Լուսանկարը՝ Էլինա Աբրահամյանի

Առաջ այս շենքը ճաշարան էր: Գյուղացիները չէին օգտվում այդ շինությունից, քանի որ խարխուլ վիճակում էր, շրջակայքը` աղտոտված: Կոթի համայնքի բնակիչները տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ նախագծեցին, պլանավորեցին և իրականացրեցին այս հանդիսությունների սրահի վերանորոգումը: «Քանթերփարթ Ինթերնեյշնլ» հայաստանյան ներկայացուցչությունը Ամերիկայի ժողովրդի առատաձեռն աջակցության շնորհիվ և ԱՄՆ միջազգային զարգացման գործակալության միջոցով օժանդակեցին այս նախաձեռնությանը որպես Քաղաքացիական հասարակության և տեղական ինքնակառավարման աջակցության ծրագրի մի մաս: Կոթի համայնքում հանդիսությունների սրահ ունենալու գաղափարը դեռ տարիններ առաջ էր հասունացել, մինչև այդ բնակիչները իրենց ընտանեկան միջոցառումները անցկացնելու տեղ չունեին: Նրանք ստիպված էին լինում ժամանակավոր ծածկ կառուցել դրսում, այնուհետև այդ ծածկը անհրաժեշտ էր պոլիէթիլենային թաղանթով ծածկել, որպեսզի պաշտպանված լիներ անձրևից կամ արևից, այնուհետև անհրաժեշտ էր սեղաններ, աթոռներ, սպասք… Եթե միջոցառումը լինում էր եղանակային անբարենպաստ պայմաններում, խնդիրը ավելի էր դժվարանում: Մեր համագյուղացիներն անընդհատ քննարկում էին հանդիսությունների սրահ ունենալու գաղափարը, և երբ արդեն գյուղապետարանը վերջնականապես նախաձեռնեց սրահ կառուցելու գործընթացը, դիմեց «Քանթերփարթ Ինթերնեյշնլ» հայաստանյան ներկայացուցչությանը, որը Հայաստանի փոքրաթիվ համայնքներում, այդ թվում Տավուշի մարզի 5 համայնքների հետ իրականացում էր ծրագրեր, և համայնքների կողմից վեր հանված խնդիրները ներառվում են այդ շրջանակներում:

Լուսանկարը՝ Էլինա Աբրահամյանի

Գյուղի գյուղապետը առաջարկեց նրանց օժանդակել համայնքին, և նրանք համաձայնեցին: Սակայն ծրագրի պահանջներից էր, որ անպայման պետք է շինությունը լինի համայնքային սեփականություն: Կոթեցիները խնդրանքով դիմեցին մեր համագյուղացի Յուրա Հարությունյանին, ով  մեծ սիրով համայնքին նվիրեց իր սեփականություն հանդիսացող շենքը: Երբ շինությունը վերակառուցվեց, գյուղացիները միջոցների սղության պատճառով ի վիճակի չէին  իրենց կողմից ներդրում անելու, և խնդրանքով դիմեցին պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանին, ով մեծ սիրով աջակցեց: Մեզ աջակցեց նաև մեր համայնքի վաղեմի բարեկամ գործարար Միքայել Վարդանյանը, ով հանձն առավ սեղան-աթոռների ձեռք բերման խնդիրը: Բացի դրանից պարոն Միքայել Վարդանյանի կողմից նաև սրահին նվիրաբերվեց երեքարյուր անձի համար նախատեսված սպասք:

Լուսանկարը՝ Էլինա Աբրահամյանի

Արդեն սրահի բացումից և շահագործումից հետո համայքի և հարևան համայնքների բնակիչները իրենց ընտանեկան միջոցառումներն անց են կացնում մեր հանդիսությունների սրահում:

Սակայն սրահը այդքան էլ ապահով վայրում չի գտնվում: Հաճախ մարդիկ չեն կարողանում հրավառություն անել, վախենալով հակառակորդի ռմբակոծությունից:

Բացի միջոցառումներից այստեղ են անցկացվում համայնքային խնդիրների քննարկումները:

Կուզենայի այսպիսի նախաձեռնությունները շատ լինեն, որպեսզի գյուղի բնակչության դժվար կյանքը մի քիչ թեթևանա:

Լուսանկարը՝ Սուրեն Կարապետյանի

Առավոտ էր: Հրազդանյան սովորական առավոտներից մեկը, սակայն հետո կպարզենք, որ ամենևին էլ սովորական չէր: 

Այսօր ընկերոջս զանգից արթնանում եմ և սկսում առօրյա զրույցը, սակայն զգում եմ, որ ինչ որ խորհրդավոր ձևով է խոսում: Անընդհատ հարցնում է` դուրս նայել եմ, իսկ ես ամեն անգամ պատասխանում եմ. «Ի՞նչ պիտի լինի, գարուն ա էլի…»:

Այդպես էլ չասաց, թե ինչ է պատահել և ավարտեց զրույցը: Հագնվեցի և պատուհանից նայեցի դուրս, իսկ դրսում…

Լուսանկարը՝ Սուրեն Կարապետյանի

Դրսում իսկական ձմեռ է`իր ամենակարևոր բաղադրիչով. ձյուն է գալիս: Ծառերն անընդհատ օրորվում են` իրենց ճյուղերը ծանր ձնից «ազատելով»: Ակնթարթորեն հիշեցի տատիս պատմությունը, որն ամեն գարնանը պատմում էր ինձ և քույրերիս: Այն մի պառավի մասին էր (տատիս խոսքերով), ով գարնան մի այսպիսի օր իր ուլերին տարել էր դաշտ, բայց եղանակը միանգամից փոխվել էր` վերածվելով փոթորկի ու ձյան: Ու և’ պառավը, և’ ուլերը կորել էին:

