Մարիամ Բարսեղյանի բոլոր հրապարակումները

Mariam barseghyan

Ես, 17-ը, իմ քաղաքն ու իմ ձայնը

Մոտ մեկուկես տարի 17.am-ին թղթակցելուց հետո, այս հարցին կարող եմ պատասխանել առանց երկար մտածելու, քանի որ հստակ գիտեմ, թե ինչ դեր է խաղում և ինչ է ինձ տալիս 17.am-ը:

17.am-ի շնորհիվ մենք ձեռք ենք բերում ընկերներ, նոր գիտելիքներ, ծանոթանում ենք մեր հասակակիցների և նրանց կարծիքների հետ, տարբեր քաղաքների և գյուղերի առօրյայի հետ, բայց ամենակարևորը, որ անում է մեզ համար 17.am-ը, դա մեր խոսքը լսելի դարձնելն է: Եթե կարծում ես, որ ֆեյսբուքի պատին ինչ-որ մի նյութ տեղադրելով քո խոսքը լսելի ես դարձնում, ապա սխալվում ես: Այդ նյութը սահմանափակվում է միայն քո ընկերների շրջանակում, և բացի այդ բոլորը չէ, որ կարդում են հրապարակածդ նյութերը, համարելով, որ դրանք ուղղակի երկար են: Իսկ 17.am-ը տալիս է քեզ ընթերցողների մեծ մի բանակ:

Այստեղ մենք կրթվում ենք և դաստիարակվում որպես երկրի ակտիվ քաղաքացիներ, որոնց համար մեկ չէ, թե ինչ է կատարվում շրջապատում:

Ամեն անգամ, երբ ինչ-որ խնդիր եմ նկատում, որին ես լուծում չեմ կարող տալ, իմ պարտքն եմ համարում բարձրաձայնել դրա մասին, որպեսզի գտնվեն նրանք, ովքեր կլուծեն այդ խնդիրը: Երբ հանդիպում եմ մարդկանց, ովքեր ունեն իրենց պատմությունը, ովքեր այս կյանքում հաղթահարել են դժվարություններ և հասել բարձունքի, իմ պարտքն եմ համարում գրել նրանց մասին: Մենք բոլորս պետք է ճանաչենք նրանց, ովքեր այսօր ապրում ու աշխատում են Հայաստանում և ստեղծում են մեր ապագա երկիրը: Եթե 17.am-ին թղթակցելու սկզբում մտածում էի, որ չկա ոչ մի հետաքրքիր բան, ինչով կցանկանայի կիսվել մարդկանց հետ, ապա այսօր անգամ հասարակ կենցաղային գործերը ինձ հետաքրքիր են թվում: Չէ՞ որ մեր ամեն սովորական օրով է ձևավորվում մեր երկրի ընդհանուր պատկերը: Ի՞նչը կարող է ավելի հետաքրքիր լինել մեր սովորական կյանքից: Բոլոր գրքերը, ֆիլմերը սկիզբ են առնում հենց մեզանից: Այսօր առաջին հայացքից ամենաձանձրալի մարդկանց մեջ ես գտնում եմ հետաքրքիր կերպարներ և ավելի քան վստահ եմ, որ չկա ձանձրալի մարդ:

17.am-ում մենք սովորում ենք գրագետ գրել, խոսել և զերծ ենք մնում փողոցային բառապաշարից: Տարբեր մարդկանց հետ շփվելու համար պետք է տիրապետես ճիշտ խոսքին, որն էլ վստահություն և ակամայից խոսելու և կիսվելու ցանկություն է առաջացնում: Այլապես ոչ ոք քեզ լուրջ չի ընդունի  և չի ցանկանա պատմել իր մասին: 17.am-ում մենք միմյանց հետ շփվելով, մեկս մյուսիս նյութերը կարդալով, մի քանի հարցազրույց վերցնելուց հետո սկսում ենք ավելի ճարտար խոսել: Այսօր կարդալով իմ հին նյութերը և այն, ինչ գրում եմ հիմա, նկատում եմ էական տարբերություն իմ գրելաոճի մեջ: Եվ պետք է խոստովանեմ, որ հիմա ավելի լավ եմ գրում:

Այսօր ամենաճշմարիտ և ազատ լրատվամիջոցներից մեկը ես համարում եմ հենց 17.am-ը, որովհետև այստեղ գրում են ազատ, սեփական կարծիք ունեցող, ակտիվ պատանիներ և երիտասարդներ: Եվ միայն այստեղ կարող եք տեսնել, թե ովքեր և ինչպես են ապրում Հայաստանում: Հաճախ եմ լսում քննադատություններ նյութերիս և ընդհանրապես գրելուս վերաբերյալ: Հաճախ դադարում եմ գրել, մոռանալով պարտքիս մասին, բայց նորից սկսում եմ, հասկանալով, որ ինչով էլ զբաղված լինեմ, ինձ հետաքրքրող բաների մասին պետք է շարունակեմ գրել: Եթե ոչ ես, ապա ո՞վ կբարձրաձայնի իմ քաղաքի խնդիրները այնպես, ինչպես ես եմ դրանք տեսնում:

Երևի էլ ոչինչ չի մնում, քան ասել շնորհակալություն 17.am-ին, որ հիշեցնում է ինձ, որ ես պարտավոր եմ խոսել քաղաքիս, իր խնդիրների և ապագան կառուցողների մասին:

«Թող ոչ մի կին չունենա այն զգացումը, որ ինքը իր երեխային ինչ-որ բան չի կարողացել տալ»…

Հարցազրույց «Հորովել» երգի և պարի անսամբլի երաժշտական մասի ղեկավար, քանոնահարուհի Էլմիրա Կռոյանի հետ:

