարշավ կազմակերպել, ղեկը բռնած պատասխանել զանգերին և վերջապես, վտանգի տակ դնել մարդկային կյանքեր՝ շահած կամ պարտված 100 դրամի դիմաց:

Չե՞ք կարծում, որ խցանումներից, կռացած վիճակից ավելի կարևոր խնդիր է սա. երթուղայինում անհարմար կանգնած կլինեք, թե բաց պատուհանի դիմաց նստած, չեք կարող ձեզ ապահով զգալ, որովհետև ավտոմրցաշարերի ժամանակ վթարներ հաճախ են լինում:

gayane movsisyan erevan

Ջախջախված եղեգը չի փշրի, և հանգող պատրույգը չի հանգցնի

Այսօր՝ մեկ, վաղը՝ երկու, հետո՝ երեք և հարյուր քսաներեք. գալու ժամանակն է, բայց ստում է ու ասում, թե չեմ գալու, բայց դե նրան հավատացող չկա։ Ճիշտ է՝ գալու է, ու էդ մեկ, երկու, երեք ու տասը օրը անցնելու է, ու հետո, ինչքան էլ ստի, թե՝ էս երկու օրը նորից գալու է, նրան նորից հավատացող չկա։ Մինչև որ կարմիր գրիչս նորից ջնջի, ջնջի, ու մեկ էլ մի օր հարյուր քսաներեքի փոխարեն մի ուրիշ թիվ լինի։

Գնացած օրվանից մինչ այսօր դեղին տետրիս մեջ կարմիր գրիչն է, նույն կարմիր գրիչը, ու հաստատ մեկ գիծ քաշելով՝ կարող եմ հույս չունենալ, թե շուտ կվերջանա։ Ամեն գիշեր մեկ գիծ։ Գիշեր է. ում կողմից է այդ քունը , չէ՞ որ քնում ես, երբ հոգնած ես, իսկ դու ի՞նչ ես անում քնելու համար: Հոգնո՞ւմ ես, թե՞ կարոտն է հոգնեցնում և ստիպում քնել։ Գիտե՞ս՝ նկարիդ էի նայում ու հանկարծ տեսա ձեռքիդ արյունը ու խառնված մազերդ, մտածեցի՝ երկրաշարժ է այդտեղ, որ այդպես տակնուվրա է , թե՞ քամի է, ու մտածեցի ՝ քամին ուղղակի տարանջատել երկրաշարժից : Դե քամին զովություն է տալիս ։ Շարունակեցի նայել նկարիդ։ Նայում էի նկարիդ ու փետուրով խաղում։ Գիտե՞ս՝ փետուրը մեր արտաքին տեսքն է, ու կարելի է այն քչացնել, եթե դա չափից շատ է. մեր լացն ու կոծն էլ կարելի է քչացնել, չափից շատ է։ Քչացնել ու հաղթանակի մասին միայն մտածել։

ժամանակն է գնալ իմ զինվորի, քո զինվորի հետևից, նրանց ճանապարհը մեկն է. նրանք տանելու են մեզ դեպի հաղթանակ։

Ջախջախված եղեգը չի փշրի, և հանգչող պատրույգը չի հանգցնի: Կրակը հանգելու վրա է, բայց հանգած չէ, արձանը ճաքեր ունի, բայց կոտրված չէ, եղբայրս Ճանապարհին է , բայց դեռ այստեղ չէ։

Ես դեռ նստած կարոտով սպասում եմ դռան զանգին, որ նորից վազեմ դուռը բացելու և տեսնելու, թե երբ է հենց ինքը մեր տան շեմքին կանգնելու։

Տարբեր՝ միասին

-Գիտե՞ս, դու շատ նման ես մի աղջկա:
-Իրո՞ք, ի՞նչ աղջիկ:
-Մարոկկացի:

Ու մինչ ես փորձում եմ հասկանալ, թե Հունգարիայից ժամանած Ադիլը որտեղից է ճանաչում մի մարոկկացի աղջկա, նա ավելացնում է.
-Դուք գրեթե նույն դիմագծերն ունեք:
-Հա՞,- իմ զարմանքը գնալով ավելի է մեծանում,- ինձ երբեք որևէ մեկին չեն նմանեցրել: Կարո՞ղ ես նրա լուսանկարը ցույց տալ:
-Չունեմ ինձ մոտ:
-Այդ աղջիկը հայտնի՞ չէ,- ես ամեն կերպ փորձում եմ նրա մասին որևէ բան իմանալ:
-Չէ: Պարզապես սովորական աղջիկ է:
-Դե լավ, գոնե Ֆեյսբուքում հաշիվ էլ չունի՞:
-Ունի: Պարզապես իր նկարներից չի տեղադրում:
Պատասխանն ինձ տարօրինակ ու կասկածելի է թվում. հիմա բոլորն են իրենց նկարներով ողողում իրենց էջերը.
-Ափսոս,- ու ես սկսում եմ մտածել, որ գուցե Մարոկկոյում, ի տարբերություն Հայաստանի, ընդունված չէ հարյուրավոր լուսանկարներ գցել ֆեյսբուքյան էջ, հետո հիշում եմ, որ, ախր, ինքը` Ադիլն էլ, թեև որպես Հունգարիայի ներկայացուցիչ է Հայաստան եկել, մարոկկացի է, բայց իր էջում իր լուսանկարները բազմաթիվ են: Իսկ գուցե տարբերությունը սեռերի՞ մեջ է…