Պատուհանից դուրս նայելիս մտածեցի, որ այս օրվա դեպքն ինձ ևս մեկ անգամ ապացուցեց` ինչքան էլ գիտությունը զարգանա, մեկ է,  ժողովուրդն ու ժողովրդականը միշտ էլ կունենան իրենց յուրահատկությունն ու խորհրդավորությունը…

Լուսանկարը՝ Դավիթ Չիլինգարյանի

Վեցօրյա անընդմեջ ծանրաբեռնված դասերից հետո այսօր իմ ազատ օրն է: Առավոտյան արթնացա, նախաճաշեցի և որոշեցի դուրս գալ տանից, մի քիչ քայլել գյուղում, իմանալ գյուղի նորությունները: Իսկ գիտե՞ք որտեղից եմ իմանալու: Ասեմ: Խորհրդարանից: Հիմա կզարմանաք, կմտածեք` ի՞նչ է խորհրդարանը: 

Մեր գյուղում` Ջուջևանում, խորհրդարան են անվանում այն վայրը, որտեղ հավաքվում են գյուղի տատիկները և զրուցում: Վերլուծում են նորությունները՝ քննադատում կամ հավանություն տալիս:

-Օ՜, բա իմացա՞ր, Սերիկ, Պուտինը թազա կնիկ ա ուզել: Էնա էն մի կնկանիցը երկու երեխա ունեցավ:

Լսվում է պատասխանը:

-Լավ ա անում, էն մարդը ապրում ա:

-Էնա գարունքացել ա: Գեղումը շարժ կա:

-Էնա Հայկն արդեն փորում ա բախչեն:

-Ասում են` էս տարի տաք տի անել:

-Համա ապրիլին ասում էն անձրև տի գալ:

Նրանք խոսում են այսպես անվերջ, առանց հոգնելու: Մի ուրիշ բակում հավաքվել են տղամարդիկ և զրուցում են:

-Էս տարի լավ շոգեր արավ, բերքը լավը կըլի: Փետս էլ պրծելա: Բայց դե էնա շոգերն ընգավ, էլ չենք վառի: Բայց դե մին էլ տեսար ցրտեց:

Ու այդպես շարունակ…

Մի ուրիշ այգում մարդիկ աշխատում են:

Գնանք գյուղամեջ: Ահա այստեղ հավաքվել են գյուղի պապիկները: Ոմանք ուղղակի նստած են ու նայում են անցուդարձ անող մարդկանց կամ մեքենաներին: Ոմանք զրուցում են, ոմանք էլ նարդի են խաղում.

-Էսա տես քեզ ոնց եմ մարս անում:

-Տենանք, տենանք, բմբուլներդ քամուն եմ տալու:

Գյուղի մնացած մասերում մարդ չի երևում:

Լուսանկարը՝ Մարինե Իսրայելյանի

Գնանք աղբյուրի մոտ, որտեղ միշտ լինում են տարբեր մարդիկ՝ գյուղից կամ այլ բնակավայրերից, հաճախ նաև զբոսաշրջիկներ: Այսօր այստեղ ոչ ոք չկար: Մի քիչ ցուրտ է, բայց հաճելի է: Քայլում եմ` նայելով գեղեցիկ տեսարանին, որտեղ ճնճղուկները երգում են, ծառերը ծաղկել են, և գյուղը կարծես նոր շունչ է առել: Մարդիկ արդեն իրենց անասուններին տանում են արտ և ձայնում. «Հո-հո-հո-հո, կով արի»: Մարդիկ վերադարձել են իրենց գործերին: Սիրում եմ գարունը իր ամեն ինչով:

Լուսանկարը՝Դավիթ Ալեքսանյանի

Մեր գյուղի` Բաղանիսի միջով անցնում է երկու ճանապարհ: Երկուսն էլ տանում են Երևանից Թբիլիսի: Ամենազարմանալին այն է, որ այդ ճանապարհները հատվում են մեր գյուղի մեջտեղում, իսկ այդ ճանապարհների հատման տեղը գյուղացիները անվանում են Խաչմերուկ: Հիմա կմտածեք, թե ինչու եմ ճանապարհներից խոսում: Ճանապարհները երբեմն լինում են դժվարանցանելի, հանգիստ, հանդարտ, բայց այս երկուսն ունեն իրենց կառուցողական իմաստը մեզ համար, իսկ որոշ մարդկանց համար այդ ճանապարհները ընդամենը սովորական ճանապարհներ են: Նրանք գալիս անցնում են ու մոռանում այդ ճանապարհների մասին: 

Լուսանկարը՝Դավիթ Ալեքսանյանի

Ճանապարհներից մեկն անցնում է գյուղի երկայնքով և գտնվում է հակառակորդի դիրքերից մոտ 150 մետր հեռավորության վրա: Այն գնդակոծվում է թշնամու դիրքից, և այդ պատճառով ութ տարի առաջ կառուցվել է երկրորդը, որն անցնում է  գյուղի հանդիպակած Հարսնաքար լեռան լանջով և գրեթե անտեսանելի է թշնամու դիրքից: Այդ մի ճանապարհը կիսով չափ անցնում է գյուղի միջով:

Մի դեպք պատմեմ: Երեխաներով կանգնած էինք այդ խաչմերուկում, երբ Ռուսաստանից մարդիկ էին անցնում: Նրանք կանգ առան.

-Բարի օր, տղե՛րք:

-Բարի օր,- պատասխանեցինք մենք:

-Ո՞ր ճանապարհով գնանք, որ վտանգավոր չլինի:

Մեր տղաներից մեկը կատակեց.

-Է՜ն ճանապարհը վտանգավոր ա, իսկ է՜ն մինը՝ «ապասնի»:

…Ճանապարհները նման են մեր կյանքին: