Վերջին շրջանում զարմանալի խոսակցությունների եմ ականատես եղել։ Ցանկությունս մեծ էր կարծիքս արտահայտելու և իրականում իրավիճակին ճիշտ կողմից նայելու համար։

-Սերունդը փոխվել է, սաղ օրը էդ հեռախոսներով կխաղան, ի՞նչ գիտեն` պահմտոցին ի՞նչ է, յոթ քարն ի՞նչ է, գործնագործն ի՞նչ է…

-Էլ դու սուս, երկու հատ կնոպկա կսղմեն, գիտեն ըդիկ է խաղը։ Խաղը մեր վախտով էր, որ ոտներս արնոտ տուն կերթայինք, գընգնեինք, գելնեինք, կլացեինք: Հըմի` ի՞նչ։ Կլացեն, թե բա` խաղիս կյանքերը պրծավ կամ զարյադկես նստավ։

Իրականում սրտիս վրա ծանր էր նստել, ուզում էի կիսվել։

Իրականում ես վերջին շրջանում ծանրաբեռնվածությանս պատճառով շատ եմ հոգնում ու քնկոտ եմ դարձել։ Այնքան եմ քնում, որ անգամ մայրս չի կարողանում ճիշտ ժամանակին արթնացնել։ Բայց հակառակ դրան, ես արթնանում եմ բարձր աղմուկից, գնդակի դմփդմփոցից, կամ էլ` «Աննա՜» գոռալուց։ Մի անգամ արթնացա այն մտադրությամբ, որ պետք է մի լավ նախատեմ այդ աղմուկի հերոսներին։ Ու այդ րոպեին ականջումս այդ խոսակցությունն էր։ Իրականում սերունդը փոխվել է, բայց իմ գյուղում չտեսա այդ փոփոխությունը։ Ճիշտ է, ասում են երկրում իրավիճակ է փոխվել, բայց մեզ մոտ ամեն բան նույնն է։ Այնքան հաճելի էր, երբ հակառակ այդ խոսակցությունների, փողոցով մեկ վազող ու խաղացող երեխաներ տեսա, լսեցի այդ աղմուկը։ Ամենացավոտ բանը մնաց այն, որ արդեն մեծ եմ։ Մեծացող տեսակս փոքր է մնացել։ Որքան էլ պարապմունքները շատ լինեն, ժամանակ կգտնվի մի կես ժամ դրսում խաղալու համար։ Ու հատկապես զարմացա այն ժամանակ, երբ խնդրեցի գեղեցիկ կանգնեն selfie անելու համար, բայց նրանք ասացին, թե խանգարում եմ իրենց խաղը։

Սիրելիներս, մեր սերունդը դեռ խաղում է ձեր սիրելի ու հին խաղերը։ Ճիշտ է, երբեմն֊երբեմն խանգարում են համացանցն ու համակարգիչը, բայց միևնույն է, մինչև երեկոյան ուշ ժամ ես լսում եմ այդ գոռոցն ու աղմուկը։ Աշոցքում այնքան շատ են երեխաները, այնքան դրական էներգիա են հաղորդում շրջապատին, որ Աշոցքից հեռանալը անհնար է, թեկուզ մի քանի րոպեով։

Դե ինչ, փոքր ինչ մեծացել եմ, չեմ կարող դեսուդեն վազվզել (դա գյուղի բացասական կողմն է, բարքեր, որոնց զոհն ենք մենք), բայց դե, դեռ մանուկ եմ ու խաղացել եմ ու կխաղամ…

-Ա՜խ, այս սերունդը, չեն թողնի մարդ հանգիստ հանգստանա…

Գյումրիում եղե՞լ եք:
Սիրուն է, չէ՞, մեր Լեննագանը։ Սաղը կժպտան, սաղը հումոր կենեն։ Դաժե օդի, ջրի (հա, իմիջիայլոց, էն հրապարակի ֆանտանների կողքի պուլպուլակից խմեք, ըդեղանը շատ համով է), մեջ հումոր կա։

Լեննագանը ի՞նչղ ուրախ քաղաք է, ու էս կարծիքը բոլոր էն մարդկանց մոտ են, ովքեր Լեննագան գուկան, ովքեր հրապարակը, թատրոնի շենքը, Սև բերդը կտեսնին ու լիքը տեղի անուն կռնամ գրեմ, որովհետև մենք լիքը սիրուն տեղեր ունինք, բայց դուք դոմիկների մայլեքը եղե՞լ եք։
Հլը գնացեք, հլը գնացեք ու տեսեք իսկական Լեննագանը։
Գնացեք հարցրեք ընդեղ ապրող երեխեքից, թե իրանք ինչ երազանք ունին։ Գիտե՞ք իրանց ամենամեծ երազանքը՝ գիշերը առանց տեղի մեջ բոլոջների, առանց իրանց ծակ պատալոկից գլխին կաթացող ջրի քնելն է։ Իրանք գուզեն, որ իրանց մաման կուշտ քնի, որ իրանց մաման էլ լաց չէղնի, երբ մտածե, որ իրանք քնել են։ Իրանք Լեննագանն են ու իրանք Լեննագանի իսկական ժպիտն են։ Լեննագանը, իրոք, կժպտա Լեննագանը, երջանիկ կեղնի մենակ էն ժամանակ, երբ էդ երեխեքը տուն կունենան, ու իրանց երազանքը կեղնի, օրինակ, հեռախոսը, հեծանիվը, կիթառը, ու չիդեմ ինչ-որ երեխուն բնորոշ երազանք։
Եթե դուք նորմալ կհամարեք, որ 5֊6 տարեկան երեխեն կճանչնա սաղ բոլոջների տեսակները, սաղի խածածները կտարբերե իրարից, ուրեմն սաղ լավ է։
Կպատկերացնե՞ք, 5֊6 տարեկան երեխուն կհարցնես` ինչի՞ դպրոց չես էշտա, կսե` որովհետև ես թազա կոշիկ չունիմ։ Կոշիկ չունի երեխեն, երբ էդ երեխու կոշիկի փողով ինչ֊որ մեկը ռեստորանը նստե կերե-խմե, հետո էլ կոշիկը «չայեվոյ» է թողե։
Հմի կսեք` կռցե, ռեստորան է գնացե, ինքը` իրա փողը։ Ես կխոսամ էն ինչ֊որ մեկերի մասին, որ էդ երեխեքի փողերն են կերե։
Ըբը, մեծերը որ կնստին փողոցին սարքած իրանց նստարաններին ու էդ դառը, տանջված փայլող աչքերով երսիդ կնայեն։ Ընբես էլ հավեսով խորաթա կենեն, ինչից սես կխոսան, բացի ժաժքից։ Էնքան գունավոր կպատմեն իրանց մանկությունը, որ դու կնախանձես իրանց մինչ 88 թիվը։
Գիտե՞ք, ամենասիրածս մասը էդ պատմություններում կինո էրթալն է, սաղը կինոյի տոմս չեն ունեցե: Սքան վախտ հլը մեկմ չի սե, որ կինո տոմսով է նայե. կամ դռան արաքից են նայե, կամ «պռաժեկտրի» մոտից։
Գիտեք, իրանց առաջին բարեմաղթանքը, ըդիգ ժաժք չտեսնիք։
Ու հա, չմոռանամ։ Իմ պաշտելի, անկրկնելի հասարակության մի մաս։ Գիտե՞ք, որ մասի հետ եմ. էն, որ կսեք` սաղ կյանքերը լեննագանցոնք տուն լացան ուզին։ Դուք ժաժքից հետո դաժե շոր լաց կեղնեիք, գուզեիք: Տո եսիմ, է, կռնանայիք բաշարեիք դոմիկի մեջ ապրեիք ու մարդ մնայիք։
Հայաստանի քարտեզի վրա Լեննագանից բացի հեչ մի քաղաք ժաժքին չէր դիմանա։ Դիմանալը ըդիգ հոգեկան դիմադրության մասին կխոսամ, եթե եսօր Լեննագանը սքան ուրախ, հումորով ու պայծառ է։
Մե պահմ պատկերացրեք ինչ կեղներ, որ ժաժք էլ տեսած չէղներ։
Ու ոչ միայն Լեննագանը, Շիրակը ամենապայծառ մարզն է։
Ամենահումորով, ամենաջիգյարով ու ամենալոպազ իմ շիրակցի, կսիրեմ քեզի։

Հիմա, երբ բոլորդ արդեն պլանավորում եք ձեր ամառային հանգիստը, կամ ինձ նման ոչ մի բան էլ չեք պլանավորում, կուզենամ խոսել այս մեծ մոլորակի մի գողտրիկ ու ինձ համար անգին տարածքի՝ Ամասիայի մասին:

Ամասիան գյուղ է ՀՀ հյուսիսային սահմանում: Շիրակի Բազեն լավ ասում է․ «Բնականաբար, դուք չեք ճանաչում Ամասիան այսքան գեղեցիկ, որովհետև չեք բացահայտել այն ձեր սեփական աչքերով»: Այլևս չեմ վիճի ձեզ հետ, կտամ ևս մեկ հնարավորություն բացահայտելու Ամասիան, մի քիչ էլ ջիջիլ կգցեմ:

Մի սիրիահայ ընկեր ունեմ, անցած տարի մայիսին որոշեցինք Երևանից ուղևորվել Ամասիա մի քանի օրով, իմիջիայլոց, գաղափարը և ցանկությունը իրենն էր, որովհետև ինձ մոտ ակտիվ քննական շրջան էր, ժամանակ չունեի Ամասիայում անցկացնելու, բայց քանի որ Մաիդը շատ էր ուզում, գնացինք:

Երբ մոտենում էինք Ամասիային, իջեցրել էինք մեքենայի պատուհանները ու քամու ներքո վայելում էինք դրախտը: Ճանապարհն սկզբում անցնում էր կանաչ անտառով, ապա՝ դաշտերի միջով, դաշտերը բազմերանգ ծաղիկներով էին լիքը՝ մանուշակագույնից աստիճանաբար դեղին, ապա դաշտը ներկվում էր սպիտակ, ու ծաղիկները՝ իրենց բարակ ցողուններով, քամու ուղղությամբ թեքվում էին, շորորում։ Այս տեսարանը պատկերացնել է պետք: Ես այդպիսի պահերին լռեցնում եմ միտքս ու տրվում բնությանը ու ձայներին: Իսկ Մաիդը կողքիս ասաց կամաց․ «It’s a part of paradise»: Ես հասկացա, որ դա այն էր, ինչ պետք էր ասել հենց այդ պահին, բայց քանի որ ես բառիս բուն իմաստով անջատված էի, իմ մտքով էլ չէր անցել, որ կարելի է վերնագրել տեսարանը:

Մենք զբոսնեցինք անտառներով, այգիներով, հետո իրար հետ կով կթեցինք՝ ես էլ, ինքն էլ առաջին անգամ էինք մասնակցում էդ պրոցեսին: Հետո այդ կաթը զտեցինք, ստացանք թթվասեր, իսկ մնացած մասով պանիր պատրաստեց հորաքույրս: Ես ու Մաիդը շատ հետաքրքիր ժամանակ անցկացրինք գյուղում, ապա երկու օրից վերադարձանք Երևան։ Ես էլ չեմ մանրամասնի, որ անակնկալների մասը ապահովեմ:

Իսկ հիմա խոսեմ այն 10 պատճառների մասին, որոնք ներկայացրել է Շիրակի տուրիզմի զարգացման կոմիտեն, և մեկնաբանեմ դրանք «ամասիերեն»:

1. Դուք կարող եք լինել այն եզակիներից, ում բախտ կվիճակվի այցելել բրդի վերամշակման արտադրամաս և բրդից սեփական ձեռքերով թել ստանալ:

Ես իմ կամավորական խմբի հետ մի քանի տարի առաջ մի քանի տարի շարունակ զբաղվել եմ բրդի վերամշակմամբ, ինչպես նաև թաղիքագործությամբ:

Սա յուրահատուկ գործընթաց է. բուրդը լվացվում է, ապա գզում ենք, հատուկ կաղապարներով այն վերածում թաղիքի: Սա էկոլոգիապես մաքուր արտադրանք ստանալու ամենահավես եղանակներից է:

2. Ամասիայում Ձեր լուսանկարների գունագեղությունը կապահովեն Ամասիայի Հարավսլավական թաղամասի գեղեցիկ ու գունավոր տները։ Դուք միայն Պորտուի գունավոր տներն եք տեսել:

Այո, մենք ունենք նման թաղամաս, ու այս թաղամասի ամենագրավիչ հատկանիշը, ըստ իս, դրա՝ սարերի մեջ ծվարած լինելն է: Ասենք՝ ինչպես Ալպերում, այդպես էլ Ամասիայում: Գժական է, չէ՞։

3. Ամասիան հրաշալի հնարավորություն է տալիս հայտնի մարդկանց հետ հանդիպելու և լուսանկարվելու: Այստեղ մինչ օրս պահպանվել է Սովետական միության առաջնորդ Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի արձանը։

Այս արձանը տեղադրվել է մեր շենքի բակում, մեր հարևան Մուշեղ ձյաձյայի ջանքերով: Հիշո՞ւմ եք Մաիդին, նա, օրինակ, նույնիսկ չգիտեր՝ Լենինն ով է, իսկ պապիկս, որը հոգով-սրտով կոմունիստ է, պատմեց Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի մասին, երգեց, բեմականացրեց, Մաիդն էլ հիացած լսում էր։

4. Քայլարշավի սիրահարներին սպասում են Ամասիայի լեռները, բնության հրաշքներ համարվող դողդոջուն կաղամախու ծառուտները և փետրախոտային տափաստանները։ Դուք կզգաք Ձեզ մայր բնության մի մասնիկը։

Իհարկե, ես դողդոջուն կաղամախի, բան չգիտեմ, բայց ճիշտը էն ա, որ կձուլվեք բնությանը: Ես, օրինակ, ունեմ իմ տեղերը, որտեղ ստեղծագործում եմ կամ ուղղակի հանգստանում:

5. Zip-line-ով թռչելու և էքստրիմի սիրահարները ևս անմասն չեն մնա, Կապսի ձորում էքստրեմալ գրավչությունները սպասում են ձեզ։

Էս Կապսի ձորի ավանդական անունը Աղասնոց է: Դրա նախկին տերը՝ Աղասին, իր ձեռքերով է հիմնադրել ամենը, և անգամ պատմում են, որ ինքն էր պատրաստում ամեն ինչ՝ մշակում մսեղենը, պատրաստում երշիկեղենը, վառում վառարանները և այլն:

6. Եթե ցանկանում եք վայելել տարվա 4 եղանակների յուրահատկությունները, ապա անպայման պետք է Ամասիայով այցելեք Արփի լիճ ազգային պարկ։

Արփի լճի մասին սուս եմ: Մենակ կասեմ՝ հիշո՞ւմ եք, որ Մաիդն ասում էր՝ It’s a part of paradise, այ սա հենց էդ շարքն է:

7. Տեսնելու Եռակատար լեռը, որը գտնվում է 3 երկրների տարածքում, ունի 3010 մետր բարձրություն:

Այո:

8. Պատմության հետքերով գնալու համար կարող եք այցելել Բանդիվան՝ տեսնելու կիկլոպյան ամրոցներ, քարանձավներ, ջրաղացների մնացորդներ և զգալու միջնադարյան կառույցների գրավչությունը։

Սա իմ ու եղբորս սիրելի վայրերից է, մենք մինչ օրս փորձում էինք օգտվել գյուղից գյուղ խոսելու իրենց տեխնիկայից, բայց չենք կարողանում, էլի: Հսկայական ժայռեր, ժայռերի մեջ անձավներ, փոքրիկ արահետներ, աղբյուրներ, հսկայական դարպասներ: Սա հրաշք է:

9. Թռչնադիտարկման, ինչպես նաև հաստածղրիդների երգեցիկ ձայնը լսելու համար հրաշալի վայր է Ախուրյանի կիրճը, որը սկիզբ է առնում Արփի լիճ ազգային պարկից։ Որսի թույլատրելի շրջանում հնարավոր է նաև ձկնորսություն՝ ըստ պահանջի։ Այստեղ հանդիպում են բեղլու, ծածան տեսակի ձկներ։

Օրինակ՝ ես համարյա միշտ զբաղված եմ թռչնադիտարկմամբ կամ ունկնդրմամբ, բայց երբեք դրան գիտական նշանակություն չեմ տվել:

10. Կարող եք ծանոթանալ նաև Ամասիայի ռոբոտաշինության խմբակի հզոր փոքրիների հետ։

Ես ասել եմ, ասում եմ ու կասեմ, որ մեր երեխեքը ֆենոմենալ երեխեք են: Խելացի, տաղանդավոր, շնորհքով, աշխատասեր, հետաքրքրասեր, ստեղծարար, մաքուր, անկեղծ: Տաղանդ են, ես սիրում եմ Ամասիայի երեխեքի հետ աշխատել:

11. Կարող եք այցելել Ամասիայի լավաշի արտադրամաս և համտեսել անուշաբույր լավաշ։

Արտադրամասը գտնվում է գյուղի հրապարակի մոտ, և ամբողջ կենտրոնը լցված է լավաշի անուշ բույրով:

12․ Հյուրընկալվել Դավիթ Ալեքսանյանի հյուրատանը, ինչպես նաև մասնակցել ջիպ-տուրերին:

Էս մարդու հետ ջիպ-տուր է անգամ կենտրոնական փողոցով երթևեկելը:

Սա ձեզ փոքրիկ ուղեցույց-մոտիվատոր:

 

ԽՄԲԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ.- Հուսանք շատ շուտով կստանանք նոր լուսանկարներ  գարնանային դրախտային Ամասիայից: