seroj araqelyan1

Զգացե՞լ եք

Զգացե՞լ եք, որ ամեն ինչ նույնն է: Երբ 2017-ին հրաժեշտ էինք տալիս դեկտեմբերի 31-ի գիշերը, մեզ թվում էր՝ վերջ, 2017-ի հետ կապված ամեն ինչ մոռացվեց, բայց չէ, կա հիշողություն ասածը: Մեզ օգնում է մի պահ կտրվել հիշողությունից երկնքում տիրող հրավառությունը, բայց մի պահ: Մի պահ էլ մեկ բաժակ շամպայնը և հյուրերի ելումուտը: Եկեք մի քիչ խորանանք շրջակա միջավայրի մեջ: Էլի նույն մարդիկ և նույն շենքերը՝ նույն բնավորությամբ և ոչ ավել կամ պակաս քանակով:

Օրինակ, ես 2018-ը սկսել եմ քննական շրջանով. ամեն օր դաս, պարապմունք, ստուգարքային գրքույկ և գնահատական: Ունեմ ընդամենը մի քանի ժամ: Դա առավոտյան հանգիստ քունն է: Միակ բանը, որ ուզում ես վայելել, բայց էլի ամեն ինչ նույնն է: Մեր 6-րդ հարկի հարևանուհին այդպես էլ ինձ չհասկացավ և ամեն անգամ իմ հանգիստ քունն ընդհատում է հատակ մաքրելու աղմուկով: Բայց հետո, էսպես ասած, մեղքերը քավում է իր աղջիկը: Ես քնում եմ դաշնամուրի նվագի տակ: Մանավանդ, երբ նվագում է Ed Sheeran – Shape Of You երգը: Դաշնամուր չեմ սիրում, բայց այդ երգը դաշնամուրով հաճելի է լսել:

Ահա և իմ առօրյան: Ամեն ինչ նույնն է, բայց կա մի փոփոխություն: Մեջս կա, էսպես ասած, սպասողական վիճակ, որի անունն է՝ զորահավաք: Երբ դու, ինչքան ել չուզես, բայց մեկ է, ժամանակը մեջքիցդ հրելով տանում է առաջ: Ինչքան էլ հետ նայես, մեկ է, ինքը քեզ հրելով առաջ է տանում:

Հիմա ասում եմ՝ ինչո՞ւ է արագ անցնում, բայց երբ գնամ, ասելու եմ՝ ինչո՞ւ է դանդաղ անցնում: Հա, մեկ էլ մի փոփոխություն կա: Այո, այո, նյութ գրելու մեջ: Զգացե՞լ եք՝ ինչ թե ինչքան բառ ենք գրում մենք ֆեյսբուքում, վայբերում մարդկանց հետ շփվելուց: Մի՞թե չարժի այդ բառերի քանակը հավաքել Word-ում և ուղարկել 17-ին: Անկախ մեզնից մենք նյութ ենք գրում ու չենք ուղարկում: Այ, հիմա ես թողել եմ շփումս ֆեյսբուքով և նամակի փոխարեն նյութ եմ գրում: Մեկ է՝ զրուցելը կա ու կա: Իսկ դու փորձե՞լ ես այդպես անել:

Փորձիր. հանգիստ խղճով կպառկես կքնես, որովհետև նյութ գրելու ժամանակ հավաքել և արտահայտել ես բոլոր քեզ հուզող մտքերը՝ այդ ընթացքում նաև վերլուծելով, խաղաղվելով, մի հարց, մի խնդիր էլ  առաջարկել քո հասակակից ընթերցողներին:

Հաստատ արդեն ոչ մի բան նույնը չէ, ու օրերն էլ նման չեն մեկը մյուսին:

artur janvelyan

«Աֆլաթունի»

«Աֆլաթունի» սոցիալ-ֆինանսական ծրագրի Կոթիի թիմը ստեղծվեց 2017 թվականին՝ ուսումնական տարվա սկզբին և շարունակվելու է միչև մայիս ամիսը:

Ծրագրի նպատակն է՝ երեխաներին տալ ինքնաճանաչման և ինքնադրսևորման հնարավորություն, նրանց մոտ ձևավորել թիմային աշխատանքի հմտություններ, խթանել երեխաների մասնակցությունը համայնքային կյանքում, զարգացնել երեխաների սոցիալական պատասխանատվությունը և ձեռնարկատիրական որակները:

Ստորև ներկայացնում ենք պայմանագիրը, որը գրվել է մեր կողմից և չի խախտվում: Ըստ այս պայմանագրի, կան կարևոր կետեր, որոնք մենք պարտավոր ենք կատարել մինչև մայիս ամիսը: Նշված կետերից է, օրինակ, դասից չուշանալը, դասին ներկայանալ, հնարավորինս քիչ բացակայել և դրսևորել լավ պահվածք:
Մեր թիմում այժմ սոցիալ-ֆինանսական կրթություն է ստանում մոտ 20 երեխա, և մենք միասին մշակել ենք սոցիալ-ֆինանսական ծրագիր: «Հայաստանի մանուկներ հիմնադրամ»-ի կողմից տրամադրված նյութերով պատրաստել ենք խաղալիքներ, գունավորել ենք հետաքրքիր մուլտիպլիկացիոն կերպարների, որոնք գիպսից են պատրաստված, կազմել ենք «Ներկի՛ր ինքդ» նկարչական ալբոմներ, պատրաստել ենք թղթե բուխարի և այդ ամենը վաճառել ենք գյուղացիներին: Այդ գումարը, ինչպես նաև հետագայում մեր աշխատած գումարը, մենք ծախսելու ենք համայնքի համար որևէ կարևոր և մնայուն բարեփոխում անելու վրա:
Մենք տոներին ընդառաջ աշխատում էինք ավելի հետաքրքիր նվերներ պատրաստել և վաճառել:

Դե ինչ, ամենաջերմ նվերները կարող եք ձեռք բերել Կոթիից:

Seroj araqelyan

Իմ 2017-ը

Գիտեմ, որ նյութերս հաճույքով ես կարդում: Դրա համար էլ գրել եմ ու շարունակում եմ գրել: Այս անգամ չեմ գրելու պատմություն, կամ դեպք, կամ չգիտեմ մի փոքր նյութ՝ գրելու եմ մի ամբողջ տարվա մասին: Եթե չես կարդալու մինչև վերջ, ապա հենց հիմա էլ կարող ես փակել և շարունակել քո գործը: Դե, քանի որ տարին ամբողջությամբ պատմելու եմ, բնականաբար սկսեմ այս հունվարից:

Ամանոր է: Հրավառություն: Ձմեռ պապ տեսած փոքրերի ճիչեր, նվերների բաժանում և էլի հրավառություն: Ահա և եկավ կեսգիշերը: Մինչ ես մի կերպ փոքր եղբորս համոզում էի, որ հյուրասենյակը լքի՝ այդ ժամանակ մայրիկս նախապատրաստում էր ննջասենյակներից մեկի պահարանից հանել նվերը և գաղտնի դնել տոնածառի տակ, որպեսզի եղբայրս գա և ժպտա. «Վայ, Ձմեռ պապիկը ինձ նվեր ա բերել»: Քիչ անց եղբայրս ասաց սա և արագ վազեց նվերների մոտ:

Գիշերը անցավ: Հունվարի 1-ի առավոտն է: Արթնանում եմ սեղանին շարվող ափսեների ձայներից: Վայ, ճիշտ ա՝ մտել ենք 2017: Էսօր գոնե շուտ արթնանամ: Այդ օրը առանձնահատուկ է նաև նրանով, որ ընտանիքի անդամներին համբուրելով ես բարևում:

Առավոտյան ընթրիքից հետո սկսեց օրվա գրաֆիկի կազմումը: Դուրս ես գալիս, մարդ չկա, բոլորը տանն են: Գալիս ես տուն, էլի նույնը: Սպասում ես մեկը պիտի գա, էն էլ եկող չկա: Դու մի ասա՝ էդ եկողն էլ մեզ է սպասում, որ գնանք, բայց ոչ մեկը տեղից չի շարժվում: Ստանում ես զանգ, որ երեկոյան ուզում են գան հարազատներդ: Դե, մինչ գա երեկոն, ես կամ կզբաղվեմ համացանցով, կամ արդեն անբաժան դարձած հեռուստաալիքներից կնայեմ Ամանորյա հիթ դարձած Հարրի Փոթերի ֆիլմըեր, որը ինձ միշտ մանկությունս է հիշեցնում: Կամ էլ, ինչպես բոլոր Նոր տարին տոնողները, կենտրոնացած մոտենում եմ սեղանին այնպես, որ կողքից նայողները մտածում են՝ էսա ամբողջությամբ կոչնչացնի: Բայց ինչպես բոլորը, նայում եմ սեղանին, ամեն ինչից հրաժարվում և վերցնում ընդամենը մեկ հատ չամիչ և էլի նստում բազմոցին, շարունակում կամ երգ լսել կամ կինո դիտել:

Ահա և եկավ երեկոն ու հարազատները: Հետո եկավ մյուս երեկոն: Մենք գնացինք հարազատներին հյուր: Եվ այսպես մի քանի օր, և շարունակվեց էլի նույն առօրյան: Նույն հոգսերով մարդիկ, նույն դեմքերով… Սկսեցի սպասել համալսարանական ընդունելության քննություններին: Կենտրոնացա պարապմունքների վրա: Եթե նկարչությունը ու սպորտը հավասար էին, ապա սպորտը մղվեց երկրորդ պլան: Չէ որ ես սպորտով չեմ ճարտարապետական ընդունվելու:

Եկավ հայտ լրացնելու օրը, տեսա ընդունելության քննությունների օրինակները: Հույսերս մարեցին, թե կընդունվեմ: Արդեն սովորական էր դարձել գիշերվա 04:00-ին քնելը: Չէ որ ես լուրջ տեղ եմ ընդունվելու, պիտի պայքարեմ: Արդեն Գծանկարին ու Կոմպոզիցիային տիրապետում էի: Բայց գծագրությունից միայն գծագրություն բառը գիտեի: Իմացա համալսարանի կողմից անցկացվող դասընթացների մասին: Ընտրեցի գծագրությունը և մեկ շաբաթ կաշվիցս դուրս գալով աշխատեցի: Աշխատեցի անգամ օրը 24 ժամ: Անգամ դասընթացի գնալուց մետրոյի մեջ էի ասում՝ սա լծորդելու համար պետք է սա, իսկ սա ստանալու համար անհրաժեշտ է թեքել այսքան աստիճան: Գումարած հեռախոսիս մեջ ներբեռնված գծագրական ծրագրերը: Ընդամենը մեկ շաբաթ: Ես անտեղյակ մտա համալսարան և մեկ շաբաթ հետո դուրս եկա բավարար գիտելիքներով, որպեսզի ընդունվեմ: Բայց որպես խորհուրդ միայն համալսարանում չպիտի խորանալ: Ես ընդունվեցի՝ ընդունվեցի իմ ուժերով: Ասե՞մ՝ ինչը ինձ օգնեց՝ լավատեսությունը: Ես գիտեի, որ դժվար է լինելու, բայց ժպտալով մտա քննասենյակ, որ չասեն՝ ոչինչ չգիտի: Ես չէի հասկանում իմ դիմաց դրված խճճված բանաձևերը: Մատներիս արանքում դրված մատիտը արդեն ամուր սեղմելուց կոտրվում էր, բայց ես էլի ասում էի, որ չպետք է հանձնվել: Լավ է նման մի բան հորինել, քան թե դատարկ թուղթ հանձնել և ասել՝ ոչինչ չգիտեմ: Եվ ստացվեց: Անգամ գտել էի ձևը, բայց ժամանակը չհերիքեց: Էլ չասեմ, թե ինչպիսի վիճակ էր, երբ գիշերը թելերով քանոն էի ձգել, որպեսզի պատրաստ լինի: Բայց արի ու տես՝ քննասենյակում պայուսակը բացելուց հետո տեսնում եմ՝ թելերը քանդվել են: Ու չգիտեմ ոնց, բայց արագ հավաքեցի ու անցա քննությանս: Ես ընդունվեցի: Ընդունվեցի և սպասեցի սեպտեմբերին: Իմ նոր կյանքին: Ուսանող Առաքելյան Սերյոժայի, կամ ինչպես բոլորը կասեն՝ Սերոժի նոր կյանքին:

Մինչ Երևան գալս էլի լավ ու վատ պահեր եղան: Ես միանգամից ձեռք բերեցի մեծ թվով ընկերներ: Հուսամ, կարդացել եք «Հաղարծնի շաբաթ» նյութս: Օգոստոսի 7-13-ը իրականացվող կամավորական շաբաթի մասին: Որպես լրագրող-լուսանկարիչ ես հնարավորություն ունեցա շփվել մի շարք հայտնի մարդկանց հետ:

Հենց այստեղ ես ստացա մի վատ լուր. իմացա պապիկիս անբուժելի հիվանդության մասին: Դժվար էր տեսնել օր օրի վատացող նրա վիճակը: Դժվար էր իրեն այդ վիճակում լքել և Երևան գալ: Չգիտեի անգամ, թե ինչ անեմ. մնա՞մ, թե՞ գամ, որովհետև ջանք ու եռանդ չեմ խնայել ընդունվելու համար: Մի կողմից էլ լավ հասկանում էի, որ հետո շատ եմ զղջալու կողքին չլինելու համար:

Եկա Երևան: Արդեն ուսանող եմ: Սեպտեմբերի 1-ն է: Արդեն ես չափահաս եմ: Բնականաբար սեպտեմբերի 1-ին ծնունդս է, դարձա 18 տարեկան: Սեպտեմբերը, կարելի էր ասել, ծանոթության ամիս էր. թե քաղաքի, թե որպես ուսանող ընկերների առումով: Ինչու չէ, նաև իմ անբաժան մասնիկ դարձած «Մանանա» կենտրոնի մյուս անդամների հետ ծանոթանալու առումով: Չնայած քաղաքին շուտ եմ հարմարվել, դե կարդացած կլինեք, որ մանկությունս Մոսկվայում է անցել: Ավելի ճիշտ կլինի ասել Երևան քաղաքի հետ: Ամենօրյա կատարվող առաջադրանքներ: Բարդացող հանձնարարություններ, և ինչու չէ, նաև սպասված ուրբաթ: Թեյի ակումբ: Եթե տեղյակ չեք, ասեմ, որ ամեն ուրբաթ «Մանանա» կենտրոնի սաները հավաքվում են «Մանանա» կենտրոնում և թեյի սեղանի շուրջ ավելի մտերմանում, նոր գաղափարներից խոսում, մրցույթներ ու ինտելեկտուալ խաղեր կազմակերպում և ավելի ամրապնդում ընկերական այդ մեծ կապը: Արդեն կար գրաֆիկ, կար նաև շաբաթ-կիրակի օրերի համար նախատեսված պլաններ: Անցավ որոշ ժամանակ, և լավ չեմ կարող սա չասել, որովհետև խոստացել եմ ամբողջությամբ տարին ամփոփել: Այո, ես սիրահարվեցի: Ես էլ զգացի լավ ու վատ կողմերը: Բայց ավելի շատ վատ: Մեկ շաբաթ հույսով ու հավատով ապրելուց հետո, ես մերժվեցի: Ինձ թվում է, էս հատվածը բավական է, չարժե խորանալ:

Անցավ էլի որոշ ժամանակ: Զանգեցի տուն, բայց լսեցի մի բան, որ իրոք մինչև հիմա չեմ հավատում: Իմացա պապիկիս մահվան մասին: Ճիշտ է, մինչև հիմա չեմ համակերպվում, բայց ոչինչ փոխել չեմ կարող: Պապիկիս մասին նյութ գրեցի: Ես իրեն հավերժացրեցի իր նկարով ու նյութով: Ու ամենատխուր, բայց ինձ համար չփոխարինվող նյութն է դա:

Արդեն կամաց-կամաց հունի մեջ էի ընկնում: Էլի դաս, առօրյա ու ինձ լավ տրամադրություն պարգևող ուրբաթ: Ծանոթացա մի մարդու հետ, ում հետ մեկ տարի է՝ շփվում եմ ֆեյսբուքով: Եկավ օրը, և ես հանդիպեցի իրեն: Այո, ինքը Լիանան է: Քիչ ժամանակ է, որ շփվում ենք, բայց արդեն վաղեմի ընկերոջ տպավորություն է թողել: Լիանան հնարավորություն է տվել շփվել քաղաքական գործիչների հետ: Ներկա գտնվել լուրջ ու կարևոր հարցերի քննարկմանը: Մասնակցել բարեգործական ծրագրերի, ինչի համար ևս մեկ անգամ շնորհակալ եմ:

Կարելի է ասել, վատ հիշողություններից քիչ բան է մնացել: Բայց էն, որ ես տեսնում եմ իմ առջև դրված նպատակները, թե ինչպես եմ առաջ գնալու, արդեն ինձ տալիս է ժպտալու առիթ, որոնցից մեկը իմ 17-ն է: Ինձ անգամ դեմքով ճանաչում են փողոցում, ինչի համար ես դարձյալ «Մանանա» կենտրոնին եմ շնորհակալ՝ մեր Բաղանիսի դպրոց այցելելու և ծրագիրը ներկայացնելու համար, դասընթացների, ճամբարի, իմ առաջին քայլերին որպես թղթակից աջակցելու համար: Հիմա ինձ համար ուղղակի մեծ պատիվ է լինել 17.am-ի լրագրող-լուսանկարիչ: Ինչու չէ, նաև այն գովեստի խոսքերը, թե ինչպես եմ կարողանում հասարակ հեռախոսով նկարել այնպիսի ֆոտոներ, որ ոմանք չեն հավատում, որ հեռախոսով է արված: Այսպես մտածում էի իմ հաստատուն քայլերով առաջընթացի մասին, երբ ստացա մի զանգ.

-Առաքելյան, բարև, վայենկոմատից ա, ներկայացիր ծառայողական հետազոտությունների:

…Ինչպիսի պահի, երբ մտածում էի հետագա պլանների մասին: Դեռ չեմ ավարտել հետազոտությունները, բայց այս հունվարին ես նույնպես կկրեմ այն կոչումը, որի մասին խոսում էի՝ կդառնամ Հայոց բանակի զինվոր:

Համարյա հասա այն հունվարին, որից սկսել էի: Դե, մի անգամ էլ բանակ գնալուց առաջ նյութ կգրեմ: Չնայած չէ, ինչի՞ մի անգամ: Կփորձեմ շատ գրել: Բայց էն, որ գնալուց առաջ գրելու եմ, դա հաստատ:

Ահա և իմ 2017-ը:

Ֆուտբոլային կյանքի սկիզբը

Լուսանկարը՝ Նաիրի Խաչատրյանի

Լուսանկարը՝ Նաիրի Խաչատրյանի

Բոլոր ինձ ճանաչողները գիտեն, որ ես շատ եմ սիրում ֆուտբոլ: Նրանք նաև գիտեն, թե որ թիմին եմ ես երկրպագում: Ես ֆուտբոլով սկսել եմ հետաքրքրվել տասներկու տարեկանից: Հիշում եմ, թե առաջին անգամ ինչպես մտա խաղադաշտ: Ես ինձ զգում էի կարևոր խաղացող, բայց ընդամենը պահեստային դարպասապահ էի: Մինչև հիմա հիշում եմ՝ ֆիզկուլտուրայի դասին լավ խաղացողները թիմ էին հավաքում, որ սկսեն մրցել հակառակորդ թիմի հետ: Շատ էի ուրախանում և ոգևորվում, երբ լավ խաղացողների թիմում էի լինում՝ թեկուզ ինձ ընտրում էին ամենավերջում: Այս ամենը տևեց հինգերորդից միչև յոթներորդ դասարան: Հիմա այդպես չէ:

Ես նպատակ դրեցի իմ առջև, որ պետք է լավ խաղամ: Սկսեցի հաճախել ֆուտբոլի պարապմունքների: Երեք ամսյա պարապմունքների ժամանակ ծանոթացա դարպասապահի գործին, կարելի է ասել՝ մասնագիտացա, բայց համարելով դարպասապահի պարտականությունները ձանձրալի՝ սկսեցի պարապել իբրև խաղացող, որպեսզի ընդգրկվեմ հիմնական թիմում: Մեկ տարի հաճախեցի ֆուտբոլի, բայց դա էլ ավարտվեց, երբ թշնամու գնդակոծության ժամանակ վնասվեց մեր Կոթի գյուղի ֆուտբոլի դաշտը: Մենք վերջին ժամանակներս ֆուտբոլ էինք խաղում միայն բակում: Ես մտածում էի՝ իմ երազանքը կմնա անկատար: Բայց դաշտում սկսվեցին վերանորոգման աշխատանքները:
Այժմ ես խաղում եմ որպես հարձակվող, այն էլ՝ հիմնական թիմում: Նաև թիմի ավագն եմ: Բայց մինչև հիմա էլ ինձ դասարանում ֆիզկուլտուրայի ժամերին չեն ընտրում դասարանի լավագույն խաղացողները, քանի որ լավագույն խաղացողներից մեկը ես եմ, և հիմա արդեն ես եմ որոշում իմ թիմի կազմը:

davit aleqsanyan

Նոր տուն, նոր կյանք

Առավոտյան ժամը 8-ն էր: Շաբաթ օր էր, և մենք դասի չէինք: Պառկած էի մահճակալիս մեջ, մեկ էլ լսվեց մայրիկիս ձայնը.

-Դավ, տեղերիցդ վեր կաց, մեր տուն ենք տեղափոխվում:

-Ո՞նց, մամ, մի քանի օր հետո չէի՞նք գնալու:

-Չէ, պապան զանգեց, ասեց՝ ընկերներիդ հավաքի, որ տան վեշերը տեղափոխենք:

Արագ վեր կացա, հագնվեցի ու սկսեցի զանգել ընկերներիս:

-Ալո, Ամ, բարև, ի՞նչ կա, ի՞նչ բանի ես:

-Տանը պարապ, էլի, դու ասա:

-Ամ, կարա՞ս գաս մեր տուն՝ նոր տուն ենք տեղափոխվում, օգնելու գործ կա:

-Դու ասես՝ ես չգա՞մ: 5 րոպեից էդտեղ եմ:

Եվ այսպես մնացած բոլոր ընկերներիս էլ ասացի:

Սկսեցինք տան իրերը տեղափոխել: Սկզբում տանում էինք այն իրերը, որոնք որ մեզ այդ օրը պետք էին գալու: Մնացած իրերը ժամանակի ընթացքում բերեցինք: Չեք պատկերացնի՝ ինչպիսի զգացողություն ունեցա, երբ արդեն մեր տանն էինք մնում: Ավելի տաք, հարմարավետ, և որ կարևորն է, արդեն մեր տանը:

Տարիներ շարունակ հայրիկիս հետ կառուցում էինք, մեր ձեռքերով, Բաղանիսում: Դեռ անելու բան շատ կա, բայց կամաց-կամաց: Արդեն մենք տուն ունենք:

Սկսում ենք նոր կյանք նոր տանը:

margarit udumyan tavush

Անվերադարձ

Մանկությունիցս մնացած հիշողությունները շատ են, բայց թերի։ Իմ հիշողությունների մեջ չկա թեկուզ մեկ հատված, որը կապված կլինի հորս հետ: Այն հոր, ում կարիքը զգում եմ մինչև հիմա, այն հոր, ով ինձ թողնելով բախտի քմահաճույքին՝ գնացել է իր երջանկության հետևից, ով մեկ վայրկյան անգամ չի մտածել իր 2 տարեկան աղջկա ապագայի մասին։

Ամեն օր ես հույսով սպասում էի այն օրվան, երբ նա կգա, բայց վախենում էի, որ նա չի լինի այն մարդը, ում ես այսքան տարի պատկերացրել եմ։ Ժամանակն անցնում էր, ես արդեն 12 տարեկան էի, երբ ինձ համոզեցին, որ գոնե մեկ անգամ հանդիպեմ նրան։

Եկավ այդ օրը, նա ներս մտավ դռնից, և… Ես ճիշտ էի, նա ամենևին էլ նման չէր այն մարդուն, ում ես ցանկանում էի տեսնել։ Երևի նրան թվում էր, թե մեկ անգամ հանդիպելով ինձ, կարող է լրացնել այսքան տարվա բացը, բայց ոչ: Մանկությանս այդ բացը ոչ մեկը լրացնել չի կարող։ Նրան տեսնելով՝ ես մի պահ մտքերով վերադարձա մանկություն, հիշեցի այն օրերը, երբ լացում էի նրա բացակայությունից, երբ ինձ ասում էին, որ պատմեմ իմ ընտանիքի մասին, իսկ ես գլուխս կախում էի ու լուռ նստում, երբ բոլորը Ձմեռ պապիկից խաղալիքներ էին խնդրում, իսկ ես լիարժեք ընտանիք էի ուզում, ուրիշ ոչինչ։

Մինչ օրս ես զգում եմ նրա կարիքը, բայց չեմ ցանկանա ապրել նրա հետ, քանի որ նա էլ տարիներ առաջ չցանկացավ ապրել ինձ հետ։ Ես միշտ հպարտությամբ եմ տանում ինձ բաժին հասած դժվարությունները, և ոչ մեկը չի էլ նկատում իմ տխրությունը, բոլորն ինձ գիտեն որպես ուրախ մարդ, և այդպես էլ կշարունակվի։

Ես միայն մեկ բան եմ ուզում՝ որ ոչ մեկը չզգա այն, ինչ ես եմ զգում մինչ օրս։

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Տարբերվող ձմեռ

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Եկավ առաջին ձյունը: Եթե կատակով, ապա դեռ ձյունը չեկած, մարդիկ արդեն սահնակ էին քշում: Տեսնում էին մի քանի փաթիլ ու ասում՝ վերջ, ձմեռ է, բայց կես ժամ տևած ձյունը արեգակը երկու րոպեում հալեցնում էր՝ դեռ ձմեռ չէ:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Օրը չորեքշաբթի էր, և մեծ մասը սպասողական վիճակում էր: Չէ որ Գագիկ Սուրենյանը ասել էր՝ ձյուն է գալու, և երիտասարդության մեծ մասը իրենց հեռախոսների մարտկոցները լիցքավորել էին և սպասում էին ձյան գալուն, որպեսզի ուղիղ եթեր մտնեն և կիսեն բնության երևույթի ուրախությունը ընկերների, բարեկամների, երկրորդ կեսի, կուրսեցիների և շատ մարդկանց հետ: Դրանից հետո կանեին ֆոտոներ և կտեղադրեին կայքերում:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Անկեղծ ասած, անգամ չեմ մոտեցել լուսամուտին, տեսնեմ՝ ինչքան է եկել կամ չի եկել: Եթե ինստագրամյան իմ էջում չմտնեի ընկերներիցս մեկի ուղիղ եթեր և չտեսնեի ձյան հաստությունը, այդպես էլ այնտեղյակ կքնեի՝ չիմանալով ճերմակ չորեքշաբթիի մասին: Առավոտյան տանից դուրս գալուն պես աչքերս մի պահ ճերմակությունից փակվեցին, հետո բացվեցին: Հանեցի հեռախոսս և միլիվայրկյաններ անց մի մեծ կաթիլ՝ ճլըպ, էկրանին: Արագ-արագ մաքրեցի և սկսեցի ֆոտո անել: Սկսեցի մեր շենքի խաղահրապարակի կարուսելից մինչև համալսարանի կտուրը, մետրոյի միջից՝ գնալու ժամանակ, այգիների մանր-մունր սառած գեղեցկությունը, հին մեքենաների գեղեցիկ սառած կադրերը և այլն:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Մարդիկ կան, չէ՞, որոնց թվում է, թե հենց ձյուն գա, ամեն ինչ կփոխվի: Ես էդպես չեմ մտածում: Եթե կար կասկած, դա էլ հիմա չկա, այսօր համոզվեցի: Հիմա կպատմեմ ամեն ինչ:

Այսօր քայլում էի Հյուսիսային պողոտայով: Արդեն սկսել են զարդարելը և շուտով կավարտեն: Բայց ո՞նց են սկսել: Ասե՞մ:

-Արա, խի՞ խճճեցիր լույսը…

-Արա Գագո, մարդ չդառար, էլի:

-Ապեր, հել, հա, պետք չի քո օգնելը…

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Ափսոս, չեմ կարող նաև դեմքի էմոցիաները ցույց տալ, բայց արդեն երևի պարզ է: Նույնը Հանրապետության հրապարակում՝ տոնածառը զարդարելուց:

-Քեզ չասացի՞՝ էդ ճյուղը չբերես: Չես լսում, էլի, հո զոռով չի:

Ահա և մեր գեղեցիկ Երևանը: Շատ բան չի փոխվել, անգամ սուպերմարկետի մոտ կանգնող երիտասարդն է տեղում, ով ամեն առավոտ դասի գնալիս կանչում է.  «Թարմը սիգա~», կարծես հավատում է, որ պիտի մոտենամ, մի երկուսն առնեմ ու հետս համալսարան տանեմ: Ինքը նույնպես չի փոխվել՝ միայն գլխարկ էր դրել, բայց մեքենան նույնն էր, իսկ ձուկը էլի նույն սիգան: Հա, ձայնը նույնպես:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Երևի ձյունը մեկ ուրիշ կերպ է անդրադառնում սիրահարների վրա, որոնց համար կապ չունի՝ ցուրտ է թե տաք, սիրելիի հետ նստած են նստարանին և գնալու մտադրություն չունեն: Մեկ է՝ միասին ջերմ է:

Իսկ աղքատնե՞րը՝ աղքատները ի՞նչ անեն, որ ձյուն է գալիս: Ի՞նչ անեն, եթե չունեն անգամ տաք հագուստ: Ժպտա՞ն, որպեսզի չտարբերվեն և ցույց տան, թե ամեն ինչ նորմա՞լ է, ասեն. «Վայ~, ձյուն է, ինչ լավ է, վերջապես»… Ցրտին ժպտա՞ն, թե՞ սառած դեմքով մտածեն, թե ինչով և ինչպես են տունը տաքացնելու…

Բա, բա որ ասում եմ՝ ամեն ինչ նույնն է, ինչ անենք, որ սպիտակ է ամեն ինչ և գեղեցիկ: Շուտով սպիտակը կհալվի և կբացվի այն ամենը, ինչ եղել է միշտ:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Ու այդպես էլ եղավ՝ համեմատեցի սրճարանի ցանկապատը գալուց և գնալուց ու տեսա, որ սպիտակ ցանկապատը դարձել էր դարչնագույն: Այս ամենից ամենաանկեղծ ուրախացողները երեխաներն են, հա, անկեղծ: Դասի էի գնում և բնականաբար մենակ ես չեմ քաղաքում: Հետևիցս գալիս են մայր ու տղա: Տղան կլինի երևի վեց տարեկան: Անցանք մոտ հիսուն մետր, բայց երեխան խոսում էր դեռ ձյան մասին: Չկարողացա ծիծաղս զսպել, երբ ասաց.

-Մամ, մամ, նայիր, մեքենայի վրա էլ ձյուն կա:

Մի քանի օր առաջ տեղեկացրեցին, որ համալսարանական քննություններից հետո ներկայանամ զինկոմինսարիատ և ճշտեմ բանակ գնալուս օրը: Հետո սկսեցի հասկանալ, որ երկու ձմեռ էսպես ֆոտո չեմ անի և չեմ քայլի այս հատվածով: Ու այս տարբերվող ձմռան մասին գրելուց հետո, եթե ստացվի, կգրեմ նաև այն մյուս տարբերվող ձմռան մասին, որտեղ ձմեռը դիմավորում են զենքով, հայրենիքը պահելու պատվով և ինչու չէ, նաև հայ սահմանապահ զինվորի հպարտ հայացքով:

ani evinyan

Մեկ տարվա երազանք

Մեկ տարի առաջ ստեղծվեց Կոթիի կիրակնօրյա դպրոցը: Կիրակնօրյա դպրոցում ստանում ենք հոգևոր կրթություն, սովորում ենք երգ և պար: Արդեն մեկ տարի է՝ սովորում ենք այս դպրոցում՝ շնորհիվ ընկեր Քրիստինայի, ընկեր Մերիի և ընկեր Նարեի: Ընկեր Քրիստինան և ընկեր Մերին, կիլոմետրեր անցնելով, թեկուզ՝ ցրտաշունչ ձմռանը, գալիս են, որպեսզի մեզ հաղորդեն գիտելիքներ: Հաջողությունները նույնպես չուշացան:

Մենք՝ Կոթիի, Բերդի և Իջևանի երգչախմբի սաներով գնացինք Հաղարծին՝ նկարահանելու տեսահոլովակ, որից անմիջապես հետո տեղի ունեցավ ձայնագրումը: Ձայնագրվելուց հետո նկարահանումները շարունակվում էին նաև սահմանում, քանի որ մեր երգը խաղաղության մասին էր: Կար ևս մեկ հրաշալի փաստ. և՛ երգի մեջ, և՛ տեսահոլովակում իր մասնակցությունն ուներ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ Սրբազանը: Այդ երգը և տեսահոլովակը մեզ համար շատ մեծ նշանակություն ունեն: Երգը կոչվեց «Երգ խաղաղության, սահմանից աշխարհին»:

Իմ պապի սարերը

Լուսանկարը՝ Արթուր Ջանվելյանի

Լուսանկարը՝ Արթուր Ջանվելյանի

Մանուկ հասակից պապիկիս հետ սար էի բարձրանում: Ես սիրում էի ձի հեծնել, ինչը պապս նկատել էր: Ամեն անգամ՝ անտառից տուն գնալիս, կանչում էր ինձ, նստեցնում ձիու վրա և ման էր տալիս: Երբ ես ձիու վրա էի, նա մոռացության էր տալիս իր բոլոր հոգսերն ու ցավերը:

Լուսանկարը՝ Արթուր Ջանվելյանի

Լուսանկարը՝ Արթուր Ջանվելյանի

Մի քանի տարի անց, երբ ես դարձա դպրոցական, նրան այցելում էի միայն արձակուրդներին: Իմ հրաշքներով լի մանկությունն ավարտվեց այն ժամանակ, երբ ես ընդամենը վեց տարեկան էի: Իմ մեջ կարծես ինչ-որ բան փլուզվեց: Իմացա, որ պապիկս մահացել է:

Լուսանկարը՝ Արթուր Ջանվելյանի

Լուսանկարը՝ Արթուր Ջանվելյանի

Ես մինչև հիմա տատիս հետ բարձրանում եմ սար և գիշերում այն կտուրի տակ, որը պապս էր կառուցել մահվանից ընդամենը մեկ տարի առաջ: Բայց իմ մեջ ինչ-որ մի բան դատարկ է, հիմա չկա այն զգացողությունը, որը կար մանուկ ժամանակ:

Չորս պատերի մեջ ամփոփված Կողբի դարավոր պատմությունը

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Դարերի պատմություն, պատմական կարևոր նշանակություն ունեցող նմուշները պահպանվել և մեզ են հասել շատ ու շատ մարդկանց կողմից, ովքեր ազգասիրաբար, իրենց միջոցներով հիմնադրել են թանգարաններ, ցուցասրահներ՝ մեզ հասցնելով ազգային արժեքները:

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Կողբի դարերի ու հազարամյակների պատմությունը Սուրեն Աբովյանը ամփոփեց իր «Կողբի պատմությունը» աշխատության մեջ և հիմնադրեց Կողբի թանգարան-ցուցասրահը, որը մեծ նշանակություն ունեցավ և հիմա էլ ունի Կողբի տարածաշրջանի մշակույթի պահպանման և սերնդեսերունդ փոխանցելու գործում:
Կողբի թանգարան-ցուցասրահի մասին ավելի մանրամասն տեղեկություններ ստացանք Կողբի մշակույթի տան տնօրեն Սասուն Մուրադյանի հետ հարցազրույցի ժամանակ:

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

1970-ական թվականների սկզբին Սուրեն Աբովյանի՝ ով այդ ժամանակ հանդիսանում էր Կողբի մշակույթի տան տնօրեն, ջանքերով հիմնվեց ներկայիս թանգարան-ցուցասրահը: Սասուն Մուրադյանի խոսքերով Կողբի թանգարանը թանգարանային միավոր չի համարվում, թանգարան բառը ուղղակի տարածվել է ժողովրդի մեջ և այդպես էլ փոխանցվել սերունդներին: Այն իրականում ցուցասրահ է, որտեղ կան պատմական գտածոներ, Կողբի պատմության հետ կապված այն ամենը, ինչը հայտնի է մեզ, և այդ ամենը շարունակվում է լրացվել նորերով:

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Սուրեն Աբովյանը ցուցասրահը հիմնադրել է իր և Կողբի բնակչության համատեղ ուժերով: Նա բոլոր նմուշները հավաքել է Կողբի տարածաշրջանից, ինչպես նաև նրան որոշ նմուշներ նվիրաբերել են տեղի բնակիչները: Հենց այստեղ է ամփոփված Կողբի մշակույթը, կենցաղը: Թանգարանը լի է փաստավավերագրական նյութերով, լուսանկարներով: Թանգարանում է գտնվում մի շատ կաևոր գտածո, որը հայտանբերվել է Կողբի տարածքում. դա Ք.ա. 9-րդ դարի թվագրվող երկմետաղյա թուր, կավե սափորներ, որոնք նույնպես թվագրվում են մ.թ.ա.:

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Ցավոք, Կողբի ցուցասրահում գտնվող գտածոները լուրջ հետազոտություն չեն անցել, և այդ թվագրվող նյութերի մասին տեղեկություններ ենք ստացել բանավոր խոսքի միջոցով, ինչպես նաև ցուցասրահ այցելած հնագետների ուսումնասիրությունների արդյունքում:

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Ցուցասրահում է գտնվում Սուրեն Աբովյանի ձեռագիր «Կողբի պատմությունը»: Ցուցասրահի չորս պատերի մեջ են հավաքված Կողբի պատմության տարբեր ժամանակները ներկայացնող նմուշները՝ գտածոներ, լուսանկարներ, փաստեր, փաստարկներ: Ցուցասրահում իր առանձին անկյունն է գտել Կողբի բժշկական անձնակազմի լուսանկարները, ովքեր մեծ դեր են ունեցել երկու և ավելի տասնամյակ առաջ, ինչպես նաև ներկայիս բժշկական ասպարեզում: Հատուկ ուզում եմ նշել հայտնի համաճարակաբան Աբո Ալեքսանյանին: Նա եղել է առաջին մարդը, ով բացել է առաջին գյուղական հիվանդանոցը Կողբում՝ 1920 թվականին: Աբո Ալեքսանյանի գործը շարունակել է գյուղական բժիշկ Կոլյա Եգորի Նասիբյանը: Սասուն Մուրադյանը նշեց նաև այն մասին, որ Կոլյա Նասիբյանը եղել է Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից, և նրա մասին ֆիլմ է նկարահանվել «Մարդն ապրում էր» անվանումով:

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Բժշկական անձնակազմի կողքին իրենց տեղն են գտել այն երախտավորների լուսանկարները, ովքեր ծնունդով եղել են կողբեցի, ապրել են Թիֆլիսում, ապա իրենց գործունեությունը շարունակել հայրենի Կողբում:

Կողբ գյուղի նվիրյալների գործերը մինչ այժմ հիշվում և պահպանվում են: Այդ նվիրյալներից է եղել նաև Տեր Աբգարը, ժամանակի հայտնի հոգևորական, ով իր հոգևոր գործունեությունը շարունակել է Բաքվում: Նրա շնորհիվ 1901 թվականին Կողբը ունեցել է մշտական ջուր: Ջուրը Կողբ է հասցվել կավե խողովակների միջոցով, որոնց անվանել են գունգ: Գնգի մի հատվածը պահպանվում է ցուցասրահում:

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Ցուցասրահի մի հատվածում դրված են տարածաշրջանից հայտնաբերված արձանագրություններ, կենցաղային պարագաներ, կանացի զարդեր, որոնք թվագրվում են մեր թվագրությունից առաջ:

Երախտավորների շարքում է Նիկոլայ Ջաղինյանի լուսանկարը, ով ժամանակին եղել է հայտնի ինժեներ: Նա 1921 թվականին իր հայրենի գյուղում՝ Կողբում, կառուցել է առաջին գյուղական հիդրոէլեկտրակայանը:

Կողբից Հայրենական պատերազմին մասնակցել է յոթ հարյուր հիսուն մարդ, որից երկու հարյուր յոթանասունվեցը զոհվել են: Նրանցից պահպանվել են նամակներ ուղղված իրենց ընտանիքին, սիրելիներին: Այդ պատերազմում զոհվածներից մեկի սերնդից եմ նաև ես:

Ցուցասրահը լի է նաև պատերազմի վետերանների լուսանկարերով: Ցուցասրահում դրված է Ջահան Կարախանյանի կիսանդրին, նա եղել է շարքային զինվոր, բայց ստացել է հերոսի կոչում:

Ցուցասրահում դրված է նաև ինքնաշեն զենքի մեկ օրինակ, որը պատրաստել է տեղի բնակիչներից մեկը հայ-ադրբեջանական հակամարտության տարիներին պաշտպանվելու և կռվելու համար:

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Կողբը հայտնի է եղել իր սպորտային թիմով, որի թիմային նկարը տեղ է գտել ցուցասրահում, թիմը եղել է միակ գյուղական թիմը, որը հասել է Հայաստանի գավաթի եզրափակիչ առաջին իսկ փորձից: Դա եղել է «Կողբ» թիմը 1987 թվականին: Կողբը եղել է նաև կրթությամբ առաջատար գյուղ, Հայաստանի տարբեր ժամանակների շուրջ տասը պատգամավորներ ավարտել են Կողբի միջնակարգ դպրոցը: Նրանցից ոմանք եղել են հենց կողբեցի, իսկ ոմանք էլ շրջակա գյուղերից:
Կողբի պատմություը զարմացրել և զարմացնելու է դեռ շատերին: Իզուր չէ, որ Կողբ բառը կատակով վերծանում են այսպես՝ Կադրեր Որոնք Ղեկավարում են Բոլորին: