Լուսանկարը՝ Հասմիկ Գալստյանի

Մեր գյուղի կենտրոնում է գտնվում այս հուշարձանը՝ Անհայտ զինվորի արձանը, որի պատվանդանի վրա փորագրված են անուններ։ Դրանք այն մարդկանց անուններն են, ովքեր զոհվել են Մեծ հայրենականում։

Տատիկիս հայրը՝ Մաթևոս պապը, նույնպես մասնակցել է այդ պատերազմին, բայց նրա անունը գրված չէ, որովհետև նա չի զոհվել՝ հետ է վերադարձել։

Լուսանկարը՝ Հասմիկ Գալստյանի

1941թվականին, երբ սկսվում է պատերազմը, Մաթևոս պապը կամավոր մեկնում է ռազմի դաշտ։ Արդեն 1942 թվականին այն ջոկատը, որում Մաթևոս պապն էր՝ հրամանատար Վլասովի գլխավորությամբ, ընկնում է շրջափակման մեջ։ Ամբողջ ջոկատին գերի են վերցնում՝ այդ թվում և պապիկիս։ Գերիներին տանում են տարբեր վայրեր՝ ծանր աշխատանքներ կատարելու։ Պապիկիս տանում են շաքարի գործարան։ Այնտեղ նա շատ վատ պայմաններում է աշխատում։ Կոտրվում են նրա երկու դաստակները։ Դրանից հետո պապիկիս համեմատաբար ավելի հեշտ աշխատանք են տալիս, այդ ամբողջ ընթացքում պապիկիս օգնում է մի գերամանուհի։ Տատիկս պատմում է, որ իմ մեծ պապը հաճախ էր հիշում պատերազմը, իր ընկերներին, այն գերմանուհուն և միշտ աչքերը թրջվում էին։

Ամեն անգամ, արձանի մոտ ծաղիկ դնելիս՝ հատ-հատ կարդում եմ բոլոր զոհվածների անունները, հիշում մեծ պապիս նույնպես, թեև նրա անունը զոհվածների ցանկում չկա։

Անցած տարի վերջապես կատարվեց իմ երազանքներից մեկը։ Հնարավորություն ունեցա գնալու ճամբար եղբորս և քեռուս աղջիկների հետ, ովքեր արդեն մի անգամ եղել էին ճամբարում և ինձ շատ բաներ էին պատմել. թե ինչպես էր անցնում օրը, ինչով էին զբաղվում։ Մի խոսքով, ես քչից շատից տեղյակ էի։

Առավոտյան գնացինք Երևան և այնտեղից երկու մեծ ավտոբուսներով շարժվեցինք դեպի Վանաձոր՝ Գուգարք ճամբար։ Երբ հասանք, երեխաները՝ ովքեր արդեն մի քանի օր էր ինչ այնտեղ էին, մեզ համար անակնկալ էին պատրաստել։ Երգում ու պարում էին, մեզ պատմում էին, թե ինչ բուռն ու հետաքրքրություններով լի է անցնում օրը։ Դրանից հետո մեզ բաժանեցին ջոկատների, ծանոթացանք մեր ջոկատավարների հետ և գնացինք սենյակներ՝ տեղավորվելու։ Արդեն սենյակում էինք, և մեր իրերը դասավորված էին, մենք ամաչում էինք խոսել միմյանց հետ և լուռ նստած էինք։ Քիչ հետո սենյակ մտավ մեր ջոկատավարուհին և խախտեց լռությունը՝ առաջարկելով ծանոթանալ միմյանց հետ։ Արդեն ծանոթացել էինք և մեր մասին էինք պատմում, հանկարծ ինչ-որ ազդանշան հնչեց։ Մենք զարմացել էինք, թ՞ե վախեցել էինք… ինձ թվում էր երկրաշարժ է և այդ ազդանշանը հնչեց, որ դուրս վազենք։ Շատ ծիծաղեցի, երբ իմացա իրական պատճառը։ Այդ ձայնը մեզ կանչում էր ճաշարան։ Մենք գանցինք, տեղավորվեցինք և սկսեցինք ճաշել։ Դրանից հետո երկու ժամ հանգստի ժամ էր՝ պետք է քնեինք։ Շատ անսովոր էր, և մեզանից ոչ մեկն արդ օրը չկարողացավ քնել։ Մենք լուռ պառկած էինք, երբ նորից հնչեց ազդանշան, սակայն, այս անգամ ուրիշ էր։ Այս մեկը մեզ արթնացնելունն էր։ Վեր կացանք, հավաքեցինք անկողինը և գնացինք բակ։ Նստել էինք, զրուցում և ծանոթանում տղաների հետ, քանի որ մեր սենյակները տարբեր էին։ Մի քիչ հետո մեզ մոտեցան մեր ջոկատավարները և թխվածքաբլիթներ հյուրասիրեցին։ Հետո մեզ պարեր էին սովորեցնում (միանգամից մի քանիսը)։ Մեզ բացատրեցին յուրաքանչյուր ազդանշան ինչ է նշանակում։ Հայտարարվեց, որ երեք օրից մրցույթ է լինելու և պետք է պատրաստվեինք։ Եվս մի ազդանշան հնչեց և գնացինք ընթրելու։ Սպասեցինք, բոլորը վերջացրին և, երբ մութ էր, միացավ երաժշտությունը, գունավոր լույսերը և սկսեցինք պարել մինչ ուշ գիշեր։ Դե հետո գնացինք քնելու։ Առավոտյան արթնացանք, հավաքեցինք սենյակը, մարնամարզություն արեցինք, դրոշը բարձրացրինք (նախորդ օրը չէինք արել, որովհետև ուշ էինք տեղ հասել) և գնացինք ճաշարան։ Պարզվեց, այդ օրը մեր ջոկատն էր հերթապահ։ Այսինքն, մեր ջոկատի աղջիկները՝ այդ թվում և ես, պետք է մատուցեինք ճաշը, սեղանը հավաքեինք։ Դե օրը շարունակվեց նույն ձևով, միայն թե այդ օրվանից սկսած լողանում էինք լողավազանում։ Հաջորդ օրը գնացինք արշավի։ Այնտեղ խոսեցինք մրցույթի մասին։ Պետք է դարձումներ կատարել, շարային քայլել, մեր խմբին պետք էր անուն, կարգախոս և որևէ ազգային երգ։ Մի խոսքով մենք երկու օր պատրաստվեցինք և մրցույթին ներկայացանք ամենալավը։ Մրցույթի հաջորդ օրը մենք խաղացինք «Հայ ասպետ»։ Ես նույնպես խաղում էի և շատ հետաքրքիր էր անցնում։ Սակայն այս անգամ անհատական որևէ խումբ չհաղթեց։ Ո՞վ հաղթեց… Հաղթեցին միասնությունն ու ընկերությունը։ Իսկ վերջին օրը խարույկ վառեցինք և երգեցինք։

Այսօր մենք հյուրընկալեցինք «Ազատություն» ռադիոկայանի լրագրող Նանե Սահակյանին։ Դասընթացը մեզ տվեց շատ կարևոր գործնական գիտելիքներ։

Սկզբից մենք ծանոթացանք  Նանեի հետ ու իմացանք, որ նա 12 տարեկանից հաճախել է  «Մանանա» կենտրոն և հենց այստեղ է լրագրություն սովորել։ Նա մեզ ծանոթացրեց լրագրության գաղտնիքներին: Պետք է լինել օբյեկտիվ, կարողանալ  շփվել մարդկանց հետ, լինել իրադարձությունների կենտրոնում և ներկայացնել իրադարձությունները այնպես, ինչպես կա։ Ես հասկացա, որ լրագրողը պետք է լինի  խիզախ, նրբանկատ, նախաձեռնող, տեղեկացված և համբերատար։Նաև պետք է լինել մարդամոտ, սիրալիր, որ մարդը քեզ հետ մտերմանա և հարցազրույց տալիս ամեն բան ճիշտ պատմի։ Հետո մենք դիտեցինք Նանեի վարած հաղորդումներից մեկը։ Նա բացատրեց, որ լրագրողն ինքը պետք է նյութի թեման գտնի, գրի հաղորդավարի խոսքն ու վարի եթերը։ Նրա տված գիտելիքները մեզ շատ պետք կգան, քանի որ մեզանից շատերը որոշել են մուտք գործել լրագրության բարդ և պատասխանատու աշխարհը։