Երևի մեզանից շատերը ինձ պես չգիտեն «կանսերվա» բառի հայերեն տարբերակը։ Այդ իսկ պատճառով այս նյութս կգրեմ հենց  այդ բառը օգտագործելով։

Նյութերումս հաճախ եմ նշել, որ տատս իմ զարմանքի աղբյուրն է։ Այս անգամ ևս նա ինձ զարմանք պատճառեց։ Այսքան տարի ես դեռ չէի լսել կամ տեսել, որ գարնան սեզոնին մարդիկ որևէ բան պահածոյացնեն, բայց տատս առիթ հանդիսացավ, որ ես ոչ միայն լսեմ այդ մասին, այլ նաև մասնակից լինեմ այդ գործին։ Տատիկս հաճախ էր պատմում, որ այն ժամանակ նա անկրկնելի համ ունեցող ձկան «կանսերվա» է պահածոյացրել։ Հաճախ նաև պարծեցել է, որ այդպիսի ուտելիքներով է մեծացրել իր երեխաներին, որ այդպես առողջ են։ Այս անգամ հերթը հասել է մեզ։ Նա իր թոռներին ևս ցանկանում է, որ առողջ մեծանան, և բոլորին ոտքի հանեց՝ իր ուզածը իրականացնելու համար։
Օրեր առաջ Գեղարքունիքի մարզից լուր ստացանք, որ սիգ ձկան մեկ հատը արժե հարյուր դրամ։ Տատիկիս համար լավ հնարավորություն այլևս չէր կարող լինել։ Նա առաջարկեց մորեղբորս, որ մեքենայի ճար անի, և գնան Ծովագյուղից ձուկ բերելու։ Հաջորդ օրը երեկոյան մորեղբորս ընկերը եկավ մեր տուն և համաձայնվեց, որ գնան ձկան հետևից։ Տատս ասում էր, որ կասկած չուներ, որ այդ տղան չի համաձայնվի, որովհետև ինչպես մորեղբորս մյուս ընկերները, նա ևս իր ձեռքի տակ է մեծացել։ Հաջորդ օրը դասից եկա, արդեն ձուկը տանն էր։ Չեմ կարող ասել, որ այդ ձկներից հաճելի հոտ էր գալիս, բայց ամենահաճելին դեռ առջևում էր։ Կեսօրից հետո, լուրը իմանալով, տատիս միացան մեր հարևաններից շատերը։ Նրանք օգնեցին տատիկիս գործը առաջ գցել։ Մայրս մաքրում եր ձկները թեփուկներից, տատս կտրում էր լողակները, իսկ մեր հարևան Մարետ տատին իր մեծական ձեռքերով լվանում էր դրանք։ Մյուս հարևաններն էլ կողքից զրուցում էին և զվարճալի պատմություններ պատմում։ Այս ամենին չենք մոռանում նաև ավելացնել սուրճը։
Ձկների հետ կապված հաջորդ գործողությունը դա դրանք մանր կտրատելն էր։ Բացի գլխի հատվածից մյուս բոլոր մասերը օգտագործվում են այս պահածոն պատրաստելու մեջ։ Ձկանից բացի պահածոն պատրաստելու համար անհրաժեշտ է նաև սև հատիկ պղպեղ, աղ, դափնու տերև և, ցանկության դեպքում, նաև տոմատի մածուկ։ Տատս խնամքով այդ ամենը լցնում և տեղավորում էր տարաների մեջ, ապա դնում մեծ ալյումինե կաթսայի մեջ, որի մեջ կար եռացրած ջուր և գազօջախի վրա եռացնում էր մոտ տասը ժամ։ Երբ լրանում էր տասը ժամը, նա վերցնում էր տարաները և փակում։ Եռալու ողջ ընթացքում տանը շատ հաճելի և համեղ բույր էր տարածվել։ Հարևանները այդ հոտը առնելով գալիս էին մեր տուն և տալիս իրենց գնահատականը։ Պահածոն իր համը ստանում է երկու-երեք օր անց։

Երբ տատիկս բացեց պահածոներից մեկը, և մենք փորձեցինք, չէինք հավատում, որ տան պայմաններում կարելի է նման պահածո պատրաստել։ Ես մինչև հիմա զարմացած եմ տատիկիս ստեղծարար ու աշխատասեր ձեռքերի վրա։

Նորից անձրևի մասին եմ գրում: Գարուն է: Բայց ըստ իմ հաշվարկների, ապրիլ ամսվա բոլոր շաբաթ օրերին անձրև է եկել: Պատահականությո՞ւն: Երևի շատերդ չէիք նկատել: Ես գուցե նկատել եմ, քանի որ շաբաթ օրերին երեք պարապմունք եմ ունենում ու երկար ժամանակ տանը չեմ լինում: Ինչևէ: Եկել եմ՝ անձրևից խոսենք: Ապրիլը շեշտեցի, որովհետև հենց այդ ամսվա առաջին չորս օրերն են գամվել շատերիս ներսում: Երկինքը զավակ կորցրած մայրերի հոգուն էր արձագանքում: Անձրևը մեկ-մեկ շատ ճիշտ պահերի է գալիս: Մեկ-մեկ՝ միշտ: Մուսաս անձրևոտ օրերին է այցելում: Գալիս է ու ստիպում վերցնել գրիչս: Ի վերջո, համաձայնում եմ:

Գիտե՞ք՝ վերջին նյութս հունվարին եմ գրել: Երևի շատերդ չեք էլ հիշում: Իհարկե, դրանից հետո իմ ու շատ 17-ցիների կյանքում մի գեղեցիկ ու հիշարժան օր է եղել: Հուսով եմ՝ հասկացաք, որ խոսքս մրցանակաբաշխության մասին է: Հա, այդ օրը ամեն մեկիս մտքում մի դրվագով դաջված է, հաստատ:

Եկել եմ՝ անձրևից խոսենք, բայց շատ ասելու բան ունեմ, անընդհատ մտքերս ցրվում են: Եվայի նյութը կարդացի, հիշեցի, որ մի երկու տող հասցրել էի այն ամենաուժեղ անձրևի ժամանակ գրել անգլերենիս բառատետրի մեջտեղի էջերից մեկում (դե, էդպես հեշտ է հետո թուղթը վերցնելը): Ու քանի որ արդեն եկել է պահը, որ պետք է այդ էջը շրջանցենք, որոշեցի շարունակել «մի երկու տողս»:

Արեգ Նազարյանը իր երգում ասում է, որ այս անձրևի ամեն կաթիլը ծով է, ուրիշ ոչինչ, ու որ հորիզոնից այն կողմ արևն արթուն է… Անձրևը անհանգստություն է շատերի համար: Մեկը ատում է անձրևը, երբ իր նոր արդուկած մազերը թրջվում են, իսկ այ, ալիքների նման մազեր ունեցողի համար մի ուրիշ աշխարհ է անձրևը: Նրա համար անձրևի հետ է սկսվում օրը ու անձրևից կախված՝ նրա տրամադրությունը բարձրանում է, բայց ոչ երբեք՝ ընկնում: Կաթիլները հուշում են, որ ինչ-որ տեղ ինչ-որ մեկը կա միշտ էլ սպասող: Չէ՞ որ ինչպես երգում է ասվում՝ առանց սպասող մեկի քայլելը ցավ է…
Ի վերջո, միայն անձրևից հետո ես կարողանում ագահորեն շնչել քաղաքիդ մաքրությունը:

Միգուցե արդեն բացե՞ս պատուհանդ:

-Շըշշ…

-Հը՞, տեսա՞վ։

-Չէ, Էլիզ, ես հլը իրան չեմ տեսել, սուս, որ չգա մեզ գտնի։

-Մեզ կուտի՞։

-Որ սուս մնաս՝ չէ։

-Ես քնում եմ, որ գա՝ կարթնացնես։

-Էլի՜զ, Էլիզա՜, աղջի, հելի, ինձ մենակ մի՛ թող։

Տարօրինա՞կ է թվում։ Էլ մի զարմացեք ու ծիծաղեք, բոլորդ էլ վախեցել եք տան ուրվականներից ու հրեշներից։

Դե հիմա պատկերացրեք. ես ու հորեղբորս աղջիկը պահարանում, կծկված նստած ենք։ Ձմեռ, կարճ օրեր ու երկար գիշերներ։ Ժամը ութն է, և դրսում մութ է, տան լույսերը՝ անջատված, պատուհանից այն կողմ քամին տակնուվրա է անում ողջ քաղաքը, իսկ ես ու քույրս թաքնվում ենք։ Կարո՞ղ եք ասել՝ ինչից։ Հա, հա, հենց էն հրեշից, որ գոյություն չունի։ Լավ, հերիք է ծիծաղեք: Մի՞թե դուք էլ չեք եղել փոքր։ Զարմանում եմ հիմա. թաքնվում էինք մահճակալի տակ ապաստանած հրեշներից, իսկ պահարանի միջի հրեշներին հյո՞ւր էինք գնացել։

Լավ, հրեշները հասկացանք, բա լույսե՞րը, ինչի՞ չէինք միացնում։ Մենք ենք մեր վախը ստեղծողը։

-Էլիզ, լսո՞ւմ ես։

-Ա՜, էդ ինքն ա՞։

-Չգիտեմ, Էլիզ, ամեն դեպքում իմացի, որ ես քեզ շատ էի սիրում ու… Հա՜, հիշո՞ւմ ես, որ Նոր տարուն դիմակդ պատռվել էր, էդ ես էի արել, կներե՜ս քուրիկ։

Դռան ճռճռոցներ… Անցավ տասը վայրկյան լռության մեջ, բացվեցին պահարանի դռները։ Խավարի սարսափի մեջ տեսանք մի լույս, մի սիլուետ՝ մայրս էր։

Վա՜խ, մանկություն, ինչ քաղցր, ինչ հեռու ես դու արդեն։ Մանուկ, մի արարած, ում երևակայությունը չունի ո՛չ սկիզբ և ո՛չ էլ վերջ։