-Ինչպե՞ս է սկսվել Ձեր ուղին որպես արվեստագետ: 

-Իմ ուղին սկիզբ է առել հենց իմ ընտանիքից: Հայրս դուդուկահար է եղել, և մանկուց ես շրջապատված եմ եղել ժողովրդական երգով, պարով: Երիտասարդ տարիներին զբաղվել եմ պարով և եղել եմ բավականին մեծ հաջողությունների հասած պարուհի: Մասնակցել եմ տարբեր հանրապետական մրցույթների և առաջին ոսկե մեդալս ստացել եմ որպես մենապարուհի` 16 տարեկան հասակում: Դրան զուգահեռ ես ստացել եմ դաշնամուրային կրթություն: Բեմը դարձել էր ինձ համար մի հարազատ վայր, որը երբեք չէի ցանկանա լքել: Բայց ինչպես հայտնի է` պարարվեստը երիտասարդ արվեստ է, և գիտակցելով, որ կգա մի ժամանակ, երբ ես էլ չեմ պարի, և բացի այդ հայրս էլ կողմ չէր, ես որոշեցի ընտրել մի այնպիսի մասնագիտություն, որով դեռ երկար կմնամ բեմում: Արդյունքում ես ընտրեցի ամենագեղեցիկ ժողովրդական գործիքը` քանոնը:

-Որտե՞ղ եք սովորել, ովքե՞ր են եղել ձեր ուսուցիչները:

-Սովորել եմ երաժշտական ուսումնարանի ժողգործիքների բաժնում: Իմ ուսուցիչը եղել է հանրապետության ժողովրդական արտիստ` Անժելա Աթաբեկյանը: Ամեն շաբաթ ես գնում էի նրա մոտ դասեր վերցնելու, և հենց նրանից էլ ստացել եմ այն բոլոր մասնագիտական որակները, որոնք հիմա ունեմ: Հաջորդ վարպետս եղել է Խաչատուր Ավետիսյանը, ով սովորեցրել է ինձ ժողովրդական նվագարանների գործիքավորումը: Խաչատուր Ավետիսյանից ես ստացել եմ այնպիսի հմտություններ, որոնց ոչ բոլորն են տիրապետում: Նման ուսուցիչներ ունենալը ես մեծ հաջողություն եմ համարում:

-Ո՞րն եք համարում Ձեր ամենամեծ ձեռքբերումը որպես արվեստագետ և որպես կին:

-Ե’վ որպես կին, և’ որպես արվեստագետ ինձ համար ամենամեծ ձեռքբերումը իմ ընտանիքն է: Մեծ երջանկություն է տեսնել քո երեխաների հաջողությունները որպես արվեստագետներ: Ես երջանիկ եմ, որ իմ երեխաները սիրեցին արվեստը այնպես, ինչպես սիրում եմ ես, ինչպես սիրել են ծնողներս: Երեխաներիցս մեկը գերազանց ավարտել է երաժշտական ուսումնարանը, այնուհետև կոնսերվատորիան, իսկ մյուսը դաշնակահարուհի է: Թոռներս նույնպես շարունակում են մեր ընտանեկան գործը: Տասնհինգամյա տղա թոռս արդեն 5 միջազգային մրցույթների դափնեկիր է:-Ո՞վ է կնոջ Ձեր իդեալը:

-Ինձ համար իդելական կնոջ մարմնացում է մայրս: Մայրս եղել է բարի, քնքուշ, բայց նաև խիստ մայր: Նա է եղել այն մարդը, ով ստիպել է վերցնել գործիքը և նվագել, աշխատել սեփական որակների վրա: Մայրս է մեր մեջ սերմանել սերը արվեստի հանդեպ, նա է դաստիարակել մեզ, և նրանից ենք ժառանգել շատ մարդկային որակներ, որոնք պետք է ունենա յուրաքանչյուր կին և մայր: Նա եղել է այն մեկը, ում կարելի էր ընդօրինակել և ումից կարելի էր սովորել:

-Դուք նաև մեծ նվագախումբ եք ղեկավարում: Հե՞շտ է համատեղելը ընտանիքն ու աշխատանքը:

-Չեմ կարող ասել, որ հեշտ է: Բայց, ի երջանկություն ինձ, ամուսինս ըմբռնումով է մոտեցել այդ հարցին և միշտ փորձել է աջակցել և քաջալերել ինձ: Մենք արդեն 45 տարի է ամուսնացած ենք, և նա երբեք չի խանգարել իմ աշխատանքին ու միշտ կանգնած է եղել իմ կողքին, և ես շնորհակալ եմ նրան այն ամենի համար, ինչ նա արել է:

՞նչ կցանկանաք մաղթել կանանց:

-Բոլոր կանանց կցանկանայի մաղթել երջանկություն: Յուրաքանչյուր կին երջանիկ կլինի, եթե երջանիկ լինեն իր երեխաները: Ես ցավ եմ ապրում, երբ տեսնում եմ կանանց, ովքեր ստիպված կատարում են ծանր աշխատանք, որպեսզի կարողանան տալ իրենց զավակներին այն ամենը, ինչ անհրաժեշտ է: Թող ոչ մի կին չունենա այն զգացումը, որ ինքը իր երեխային ինչ-որ բան չի կարողացել տալ: Կարևորը սերն է: Եվ հենց սեր էլ կմաղթեմ բոլոր կանանց: Սիրե’ք և եղեք սիրված:

Օգնենք հայ մանուկներին

Զրույց «Օգնենք հայ մանուկներին» բարեգործական ֆոնդի ներկայացուցիչ Լիլիթ Էլոյանի հետ:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

«Օգնենք հայ մանուկներին» բարեգործական ֆոնդը գրանցված է Հայաստանում 2011 թվականից, և արդեն 5 տարի է, ինչ օգնում է հայ մանուկներին, ովքեր այս կամ այն պատճառով հայտնվել են բարդ իրավիճակում: Ֆոնդն իր շուրջն է հավաքում ռուսաստանաբնակ հայությանը, բոլոր նրանց, ովքեր ունեն ցանկություն՝ օգնելու իրենց հայրենակիցներին: Նման բարեգործ երիտասարդներից է նաև իմ զրուցակիցը` Լիլիթը:

-Որտեղի՞ց իմացար ֆոնդի մասին և ինչպե՞ս որոշեցիր դառնալ նրա անդամներից մեկը:

-Անկեղծ ասած՝ մեծ ցանկություն ունեի ինչ-որ մեկին օգնելու: Մի քանի շաբաթ համացանցում փնտրում էի մարդկանց, ովքեր օգնության կարիք ունեն, և արդյունքում գտա «Օգնենք հայ մանուկներին» ֆոնդը: Դա կես տարի առաջ էր: «Ինստագրամ» սոցիալական կայքում տեղադրված էր փոքրիկ Դավիթի նկարը, ով հիվանդ էր ՄՈՒԿ-ով (Մանկական ուղեղային կաթված՝ կենտրոնական նյարդային համակարգի հիվանդություն է): Հետո ես այցելեցի ֆոնդի հանդիպումներից մեկին, որտեղ հստակ պատկերացում կազմեցի ֆոնդի աշխատանքի մասին և ցանկացա դառնալ նրա մի մասը:

-Ինչպե՞ս է աշխատում ֆոնդը, այսինքն, ինչպե՞ս եք որոշում, թե ում եք օգնելու:

-Ֆոնդն ունի իր առջև դրված որոշակի առաջադրանքներ` հավաքել միջոցներ հիվանդ երեխաների համար, օգնել մանկատներին և անապահով ընտանիքներին: Հաճախ հիվանդ երեխաների ծնողները և անապահով ընտանիքներն իրենք են մեզ դիմում: Մենք ընտրում ենք մի ընտանիք և մտածում, թե ինչպես հավաքել անհրաժեշտ գումարը: Այն, թե ինչպես ենք որոշում՝ ում ենք օգնելու, կախված է մեզ ուղարկված դիմումներից: Այսինքն, կան դեպքեր, երբ մեզ դիմողի երեխան ծանր հիվանդ է լինում և անհապաղ բուժման կարիք ունի: Նման դեպքերում մենք աշխատում ենք զբաղվել այդ ընտանիքով: Իսկ ընդհանրապես, մենք փորձում ենք մեր հնարավորությունների սահմանում օգնել բոլոր նրանց, ովքեր ունեն դրա կարիքը:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

-Ինչպե՞ս եք միջոցներ ձեռք բերում:

-Բարեգործական համերգներ, ցուցահանդեսներ, մասնագիտական դասեր և այլ նման միջոցառումներ ենք կազմակերպում: Բնականաբար, այս միջոցառումներում հանդես եկող մարդիկ չեն վարձատրվում: Գումար հավաքելու շատ արդյունավետ միջոց են նաև սոցկայքերը: Հենց սոցկայքերի միջոցով մենք տեղեկացնում ենք մարդկանց` ոչ միայն օգնության կարիք ունեցողների, այլ նաև մեր բարեգործական միջոցառումների մասին: Եվ, իհարկե, միջոցներ հավաքելու մեջ մենք` ֆոնդի անդամներս, ևս մեր ներդրումն ենք ունենում:

-Համագործակցո՞ւմ եք արդյոք այլ բարեգործական կազմակերպությունների հետ:

-Այո: Ավելի հաճախ համագործակցում ենք «Հույսի թևեր» ֆոնդի հետ: Ֆոնդն օգնում է վատ պայմաններում ապրող հայերին:

՞նչ միջոցառումներ եք պատրաստվում իրականացնել մոտ ապագայում:

-Փետրվարի 11-ին «Օգնենք հայ մանուկներին» ֆոնդը «Հույսի թևեր» ֆոնդի հետ կազմակերպում է բարեգործական համերգ` Մոսկվա քաղաքի «Ասակի» ռեստորանում: Համերգի հասույթի մի մասը հատկացվելու է 2 տարեկան Մարիամի բուժմանը, ով ունի լյարդի ցիրոզ (լյարդի քրոնիկական հիվանդություն է) և Արարատում բնակվող մի կնոջ, ով ունի երեք երեխա և ապրում է վատ պայմաններում:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

-Ովքե՞ր են ելույթ ունենալու այդ համերգի ընթացքում:

-Ուկրաինական «Голос» նախագծի հաղթող Սևակ Խանաղյանը, Արտյոմ Հարությունյանը և ուրիշներ:

«Օգնենք հայ մանուկներին» ֆոնդի ջանքերով փրկվում են բազում փոքրիկներ, անապահով ընտանիքներ: Ֆոնդը աջակցում է նաև մանկատներին և ծերանոցներին: Եկեք լինենք ավելի ուշադիր մեկս մյուսիս նկատմամբ, եկեք բոլորս մի քիչ բարեգործ լինենք…

Mariam barseghyan

Գեղասահքի քաղաք Վանաձոր

Ըստ իս, գեղասահքը ամենագեղեցիկ սպորտաձևերից մեկն է: Ես միշտ հետաքրքրվել եմ այդ սպորտաձևով: Մի քանի տարի առաջ առաջին անգամ հագա չմուշկներ և արեցի իմ առաջին քայլերը սառույցի վրայով: Եվ այդ օրվանից միշտ ցանկացել եմ, որ Վանաձորն էլ սահադաշտ ունենա: Բայց պատմությունս ամենևին էլ գեղասահքի մասին չէ: Ես չէի պատկերացնում, որ մի փոքրիկ սահադաշտի փոխարեն ամբողջ Վանաձորը կվերածվի սահադաշտի, չէ’, ավելի շուտ սառցե դաշտի: Նման պայմաններում Եվգենի Պլյուշենկոն անգամ իր գեղեցիկ չմուշկներով չէր կարող սահել այն սահադաշտում, որը ձևավորվել է Վանաձորում ցրտի պատճառով: Եթե նա չի կարողանա, ի՞նչ եք կարծում, սովորական ձմեռային կոշիկներով վանաձորցիները կկարողանա՞ն հաղթահարել սառցե դաշտը: Չգիտեմ՝ դուք ինչ եք կարծում, բայց ես կարող եմ հաստատել, որ ո’չ, չեն կարողանում: Հունվարի 5-ին երեկոյան ինչպես բոլորը, այնպես էլ մենք` վանաձորցիներս, գնում ենք եկեղեցի՝ պատարագին մասնակցելու: Եվ ցավալին այն է, որ նույնիսկ այդ օրը, եկեղեցու տարածքը մաքրված չէր: Դե լավ, մաքրելը մի կողմ, կարելի էր չէ՞ գոնե աղ, ավազ լցնել, որպեսզի մարդիկ վայր չընկնեն սառույցի վրա: Իհարկե կարելի էր, բայց փաստը մնում է փաստ, որ ոչինչ էլ արված չէր: Ի դեպ, նշեմ նաև այն փաստը, որ ավտոմեքենաներն էլ էին դժվարությամբ մոտենում եկեղեցուն: Միակ գովելի բանը, որ տեսա քաղաքում, դա տոնական տրամադրությունն էր, որ ստեղծվել էր քաղաքում գեղեցիկ լուսավորման շնորհիվ: Բայց երբ վայր ես ընկնում սառույցի վրա, ո’չ գեղեցիկ լուսավորվածության, ո’չ դիմացի զարդարված եղևնու մեջ ոչ մի գովելի բան էլ չես տեսնում: Չեմ կարող ասել ի՞նչ են մտածում այս հարցի շուրջ մնացած վանաձորցիները, բայց անձամբ ես նախընտրում եմ առանց կոտրվածքների տուն հասնելը, այլ ոչ թե գեղեցիկ լուսավորվածությունը:

Mariam barseghyan

Անկախ Հայաստանի պատմության մեջ առաջին դեպքը

Զրույց աշխարհի կրկնակի չեմպիոն Դավիթ Դադիկյանի հետ

-Քանի՞ տարեկանից ես սկսել զբաղվել բազկամարտով, ի՞նքդ ես ընտրել այս սպորտաձևը:

-Սպորտի նկատմամբ իմ մեջ սեր է սերմանել հայրս, ով ժամանակին զբաղվել է ծանրամարտով: Հենց նա էլ 6 տարեկան հասակում ինձ տարել է ըմբշամարտի դասընթացների: Արդեն 15 տարեկանում ես ինքս եմ կայացրել բազկամարտով զբաղվելու որոշումը:

՞ր մրցումներն ես համարում քո մարզական կարերիայի գլխավոր նվաճումները:

-Յուրաքանչյուր մրցույթ, յուրաքանչյուր հաղթանակ և պարտություն կարևոր դեր են խաղում իմ կյանքում: Կարևոր մրցույթներից մեկը դա Լոռու մարզի բազկամարտի առաջնությունն էր, որտեղ դարձել եմ բացարձակ չեմպիոն: Հաջորդ նվաճումս Հայաստանի մեծահասակների առաջնությունում, 15 տարեկան լինելով հանդերձ, երկրորդ հորիզոնական զբաղեցնելն էր: 17 տարեկանում դարձել եմ Եվրոպայի չեմպիոն: Հաջորդ և ինձ համար ամենակարևոր  նվաճումը Աշխարհի կրկնակի չեմպիոնի կոչմանը արժանանալն է:

՞նչ էիր զգում, երբ կանգնած էիր պատվանդանի վրա:

-Ամեն անգամ պատվանդանի վրա կանգնելիս, սեփական հաղթանակից չափազանց ուրախանալով, ես երբեմն չեմ էլ հասկանում` ինչ է կատարվում, ամեն ինչ շատ արագ է տեղի ունենում: Սակային այս անգամ ես հպարտություն էի զգում և գիտակցում էի հաղթանակիս կարևորությունը: Ես հպարտ էի, որ այդ օրը հնչեց հենց Հայաստանի օրհներգը, և բարձրացավ իմ երկրի եռագույնը: Ուրախ էի, որ բարձր եմ պահել երկրիս, քաղաք Վանաձորիս և մարզչիս անունը:

-Իսկ ո՞վ է մարզիչդ և ի՞նչ դեր է խաղում քո կյանքում:

-Չնայած նրան, որ ես Վանաձորից եմ, բազկամարտով զբաղվել եմ քաղաք Արմավիրի «Օլիմպ» մարզասրահում: Եվ մարզիչս էլ Արման Փիրոյանն է` սպորտի վաստակավոր գործիչ և հիանալի մարզիչ: Այն մասին, թե ինչ դեր է խաղում իմ կյանքում, կարող եմ ասել միայն մի բան, եթե չլիներ նա, ես այսօր չէի զբաղվի նրանով, ինչով զբաղվում եմ:

-Ու՞մ ես համարում քո ամենաուժեղ մրցակիցը:

-Կարծում եմ ամենաուժեղ մրցակիցներիս հանդիպել եմ Աշխարհի բազկամարտի առաջնության ժամանակ: Մրցակիցներիցս մեկը ազգությամբ ռուս Զախար Բադաևն էր, մյուսը` ուկրաինացի Ալեգ Դանիլովը: Սակայն կամքի ուժը և վստահությունը սեփական ուժերի նկատմամբ, թույլ տվեցին հեշտությամբ հաղթել երկու ուժեղագույն մարզիկներին էլ:

-Որտե՞ղ եք սովորում այժմ և ի՞նչ պլաններ ունեք ապագայի համար:

-Այժմ սովորում եմ Երևանի ՖԿՀՊԻ-ի  երկրորդ կուրսում: Հաջորդ 2 տարիների ընթացքում պլաններս ամբողջությամբ պատկանում են ՀՀ բանակին, իսկ հետո կշարունակեմ ուսումս և կսկսեմ պատրաստվել նոր առաջնություններին, որոնք դեռ շատ կլինեն իմ կյանքում:

Հարցազրույցը վարեց Մարիամ Բարսեղյանը

1988թ. դեկտեմբերի 7

Մորս` Ժենյա Բարսեղյանի անունից

«Դեկտեմբերի 7, սովորականից տաք օր…
Սովորականի պես քնած էի, տատս ամեն կերպ փորձում էր ինձ արթնացնել.

-Վեր կաց, Նանո:

-Չէ՜, տատ, թող մի քիչ էլ քնեմ:

-Չէ, Նան, վեր կաց, դասից կուշանաս: Դու ուրիշներին մի նայի, դու պարտաճանաչ գնա դասի, որ դուրս չմնաս:

Մի կերպ վեր կացա, հագնվեցի, խոհանոցի սեղանին ինչպես միշտ նոր եփված սուրճ և շոկոլադ էր դրված: Տատս գիտեր` ինչպես ինձ գոհացնել: Բայց ես նեղացած էի, որ չթողեց քնեմ, ու դրա պատճառով ո’չ սուրճը խմեցի, ո’չ էլ կոնֆետը կերա: Քեռուս հետ տանից դուրս եկանք և ամենքս գնացինք մեր գործին: Հասա ուսումնարան, մտա լսարան և պայուսակս սեղանին դնելու պես գետինը սկսեց ոտքերիս տակ շարժվել, երկրաշարժ էր…

Բոլորս վախեցած էինք, խուճապահար այս ու այն կողմ էինք վազում, դռները փակվել էին, չէինք կարողանում դուրս գալ: Հետո, երբ կարողացանք դուրս գալ, տեսանք, թե ինչպես է դիմացի շենքը փլվում: Քիչ էր մնում գլխներիս ընկներ: Վախից նորից վերադարձանք մեր շենք: Գյումրու մանկավարժական ուսումնարանի պատերը կանգուն մնացին և մինչ օրս էլ կանգուն են:

Վազելով քաղաքի մի ծայրից հասա մյուս ծայրը, այն շենքի մոտ, որտեղ առավոտյան քնած էի: Շենքը չկար, կարծես հողի տակ անցած լիներ: Շուրջ բոլորս լաց, աղմուկ, գետնին նստած վիրավոր մարդիկ: Արցունքները կամաց հոսում էին այտերիս վրայով, ես դեռ չէի գիտակցում` ինչ է կատարվում, կարծում էի քնած եմ: Այդ պահին տեսա մորաքրոջս, միակ հարազատ մարդուն այս խառնաշփոթի մեջ, հետո եկավ քեռիս:

-Աշոտը ու՞ր է,- հարցրեցի ես մորաքրոջս ամուսնու մասին:

-Երևի մի տեղ մեկին օգնում է,- պատասխանեց մորաքույրս:

Անցան տարիներ: Այսօր ամեն անգամ հիշելով այդ օրը, աչքերս արցունքով են լցվում: Այդ օրը շենքի ավերակների տակ մահացավ տատիկս` ով անգիտակցաբար փրկեց իմ և քեռուս կյանքը, մորաքրոջս ամուսինը` Աշոտը, իմ 11 համակուրսեցիները, ովքեր այդ օրը դասի չեկան, և բազում այլ մարդիկ, ովքեր թանկ էին մեզ համար»:

1988թ. դեկտեմբերի 7` օր, որը բացի մորիցս, ճակատագրական դարձավ նաև ինձ համար, շնորհակալ եմ Մարուս տատիկին, որ այդ օրը փրկեց մորս, շնորհակալ եմ…

Mariam barseghyan

Նորից երթուղայինում

Ամեն օր դասի գնացող և դասից տուն վերադարձող ուսանողի համար ամենահետաքրքիր վայրերից մեկը երթուղայինն է: Սա այն վայրն է, որտեղ ամեն օր հավաքվում են տարբեր տարիքի, տարբեր մասնագիտության և մտածելակերպի մարդիկ: Ոմանք ակտիվ զրուցում են, ոմանք էլ պատուհանից այն կողմ են նայում և ականջի ծայրով լսում հետաքրքիր զրույցը: Ճիշտ է, ուրիշի խոսակցությանը ականջ չեն դնում, բայց երթուղայինում, ուզած թե չուզած, ստացվում է: Հատկապես շատ եմ սիրում երեկոյան երթուղայինը: Օրվա այս ժամին, չնայած մարդիկ աշխատանքից հոգնած տուն են վերադառնում, նրանք լի են խոսելու, կատակելու էներգիայով: Դեռ փոքր տարիքից ինձ միշտ զվարճացրել են այդ զրույցները: Այդ ժամի երթուղայիններին «ուրախ» էի անվանում: Եթե առաջ ես միայն լսողի դերում էի, ապա այսօր իմ ուրախ երթուղայիններում ակտիվ զրուցողը և կատակողը հենց ես եմ: Երբեմն զվարճանքի թեման ընդհանուր է դառնում, և դա ավելի է բարձրացնում երթուղայինի ընդհանուր տրամադրությունը: Կանգառում իջնելուց հետո զգում եմ, որ ծանր օրվա հոգնածությունը էլ չկա, որ մարմինս լցված է դրական էներգիայով:

Արդեն անգիր գիտեմ 2-րդ համարի երթուղայինների բոլոր վարորդներին, գիտեմ` ով ինչ երաժշտություն է նախընտրում, թեկուզ շատ հաճախ հազիվ եմ դիմանում այդ երգերին:

Գիտեմ, կարող է տարօրինակ թվալ, բայց անկեղծորեն սիրում եմ ինձ ամեն օր դասի տանող երթուղայինը, սիրում եմ և ուզում եմ, որ այն ավելի լավը լինի: Ուզում եմ, որ երթուղայինի դռան վրա կարիք չլինի փակցնել «Կամաց ջարդեք» արտահայտությունը, որ երթուղայինի վարորդը իր մարմնի ամեն մասնիկով չզգա, թե ինչպես են ավտոմեքենայի անիվները քսվում քարուքանդ ասֆալտին, և վերջապես ուզում եմ, որ փողոցով երթևեկող երթուղայիններին նայելիս ուղղակի հաճույք ստանալ:

Mariam barseghyan

Ուղիղ եթեր

Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեմ հիմա, երբ արդեն անցյալում են քարոզարշավները, ընտրությունները, ընտրական վեճերը…

Ամեն ինչ հնի պես է. նույն հույսերը, նույն սպասելիքները: Հիմա այնպես, ինչպես երբեք ցանականում եմ փոփոխություններ տեսնել: Եթե առաջ ասում էի, որ գոնե մի քիչ ինչ-որ բան փոխվի, ապա հիմա այդ մի քիչը հաստատ չի բավարարի:

Ես ակնհայտորեն սպասում եմ շրջադարձային փոփոխությունների: Սպասում եմ մեծ պայթյունի, Անգլիայի «Փառահեղ» հեղափոխության նման ինչ-որ բանի: Ուզում եմ իմ երազած Վանաձորը գետնի տակից դուրս գա: Երազածս էլ շատ մեծ բան չի, կարևորը` մարդիկ ժպտան ու էլ բակում նստած տատիկների մոտով անցնելիս չլսեմ խոսքեր այն մասին, որ Վանաձորը ապրելու տեղ չի:

Երթուղայինի վերջում նստած նայում եմ շուրջ բոլորս ու ականջիս ծայրով լսում, թե ով ինչ է խոսում.

-Շուտով, որ ինչ-որ քվեարկություն անեն կպարզվի, թե ով իրականում ում էր քվեարկել…

-Բայց տեսա՞ք ոնց «պայթեցին»…

-Ո’չ նորմալ ընդդիմություն կա, ոչ էլ իշխանությունն ա մի բան…

Լսելով գալիս եմ այն եզրակացության, որ ո’չ ընտրություններն են անցյալում, ո’չ էլ քարոզարշավները: Հա, նույն անհասկանալի մրցաշարն է, մենք էլ ուղիղ եթերով նայող հեռուստադիտողը:

Մեկ էլ ֆեյսբուքիս պատին նորընտիր քաղաքապետի երդման մասին նյութ եմ տեսնում ու միանգամից փոխում եմ ալիքը, կտրվելով կողքի խոսակցություններից: Ալիքը փոխում եմ, միացնում եմ երդման արարողության մասին լուրերը ու ականջակալներիս միջից ուշադիր լսում եմ ամեն մի բառը և մեկ առ մեկ ուղեղիս մեջ քննում բառի իմաստն ու անկեղծությունը: Ու երդման ամեն բառի մեջ մի տեսակ հույս եմ տեսնում ու անկեղծորեն ուզում եմ հավատալ, բայց ցավոք, առանձնապես բառերին հավատալու սովորություն չունեմ:

Ի՞նչ եմ ակնկալում ես…

Երևի ակնկալում եմ, որ ակնկալիքներս կարդարացվեն…

Mariam barseghyan

Ուզում եմ միշտ ընտրություններ լինեն

Ուզում եմ, որ քաղաքս` Վանաձորը,  ինչպես հիմա, թնդա լիությունից, որ միշտ երգի, պարի: 

Տարօրինակ է, բայց ուզում եմ կարգին ավտոբուսով դասի գնալ ու երջանիկ կլինեմ, որ այնքան մարդ նստած լինի, որ էլի կանգնած գնամ:

Ուզում եմ Դիմաց թաղամասիս այգին միշտ մաքուր լինի, ուզում եմ Արցախ պուրակումս կարգին հատակ լինի ու վաղուց իր դարը ապրած ճոճանակ չլինի:
Ուզում եմ տուն գալուց խաչմերուկում կանգնած Ռուսաստան տանող ավտոբուս չլինի, որ Վանաձորս իր հետևից չդատարկի:
Ուզում եմ Քիմգործարանիցս նորից սկսի ծուխ դուրս գալ:
Ուզում եմ ամեն քայլափոխի ուսապարկը ուսերին Վանաձորովս հիացող զբոսաշրջիկ տեսնեմ: Ուզում եմ քաղաքս իմ հետ ապրի, զարգանա ու առաջ նայի:

Ուզում եմ քաղաքս «Լուսավոր» լինի, «Բարգավաճ» լինի, ուզում եմ, որ քաղաքս «Նոր էջ» սկսի ու նոր գիրք գրի, հին գրքի երկրորդ հատորը:

Ու գիտեմ, որ ամեն ինչ լավ կլինի, որ հոկտեմբերի 2-ը մեր կյանքը կփոխի, որովհետև մենք ի սրտե ուզում ենք, որովհետև Վանաձորը դրան արժանի է:

Մնում է միայն սպասել…

Mariam barseghyan

Քաղաքը, դպրոցը և մեր խնդիրները

Զրույց Վանաձորի Իսակովի անվան թիվ 23 հիմնական դպրոցի տնօրեն Տաթևիկ Հովսեփյանի հետ

-Ի՞նչ խնդիրներ եք նկատել մեր քաղաքում, որոնց վրա կցանկանայիք ուշադրություն հրավիրել:

-Խնդիրները շատ են, և բոլորն էլ լուծման կարիք ունեն: Օրինակ` գործազրկությունը, որն իր հերթին առաջ է բերում արտագաղթի խնդիրը,  ճանապարհների անբարեկարգ վիճակը, վթարային շենքերի ապագան,  էկոլոգիական աղտոտումը և այլն: Այս թեմաներին շատերն են անդրադառնում, բայց ես ավելի շուտ կցանկանայի խոսել այն խնդիրների մասին, որոնք կարծես թե ուշադրության չեն արժանանում, բայց ոչ պակաս հրատապ լուծման կարիք ունեն:  Օրինակ՝ այդպիսի խնդիր է մեր քաղաքի՝ Վանաձորի կանաչապատումը: Գաղտնիք չէ, որ Վանաձորը խոնավ քաղաք է: Ինձ շատ հետաքրքիր է՝ արդյոք կանաչապատման աշխատանքներ կատարելիս համապատասխան մասնագետների հետ խորհրդակցո՞ւմ են՝  որտեղ է պետք կատարել այդ աշխատանքները, որտեղ, ընդհակառակը, պետք չէ: Առաջին հայացքից  ծառ  տնկելը շատ լավ գործ է, բայց տնկելու վայրը պետք է նպատակահարմար լինի: Շատ եմ  նկատել,  որ որոշ անհատներ հենց շենքերի մոտ՝ անմիջապես առաջին հարկի պատուհանի առջև,  ծառ են տնկում: Արդյո՞ք այդ ծառը,  փակելով արևի շողերը,  օգուտ է տալիս առանց այն էլ խոնավ տանը ապրող բնակչին:  Սկզբում  ծառը,  իհարկե,  չի անհանգստացնում, որովհետև փոքր է: Բայց այն աճում է և ժամանակի ընթացքում փակում  առաջին հարկի պատուհանը, հետո` երկրորդինը: Չեմ կարծում, թե պետք է գերակայությունը տրվի կանաչ  ծառին, ոչ թե բնակչին: Խնդիրն այն է, որ կանաչապատումն  իրականացվում է ոչ  ճիշտ վայրում, իսկ այնտեղ,  որտեղ իրոք պետք է,  ծառ չկա:

Կա նաև մեկ ուրիշ խնդիր: Շատերը  իրենց չպատկանող հողամասերը անօրինական դարձնում են իրենց սեփականությունը: Սկզբում ծառ են տնկում, հետո այդ ծառի տակ ոչ կարգին վիճակում գտնվող նստարան են դնում, հետո՝  սեղան,  և արդյունքում այդ տարածքը վերածում են թղթախաղի հավաքատեղիի: Մի՞թե դա գեղեցիկ է: Ծառ տնկելը շատ լավ գործ է, բայց նույնիսկ բարի գործ անելու համար, եթե դա քո տարածքը չէ,  պետք է համապատասխան  կառույցի հետ համաձայնեցնել: Մեր քաղաքի դեպքում,  կարծում եմ,  դա քաղաքապետարանն է: Օրինակ՝  մեր դպրոցի մոտ կա մի փոքր  տարածք, որտեղ մոտակա շենքի բնակիչները տնկել են ծառ, որի տակ շարունակ հավաքվում են տարիքով  տղամարդիկ, կարելի է ասել՝ կիսամերկ վիճակում, և սկսում են թղթախաղ խաղալ: Հաջորդ օրը այդ նույն վայրում  նույն ձևով նստում են մեր աշակերտները: Ընդամենը մեծերի մի արարքով մեր՝  ուսուցիչներիս տված դաստիարակությունը հօդս է ցնդում: Հնարավոր է՝  չնչին բան է թվում, բայց այս մանրուքները ազդում են մեր երեխաների վարքագծի վրա:

Կցանկանայի խոսել նաև դպրոցներ կամ այլ ուսումնական հաստատություններ տանող ճանապարհների մասին, որոնց մի մասը  կենտրոնական փողոցներ չեն: Այդ ճանապարհները քաղաքապետարանի  ուշադրությունից , թվում է, դուրս են մնացել: Պետք է ուշադրություն դարձնլ  նաև այն բանին,  թե  ուսումնական հաստատությունների կողքին ինչ ապրանք է  վաճառվում, որքանով է  նպատակահարմար այդտեղ առևտուր անելը: Որոշ վայրերում վաճառքը  պետք է սահմանափակվի կամ ընդհանրապես արգելվի:

-Համաձայն եմ Ձեզ  հետ: Կարծում եմ,  Ձեր նշած վերջին խնդիրը վերաբերում է Վանաձորի թիվ 6 դպրոցին, որովհետև նրա շրջակայքում առևտրականները միշտ շատ են: Իսկ ի՞նչ կասեք իմ հասակակիցների, այսինքն՝  դպրոցականների խնդիրների մասին:

-Կրթության հետ կապված, կարծում եմ,   հիմնական խնդիրն   այն է, որ երեխաները չունեն սովորելու  մոտիվացիա: Հաճախ երեխաները չեն սովորում ոչ թե նրա համար, որ ունակությունները չեն ներում, այլ որովհետև չունեն մոտիվացիա: Չեն գիտակցում,  թե ստանալիք  կրթությունը իրենց  որտեղ է պետք գալու: Պատճառն այն է, որ միայն դպրոցի դաստիարակությամբ չէ, որ  ձևավորվում է  անձի արժեքային համակարգը: Երեխայի արժեհամակարգի ձևավորման վրա  ազդում են  նաև միջավայրը, ընտանիքը, հեռուստատեսությունը, համացանցը: Երբ  տվյալ անձը չի ցանկանում սովորել,  ուսուցիչը,  որքան  էլ լավը  լինի,  չի կարող սովորեցնել: Սովորելու ցանկության վրա ազդում է նաև այն, որ ուսումնական ծրագրերը պարունակում են տարբեր առարկաներից  բավականին մեծ տեղեկատվություն, որոնք  հետագայում երբևէ պետք չեն գալիս: Երեխաների համար ուսումը հնարավորինս պետք է լինի պրակտիկ,  պետք է հասկանան՝  որտեղ է այդ գիտելիքը իրենց  պետք գալու:

-Դպրոցի շենքը  ի՞նչ խնդիրներ ունի, արդյոք  ունի վերանորոգման կարիք:

-Մեր դպրոցը չունի ցանկապատ, դպրոցի տարածքը, կարելի է ասել, զատված չէ շրջապատող բակերից և փողոցից, ինչի արդյունքում բնակիչները հաճախ տարածքը օգտագործում են որպես մեքենաների կայանատեղի, հաճախ էլ աղտոտում  կենցաղային աղբով, որոշ բնակիչներ էլ իրենց համար «բոստան» են ստեղծել՝ առաջացնելով  խնդրահարույց վիճակներ:

Մենք գտնվում ենք սեյսմիկ գոտում, իսկ մեր շենքերը,  որոնք,  իհարկե, նոր չեն կառուցվել,  չեն համապատասխանում  նորմատիվային պահանջներին: Այսինքն՝  անհրաժեշտություն կա կամ  նոր մասնաշենքեր կառուցելու, կամ  հինը վերակառուցելու: Իսկ դա հսկայական միջոցներ է պահանջում. դպրոցը իր սեփական ուժերով չի կարող նմանատիպ խնդիրները լուծել:  Ինչ  վերաբերում է նրան, որ դպրոցի շենքը խնամված լինի, պահպանվեն  նմանատիպ ծախսերը,  դպրոցը, կարծում եմ, ինքը  կարող է հոգալ, և դպրոցների մեծամասնությունը հոգում  է:

Բայց կան նաև այնպիսի խնդիրներ, որոնք  դպրոցը չի կարող լուծել: Օրինակ՝ դպրոցը չունի ոչ հանդիսությունների, ոչ էլ սպորտային դահլիճ, ճաշարան, նորմատիվային պահանջներին համապատասխանող լաբորատորիաներ:

Շատ եմ կարևորում խաղահրապարակների առկայությունը: Կարծում եմ՝  բաց խաղահրապարակը ավելի արդյունավետ է, որովհետև այն օգտագործվում է նաև ամռան ամիսներին, երբ դպրոցում դասերը ավարտված են: Չնայելով այն փաստին, որ մեր դպրոցը չունի խաղահրապարակ,  թաղամասի երեխաները ամռանը այստեղ են խաղում: Հետևաբար,  խաղահրապարակը տարվա ընթացքում կօգտագործվի մոտ 8-9 ամիս, քանի որ  գարնան և աշնան ամիսներին, եթե անգամ  դպրոցը սպորտդահլիճ էլ ունենա, այնուամենայնիվ ֆիզկուլտուրայի դասերը դրսում են անում:

-Իսկ ի՞նչ կասեք դպրոցի ջեռուցման մասին:

-Դպրոցը ջեռուցելու համար ֆինանսական խնդիր չունենք : Թե մեր, թե մյուս դպրոցները կարողանում են ջեռուցման սեզոնին ապահովել սահմանված ջերմաստիճան: Ավելին, շատ երեխաների համար դպրոցն ավելի տաք է, քան տունը: Այլ խնդիր է՝ ինչով, ինչպես ենք ջեռուցում դպրոցը: Մեր դպրոցը դեռևս ջեռուցվում է գազի վառարաններով, որոնց գործածությունը այնքան էլ անվտանգ չէ:

՞նչ կցանկանայիք փոխել կրթական համակարգում:

-Կարծում եմ,  հիմնական դպրոցներում նպատակահարմար կլիներ ավելացնել այն առարկաները, որոնք աշակերտին ավելի  գործնական գիտելիքներ, հմտություններ են տալիս: Այսինքն՝  այնպիսի առարկաներ, որոնք աշակերտներին  կնախապատրաստեն ինքնուրույն կյանքին: Գաղտնիք չէ, որ շատ աշակերտներ, հիմնականում տղաները,  9-րդ դասարանը դեռ չավարտած,  սկսում են աշխատել: Դպրոցը պետք է աշակերտներին տա այնպիսի հմտություններ, որոնք կօգնեն նրանց հետագայում նաև  իրենց աշխատանքի մեջ: