Աշնանային դասընթաց ապագա առաջնորդների համար

Սեպտեմբերի 15-19-ը Շիրակի մարզի Թորոսգյուղ համայնքում տեղի ունեցավ «Rural emPOWER-երիտասարդների մասնակցությունը որոշումների կայացմանը» դասընթացը: Դասընթացին մասնակցում էին Լոռվա և Շիրակի մարզերի հիմնականում գյուղաբնակ երիտասարդները: Դասընթացի ավարտից հետո որոշեցի զրուցել կազմակերպիչների և մասնակիցների հետ:

syuzanna Kharatyan LoriՀարցս ուղղում եմ ծրագրի կազմակերպիչ Կարեն Այվազյանին:

-Ի՞նչը հաշվի առնելով ընտրեցիք մասնակիցներին: 

-Մասնակիցներն ընտրվել էին դիմում-հայտերի հիման վրա, և ընտրության ժամանակ հաշվի էին առնվել նրանց հետաքրքրվածությունն ու փորձառությունը: Հաշվի է առնվել նաև մասնակիցների տարբեր համայնքներից լինելը, որպեսզի ինչքան հնարավոր է ավելի շատ համայնքներ ներգրավվեին մեր ծրագրում:

-Ո՞րն էր դասընթացի հիմնական նպատակը: 

-Դասընթացի նպատակն էր՝ խթանել գյուղաբնակ երիտասարդության մասնակցությունը ժողովրդավարական գործընթացներին և որոշումների կայացմանը Շիրակ և Լոռի մարզերի գյուղական համայնքներում՝ աջակցելով նրանց բացահայտել իրենց առաջնորդական ներուժը, խթանել ինքնավստահության ու ինքնակազմակերպման հմտությունները:

Իսկ հիմա զրուցում եմ մասնակից Արեն Շախկյանի հետ (17 տարեկան, Լոռու մարզ, գյուղ Շնող):

-Ի՞նչ տվեց քեզ այս ճամբարը:

-Ճամբարը ինձ տվեց ինքս ինձ ճանաչելու ու ինքնադրսևորվելու հնարավորություն, նոր ընկերներ, որոնք ինձ օգնեցին ինձ համար այդ երկու կարևոր հարցերում: Դասընթացը շատ հետաքրքիր էր, միջավայրը՝ ընկերական:

Դավիթ Խաչատրյան, 16 տարեկան, Լոռու մարզ, քաղաք Վանաձոր. 

-Այս ծրագիրն ինձ տվեց հետաքրքիր մարդկանց հետ շփվելու հնարավորություն՝ ամենատարբեր բնագավառներից:

Տաթև Գումաշյան, 18 տարեկան, Լոռու մարզ, Մարգահովիտ համայնք. 

-Այս ծրագրին մասնակցեցի հիմնականում փորձ ձեռք բերելու, նաև գիտելիքներիս պաշարը հարստացնելու համար, հետագայում ինձ համար առավել հեշտ կլինի աշխատել ամենատարբեր բնագավառներում:

-Ի՞նչ դժվարություններ են առաջացել դասընթացի ընթացքում: 

Անի Ցոլակյան, 23 տարեկան, Շիրակի մարզ, ք. Գյումրի.

-Դժվարություններ ունեցել եմ դասընթացի ընթացքում, երբ տրվել է հանձնարարություն, և խումբը պետք է սեղմ ժամկետում կատարեր առաջադրանքը, որպես մասնակից չեմ ունեցել տվյալ պահին հետաքրքիր միտք, որ կարողանամ օգնել իմ թիմին:

Զրույցը վարեց Սյուզաննա Խառատյանը

***

stella avetiqyan

Կարծեմ սեպտեմբերի 6-ն էր, երբ էլեկտրոնային փոստիս հաղորդագրություն ստացա, որ ես ընտրվել եմ «Rural emPower- երիտասարդների մասնակցությունը որոշումների կայացմանը» դասընթացին մասնակցելու: Դե՜, ոգևորվեցի ու մտածում էի, թե գնում եմ սովորական 5-օրյա ճամբարի:

Դասընթացն ուղղված էր երիտասարդների մասնակցությանը ամեն կարգի որոշումների կայացման հարցում: Դասընթացի հովանավորները Սառնաղբյուրի «Համայնքային և երիտասարդական ակումբ» հասարակական կազմակերպությունն ու Եվրոպական երիտասարդական հիմնադրամն էին: Դասընթացի ընթացքում վեր հանեցինք երիտասարդների խնդիրները, սովորեցինք, թե ինչպիսին պետք է լինի իսկական առաջնորդը և մշակեցինք գաղափարներ, որոնք պետք է իրագործեինք մեր համայնքներում՝ խթանելու մեր երիտասարդների ներգրավվածությունը:

Սեպտեմբերի 15-ին, երբ ես ու Սյուզաննան արդեն ճանապարհին էինք, ես դեռ չէի գիտակցում, որ գնում եմ մի վայր, որը իմ մեջ հետք է թողնելու:

Պատկերացրեք՝ գնում եք այնտեղ, որտեղ ոչ ոքի չեք ճանաչում, իսկ նույն օրվա երեկոյան մտերմիկ միջավայրում նստած «մաֆիա» եք խաղում՝ առանց այդ խաղն իմանալու: Առաջին օրն ամբողջությամբ տրամադրված էր ծանոթանալուն ու իրար ճանաչելուն:

Երկրորդ օրը հասկացանք, որ մեր կյանքում բավականին շատ մանիպուլյացիաների ենք ենթարկվել («խարդախ» ձևով ներգրավվել ենք որևէ բանի մեջ): Հենց այս գիշեր էր, որ չքնեցինք ու հենց այս գիշերվանից հետո էր, որ առավոտվա դասընթացին մի կերպ էինք դիմանում, որ աչքներս չփակենք:

Երրորրդ օրը ծանոթացանք ՏԻՄ օրենքներին և կոփվեցինք ինչպես առաջնորդ: Գիտե՞ք, մինչ այս էլի էի մասնակցել առաջնորդության մասին դասընթացների, բայց այս մեկը տարբերվում էր, որովհետև մենք սովորում էինք, թե ինչպես պետք է լինել լավ առաջնորդ, իսկ մյուս պահին կիրառում էինք մեր գիտելիքները գործնական աշխատանքներում կամ ինտերակտիվ խաղերի մեջ:

Չորրորդ օրվանից սկսեցինք խմբերով մշակել այն գաղափարները, որոնք պետք է իրագործեինք՝ մեր համայնքներ վերադառնալով:

Վերջին՝ հինգերորդ օրը հույզերով լի օրն էր: Այն օրն էր, երբ փորձում ես արտահայտել տպավորությունդ, բայց հույզերդ խանգարում են: Այն օրն էր, երբ քեզ ստիպում ես չլացել, որ քեզ համար թանկ դարձած մարդու աչքերում արցունք չտեսնես: Ու այդ օրը այն օրն էր, երբ հասկացա, թե ինչքան լավ կարելի է զգալ նաև քեզանից մեծերի հետ (ինձ բացառության կարգով էին ընտրել):

Իրականում գիտակցում եմ, որ ամեն ինչ դեռ նոր է սկսվելու:

Բայց երբ նստում ես տրանսպորտ՝ հետևում թողնելով երբեք բարկանալ չկարողացող դասընթացավար, ավագ ընկեր Կարենին, թարմացնող վարժությունների «թագուհի» Սիրանուշին, Գևորգի «շտեմարանի» բառերը, Տաթևի հետ գրկախառնությունները, Անրիի կիթառի լարերը, Կարենի ասմունքն ու Վարդի «բլա-բլա»-ները, աչքերդ արցունքով են լցվում, բայց էլի հիշում ես, որ կողքիդ նստած է Տաթևն ու էլի զսպում ես քեզ, որ նրան էլ չլացացնես:

Հաջորդ օրը, երբ գնացի դպրոց, արդեն զգացի, որ շատ եմ փոխվել: Դարձել եմ ավելի ինքնվստահ ու հասկացել եմ, որ դեռ շատ հատկանիշներ եմ իմ մեջ հայտնաբերելու ու միշտ հիշելու եմ, որ այդ «հետքը» թողել է սեպտեմբերի 8-ին իմ՝ ճամբարի մասնակցության հաստատումը:

Ստելլա Ավետիքյան

hovik vanyan dsex

Կարոտում եմ քեզ, տատիկ

Շուտով հինգ տարի կլինի, որ Ասիկ տատիկս (մայրիկիս մայրը) ֆիզիկապես ինձ հետ չէ: Անչափ շատ էի (եմ) սիրում նրան: Ամեն անգամ, երբ հիշում եմ իր մասին, առաջին բանը, որ մտքիս է գալիս, նրա անսահման սերն ու բարությունն է: Շատ օրինակելի ու մեծահոգի կին էր: Սիրում էր խելացի մարդկանց, ու ինքն էլ շատ խելացի էր…

Երեք տարեկանից սկսած, կարողացել եմ մենակ գնալ նրանց տուն (պապիկս ու տատիկս երկուսով էին ապրում), չնայած այն բանին, որ մեր տունը գյուղի մի ծայրում է գտնվում, իսկ նրանցը` մյուս: Տատիկիս կողքին ինձ շատ լավ էի զգում: Կարծես հրեշտակ լիներ` ինձ միշտ ջերմությամբ ու սիրով էր պատում: Հաճախ էի գիշերները նրանց տանը մնում, որովհետև շատ հետաքրքիր էր անցնում ժամանակը: Երեկոյան, երբ ոչխարները գալիս էին հանդից, գնում էինք գոմի մոտ, ու ես դույլը պահում էի, որ տատիկս կթի ոչխարներին: Հետո այդ կաթը պետք է պանիր դարձնեինք, ու ես անհամբեր սպասում էի «ղազանդիբի» (կաթի մինչև պանիր դառնալու պահը) ուտելուն, շատ համեղ էր լինում: Այդ ամենը վերջացնելուց հետո էլ վառարանն էինք վառում, որ պլեճ անենք: Ես վառարանի մեջ արվածն էի սիրում, իսկ տատիկս` հենց վրայինը:

Վերջապես գալիս էր հեքիաթ կարդալու ժամանակը: Շատ էի սիրում «Գեղեցկուհի Վասիլիսան» ու «Կռնատ աղջիկը» հեքիաթները ու չէի հոգնում դրանք անդադար լսելուց, որոնք տատիկս առանց հոգնելու սիրով կարդում էր ինձ համար: Ժամը 11-ից հետո էլ քնելու ժամանակն էր, ու երբ քնած ժամանակ վերմակը վրայիցս ընկնում էր, զգում էի, թե ինչպես է տատիկս զգուշությամբ նորից ծածկում ինձ…

Հիմա, երբ տատիկս ինձ հետ չէ, պատրաստ եմ ամեն ինչ տալ, միայն թե հին օրերը վերադառնան, որ նորից նրա պատրաստած ոչխարի պանիրն ուտեմ, որ նորից հեքիաթ կարդա ինձ համար ու նորից գիշերները ծածկի ինձ:

Տատիկ ջան, միշտ հիշում եմ քո խորհուրդները ու հիմա ինչի կարողացել եմ հասնել, հենց այդ խորհուրդներն են ինձ օգնել:

Կարոտում եմ քեզ…

Ani Ghulinyan

Երբ ինքդ քեզնից շատ բան չես հասկանում

Նախկինում, երբ գյուղից հաճախ չէի դուրս գալիս, մտածում էի, որ եթե գնամ, երբեք չեմ կարոտի:  Սկսում էի ձանձրանալ, որովհետև ամեն մի ծառն ու թուփն անգիր գիտեի: Իսկ երբ արձակուրդներին  տան երես չէի տեսնում, տեսած ժամանակ էլ միշտ շտապելով, միշտ ինչ-որ բանից ուշանալով, նկատել եմ, որ անգիր իմացածս ծառերը կտրված են, իսկ դրանց տեղում նոր` լրիվ անծանոթ թփեր են աճել: Ինձ ծանոթ մարդկանից շատերն էլ այլևս չկան: Սկզբից նրանց գնալը տարօրինակ է, հետո գնալուն էլ ես սովորում,  հրաժեշտները դառնում են առօրեական  ու առանց ավելորդ արցունքների:
Որոշ ժամանակ առաջ ընկերներիցս մեկը խնդրում էր օգնել, որ իմ տեսանկյունից սահմանեմ «կարոտ» բառը, այն ժամանակ հիմարաբար ասացի, որ երբեք իրական կարոտ չեմ զգացել, հետևաբար այն սահմանել չեմ կարող: Դրա պատճառը իմ կարճաժամկետ հիշողությունն է, որ տարածվում է ոչ միայն իրադարձությունների, այլև զգացողությունների վրա: Մոռացել եմ, թե ինչքան ուժգին էի կարոտում հորս, երբ նա մի քանի ամսով բացակայում էր: Հիմա այդ կարոտը ինչ-որ հեռավոր բան է թվում, որովհետև նա կողքիս է: Հիմա մենք լրացնում ենք «կարոտի ժամանակների» բացը:
Այս անտեր կարոտը (ինչպես ամեն վատ բան) գալիս է այն ժամանակ, երբ ամենից քիչն ես դրան սպասում:
Մեկ-մեկ ես կարոտում եմ գյուղիս պարապությունը, երբ կարող ես ժամերով պառկել ճոճի վրա ու ոչինչ չանել: Այդ ոչինչ չանելը շատ բան անելուց հետո այնքան հաճելի է:
Կարոտում եմ նաև ութերորդ դասարանի աշխարհագրությունը իր քարտեզներով, գրականությունը` միայն իմ սիրելի գրողներով, ու երկրաչափությունը` դեռևս հեշտ ու պարզ խնդիրներով: Կարոտում  եմ և ինձ` տասներկու տարեկան Անիին, որի միակ մտահոգությունը օրագրի մեջ «ութ» չստանալն էր, որի համար մասնագիտական ընտրության խնդիրն ու դպրոցն ավարտելու ժամանակն այնքան հեռու էին թվում:
Մեկ-մեկ սարսափում եմ այն մտքից, որ մի օր երեսուն տարեկան եմ լինելու: Ինձ համար երեսունը երիտասարդությունը ավարտելու հետ է ասոցացվում: Մայրս ասում է, որ դեռ վաղ է նման բաների մասին մտածելու համար, իսկ ես կարծում եմ, որ արդեն ժամանակն է:

mane antonyan

Երազանքներն իրականանալ են սիրում

Տասնմեկ կամ տասներկու տարեկան էի, երբ առաջին անգամ ձեռքս ընկան «Խաբարբզիկի» համարներից մի քանիսը։ Մի տասը հատ կլինեին՝ բոլորը գունավոր, նկարազարդ, գեղեցիկ ու հետաքրքիր։ Փոքր էի (համենայն դեպս ինձ փոքր էի համարում) ու էդպես էլ մի քանի տարի ձեռք չտվեցի դրանց։ Ուղղակի պահում էի։ Ինձ մոտիկ մարդկանցից մեկն էր նվիրել ու ասել, թե ինչքան թանկ են իր համար, այդ պատճառով էլ դարակումս առանձնահատուկ տեղ էին զբաղեցնում։

Մի քանի տարի էր անցել, ու մեկ էլ, չգիտեմ ինչու, որոշեցի կարդալ ամսագրերը։ Ամառ էր, ազատ ժամանակս՝ շատ։ Մի քիչ նախատրամադրվածությամբ սկսեցի կարդալ, որովհետև ինձ թվում էր՝ հեղինակները պրոֆեսիոնալներ են, բայց երբ կարդացի ու տեսա, որ գրողները հիմնականում 13, 10 կամ էլ, ասենք, 9 տարեկան ինձ նման երեխաներ են, զարմացա։ Իմ հասակակիցների զգացածն ավելի հեշտ էր հասկանալ։ Իմ ձեռքում մի «գիրք» էր, որտեղ անգամ նկարազարդումները պատկանում էին իմ տարեկիցներին։ Ես հիացած էի՝ տեսնելով, թե ինչի են ընդունակ երեխաները, երբ նրանց ուժերը ճիշտ են օգտագործվում։

Յուրաքանչյուր համարի վերջին էջը նվիրված էր երեխաների կամ մանկության մասին հայտնի մարդկանց մտքերին։ Իսկ ամենահետաքրքիրն այն էր, որ երեխաները պատմում էին իրենց հետ կատարված դեպքերն ամենապարզ ձևերով, ամեն ինչ նման էր սովորական առօրյա զրույցի, բայց նյութերն անսովոր գրավիչ էին ստացվում։ Հենց դա էր «Խաբարբզիկն» ինձ համար դարձնում արժեքավոր ։

Ես և՛ ցանկանում էի գոնե մեկ անգամ տեսնել իմ անունը «Խաբարբզիկում», և՛ նախանձում էի (եթե բարի նախանձ գոյություն ունի, ուրեմն բարի նախանձով) այն երեխաներին, ովքեր համագործակցում էին «Մանանայի» հետ։ Ես երազում էի իմ որևէ աշխատանքով (լուսանկարով, նյութով, որը պատրաստ էի գրել, եթե իմանայի՝ ինչպես այն ուղարկել, կամ էլ իմ նկարներով) տեղ գտնել «Խաբարբզիկի» որևէ համարում, բայց ես դեռ համացանցից օգտվելու մեծ փորձառություն չունեի ու չէի պատկերացնում, թե ում կարող եմ օգնության դիմել ցանկությունս իրականություն դարձնելու համար։

Մի օր էլ, երբ քույրս սկսեց գրել «Մանանայի» համար, ես հասկացա, որ արդեն եկել է երազանքս իրականություն դարձնելու ժամանակը։

Հ.Գ. Երազանքս կատարվեց 2016 թվականի մայիսին։

nona khachatryan

Մարցը

Լուսանկարը` Նոնա Խաչատրյանի

Լուսանկարը` Նոնա Խաչատրյանի

Ես Նոնան եմ, Մարցի թոռ եմ (ի դեպ ասեմ, որ Մարցը գտնվում է Լոռու մարզում): Չեմ ծնվել գյուղում, բայց սիրում եմ այն գյուղը, որտեղ ծնվել  են տատս և պապս։

Մեր գյուղը շատ հին գյուղ է, հետազոտություններ կատարելիս  պարզվել է, որ  դեռ 3000 տարի առաջ մեր գյուղում եղել են մարդկանց բնակավայրեր: Մեր գյուղի  մասին այդքան էլ շատ մարդիկ չգիտեն, իսկ ով էլ գիտի, հավատացեք, շատ է սիրում այդ փոքրիկ դրախտային աշխարհը։

Մեր գյուղը բարի գյուղ է, և պայքարող   այդ  բարությունը երևում է գյուղ մտնելուն պես, իսկ պայքարը երևաց այն ժամանակ, երբ մարցեցիները իրենց  միասնականությամբ  թույլ չէին տալիս, որ Մարց գետի վրա ՀԷԿ կառուցեն: Բայց   գյուղացիների խոսքը  հաշվի չառնելով, խաբեությամբ կառուցեցին, իսկ մեր գետը  գնալով ցամաքեց…
Մեր գյուղում բավականին շատ խնդիրներ կան. առաջին հերթին ճանապարհները, որոնք անբարեկարգ վիճակում են գտնվում: Գյուղում շատ քիչ մարդ է, որ ջուր ունի, իսկ գազի մասին բոլորը երազում են, բայց անկախ այդ կենցաղային խնդիրները, մարդիկ մնում են նույն ջերմ մարցեցիները։
Մորս պապը` Արտեմ Սարիբեկյանը, եղել է գյուղի նախագահը։ Պապիս պատվին մեզ ասում էին «Սարոյանց ժղովուրդ»։

Տատս այնքան է պատմել հոր խիստ լինելու մասին, որ ամեն անգամ Արտեմ պապիս անունը լսելուն պես մի պահ լրջանում եմ։

Ինչպես բոլոր գյուղերում, մեր գյուղում էլ մեկը մյուսին բարեկամ և ազգակից է, այդ իսկ պատճառով իմ «թռցրած» մրգերի համար ինձ ոչ մեկը չէր նախատում, այլ ծիծաղով էին նայում իմ այդ քայլին։
Լավ, էլ  չերկարացնեմ և եզրափակեմ նյութս:
Եվ ի վերջո, ես  Նոնա Խաչատրյանն եմ , Մարցի թոռ, Մարցը սիրող և հարգող մի մարդ, հասարակ լոռեցի, ով երազում է, որ բոլոր մարցեցիները ապրեն ապահով և մնան նույն հյուրընկալ ժողովուրդը։

mariam barseghyan1

Թե ինչպես ընկա այս մտորումների գիրկը

Նկատե՞լ եք՝ ինչքան անիմաստ բաներ կան մեր կյանքում, ու ինչքան անիմաստ ծախսեր ենք մենք անում: Օրինակ` բոլոր առարկաների համար տետր գնելը: Կարո՞ղ ենք, չէ՞, համատեղել, բայց կան ուսուցիչներ, որ պարտադիր առանձին տետր են ուզում: Ու անիմաստ ծախսեր ոչ միայն մենք մեր ընտանիքներում ենք անում, այլ նաև մեր կառավարությունն է անում: Խոսքս գազի մասին չի, ժողովուրդ, այլ մեր ներքին, քաղաքային անիմաստ ծախսերի: Սկսեմ սկզբից…

Գնացել էի Երևան ու մի քանի շաբաթ Վանաձորի երեսը չէի տեսել: Միշտ, երբ երկար բացակայում եմ, քաղաքում ինչ-որ փոփոխություններ են լինում, օրինակ` նոր խանութ, ասֆալտապատած փոսեր, կամ էլ նոր առաջացած ավելի մեծ փոսեր: Մի խոսքով, այն, ինչ տեսա այս անգամ, շատ անսպասել էր: Հենց իմ թաղամասում` Դիմացում, Ունիվերսամի առջև, մեծ տառերով գրված էր թաղամասիս անունը: Բան չունեմ ասելու, լավ բան եք արել, բայց ախր, դրա իմա՞ստը: Մեր քաղաքում այնքան շատ ծախսելու տեղ կա, որ նման թիթիզությունների վրա գումար ծախսելը անիմաստ է: Մի որոշ ժամանակ անց էլ գնացի Բազում թաղամաս, ու նույն պատմությունն էլ այնտեղ էր: Դե բա հո Դիմացից հետ չէի՞ն մնալու: Սրա փոխարեն քաղաքում ավելի կարևոր խնդիրներ կարող էին լուծվել:

Մի հատ էլ անիմաստ բան կա: Կներեք, բայց էլի Դիմացից պետք է խոսեմ: Դե հիմա ի՞նչ անեմ, որ այստեղ եմ ապրում: Դիմացի այգում հեծանիվների համար հատուկ տեղ են հատկացրել, որ հեծանվորդները իրենց հեծանիվները կողպեքով ամրացնեն ու թողնեն այդտեղ: Էլի շատ լավ բան եք մտածել, հասկանում եմ, որ ուզում եք հեծանվորդների կուլտուրան զարգանա մեր քաղաքում: Բայց, նախ և առաջ, մեր քաղաքի հեծանվորդները այդքան շատ չեն, իսկ եղածներն էլ այդքան հարուստ չեն, որ իրենց միակ հեծանիվը համարձակվեն թողնել առանց հսկողության, այն էլ որտե՞ղ` Դիմացում:

Ու մի բան էլ պետք է ասեմ, չնայած նրան, որ այս թեման իմ կողմից շատ է շոշափվել: Դիմացի այգու վերևի փողոցում, մոտ մեկ շաբաթ առաջ սկսել էին փոսային նորոգումները, փոսերը կտրել էին, մնում էր միայն ասֆալտապատելը, բայց դեռ հույս չկա, որ այդ մի օրվա գործը մի օր կարվի: Մի խոսքով, Վանաձորում փաստորեն անիմաստ ծախս է նաև փոսային նորոգումը: Էլ ո՞ւր եք անում, սպասեք՝ ձյուն կգա ու բոլոր փոսերը կփակի:

marieta baghdasaryan

Սկսում եմ

Ինձ երևի արդեն մոռացել էիք, չէ՞: Ես էն Լենոնի նման երազող, հոգսերի ծանրությունն անտեսող, Կարսից արմատներ ունեցող աղջիկն եմ: Երևի հիշեցիք: Կամ էլ` ոչ: Նորից կարդում եմ 17-ում տպագրված նյութերս: Կարդում եմ հենց առաջինն ու հասկանում, որ այս ամիսների ընթացքում ինչ-որ բան փոխվել է: Միացնում եմ «Ֆլոյդից» մի բան, հետո նայում սիրածս ֆիլմի ամենասիրուն հատվածները, մի կտոր դեղձ ուտում ու մտածում: Էլի երազանքներիս մասին եմ մտածում: Չնայած՝ արդեն մեծանում եմ, ու կարելի է դրանցից շատերը նպատակներ անվանել: Դե, չէ՞ որ սկսել եմ քայլել դրանց ընդառաջ (երանի իրենք էլ ինձ ընդառաջ գան): Ու հասկանում եմ, որ կամաց-կամաց մոտենում եմ ավելի պատասխանատու ու լուրջ կյանքի փուլին, ինձ սկսում եմ պատկերացնել հաջողակ ու կայացած ծրագրավորող, մտածում, որ կարելի է ստեղծել սեփական ստարտափը, ա՜յ հենց Սթիվ Ջոբսի նման ավտոտնակից սկսել ու դառնալ շատերի համար օրինակ, գրել սեփական գիրքը, շրջագայել ամբողջ աշխարհով…

Ու հիշում եմ, որ նախ պետք է ընդունվել համալսարան: Ասեմ, որ դա էլ հեշտ գործ չէ: Պետք է գիշեր-ցերեկ պարապել, զրկվել կնունք-ծնունդային զվարճանքի բոլոր տեսակներից: Դե, ես էլ եմ երբեմն չգրելս դրանով արդարացնում, բայց ինձ չմոռանաք, բա չընդունվե՞մ:

«Գեղեցիկ ապրեցեք»

Սեպտեմբերի 15-ին Ստեփան Զորյանի տուն-թանգարանի հարկի տակ էր հավաքվել մի զորյանասեր ու արվեստասեր հասարակություն. չէ՞ որ այդ օրը նրա ծննդյան օրն էր, չէ՞ որ 128 տարի առաջ կանաչազարդ Լոռվա գրկում ապագայի մի մեծանուն երեխա էր լույս աշխարհ եկել:

Գրական, դասական, բարի, ջերմ մթնոլորտ էր տիրում: Թանգարանի տնօրեն, բանաստեղծուհի Լենա Անթառանյանը մեծ ոգևորությամբ է նշում այն փաստը, որ Զորյանը բոլոր ժամանակների լավագույններից այն մեկն է, ում գրչով արարված ցանկացած գործ հետաքրքրություն է առաջացնում ընթերցողի մոտ: Իր օրհնությամբ ու լավատեսական խոսքով հանդես եկավ Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Վահան քահանա Ազարյանը:

Մեծ սիրով էին խոսում Զորյանի մասին ու նույնքան մեծ սիրով լսում նրա մասին, սակայն նաև ցավով նշում, որ դպրոցական դասագրքերում շատ հազվադեպ ու քիչ է շեշտված գրող, արձակագիր Ստեփան Զորյանի անունը։ Հայաստանի Գրողների միության Լոռու բաժանմունքի նախագահ Մանվել Միկոյանը և թարգմանիչ, բանաստեղծ Խորեն Գասպարյանը հպարտությամբ էին խոսում նրա մասին՝ հավելելով, որ Զորյանը երբեք չի դավաճանել իր գրչակից ընկերներին, սիրել է իր աշխատանքը, ապրել որպես մեծ հայ ու առաքինի անձնավորություն:

Հյուրերի շարքում էր նաև ՀԳՄ Կոտայքի բաժանմունքի նախագահ Հակոբ Հարությունը, որն իր երախտիքի խոսքը հղեց տուն-թանգարանի տնօրինությանն ու աշխատակազմին:

Արմավիրի մարզի Ծիլքար գյուղի միջնակարգ դպրոցի տասնամյա մի աշակերտուհի էլ կարդաց «Ջրհորի մոտ» իմաստախրատական արձակը: Նույն մարզի Լուկաշին գյուղի Հունան Ավետիսյանի անվան միջնակարգ դպրոցի սաներն էլ իրենց մասնակցությամբ ուրույն տեղ էին զբաղեցնում միջոցառման մեջ:

Ստեփանավանի մշակույթի ու ժամանցի կենտրոնի գուսանական համույթը, իր երաժշտական նուրբ ու ժողովրդական կատարումներով ողջունեց ամենքին: Այնքան հաճելի համադրություն էր՝ քանոնի ելևէջներն ու զորյանական մթնոլորտը:

Հայ ազգային տարազի ժողովրդական վարպետ Մարտուհի Սարգսյանը, ժողովրդական արտիստ, «Մովսես Խորենացի» մեդալակիր Ռոզա Մխիթարյանը, Հովհաննես Աբելյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնի դերասան Գագիկ Դուրմիշյանը, ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ, երգիծաբան Սամվել Խալաթյանը, արձակագիր, դրամատուրգ, թարգմանիչ և դերասան Էլֆիք Զոհրաբյանը, Լոռու մարզային գրադարանի աշխատակից, գրականագետ Կարեն Մանուչարյանը, Վանաձորի քաղաքապետարանի մշակույթի, սպորտի և երիտասարդության հարցերով մասի ավագ մասնագետ Վալյա Լոռյանը, Վանաձորի ակտիվ հասարակության ասմունքողներն ու արվեստասեր երիտասարդությունն իրենց միանգամայն գեղեցիկ կատարումներով ու ջերմագին խոսքերով արթնացրին զորյանական ոգին ու շունչը:

Իսկ մի փոքրիկ անկյունում էլ ներկայացված էին գեղանկարիչ Սենիկ Մանուկյանի ձեռքի աշխատանքները, որոնք ավելի ու ավելի էին գեղեցկացնում միջավայրը:

Հետաքրքիր ու գեղեցիկ էր միջոցառումը, որը ևս մեկ անգամ մեզ պատմեց մեծ գրող, արձակագիր Ստեփան Զորյանի մասին: Իսկ մենք ապրենք նրա խրատներով, քանի որ գրողն իր կյանքի վերջին պահին ասել է՝ գեղեցիկ ապրեցեք:

Եկ Արևածագ

Լուսանկարը՝ Մարգարիտա Ոսկանյանի

Լուսանկարը՝ Մարգարիտա Ոսկանյանի

Արևածագը գտնվում է Լոռու մարզում, տեղակայված է Լոռու սարահարթի արևելյան հատվածում, Ձորագետի ստորին հոսանքի բարձրադիր ձախափնյակում՝ սարավանդի վրա: Այս չոր ու ցամաք տվյալները, հավանաբար, պատկերացում չեն կարող տալ իմ գյուղի իրական կերպարի մասին:

Իսկ միգուցե լսած կլինեք Ստեփան Զորյանի «Ղաչաղանի» մասին: Նա գրում է, որ Ղաչաղանում անտառ ու ծառեր չկան, որովհետև այն ջուր չունի:

Հիմա փոխվել է թե՛ գյուղի անունը, թե՛ պատմվածքի բովանդակությունը: Ղաչաղանը դարձել է Արևածագ, ու եթե այն ժամանակ, երբ Զորյանը գրում էր գյուղիս մասին, գյուղում ջուր չկար, և ասում էին, թե միայն «տանը մնացած» աղջիկներն էին այստեղ հարս գալիս, ապա հիմա լրիվ հակառակն է՝ բոլոր աղջիկներն էլ երազում են Արևածագում ամուսնանալ:

Արևածագցիների նախնիները Լոռի են եկել Արցախից: Արևածագում անգամ աքաղաղի կանչն ու ցորեն հնձելու մեքենայի ձայնն են ուրիշ: Ասֆալտապատ ու լուսավոր փողոցներ, գույնզգույն երդիկներով տներ ու աննկարագրելի սիրուն բնություն: Մարդիկ էլ են էստեղ ուրիշ՝ անասելի շատ են աշխատում: Շոգ ամառ լինի, թե ցրտաշունչ ձմեռ, միևնույնն է՝ գյուղում միշտ էլ գործ կգտնվի: Թեպետ Արևածագում ժամանցային վայրեր քիչ կան, բայց օրդ բավականին հետաքրքիր է անցնում: Գյուղում «COAF»-ի կողմից բացված SMART-սենյակ ունենք, մենք առաջիններից էինք, որտեղ «Վիքիմեդիա Հայաստան» կազմակերպությունը բացեց վիքիակումբ:

Հատկապես՝ ամռան ամիսներին, գյուղում անպայման մի մոլորված զբոսաշրջիկ կգտնես, որը փորձում է անգլերեն չիմացող պապիկներից ճիշտ ճանապարհը պարզել:

Արևածագում և՛ արևն է առաջինը ծագում, և՛ լուսինը: Էստեղ ամեն քար ու թուփ շատախոս են, եթե ընկերակցես նրանց, քեզ շատ բան կպատմեն:

Ու եթե հոգնել ես քո միանման առօրյայից, քաղաքի աղմուկ-աղաղակից, ուրեմն Արևածագը քեզ է սպասում:

Ու հա, եթե արդեն որոշեցիր գալ, չմոռանաս քեզ հետ մի երկու կարևոր բան վերցնել՝ տաք հագուստ, թուղթ ու գրիչ և ականջակալներ: Տաք հագուստը քեզ պետք կգա, որովհետև նույնիսկ ամռանը՝ երեկոյան ժամերին, հաստատ մրսելու ես, թուղթ ու գրիչն ամենաշատն են հարկավոր, որովհետև ոչ միայն սարերի հետևից դուրս եկող արևածագն ես տեսնելու, այլ Արևածագի հարյուրամյակների պատմությունը ծայրից ծայր իմացող արևածագցի Վազգեն Հովհաննիսյանից պիտի լսես այն ու գրառումներ կատարես, իսկ երբ մեր Թափեն բարձրանաս՝ արևամուտը տեսնելու համար, պիտի որ ուզենաս ականջակալներովդ քո սիրած երգը լսել:

Մենք մեր գյուղի բնակիչներով խոստանում ենք, որ քո այցելությունը անմոռանալի կլինի:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Աշխատել է պետք

-Հը, Լիլ, դու ի՞նչ ես որոշել։

-Չգիտեմ դեռ, տեսնենք։

-Արդեն ժամանակն ա, էս ա՝ 12-րդ դասարան ես։

Եթե դու ավարտական դասարանի աշակերտ ես, կամ եղել ես, ինձ թվում է՝ ծանոթ ես այս տեսակ խոսակցություններին։ Ճիշտն ասած, միայն վերջերս եմ կողմնորոշվել մասնագիտության ընտրության հարցում։ Երբ բացում էի տվյալ բուհի ֆակուլտետների, քննությունների, վարձերի աղյուսակը, առաջինը, իհարկե, ուսումնասիրում էի, թե ինչ քննություններ են անհրաժեշտ տվյալ բաժինն ընդունվելու համար ու մտածում՝ արդյո՞ք կարող եմ այդ առարկան մասնավոր պարապել, կամ կարող եմ գուցե առանց մասնավոր պարապմունքների՞ ընդունվել: Փնտրում էի այնպիսի մասնագիտություն, որը և՛ կսիրեի, և՛ հեշտ կլիներ դուրս գալ մասնավորի տակից ու նաև վարձի, և՛ հետագայում իմ մասնագիտությամբ կկարողանայի աշխատել։

Իհարկե, ես այսպես մտատանջվում էի՝ մտածելով ծնղներիս մասին ևս, որովհետև հիմա այդքան էլ հեշտ չէ ուսանող պահելը, այն էլ՝ միանգամից երկուսին։ Ես ու եղբայրս այս տարի միասին ենք ավարտում։ Իհարկե, մենք միակը չենք:

Ես ապրում եմ Ստեփանավանում, իսկ մասնագիտության ընտրության հարցում օգնեց իմ քաղաքը: Ստեփանավանը հարուստ է իր անտառներով, մաքուր օդով, ձորերով։ Ամռանը, համեմատաբար, շատ հով եղանակ է։ Շատ մարդիկ մեծ քաղաքներից գալիս են միայն այն բանի համար, որ հունիսին տեսնեն սոճիների փոշոտումը։

Հիմա կմտածեք՝ սա ի՞նչ կապ ունի գրածիս հետ։ Իրականում ես ուզում եմ ասել, թե ինչ ուղղությամբ եմ ցանկանում շարժվել, և ինչքանով է իմ մասնագիտությունը կապված ծննդավայրիս հետ, որովհետև ապագայում կցանկանամ իմ հմտություններն ու գիտելիքները ներդնել իմ բնօրրանը զարգացնելու ու այն զբոսաշրջային խոշոր կենտրոն դարձնելու մեջ։ Իմ քաղաքն ունի շատ մեծ ռեսուրսներ տուրիստական խոշոր կենտրոն դառնալու համար։ Սակայն այսօր թե հանգստացողներն են քիչ, թե չկան զբոսաշրջիկներին առաջարկվող բազմաթիվ ծառայություններ:

Մի խոսքով՝ ցանկանում եմ սովորել հենց տուրիզմի բաժնում և մի քանի տարի հետո սպասում եմ ձեզ Ստեփանավանում։