Անակնկալ ծանոթություն

Վրանային ճամբարները շարունակվում են իմ համայնքում` Կալավանում: Ճամբարների ընթացքում շատ եմ ունենում հետաքրքիր ծանոթություններ տարբեր տարիքի, մտածելակերպի, հետաքրքիր նախասիրություններ ունեցող երեխաների ու պատանիների հետ: Այս անգամ ծանոթությունս փոքր-ինչ տարբեր էր: Ծանոթացա 17.am-ի Շիրակի թղթակից Շուշան Վահանյանի հետ:

Պատահաբար իմացա, որ ճամբարում «Մանանա» ընտանիքի անդամ կա ու շտապեցի առաջինը ծանոթանալ: Շատ հետաքրքիր անձնավորություն էր Շուշանը: Պատմեց, թե ինչպես է միացել «Մանանային» և սկսել թղթակցել: Ես էլ պատմեցի իմ պատմությունը: Ու հետաքրքիր էր, որ Ծաղկաձորում կայացած մեդիա ճամբարին և ինքն էր հնարավորություն ունեցել մասնակցելու և ես, բայց ցավոք երկուսս էլ չէինք կարողացել: Ու մտածեցինք, եթե մասնակցած լինեինք, ավելի շուտ ծանոթացած կլինեինք: Բայց ոչինչ, կարևորը ծանոթացանք: Ինչպես ասում են` լավ է ուշ, քան երբեք: Հետո պատմեց, թե ինչպես է «Վորլդ Վիժն» Հայաստանի կազմակերպության օգնությամբ ճամբար կազմակերպել իրենց մոտ, երեխաներին մի քանի օրով կտրել վիրտուալ կյանքից և պարգևել իսկական մանկություն:

Ես էլ մտածեցի այդ ուղղությամբ, և եթե ստացվի, եկող ամռանը ես նույնպես նմանատիպ ճամբար կկազմակերպեմ մեր համայնքում:

Հաճելի էր ծանոթանալ Շուշանի հետ ու կիսվել հետաքրքիր մտքերով: Հուսամ, սա մեր վերջին հանդիպումը չի լինի:

Էլյանորա Բալյան

***

Մենք գնացել էինք Գեղարքունիքի մարզի Կալավան գյուղ`«Վորլդ Վիժն»-ի կազմակերպած 3-օրյա վրանային ճամբարին, որի ընթացքում անցկացվեցին երեք տարբեր սեմինարներ, խաղացինք հետաքրքիր «Մամոնտ» խաղը: Կալավանում մեզ հյուրընկալեց «Թայմ Լենդ» հիմնադրամի տնօրեն Ռոբերտ Ղուկասյանը կամ, ինչպես մենք էինք ասում, ընկեր Ռոբերտը: Կալավանում անցկացրեցինք անմոռանալի օրեր: Առաջին անգամ գիշերեցինք վրաններում, ծանոթացանք բնության հրաշալիքներին, առաջին անգամ տեսանք քարեդարյան կացարաններ, չնայած դրանք կառուցվել էին մեր ժամանակներում: Կալավանում անցկացրած մեր երեք օրերը տպավորիչ էին, ավելի տպավորիչ էր երրորդ օրը: Այդ օրը մենք խաղացինք «Մամոնտ» խաղը: Մենք խաղացինք խաղի բարդության ամենապարզ` 3-րդ աստիճանը: Մենք նախորդ օրն արդեն բաժանվել էինք խմբերի:Առաջին փուլում մենք պետք է պեղումներ իրականացնեինք: Տարածքը մեզ արդեն տրամադրել էին, մեր խմբերը բաժանվեցին երկու մասի: Մի մասը գնաց պեղումների, իսկ մյուս մասը մնաց պեղած իրերը հաշվելու, գրի առնելու: Երկրորդ փուլում մենք գնացինք անտառ. պետք է սովորեինք ,թե ինչպես են նախնադարում մարդիկ իրենց կացարանների կտուրները ծածկել,տեսանք դասագրքերից հայտնի վանակատ քարը:
Կալավանում ամեն բան հրաշալի էր, ամեն ինչ մաքուր, զգում էինք, որ մարդիկ այստեղ բնության, կենդանիների նկատմամբ բարի էին, սրտացավ: Այստեղ ես հանդիպեցի 17.am-ի պատանի թղթակից Էլյանորային: Նա ինձ պատմեց, թե ինչպես է սկսել թղթակցել 17-ին, զրուցեցինք տարբեր թեմաներից: Էլյան պատմեց Աղվերանի մեդիա ճամբարի մասին: Կալավանում անցկացրած 3 օրերը անջնջելի հետք են թողել հիշողությանս մեջ: Շնորհակալ եմ, որ ինձ ընձեռեցին այդ հնարավորությունը` մասնակցել վրանային ճամբարին:
Եթե ուզում եք անցկացնել ձեր մյուս ամառն ավելի հանգիստ, միաժամանակ ակտիվ ու հետաքրքիր, այդ վայրը մի փնտրեք դրսում, այցելեք հրաշք Կալավան գյուղ

Շուշան Վահանյան

harutyun hayrapetyan portret 2

Ինչ է պետք գրելու համար

Ուֆ, ջան, էսօր մուսաս էկել է, նստիմ ու գրեմ:

Դե, եթե հանկարծ ժամանակին չհասցնեմ գրել, ապա վերջ, կամ տրամադրությունս կընկնի, կամ ինչ-որ գործեր կանեմ ու կմոռանամ, կամ էլ մուսաս կփախնի:
Ուրիշների համար դա ինչ-որ ոգեշնչանք է կամ նմանատիպ բան, բայց ինձ համար` գրելու ցանկություն:
Գրելու ցանկություն ես փոքր ժամանակ երբեք չեմ ունեցել, անգամ երբ ինձ շարադրություն էին հանձնարարում գրելու, այնքան էլ չէր ստացվում, և ես ստիպված դիմում էի մայրիկիս օգնությանը:
Հետո արդեն, երբ մասնակցեցի Պատանի թղթակիցների ցանցի դասընթացներին, հասկացա, որ կարող եմ հուզել իմ ընթերցողին, սկսեցի գրել: Գրել ամեն ինչի մասին, ինչ-որ մտքովս անցնում էր:
Երբ հանդիսատեսի առաջ խոսում էի, աչքերս վախից փակել էի, ու ինձ թվում էր, թե ոչ ոք չի ուզում լսել, և սկսեցի խոսել, ինքնամոռաց խոսել…
Երբ ավարտել էի ելույթս, բացեցի աչքերս ու տեսա… Տեսա արցունքոտ աչքեր, հուզված մարդկանց, ու միանգամից ես էլ հուզվեցի, քանի որ կարողացել էի ինչ-որ պետք էր տեղ հասցնել:
Խոսելուց ու գրելուց բացի նաև սովորեցի լուսանկարչություն ու սկսեցի ավելի գեղեցիկ ու հետաքրքիր լուսանկարներ անել:
Ամպամած եղանակ էր, նայեցի լուսամուտից դուրս ու տեսա պապիս՝ նստած բակում: Նա հայացքը հառել էր հեռու հորիզոնին: Միանգամից վերցրի հեռախոսս ու նկարեցի: Հետո էլ 17-ի խորհրդով մի պատմություն գրեցի: Սկզբից դժվար թվաց, բայց երբ սկսեցի գրել, ստացվեց մի հուզիչ պատմություն:
Ամեն անգամ ինչ-որ բան գրելուց ինձ պետք է թուղթ, գրիչ, սիրելի երաժշտություն ու մի քիչ էլ մուսա:

Իսկ հիմա մուսաս եկել է…

Մեկ օր Ֆրունզի հետ

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Սեպտեմբերի 17-ին Գյումրիում տեղի ունեցավ փառատոն «Մեկ օր Ֆրունզի հետ» խորագրով՝ նվիրված Ֆրունզիկ Մկրտչյանին: Visit Gyumri տուրիստական նախաձեռնության շրջանակներում «Դիջիթըլ Փոմըգրանեթ (Թվային Նուռ)» ընկերությունը Գյումրիում կազմակերպեց հիանալի ու անմոռաց օր, որին մասնակցելու էին եկել ինչպես Երեւանից մի խումբ երիտասարդներս, այնպես էլ արտերկրից ժամանած հյուրեր:

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Օրը հագեցած էր: Այցելեցինք Մհեր Մկրտչյանի թանգարան (ի դեպ, սեպտեմբերի 16-ին թանգարանի բացման 10-րդ տարին էր), քայլարշավ ունեցանք Գյումրիի փողոցներում՝ տեսանք վայրեր, որտեղ նկարահանվել էր «Մեր մանկության տանգոն» ֆիլմը: Տեղի ունեցավ նաեւ «Այցելիր Գյումրի» կայքի եւ «Մհեր Մկրտչյանի հուշաթանգարանի» կայքի շնորհանդեսը: Մենք հնարավորություն ունեցանք դիտելու Հովհաննես Պապիկյանի հեղինակած ֆիլմը՝ նվիրված Ֆրունզիկ Մկրտչյանին:

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Իսկ երիտասարդ արվեստագետներն անակնկալ մատուցեցին՝ Street Art ոճի մեջ ներկայացնելով պատկերներ նույնպես նվիրված Ֆրունզիկին: Մեզ հնարավորություն ընձեռվեց նաեւ լինելու Գյումրու քաղաքապետարանում, որի համար շնորհակալ ենք Գյումրու փոխքաղաքապետ Ռուբեն Սանոյանին:

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Ստեղծվել էր ջերմ մթնոլորտ, անմիջական շփում, ու այդ ամենը մեր հոգատար կազմակերպիչների ու պրոֆեսիոնալ էքսկուրսավարի շնորհիվ: Իսկ նրանց բարբառը, ինչն էլ ինձ ամենաշատը դուր եկավ, վեր էր ամեն ինչից:

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Ունենալով աննկարագրելի օր, մոռացել էինք ժամանակի մասին եւ քիչ էր մնում ուշանայինք գնացքից: Բայց, ցավոք սրտի կամ բարեբախտաբար, հասցրինք գնացքի մեկնմանը՝ մեզ հետ տանելով անմոռաց ապրումներ եւ մեզ համար նոր բացահայտումներով Գյումրու մասին հիշողություններ:

Մենք դեռ հետ կգանք, ԳՅՈՒՄՐԻ՜…

harutyun hayrapetyan portret 2

Գնահատեք այն, ինչ ունեք

Սկսենք նրանից, որ 16 տարեկանում հասակս 185-ից ավելի է։ Շատերի երազանքն է լինել բարձրահասակ, իսկ ոմանց համար սովորական բան։ Մի քանի դրական կողմեր ասեմ։ Կարող ես առանց աթոռին բարձրանալու փոխել լուսամփոփի լամպը, բարձր տեղերից վերցնել իրեր, կորցնել մարդկանց ամբոխի մեջ համարյա անհնար է։ Եվ վերջում, «վերևում» օդը «զով» է։

Քանի որ դրականները նշեցի, անհնարին է չխոսել բացասականների մասին։ Ասեմ ձեզ, հաճախ տառապում ես գլխացավով: Կհարցնես` ինչու, ասեմ.

-Էղ անդեր դռների ռամկեկը ըմբես ցածր կսարքեն, օր քիչ մե անուշադիր էղար, վերջ, գլխացավը պատրաստ է։

Հասանք ամենազզվելիին: Ճանճի համար նախատեսված սոսնձոտ ժապավենները, որ Ամասիայում կհանդիպես շատ առաստաղներից կախված, ամեն անգամ տակով անցնելիս մազերիս է կպնում։

Չնայած այս բոլոր բացասական և դրական կողմերին, ես շատ ուրախ եմ, որ բարձրահասակ եմ։ Գնահատեք այն, ինչ ունեք։

Աղվերանի մեդիա ճամբար. Ծիծաղաշարժ պահերը հիշո՞ւմ եք

Երբ հավաքվում են տարբեր բնավորության և խառնվածքների տեր մարդիկ, ամեն ինչ սկսվում է մի տեսակ համեմվել հումորով և հետաքրքիր իրադարձություններով: Դե, պատկերացրեք` ինչե~ր են կատարվել, երբ իրար գլխի էին հավաքվել պատանի թղթակիցները և վերապատրաստող անձնակազմը Երևանից, Գյումրիից, Հրազդանից և Հայաստանի այլ հումորասեր բնակավայրերից… Եկեք, ձեզ էլ պատմեմ էն լավերից մի քանիսը… 

Ուրեմն… Մեր թիմում կային նաև կամավորներ, որոնց թվում էր նաև Մարիամը, ում  մասնակիցները «Ընկեր Մարիամ»-ով էր դիմում: Մեկը մոտեցավ Մարիամին և ուզում էր հարց տալ (ուշադրություն, նա մոռացել էր օգտագործել էն հարգանքով լեցուն «ընկեր»-ը), մեկ էլ հենց էդ նույն մասնակիցը, նկատելով բացթողումը, անհամբերությամբ ասաց.

-Ընկե’ր Մարիամ, կարո՞ղ ա Դուք ազդվում եք, որ Ձեզ «ընկեր» եմ ասում:

-Ըմ, ճիշտն ասած ես քեզնից էդքան էլ մեծ չեմ, ու լավ կլիներ` «ընկեր»  չասեիր:

-Վա~յ, չէ’, ես տարիքի համար չեմ ասում: Ես էդ «պաշտոնի» համար եմ ասում…

Հետաքրքիրն այն է, որ վերապատրաստող թիմի անդամներից միայն ես չէի արժանանում «պաշտվաաբեր ընկեր»-ին: Բայց… Նույն մասնակիցը, ով, ի դեպ, բավականին մոտ է ինձ տարածաշրջանային առումով, էս դեպքից հետո ինձ էլ մոտեցավ ու նույն ոգևորվածությամբ ասաց.

-Լի~լ ջան, եթե դու կնեղվիս, օր ես քեզի «ընգեր» չեմ ըսե, ես կրնամ իրանց (դե վերապատրաստող թիմի մասին է խոսքը) մոտը քեզի էլ «ընգեր» ըսեմ, հետո, օր մենք մերոնցով «ադին-ադին» էղանք, էլ չեմ ըսէ…

Ըբը, էս պաշտոնի հարցը լուծեցինք…

Քանի տարածաշրջանից խոսեցի, մէ ուրիշ բանըմ էլ պատմեմ…

Երևի բոլորդ էլ խաղացել եք բավականին հայտնի «Այլ կերպ» խաղը, որի ժամանակ թիմիդ անդամներին պիտի բացատրես էն բառերը, որոնք գրված են քո իսկ ընտրած քարտի վրա, ու չպիտի օգտագործես էդ բառերի արմատներից ոչ մեկը: Լա’վ, գլուխներդ շա~տ չցավեցնեմ: Մի խոսքով, էրեխեքից մեկը նկարագրում էր.

-Գյումրեցի, հայտնի, լավ բաներ ունի գրած…

Մեկ էլ էն կողմից մեր համով էրեխեքից մեկը ասաց.

-Լեյլի՞:

Ճի’շտ է, ճիշտ չէր, բայց հաճելի էր…

Ճամբարի հերթական օրերից մեկն արդեն ավարտվել էր, ու մենք`վերապատրաստող թիմի անդամներս, դեռ կոնֆերանս դահլիճում էինք ու հավաքում էինք օրվա նյութերը, իսկ ճամբարի մասնակիցները արդեն իրենց սենյակներում էին: Մեկ էլ որտեղից որտեղ դահլիճի դուռը բացեց մեր մասնակիցներից Սարգիսը` տալ-անցնելով լույսի արագությունը… Մենք, ապուշ կտրած նայելով նրան, չգիտեինք` ինչ անեինք, մեկ էլ «ընկեր Հովանը», չկորցնելով իրեն,  հարցրեց.

-Սաքո’, բա որ փա՞կ լիներ դուռը:

-Է~հ,- ասաց Սաքոն` նույն արագությամբ դուրս գալով դահլիճից: Մեր շարքերում է նաև մի «կրեատիվ» երիտասարդ, ով ունի շա~տ հետաքրքիր ազգանուն` Արշակ-Շահբազյան (լավ է հնչում, չէ՞): Էրեխեքից մեկը, լսելով Արմանի (էդ էլ իր անունն է) ինքն իրեն ներկայացնելը, չզսպելով հետաքրքրությունը` ասաց.

-Հիմա Արմանը կրեատիվ է, Արշակը` չէ՞:

Մենք ի~նչ դեմք ասես, որ չունենք… Վերջերս մեր ցանցին է միացել մի նորաոճ ու բարձրարվեստ երիտասարդ, ով ստեղծել է «Ֆեյշն հաուս», որտեղ մեկը զբաղվում է հագուստի մոդելավորմամբ, մյուսը կտրում է, երրորդը ցրցամ է տալիս, չորրորդը կարում, ու մի խոսքով, ամեն ինչ անող կա… Է, ես չեմ` դու ես, չէի՞ր հարցնի` ինքը յանի ի՞նչ կենե:

Մեդիա ճամբարի վերջին օրն էր: Արդեն ճաշում էինք, երբ գլխի ընկանք, որ ճամբարի վերջին ճաշն է, հետո էլ դե, «խորհրդավոր» վերջին ընթրիքը…

-Ու էդ ժամանակ մեզնից մեկը մեզ կդավաճանի, -սրամտեցի ես:

-Է, հա, ամեն անգամ էլ տենց ա լինում , -ասաց մեր Շուշոն` խախտելով ամբոխի ծիծաղը…

Իրականում դավաճանողներ չեղան, չեն էլ լինի, որովհետև եթե մի տեղ կա հումոր, ստեղծագործական եռանդ ու մեր թղթակիցների պես պայծառ պատանիներ, լավագույնը դեռ առջևում է:

lilit kharatyan

Կարևոր որոշում

Երևի այս տարի շատերն ավարտեցին իրենց հիմնական կամ ավագ դպրոցները և ընդունվեցին համալսարան, քոլեջ կամ մեկ այլ դպրոց: Նույնն էլ ես: Այս տարի ավարտեցի հիմնական դպրոցս և ավագ դպրոց եմ գնում: Հիմա մի բան կասեմ, որին քչերդ կհավատաք: Արդեն օգոստոս ամիսն էր, բայց ես դեռ չէի կողմնորոշվել, թե ուր գնամ: Իրականում պատճառն այն է, որ ես հաստատ չեմ որոշել, թե ինչ մասնագիտություն ընտրել ու դրան համահունչ որևէ տեղ ընդունվել: Տարբերակները շատ են, բոլորը տարբեր կողմերից խորհուրդներ են տալիս.

-Արի մեր դպրոց:
-Վայ չէ, ի՞նչ կխոսաս, ձեր դպրոցն ի՞նչ է, օր գա, արի մեր մոտ, մերը լավն է:
Ու էսպես…
Մենք վաղուց էինք որոշել, թե ես ուր պիտի գնամ, բայց մարդիկ կողքից այնքան էին խոսում, մյուս դպրոցների լավ ու վատ կողմերը նշում, որ մեզ էլ արդեն շփոթեցնում էին: Անընդհատ մի նոր դպրոցի անուն էի լսում, որոնց անունները նույնիսկ երբեք չէի էլ լսել:

Ամռան վերջին գյուղ գնացի, հանգստացա ամեն ինչից, քաղաքային մթնոլորտից: Հետո խոսեցի մայրիկիս հետ դպրոցի հարցով, ու նա ինձ վերջապես վերջնական պատասխան տվեց: Շունչս տեղն եկավ, կարևորը իմ ուզած դպրոցն էր: Եվ այսպես արդեն սեպտեմբեր է, և ես նոր դպրոց եմ գնում, նոր համադասարանցիներիս ու նոր ուսուցիչներիս հետ եմ: Երևի ոչ մի տարի չէր եղել, որ այսպես անհամբերությամբ սպասեի դասի գնալուս, այն էլ օգոստոս ամսից: Բայց այս խոսքիս հաստատ շատերը կասեն՝
-Դու հո խելա՞ռ չես, ի՞նչ դաս, ի՞նչ բան, քեզի համար գնա հանգստացի էլի, մեզե մի հիշացրու դպրոցի մասին:
էխ, բայց դե հոգեվիճակ է, հո չե՞մ կռնա փոխել:

Տո՜, տո՜, տո՜…

-Ես Հռիփսիկ Հայրապետյանս, է՜, Խաչատրյանս…

- Տո՜, տո՜, տո՜…Այ կնի՞գ, էլի սկսեցի՞ր: 57 տարի կյանքս կերար, իմ փառավոր,  թագավոր ազգանունս չէիր ուզե` չգայիր զագս:

-Է՜հ, ըշտը` էշ խելքս սեմ, էլի: Մադոս կսեր էլի, որ իսան չես, ես չլսի, ելա հետդ եկա: Համ էլ սին` խելոք տղա  է, ինչ ուզեմ` կրամ ենեմ, էն էլ սպես դուս եկավ:

Ահա այսպես էլ սկսվեց իմ հարցազրույցը տատիկիս ու պապիկիս հետ: Պապիկս ամեն հարցի պատասխանը սկսում էր «տո՜, տո՜, տո՜» ասելով: Դա նրա ամենասիրելի արտահայտությունն է: Իսկ երբ խոսքը գնում է Մադո պապիկի մասին (նա տատիկիս մեծ եղբայրն է), պապիկս սկսում է  ավելի  մտածված արտահայտվել, որպեսզի ցույց տա, թե միևնույնն է, առավել է նրանից:

Նրանց հավերժական պայքարը  հասակի մեջ է: Պապիկս ցածրահասակ մարդ է, իսկ Մադո պապին շատ բարձրահասակ: Պապիկս մեկ էլ կասի.
-Մարդ բդի իմ պես մինիատյուրնի եղնի: Չէ, բը` Մադոյի պես  երկար:
Ես փորձում էի  նրանց հետաքրքիր  կյանքը բացահայտել, բայց  հարցազրույցը սկսվեց  կռվով, որը մեզ ուղեկցեց ողջ ընթացքում:

-Պապ, ի՞նչղ եղավ, որ տատիս առար:
-Դե, բալա ջան, հարուստ էին, հերը ջաղաչ ուներ, լիքը ալուր ունեին, առա:
-Տատ, ի՞նչղ եղավ, որ  պապին առար:
-Բալա ջան, էման սիրուն տղա էր, առա:

Պապս հեռվից հավելեց:
-Դե սիրահարվանք, առանք:
Տատս գոռաց:
-Յա, այ տղա, եքա 80 տարեկան բիձա ես, ռոմանտիկադ բռնե՞ց: Ես քեզի չեմ սիրահարվել, եղա՞վ, եդիկ միշտ հիշե:Լուսանկարը` Մարիամ ՀայրապետյանիԴե իմ հարցազրույցը վերածվեց  «սիրել եմ, չեմ սրել» վերնագրով մի կռվի: Ինչքան էլ ասեն, որ չեն սիրել, միևնույնն է, իրենց արարքները լրիվ ուրիշ բան են ցույց տալիս:

Սիրո մասին անիմաստ փիլիսոփայելու փոխարեն պատեմ մի կյանք:

Տատս ու պապս միասին են արդեն 57 տարի: Մենք տոնել ենք արծաթե հարսանիք, ոսկյա հարսանիք ու հստատ ադամանդյա հարսանիք էլ  կտոնենք:
Տեսնենք` իսկական սերը որն է:

Մի անգամ տատիկենցս տան տանիքի վերանորոգման համար  Վանաձորից եկել էին մի քանի երիտասարդ տղաներ, մի 20-22 տարեկան: Նրանք տատիկիս ու պապիկիս հետ շատ էին մտերմացել, բայց ինչպես պապիկս  փաստում է, ավելի շատ տատիկիս: Մի անգամ պապիկս ինձ տարավ գաղտնի խորհրդակցության:
-Բալա ջան, եկե ըսման ձեռը քցել էր տատիդ ուսին, կարճ շորթիկը հագը, մե գլոխ հռհռացին: Սաղ կյանքը իմ հետս ըդման չհռհռաց:

Ես  հազիվ ծիծաղս  զսպեցի, որպեսզի պապիկիս չվիրավորեմ: Բա սիրում է, բա հիսունյոթ տարվա կնիկն է, բա կխանդի: Գնացի տատիկիս  պատմեցի ծիծաղելով, բայց, իհարկե, չպետք է նման բան անեի: Մեկ էլ տատս զայրացավ, գնաց դուռը բացեց ու…
-Կնիգը բդի ծառից կախված եղներ, դու էլ գայիր թռնեիր-թռնեիր չհասնեիր:
Ես ինձ շատ վատ զգացի, խաբարբզիկի պես եկա ամեն ինչ խառնեցի իրար, բայց պապիկս իրավիճակը հարթեց, գրկեց տատիկիս, ու ծիծաղեցին միասին:
Այսպիսի փոխադարձ հարգանքը ու սերը արդյունք է այսքան տարվա միասին ապրած լավ ու վատ տարիների: Միասին գյուղից գյուղ տեղափոխվել, միայնակ տուն կառուցել, պահել-մեծացնել վեց երեխաներին:

Կառուցվել է թանկարժեք ժառանգություն՝ սեր, հարգանք, ընտանեկան ջերմություն, 15 թոռնիկներ, 10 ծոռնիկներ:

Հ.Գ. Ու այսօր այդ սիրելի թոռներից մեկի ծնունդն է: Շնորհավոր:

mariam ghukasyan

Հեքիաթը մեկ օր հետո

Բոլորս էլ ունենք հարևաններ, հարևաններն էլ` երեխաններ ու թոռնիկներ:

Կամա թե ակամա, առնչվում ենք մեր հարևանների հետ: Հենց այս թեմայով էլ կպատմեմ մի դեպք, որը կատարվեց ինձ հետ երեկ երեկոյան:
Հարևանիս թոռիկները եկան մեր տուն՝ ամեն օրվա նման, և ես ինչպես միշտ, հեքիաթ պատմեցի նրանց: Պատմեցի «Առյուծն ու աղվեսը»: Մի քանի տողով ներկայացնեմ հեքիաթը. «Աղվեսն ուզում է ապացուցել առյուծին, որ ինքն ամենաուժեղն է կենդանիներից, և որ բոլորը վախենում են իրենից: Ապացուցելու համար նա քայլում է առջևից, իսկ առյուծը` հետևից: Կենդանիները, տեսնելով հետևից քայլող առյուծին, փախչում են, և աղվեսը հաստատում է իր խոսքը:

Հեքիաթը լսելուց հետո երեխաները տուն գնացին: Այսօր կրկին եկան, և խնդրեցի, որ հիմա իրենք ինձ վերապատմեն նույն հեքիաթը: Ստորև կներկայացնեմ լսածս հեքիաթը.
«Փիսիկն ու շունիկը»
«Լինում է-չի լինում, մի փիսիկ է լինում: Փիսիկը մի օր գնում է անտառ: Ու կտեսնի առյուծին, գայլին ու աղվեսին: Աղվեսը ասում է գայլին, որ շատ ուժեղ է ինքը, ու սաղ վախենում են իրանից: Ու այդ պահին առյուծը վախենում, փախնում է, և փիսիկը հետ է գալիս և ուտում է կաթ»:
Եվ ես հասկացա մի բան, որ մանկական երևակայությունը շա՜տ մեծ է և անծայր…

Ես Սոնան եմ

Ես 1999 թվականի սերնդից եմ՝ Սոնա Մկրտչյանը, լեննականցի եմ, սիրում եմ աշխարհը, հայրենիքս, մայր բարբառս։ Ես այն մարդն եմ, ով փոքր ժամանակ երազում էր դառնալ տրոյլեբուսի վարորդ՝ կարմիր շրթներկ ունենալու համար, բայց դա ուղղակի 3-9 տարեկան երեխայի երազանք էր։ Հետո  ես Հայոց լեզվի և գրականության ուսուցչուհի էի, ով շատ բարի էր, տնային հանձնարարություններ չէր տալիս, դաս չէր հարցնում և շատ բարձր էր գնահատում։ Բայց սա էլ դարձավ անկատար երազանք, քանի որ ես արդեն ուզում էի դառնալ ֆիզիկոս, ուսումնասիրել աստղերը, մոլորակները, բնության երևույթները․․․Այս «մասնագիտական» փոփոխությունները կշարունակվեին այնքան ժամանակ, քանի դեռ․․․

Վերջապես ես ընտրեցի աշխարհի ամենահետաքրքիր և չբացահայտված մասնագիտությունը՝ լրագրությունը։ Ընտանիքումս լրագրողներ չկան, ոչ էլ հրապարակախոներ։ Բայց ես, ինչպես կասեր գյումրեցին, «մեջների ծաղիկն եմ»: Ես ընտրեցի այս մասնագիտությունը առանց երկմտելու, քանի որ  զգում էի. այն իմ մեջ է, իմ մի մասնիկն է․․․

Այժմ 17 տարեկան եմ, լրագրության ֆակուլտետի առաջին կուրսի ուսանողուհի։ Ցանկանում եմ դառնալ հայտնի, սիրված ու ճանաչված լրագրող, հաղորդավար, շոումեն։ Երազանքներ  շատ-շատ ունեմ, որոնց մի մասը կատարվելու ճանապարհին է, իսկ մյուսներն անպայման դառնալու են իրականություն։ Նպատակասլաց եմ, իրատես․․․

Ես անասելի հետաքրքրասեր եմ, այդ իսկ պատճառով էլ շատ հարցեր եմ տալիս։ Ինչպես ասում է Օնորե դը Բալզակը․ «Բոլոր գիտոությունների բանալին հարցական նշանն է»: Ինձ հետաքրքրում է այն ամենը, ինչ կապված է  երկիր մոլորակի, մարդ էակի հետ։ Ինձ հուզում է անարդարությունը, կաշառակերությունը,արտագաղթը, Հայաստանի տնտեսական ծանր վիճակը, թռչնի թռիչքը, մանուշակի գույնը, հնչյունի արտաբերումը, շնաձկան վարքը, համակարգչի աշխատելու սկզբունքը, մարդու ֆիզիկական կառուցվածքը, հոգեկան աշխարհը․․․Մի խոսքով, ամեն-ամեն ինչ։

Իմ ընտրած մասնագիտությունը՝ լրագրությունը, հնարավորություն է ընձեռում գտնել ինձ հուզող յուրաքաչյուր հարցի պատասխանը։

Լրագրությունը մասնագիտություն չէ, այն անբացատրելի երևույթ է, լրագրությունն արվեստ է․․․

Շուշան Վահանյան

Ապրել և ապրեցնել

Հարցազրույց ազատամարտիկ, լրագրող, արձակագիր, բանաստեղծ Արիս Գրիգորյանի հետ:

Արիս Գրիգորյանը ծնվել է 1959թ. Արցախի Մարտակերտի շրջանի Կոճողոտ գյուղում: 1986-ին ավարտել է Ստեփանակերտի մանկավարժական ինստիտուտի բանասիրական ֆակուլտետը: Արիս Գրիգորյանը տպագրել և ընթերցողի դատին է հանձնել ավելի քան 17 գիրք:

-Ի՞նչ դեր ունի բանաստեղծությունը Ձեր կյանքում։

-Գիտե՞ս, հաճախ եմ ինքս ինձ նույն հարցն առաջադրել, բայց, պատկերացրու, դժվարացել եմ գտնել ճիշտ պատասխանը։ Բանաստեղծությունն ինձ համար հա՞ց է, ջո՞ւր, օ՞դ: Գուցե շատերը չհավատան, բայց որ յուրաքանչյուր անցնող ակնթարթն առանց բանաստեղծության չի պատկերանում ինձ, ինչպե՞ս ասեմ, որ հավատաս։ Որովհետև, իրոք, այդպես է։

-Ձեր ստեղծագործություններից ո՞րն եք ամենաշատը սիրում:

-Ընդհանրապես՝ հեղինակներն իրենց գրվածքները չեն սիրում և ընտրություն կատարելիս միշտ ընտրում են թույլ գործերը։ Ես նույնպես բացառություն չեմ։ Հաճախ, բանաստեղծություններս կարդալիս թվում է, թե որոշակիորեն պարզել եմ, գոնե ինձ համար, իմ լավ ու, այսպես ասած, թույլ գործերը, նաև՝ որոնք են ինձ համար ընդունելի ու սիրելի, իսկ որոնք՝ ոչ։ Լինում են նաև պահեր, երբ թվում է, թե ես «մարդամեջ» հանելու գործ չունեմ ընդհանրապես։ Կարծում եմ՝ ստեղծագործող մարդը չպիտի հավանի իր ստեղծածն ու մշտապես որոնումների մեջ լինի։

-Ի՞նչ կարծիք ունեք մերօրյա երիտասարդության մասին, արդյո՞ք մենք պոեզիայի, արձակի հանդեպ սիրով գերազանցում կամ հետ ենք մնում մեր նախորդներից :

-Մերօրյա երիտասարդության մասին իմ կարծիքը հուսադրող է։ Արդյո՞ք նրանք արդարացնում են մեր սպասելիքները։ Արդյո՞ք կարդարացնեն։ Կարևորն այն է, որ սպասելիքներ կան։ Այսօրվա հարցերի հարցը գրականություն-ընթերցող փոխհարաբերություններն ուղիղ համեմատական իրավիճակից մեկ զուգահեռի վրա տեղավորելն է։ Գիրք ընթերցելուն, լինի պոեզիա կամ արձակ, այսօր խանգարում է համացանցը։ Կարելի է ասել՝ համացանցն ընթերցողին կտրել է գրքից (առարկայական իմաստով), այնինչ՝ համացանցը զգալիորեն օգնում է՝ ցանկացած գործ ցանկացած պահի կարող ես գտնել և ընթերցել, ու էլ չես նետում քեզ գրադարաններ և գրքերի կույտերում որոնում քեզ պետք եկած բանաստեղծությունը։ Փույթ չէ, որ գրադարաններից պակասում են այցելուները, կարևոր է՝ չի նոսրանում ընթերցողական բանակը, որն այսօրվա երիտասարդությունն է։ Այո, այսօրվա երիտասարդությունն ավագների արժանի փոխարինողն է։

-Հայ դասականներից ու՞մ գործերն եք սիրում ընթերցել:

-Ասում ենք դասական, ու դրանով ամեն ինչ է ասված։ Ես, իհարկե, հիմնականում նախընտրում եմ պոեզիան ու իմ սեղանին միշտ Շիրազն ու Չարենցն են, Սահյանն ու Սևակը։

-Ո՞րն է այն խորհուրդը, որ կցանկանայիք փոխանցել նոր սերնդին։

-Ապրել ու ապրեցնել, ինչ էլ որ լինի։ Իսկ դրա համար պետք է սիրել կյանքը։ Այն, ինչ մենք ստեղծում ենք՝ ժառանգել ենք մեր պապերից, մեր հետնորդներն էլ թող ժառանգեն մեզնից, ու այդ կապն ավելի կսերտանա, մեր հողին կկապվենք ավելի ամուր կապերով։