Էս մի բուռ տեքստում արդեն երեք կատարելապես տարբեր երկրի անուն տվեցի, չէ՞: Հիմա կմտածեք` էս ինչ խառը պատմության մեջ եմ: Հա՛, ձեզ պես մտածում էին նաև բոլոր էն մարդիկ, ովքեր հուլիսյան անտանելի շոգ կեսօրին տեսնում էին մոտ 15 հոգանոց մի բազմազգ խմբի` Երևանի փողոցները չափչփելիս: Երևանցիները մեզ նայում էին ուշադիր, ոտքից գլուխ չափչփում` երևի փորձելով կռահել, թե այս տարբեր հասակներով, աչքի, մազերի, մաշկի լրիվ հակառակ գույներով երիտասարդներին ինչն է կապել միմյանց հետ, այն էլ` Երևանում: Նրանցից մեկի հետաքրքրությունն այնքան էր շարժվել, որ մեզ նկատելուն պես նույնիսկ հարցրեց.
-Էս ի՞նչ ա եղել, էրեխե՛ք, էս ի՞նչ շարժում ա:
-Շարժում չի, փառատոն ա,- ժպտացի ես (մեր ազգը ոնց որ սովորել է շարժումներին):
Շարժում չէր, փառատոն էր, որի միայն մի փոքր մասին էի ես ուղեկցում: Իրականում մասնակիցները 50-ից ավելի էին, ներկայացվող երկրները` շուրջ 17-ը, իսկ այս բազմազանությանը միավորել էր երկու բան` ֆրանսերենը ու «Տարբեր` միասին» կարգախոսը:
Մենք տարբեր էինք՝ տարբեր արտաքին տեսքով, ավանդույթներով, կրոններով ու մշակույթներով, բայց միասին՝ Երկիր մոլորակի վրա, իսկ հուլիսի ամենաշոգ ու ամենահագեցած օրերին ՝ նաև Երևանում : Չնայած՝ գուցե նույնիսկ այդքան տարբեր էլ չէինք : Չէ՞ որ Մարոկկոյում՝ Երևանից շուրջ 6000 կիլոմետր հեռավորության վրա, ապրում է մի աղջիկ, ով ճիշտ և ճիշտ իմ դիմագծերն ունի…
Իսկ գուցե այդպիսի օրինակները բազմաթի՞վ են…

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Վիեննայից՝ սիրով

 

Լուսանկարը՝ Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Աիդա Շահբազյանի

Ծրագրի վերջին օրն է, այդ իսկ պատճառով այսօրվա համար ոչ մի զեկույց և թիմային աշխատանք չէր նախատեսվել: Առավոտյան բոլոր մասնակիցներով վերջին անգամ հավաքվեցինք, որպեսզի ներկա լինենք փակման արարողությանը ու լսենք ծրագրի կազմակերպիչների խոսքը: Այս ամենն ավարտելուց և միմյանց հրաժեշտ տալուց հետո մեր թիմով նստեցինք գնացք ու ճանապարհ ընկանք դեպի Վիեննա, որտեղից էլ փոխելով երկու ինքնաթիռ, կժամանեինք Հայաստան:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Վիեննա ժամանելուն պես առաջինը, որից ամենաշատն ես տպավորվում, շենքերն են, որոնք դրսից զարդարված են քանդակներով ու բարձր դռներով և հիշեցնում են թանգարաններ: Վիեննան տեսնելու համար ընդամենը մի քանի ժամ ունեինք և բարեբախտաբար ծրագրի կազմակերպիչ Մարտինը մեզ համար փոքրիկ տուր էր գծել Վիեննայի ամենահայտնի տեսարժան վայրերով:

Լուսանկարը՝ Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Աիդա Շահբազյանի

Մեր տուրի առաջին կետն էր Վիեննայի խորհրդանիշ Սուրբ Ստեփանոսի Մայր տաճարը, որը դեռ դրսից գրավում է բոլորի ուշադրությունն իր յուրօրինակ գեղեցկությամբ ու մեծությամբ: Կարծես թե էլ ոչինչ չէր կարող մեզ զարմացնել, մինչև չմտանք տաճարի ներսը. բարձր առաստաղ, արձաններ, սրբապատկերներ ու վիտրաժներ: Անհնար է պատկերացնել, թե ինչ ահռելի աշխատանք է կատարվել տաճարը կառուցելիս:

Լուսանկարը՝ Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Աիդա Շահբազյանի

Մոտենում էր ֆուտբոլի ժամը` Խորվաթիա-Ֆրանսիա, եզրափակիչ, իսկ մենք դեռ չգիտեինք, թե որտեղ ենք այն նայելու: Բացօթյա նստարանները բոլորը զբաղված էին, ու մեծ էկրանին նայելու հնարավորություն չկար, ու մենք որոշեցինք ուղղակի սրճարան գտնել: Լարված ու գոլառատ խաղ էր, ու չնայած Խորվաթիայի պարտությանը, նրանք իսկապես գեղեցիկ ու խաղ ցուցադրեցին:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Մեր տուրի հաջորդ կանգառն էր աննկարագրելի գեղեցիկ Բելվեդեր պալատական համալիրը, որը ժամանակին ծառայել է որպես ամառանոց Ավստրիայի մեծագույն գեներալներից մեկի համար: Մեր բախտը բերեց, և մենք շուտ հասանք այնտեղ ու հասցրեցինք տեսնել պալատն ու այգին մինչև նրա փակվելը:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Շարժվեցինք առաջ` դեպի Կարլսկիրխե` հսկայական գմբեթ ունեցող կաթոլիկ եկեղեցի, ինչից հետո շարունակեցինք քաղաքում մեր զբոսանքը, տեսանք Օպերայի շենքը, ազգային գրադարանը, Շտրաուսի, Մոցարտի և Գյոթեի հուշարձանները: Փողոցում շրջելիս լսեցինք եկեղեցու բակից եկող դասական երաժշտության հնչյուններ. պարզվեց` բացօթյա բալետ էր հենց եկեղեցու բակում:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Մեկշաբաթյա լարված դասընթացներից հետո Վիեննայում վայելեցինք հիասքանչ մի օր և վերադարձանք Երևան: Դեռ կհանդիպենք 17-ի էջերում, կներկայացնենք մեր անցկացրած հարցազրույցները:

anush davtyan

Ճամբարական ջոկատավարի օրագիրը. օր 7

Ջոկատ-ջոկատավար հարաբերություններր կարգավորելու համար էս օրը լրիվ տրամադրեցինք երեխեքին։

Ջոկատի ներսում ընտրել էինք նոր ավագներ, ջոկատավարներ ու ճամբարի պետեր. ամեն ջոկատ առանձին ճամբարի տեսքով էր հանդես գալիս։ Իրական ջոկատավարներն էլ ուղղակի լուռ հետևում էին։
Դերերը փոխելուց հինգ րոպե հետո ջոկատիս նորակոչ ջոկատավարը հրաժարական էր տալիս.
-Թող ընկեր Անուշը գա` նոր ես կդառնամ ավագ։
-Մի հատ շա՜րք կանգնեք։ Տենց դժվա՞ր ա ուղիղ գիծ պահելը։
Էս հարցը ես ինձ տալիս եմ ԱՄԵՆ ՕՐ…
Մյուս ջոկատներում լսել եմ, որ ասեն.
-Վայ, մամա՛ ջան, էս ո՞ւր եմ ընկել։
Կողքից շատ հետաքրքիր էր էս ամեն ինչին հետևելը։ Երեխեքը հասկանում էին, որ թեկուզ մի ջոկատ շարք կանգնեցնելը անտանելի դժվար է, երբ քեզ չեն լսում, ուր մնաց՝ մի ճամբար։
Բացի դրանից՝ շաշկիի մրցույթ ենք անցկացրել։ Ամեն ջոկատից նշել ենք լավ խաղացողներին, հետո ներջոկատային մրցումներ ենք արել։ Մյուս օրն էլ երևի երկրորդ փուլն անենք արդեն հաղթողների հետ։
Նոր կանոններից չշեղվելով՝ հավաքվեցինք, որ գնանք արշավի։ Գնում էինք Վիշապաքար։
Վիշապարաքրը, պարզվեց, մի ցից կանգնած քար է գետի ափին, որի իմաստը կամ խորհուրդը ինձ էդպես էլ չբացատրեցին։
Բայց երեխեքը շատ ուրախացան։ Դե, գետի ափին էին, վազվզում էին, ջրում էին իրար։ Ընկեր Անուշին կենդանի վահանի տեղ էին դրել, հետևս էին մտնում, որ չջրեն իրենց։ Լավ էր, ես չոր մնացի։
Էդ արշավի ղեկավարը մեր նորակոչ ճամբարի պետն էր, որովհետև մենակ ինքը գիտեր ճանապարհը։ Աշխատում էր համախմբված պահել բոլորին, ջոկատավար էր «խառնում», որ ուղիղ գծով կանգնեն, բայց էս երեխեքի հեչ պետքն էլ չէր։ Ամեն մեկն իր գործին էր մնում։
Էս օրվանից գոնե մի բան պիտի մնա իրենց մեջ, գոնե մի տեղ մի բան փոխվի։ Կարող է՝ սկսեն հասկանալ մեզ, թե ինչու ենք գոռում տեղ-տեղ, ինչու ենք տանջված դեմքերով նայում իրենց։ Ինչո՞ւ ենք քամվել յոթ օրում։

mariam papoyan

«Խցկիր» հեղափոխությունը դպրոց

Կրթական համակարգի խնդիրների մասին իմ նախորդ նյութից հետո՝ FEEDBACK ԴՊՐՈՑԻՆ, ես ստացա ամենատարբեր արձագանքներ
Հիմա դրանցից մի քանիսի մասին եմ ուզում խոսել։
Արձագանքներ կային, որոնք ես կուզեի ստանալ, բայց չստացա։ Համոզվեցի՝ այն ինչ գրված էր նյութի մեջ, այդքան էլ սուբյեկտիվ չէր։
Թեմային անդրադառնում եմ երկրորդ անգամ, որովհետև նախորդի արձագանքից հասկացա՝ խնդիրները հետաքրքրում են հիմնականում մեզ՝ կրթության ոլորտի արտադրանքի սպառողներիս։ Համակարգը ստեղծողները  թեմայով այդքան էլ հետաքրքրված չեն։ Շոգ է։ Հասկանում եմ։ Նախ ասեմ՝ չեմ կարծում՝ համակարգը ստեղծում  են «վերևներում»։ Կամ գոնե ոչ միայն այնտեղ։
Դպրոցում համակարգ ձևավորում ենք մենք և ուսուցիչները։
Նյութի մեկնաբանություններում քննադատությունները քիչ էին։
Ես դրանցից մեկն եմ առանձնացրել։ Մեկնաբանող տիկինը, որն ինձ դիմում էր «որպես մայր, ծնող, դպրոցում աշխատած ուսուցիչ», գրում էր տրանսլիտով, վերջում այդպես էլ հարցիս չպատասխանեց։
Բառացի մեջբերում եմ մեկնաբանությունը.
«Գրվածում իրականություն կա։ Սակայն դպրոցում պետք է սովորել բոլոր առարկաները անկախ նրանից՝ դա կարող ես, թե ոչ (ասեղ թելել, նկարել …)։ Պարզապես պետք է հայկական ուսումնական հաստատություններում մտցնել այն գաղափարը, որ պարտադիր չէ որ բոլորը կարողանան դա անել գերազանց։ Սիրելի նյութի հեղինակ, որպես մայր, որպես ծնող, որպես դպրոցում աշխատած ուսուցիչ խորհուրդ կտամ կյանքում ամեն ասպարեզից մի քիչ-մի քիչ գիտելիք ունենալ (բոլորը կատարյալ հնարավոր չէ), կյանքը լի է անակնկալներով»։
Երբ ասաց, որ հայկական կրթական ծրագրերը լավն են ի տարբերություն եվրոպականի, ես հարցրի՝ արդյո՞ք ուսումնասիրել է եվրոպական որևէ երկրի կրթական ծրագիրը։ Հարցս մնաց անպատասխան։
Տիկինն այդպես էլ չընդունեց, որ ես բազմակողմանիորեն զարգացած լինելուն դեմ  չեմ։ Ընդհակառակը։ Պարզապես իմ և իր «բազմակողմանին» տարբեր էին։ Ես բազմակողմանիորեն զարգացած լինել ասելով՝ հասկանում եմ բացի մայրենի լեզվից գոնե երկու օտար լեզվի իմացություն, ՏՀՏ-ից օգտվելու և դրանք կիրառելու հմտություն և մաքսիմալ պրոֆեսիոնալիզմ դասավանդած առարակայում։
Իմ նշած հմտությունները կարելի է ձեռք բերել ինքնակրթության միջոցով։ Ի դեպ՝ մեկնաբանող կինը նաև նշեց, որ իրենց ժամանակ չկային համակարգիչներ ու իրենք օգտվում էին հանրագիտարաններից ու հին սերնդից։
Ինձ համար մեր «օնլայն բանավեճի» ամենակարևոր արտահայտություններից էր սա։ Որովհետև ես հասկացա, որ խնդիրը փոփոխություններին պատրաստ չլինելն է ու պարզապես չիմանալը, որ այդ փոփոխություններն ընդունելը կարևոր է։ Շատ կարևոր։ Եթե կարիք լինի՝ ուղերձս ձեզ հասցնելու համար երրորդ անգամ գրել այս թեմայի մասին, ես պատրաստ եմ։
Որևէ հեղափոխություն, նոր կառավարություն, ԿԳՆ չի կարող փոխել կրթական համակարգը, լուծել խնդիրները, եթե հանրակրթական դպրոցներում դասավանդող բոլոր ուսուցիչները չգիտակցեն, որ այս խնդիրը իսկապես կարևոր է, որ մեզ ու դպրոցի և իրենց հետ հարաբերություններ ձևավորելուն խանգարում է հենց իրենց անտարբերությունը, եթե չհասկանան, որ մեդիագրագիտությունը կարևոր է, որ հայոց եկեղեցու պատմություն առարկայի փոխարեն պետք է ներառել կրոնագիտությունը, որ մարդկանց տարբեր ու հավասար լինելն ընդունելը ոչ թե «արևմտամետ լինել է», այլ կարևոր արժեքների գիտակցում (Ինձ Սորոսը չի ֆինանսավորում)։
Հետաքրքրվածների համար էլ առաջարկ ունեմ։ Ցանկանո՞ւմ ես փոխել, գիտակցո՞ւմ ես, որ հեղափոխությունը պետք է «խցկել» դպրոց, պատրա՞ստ ես սովորեցնել, անտարբեր չե՞ս։ Ինձ ուղղակի ինչ-որ կերպ հասկացրու, որ էդպես է. գրիր, մեկնաբանիր, սկսենք «չելենջ», հեշթեգը՝ #ՍովորեցրուՈւսուցչինՍովորել։ Սա իմ տարբերակն է, բայց ես բաց եմ բոլորիդ առաջարկների ու քննադատությունների առաջ։ Ես դրա համար ունեմ ընդամենը մի սեպտեմբերի հնարավորություն, բայց ուզում եմ՝ մնացածի մնացած սեպտեմբերները չլինեն էսպիսին, որ հասկանան դպրոց հաճախելու կարևորությունը, որ սիրեն սովորելու գործընթացը։

Սպասում եմ տարբերակների։

 

gohar petrosyan yerevan

Հարցեր և խնդիրներ

Բոլոր ժամանակներում էլ եղել են հարցեր, որոնք մտահոգել են հասարակությանը: Այդ հարցերից շատերը բարձրաձայնվել և ստացել են իրենց լուծումները, իսկ մի շարք հարցեր էլ ուղղակի չեն բարձրաձայնվել:
Ինձ ամենից շատ հետաքրքրում են երիտասարդները, ուստի որոշեցի անդրադառնալ նրանց հուզող հարցերին, խնդիրներին և մտահոգություններին:
Մի քանի հարց ու պատասխանի արդյունքում պարզ դարձավ, որ խնդիրների շարքում են դասվում կրթական համակարգի բացթողումները:

Ինչպես իրենցից մեկը շեշտեց. «Ավագ դպրոցում ու քոլեջներում ուսուցման ուրիշ ձև պիտի լինի»:

Որոշները դժգոհում են ավագ դպրոցների ուսուցման մակարդակից: Ասում են. «Անիմաստ է 12 տարի դպրոց գնալը: Մակերեսորեն կրկնում ենք անցած տարիների սովորածը, ուսուցիչներն ու աշակերտները մատների արանքով են նայում դասերին: Ավելորդ գումարներ ենք վատնում, գնում մեկ այլ տեղ պարապում ենք ընդունելության քննությունների համար, բայց դրա փոխարեն կարող ենք դպրոցում կենտրոնանալ այդ առարկաների վրա: Անգամ ուսուցիչները չեն ցանկանում մանրակրկիտ սովորեցնել: Չհաշված տղաների բանակ գնալը. որոշները դեռ դպրոցի քննություններից աչք չբացած՝ բանակ են գնում»:
Դպրոցական համակարգի հետ կապված, մեկ ուրիշն էլ ավելացրեց. «Իմ ասածը ավելի շատ ֆինանսավորման հետ կապ ունի։ Օրինակ, մարզային դպրոցներում ջեռուցման ապահովումը, լավ պայմանների ստեղծումը և այլն։ Ու դա էլ կապ ունի արտագաղթի հետ՝ ըստ իս: Օրինակ, մեր դպրոցում մենք ձմեռը չէինք կարողանում առանց բաճկոն միջանցքում ման գալ։ Ճիշտ է, հետո պատուհանների փոխելը օգնեց, մի քիչ դպրոցը տաքացավ, բայց դե մեկ է։ Ջեռուցում պիտի ապահովված լինի, որ վերջապես հիվանդությունների քանակն էլ նվազի: Հա ու չեմ կարող չանդրադառնալ կոռուպցիային: Էն, որ սկսել են վերջերս պայքարել կոռուպցիայի դեմ ու դրա համար արգելել են դրամահավաքները դպրոցներում (օրինակ, արգելել են դպրոցական համազգեստ կարել՝ վերջին զանգի համար, էքսկուրսիաների համար գումար հավաքել): Բայց ինչո՞ւ: Ոչ պետությունն է ֆինանսավորում, ոչ էլ հիմա թույլ են տալիս դրամահավաք անել։ Բա հետաքրքիր է, ժողովուրդը ինչպե՞ս պիտի ապահովի իրենց երեխաների կյանքը դպրոցներում: Չեմ ասում՝ ամեն ինչը վատ է: Մի կողմից՝ ես կողմ եմ էդ կանոններին ու օրենքներին, որովհետև եղել են դեպքեր, երբ օրինակ, փող է հավաքվել դասարանի համար, բայց չգիտես որտեղից, տնօրենի սեղանի վրա համակարգիչ է հայտնվել, էն էլ լավ մոդելի (էս ես ընդհանուր եմ ասում, կոնկրետ իմ դպրոցի մասին չէ)»:

Մեկ ուրիշն այսպիսի մտահոգություն ուներ. «Մարդկանց մեջ տարբերություն են դնում: Օրինակ, խմբերով են շփվում։ Մեկը մյուսին ակնարկում է, որ իբր իրենց խմբի նման չի ու չի կարող իրենց հետ շփվել»:

Հաջորդ մտահոգությունը կապված էր կարծիքի արտահայտման հետ: Երիտասարդներից մեկն ասաց. «Շատ ժամանակ մարդու կարծիքը հաշվի չեն առնում. թե՛ մեծ, թե՛ փոքր, թե՛ հարուստ, թե՛ աղքատ… Ամեն ոք իր կարծիքը պարտավոր է արտահայտել՝ առանց նայելու ուրիշի հարմարությանն ու ցանկությանը: Բայց մարդիկ իրենց կարծիքը չեն արտահայտում զուտ նրա համար, որ կարող է դիմացինի դուրը չգալ»:

Երիտասարդությանը հուզում է նաև առողջապահության հարցը: Նրանցից մեկն ասաց. «Առողջապահության մեջ լիքը խնդիր կա։ Ճիշտ է, ես այդ ոլորտի հետ ընդհանրապես կապ չունեմ, բայց ակնհայտ երևում է մի քանի հարց։ Ինչո՞ւ է հիվանդ մարդը գնում բժշկի, որից հետո էլ ավելի վատացած փնտրում ուրիշի։ Ինչո՞ւ են շատ բժիշկներ առաջին հերթին դրամը տեսնում, հետո նոր՝ հիվանդին: Չեմ ասում բոլորն այդպիսին են, բայց ավելի շատ է այդ վիճակը: Դրա համար շատերը չեն գնում բժշկի, միայն երբ դանակը ոսկորին է հասնում։ Իմ կարծիքով խնդիրը ոչ թե հայի մտածելակերպի մեջ է, այլ հայի առողջապահական ոլորտի…»:

Ճիշտ է, հարցեր միշտ կլինեն և երբեք չեն վերջանա, սակայն գոնե խնդիրներին լուծումներ են հարկավոր: Չնայած հուզող հարցերն էլ ի վերջո խնդիրների են վերածվում, ուստի պետք չէ աչքաթող անել ոչ մի հուզող հարց և խնդիր:

Զալցբուրգ. MEDIA MOVING FORWARD. օր 5

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Այսօր հինգշաբթի է, թերթիս օրը: Եթե լինեի Երևանում, առավոտյան կշտապեի կրպակ` այն գնելու, ու պատմվածքիս հետ աչքի պոչով կկարդայի նաև, թե ինչ են հուշում աստղերն իմ մասին զալցբուրգյան այս շաբաթվա համար, կկարդայի ու չէի հավատա:

Մեկ-մեկ թվում է, թե Երևան գալով` չեմ հավատալու նաև, որ եղել եմ այստեղ, որ քայլել եմ անվերջ Զալցախ գետի կողքով, անցել ամենագեղեցիկ կամուրջներով, տեսել Մոցարտի տունը, տեսել մարդկանց, ովքեր երջանիկ են և չգիտեն` ինչու:

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Բայց քանի դեռ այստեղ եմ, հավատալը հեշտ է:

Այսօր դասընթացի հերթական օրն է, օր, որ սկսվեց առավոտյան որքշոփով` քարտեզագրության և վիզուալիզացիայի միջոցով ինֆորմացիա տալու և ստանալու թեմայով: Դասընթացավարը դարձյալ Մարտինն էր, ով, ի դեպ, երբեմն մեզնից հայերեն բառեր է հարցնում, փորձում դրանք ճիշտ արտասանել: Առհասարակ, մեզ ու մեր երկիրը այստեղ բոլորն էլ գիտեն, անգամ զարմանում են, երբ հարցնում ենք` ծանո՞թ եք արդյոք Հայաստանին:

Մարտինը մեզ ցույց տվեց քարտեզներ` տարբեր ժամանակների ու տարբեր երկրների, ապա ծանոթացրեց մի ծրագրի, որ կոչվում է Geocitizen: Սրա միջոցով հնարավոր է գտնել վիճակագրական բազմաթիվ տվյալներ:

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Հետո մենք սկսեցինք աշխատել մեր հարցազրույցների վրա, որ վերցրել էինք նախորդ օրը ծրագրավորողներից մեկից, գրի առանք դրանք և միացրինք իրար: Մեր թիմում երեքս էինք` ես, Մարիամը և Սառան` Պորտուգալիայից: Այս աշխատանքները պետք է ստուգվեն մոտակա օրերս և հրապարակվեն Youth Press-ի կայքում:

Արդեն երեկոյան մենք գնացինք Hellbrunn կոչվող վայրը` Water game-ի: Սա մի չքնաղ այգի է` հին կառույցներով, որտեղ ամենաանսպասելի անկյուններից շատրվաններ են միանում ու ջրում քեզ, դե, եթե իհարկե, չես հասցնում փախչել, ինչպես մենք էինք անում:

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Իսկ փախչել երբեմն պետք է անգամ ամենահարազատ Երևանից, որովհետև այստեղ` Զալցբուրգում, մեզ են սպասում ամենագունավոր շենքերը, գունավոր մարդիկ և գունավոր մի քանի օր ևս:

Զալցբուրգ. MEDIA MOVING FORWARD. օր 3

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Օրվա վերջում, հոգնած ու ահագին քայլած, դժվար է հիշել, թե երբ և ինչպես էր սկսվել այս երկար օրը։ Այստեղ օրվա ընթացքում ահագին բան ենք հասցնում անել և հետ չենք մնում մեր ծրագրից։ Օրը, ինչպես միշտ, սկսվում է ժամը 10-ին՝ որքշոփով կամ զեկույցով։ Այսօր ծրագրավորողների խումբը, որը աշխատելու է մեզ հետ, ներկայացնում էր իրենց գաղափարները, արդեն ստեղծած հավելվածները։ Քանի որ մեր ծրագիրը հենց մեդիային, նոր տեխնոլոգիաներին է վերաբերում, ծրագրավորողների՝ App Camper-ների 5-րոպեանոց զեկույցները բավականին հետաքրքիր էին բոլորի համար։ Երևի հենց դրանցից էլ մի քիչ պատմեմ։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Մանուել Կրաուսը մտածել է հետաքրքիր հավելված՝ մեսենջերի տեսքով։ Մեր ժամանակներում մարդիկ շատ զբաղված են, ինչը հանգեցնում է անդադար սթրեսի, նյարդային լարվածության, դեպրեսիայի, իսկ հոգեբանների ծառայությունները բավականին թանկ արժեն։ Հենց այս փաստն էլ դրդել է Մանուելին ստեղծելու Pocket Coach-ը՝ հավելված, որտեղ դու չաթ ես անում քո, այսպես ասած, գրպանի հոգեբանի հետ։ Ռոբոտը խորհուրդներ է տալիս սթրեսի, լարվածության դեմ պայքարելու համար, կան կոնկրետ վարժություններ, որոնք առաջարկվում են։

Ատամների հետ կապված պրոբլեմներ ունենում են գրեթե բոլորը, սակայն հաճախ ստոմատոլոգի ծառայությունները նույնպես թանկ արժեն։ Դրան զուգահեռ, ատամնաբույժ ուսանողները ստիպված են ունենալ փորձ․ համալսարանը պահանջում է աշխատել իրական հիվանդների հետ, բայց չի հոգում ուսանողի՝ հիվանդ գտնելու կամ որևէ կլինիկայում աշխատելու հարցը։ Հենց այս դեպքի համար էլ Մարիոն ստեղծել է հավելված ստոմատոլոգ ուսանողների և հիվանդների համար։ Այստեղ նրանք ընտրում են քաղաքը, պրոբլեմը և կապ են հաստատում իրար հետ։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Յակոբի Ready to go հավելվածը ստեղծված է վազորդների համար։ Գուգլի քարտեզները, իհարկե, շատ լավ են մտածված, սակայն դրանք ցույց չեն տալիս վազելու համար ամենալավ ուղիները, օրինակ՝ անտառի արահետները։ Այս հավելվածի միջոցով կարելի է իմանալ բոլոր ամենահարմար վազուղիների մասին, ինչպես նաև կապ հաստատել այդ վազորդների հետ, խորհրդակցել միմյանց հետ, ինչպես նաև քաջալերել այն մարդկանց, ովքեր նոր են ուզում սկսել վազել և մոտիվացիայի կարիք ունեն։

Մարկուսի Kubo հավելվածը ձեզ շատ դուր կգա։ Այս հավելվածում կան մի քանի ռեստորաններ, փաբեր (այն շարունակելու է զարգանալ և համալրվել նոր ցանկով), որտեղ յուրաքանչյուր պատվիրած ուտելիքի համար ստանում ես միավորներ։ Մենյուի մեջ այստեղ կարող եք գտնել նաև ամեն ինչի արժեքը միավորների տեսքով։ Բավարար միավորներ ունենալու դեպքում դուք կարող եք միավորներով, այսինքն՝ ձրի գնել ձեր ցանկացած ուտելիքը։ Սա նաև լավ մարքեթինգային քայլ է ռեստորանների, սրճարանների համար, որոնք հենց իրենք են շահագրգռված հայտնվելու այս հավելվածում։

Մաթեմատիկան հաճախ դպրոցականների կողմից ամենաչսիրված առարկան է, և հիմնականում այն պատճառով, որ երեխաները չեն հասկանում սովորական բանաձևերը՝ թե ինչը որտեղից և ինչպես ստացվեց։ Հենց սա էլ Անդրեայի գաղափարի հիմքն էր ստեղծելու այնպիսի հավելված, որը կօգնի աշակերտներին և ուսանողներին հասկանալ մաթեմատիկայի հիմունքները, կբացատրի ամեն ինչ մանրամասնորեն։ You shall pass հավելվածը կլինի բոլոր աշակերտների կողքին՝ մաթեմատիկայից գլուխ հանելու գործում։

Իսկ եթե քո ընկերները չեն լսում նույն երաժշտությունը, ինչ դու, Պատրիկի My favs հավելվածը կօգնի քեզ հանդիպել քո սիրած խմբերի, երաժիշտների մյուս ունկնդիրների ու երկրպագուների հետ։ Հավելվածը ստեղծված է նաև համերգների կազմակերպիչների համար, քանի որ նրանց համար նույնպես կարող է շատ օգտակար ինֆորմացիա լինել այն, թե որ քաղաքում որ խմբերի երկրպագուներն են ավելի շատ։

Ներկայացվեցին նաև հավելվածներ, որոնք օգնում են պահպանել բնությունը, օրինակ՝ տալիս են ամենօրյա առաջադրանքներ՝ դարձնելու մեր շրջապատը ավելի մաքուր և կյանքը՝ ավելի առողջ։

Այս հետաքրքիր գաղափարների և ծրագրավորողների հետ մենք աշխատելու ենք շուտով։ Այսօր բաժանվեցինք խմբերի, և ամեն խումբը հարցազրույց է ունենալու մի ծրագրավորողի հետ։ Հարցազրույցները կանենք վաղը։

Իսկ օրվա երկրորդ որքշոփն անցավ քննարկման տեսքով։ Ամիր Զոնիչի հետ քննարկեցինք մեդիան առաջ և այսօր, վերլուծեցինք նոր տեխնոլոգիաների, և հատկապես՝ բջջային հեռախոսների մեծ դերը այսօրվա մեդիա ոլորտում։

Այսպիսով շարունակվում են մեր հետաքրքիր օրերը հեծանվորդների քաղաք Զալցբուրգում՝ լի նոր տպավորություններով։

Զալցբուրգ. Media moving forward. օր 2

Քաղաք՝ ամպերի մեջ

Ես բացում եմ աչքերս ու առաջինը նայում առաստաղին. սպիտակ է, նկարս էլ չկա, այսինքն՝ տանը չեմ: Կրկնում եմ այս նախադասությունը մի քանի անգամ, ինքս ինձ հիշեցնում բոլոր նրանց, ովքեր գալիս են մտքիս՝ տուն բառն ասելիս, և նրանց, ովքեր հենց տունն են, որ կան, կրկնում եմ, երբ հանկարծ միանում է անծանոթ մի երաժշտություն, ու ես հասկանում եմ՝ դա ինձ հետ ապրող բելառուս աղջկա զարթուցիչն է:

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Ժամը ութն է՝ վեր կենալու ժամանակը:

Երկրորդը, որ անում եմ, երկինք նայելն է: Առհասարակ, երկինքը միակ տեղն է, ուր ես երբեք չեմ հոգնի նայել: Զալցբուրգի երկինքը մեծ հաշվով նույնն է, ինչ մերը: Իսկ գուցե ամեն տեղ է նույնը…

«Ամպամած է, անձրև կգա հաստատ»,- մտածում եմ ինձուինձ ու քայլում դեպի պատշգամբ, երբ անձրևի երկու կաթիլ ընկնում է երեսիս: Նախաճաշ՝ անձրևի տակ. հավես է, չէ՞:

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Այսօր երկրորդ օրն էր Զալցբուրգի. քաղաք, որ ինձ Վանաձորն է հիշեցնում, քաղաք՝ սարերի ու ամպերի մեջ: Եվ հակառակ սրան՝ անչափ արևոտ ու անսահման պայծառ մարդիկ:

Այդ մարդկանցից մեկն էլ Մարտինն է: Նա ողջունում է մեզ և ներկայացնում Youth Press-ը, խոսում մեր ծրագրի, մասնակից երկրների մասին: Հետո մենք բաժանվում ենք խմբերի և քննարկում խոսքի և մամուլի ազատությունը տարբեր երկրներում: Հետաքրքիր է, որ մի հետազոտության համաձայն՝ հարյուր ութսուն երկրներից Հայաստանը ութսուներորդն է: Այս ցուցանիշը պիտի որ փոխվի շուտով, չէ՞:

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Ապա քննարկում ենք ավանդական տեխնոլոգիաներից անցումը թվայինի. մի բան, որ կատարվում է հիմա, հենց այս պահին և կատարվում է ողջ աշխարհում: Արդյունքում, անգամ համացանցն է միտված մնալու ավանդականների կողքին: Իսկ այ, թերթերը… Մեկ այլ հետազոտության համաձայն՝ տպագիր մամուլը նախընտրում է երիտասարդների ընդամենը հինգ տոկոսը, որոնց շնորհիվ էլ վերջինս չի մահանում, և լավ է, որ այդ հինգ տոկոսից մեկն էլ դու ես… Այո, ես սիրում եմ թերթն ավելի, քան ռադիոն, և շատ ավելի, քան հեռուստատեսությունը, գուցե որովհետև սիրում եմ այն, ինչ հնարավոր է շոշափել ու զգալ կամ գուցե սիրո համար ամենևին էլ պետք չէ պատճառներ փնտրել…

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Մինչ ես մտածում եմ այս մասին, գալիս է ժամը ընթրիքի: Մենք գնում ենք քաղաքի կենտրոն՝ ընթրելու և հանդիպելու այն ծրագրավորողներին, որոնք վաղը պիտի ներկայացնեն մեզ իրենց նախագծած հեռախոսային ծրագրերը:

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Աիդա Շահբազյանի

Իսկ մինչ ա՞յդ… Մինչ այդ մենք ունենք մի քանի ժամ՝ շրջելու այս խաղաղ քաղաքի խաղաղ փողոցներով ու սիրով նայելու բոլոր նրանց, ովքեր անառիթ ժպտում են մեզ ամենաանկեղծ բարևով: