khachik buniatyan

Հարգանք

Ես ապրում և սովորում եմ Ֆրանսիայում։ Կյանքում մտքովս անգամ չէր անցնի, որ Հայաստանից բացի ուրիշ տեղ կարող եմ ապրել, բայց կյանքը լի է անակնկալներով։ Գալով Ֆրանսիա՝ շատ բաներ փոխվեցին իմ բնավորության մեջ։ Առաջին հերթին սկսեցի բոլորին հավասար աչքով նայել՝ չտարբերելով ազգությունը, կրոնը կամ մաշկի գույնը։ Բացի բնավորությունը՝ մտածելակերպումս էլ ահռելի փոփոխություններ կան:

Հայաստանում միշտ մտածել ենք, որ թուրք կամ ադրբեջանցի մարդիկ վատն են։ Այստեղ ունեմ և՛ թուրք, և՛ ադրբեջանցի ընկերներ։ Քիչ-քիչ մտերմանալով նրանց հետ՝ հասկացա, որ այնպիսի ազգ չկա, որտեղ և՛ վատ, և՛ լավ մարդիկ չլինեն։ Ուղղակի մենք միշտ մտածել ենք, որ նրանք վատն են, քանի որ մեր, կարելի է ասել, թշնամի ազգից են։ Միգուցե Հայաստանում կամ Թուրքիայում նույն մարդիկ իրար հետ լեզու չգտնեն, բայց օտարության մեջ բոլորը հավասար են դառնում։

Հարգանք. և էլ ոչ մի բան պետք չէ մարդու հետ շփվելու համար։ Ես քրիստոնյա եմ, ընկերներիս մեծ մասը սևամորթներ և մուսուլմաններ են։ Դա մեր ընկերության մեջ ոչ մի խոչընդոտ չի առաջացնում։

Ապրել և զարգացնել աշխարհայացքը քո մեջ, քո սրտում…

valentinaChilingaryan

Նամակ-շնորհավորանքներ, որոնք չեմ ուղարկել

Բարև, սրտանց շնորհավորում եմ ծնունդդ: Ի սրտե ուզում եմ, որ առողջ ու երջանիկ լինես: Ճիշտ է, դու լավ աղջիկ չես, բայց ուզում եմ, որ էս տարվանից գոնե փոխես կեղծ պահվածքդ: Դե, հասկանո՞ւմ ես, բնական չի: Մի քիչ հայելու դիմաց շատ փորձիր, նոր արի ու խաղա: Իսկ եթե լուրջ, դադարիր կարդալ ցիտատներ այն մասին, որ ժպիտը լավագույն դիմահարդարումն է: Դու միշտ կեղծ ես ժպտում: Գիտե՞ս՝ ոնց է զգացվում, թե ինչպես են կեղծ ժպիտիդ տակից հոսում նախանձն ու չարությունը: Առաջ, երբ մամայիդ չէի սիրում (կներես, ուղղակի որ սա էլ չասեմ` կմեռնեմ), մտածում էի, թե դու ում ես նման քո հրեշտակային բնույթով, բայց շատ ուշ հասկացա, որ խնձորը ծառից հեռու չի ընկնում: Քթից թռած մայրդ ես: Մի խոսքով, գոնե էս տարի եղիր «դու»:

Ուրախ ծնունդ, վայելիր օրդ, փոխվելու համար էլ ուշ չի:

***

Բարև, մենք իրար ամբողջ օրը տեսնում ենք, բայց դու ինձ «ատելու» ես տալիս: Էդ էն է, որ ուզում ես ատես, բայց չի ստացվում, էլի: Գիտես, որ ինձ չես կարող ատել ու չտեսնելու տալ, որովհետև ամեն օր բուի նման կողքովդ անցնելու եմ:

Շնորհավոր ծնունդդ, արժանի ես լավագույնին, որովհետև շատ լավ մարդ ես: Աստված տա, ուր ուզում ես՝ անվճար ընդունվես: Դու իմ միակ անցյալի ընկերներից ես, որ ես եմ սխալ եղել մեր ընկերության մեջ: Ուղղակի գիտե՞ս, էդ անտեր հպարտությունը… Ախ, եթե թողներ՝ էս նամակը կուղարկեի: Կներես: Հա, դու էլ էիր մեղավոր: Բայց չմտածես՝ ես քեզ ներել եմ:

***

Դե ինչ, արդեն մեծ ես, արդեն սովորում ես բարձրագույն հաստատությունում: Ամեն տարի ես քո ծնունդին նամակ էի գրում, բայց դու իմը միշտ մոռանում էիր: Դրա համար էլ ասացի՝ էս տարի ես էլ ինձ չհիշելու տամ: Դե, հասկանո՞ւմ ես: Բայց շատ եմ ուզում, որ ավարտես ու քո ուզած վայրում աշխատես: Ամենալավը, դե, վա՜յ:

***

Թող կյանքդ միայն ծիծաղով լեցուն լինի: Ես քեզ էն գլխից էլ չեմ սիրել: Լավ է, որ քեզ չեմ տեսնում արդեն երկար ժամանակ: Բայց որ տեսնեմ, ճակատդ կպաչեմ, որովհետև դու ինձ թույլ տվեցիր ճանաչել մարդկային այդ տեսակը: Հետաքրքիր ես: Մենակ չեմ հասկանում՝ ի՞նչ ես ուզում: Վերջը, էլի: Պինդ համբուրում եմ:

***

Շնորհավոր ծնունդդ, կեքսս: Չգիտեմ՝ քանի հատ երես ունես, բայց Աստված տվել՝ չի խնայել: Գիտե՞ս՝ ինչու կեքս ասացի: Ուղղակի կեքս չեմ սիրում: Ուզում էի ասել բուլկի, բայց հետո հասկացա, որ եթե շատ սոված լինեմ, բուլկի էլ կուտեմ, իսկ կեքս՝ երբեք: Բուտերբրոտ եղիր, եղբա՛յր: Չնայած՝ շփվում ենք, դու գիտես, որ խուսափում եմ քեզնից: Քեզ հաջողություն բուտերբրոտ դառնալու ճանապարհին: Ուրախ ծնունդ:

***

Վայ, Տեր Աստված, թե մենք ինչու հանդիպեցինք: Չես պատկերացնի՝ ոնց չեմ սիրում քեզ: Դու ինձ էս վերջերս մեծ վատություն արեցիր, բայց ես էդ վատությանդ լավությամբ կպատասխանեմ ու էս նամակը ծնունդիդ չեմ ուղարկի: Ափսոս էլ է, ասեմ՝ մարդ եղիր: Ժամանակդ էլ անցել է, մեծ մարդ ես:

***

Բարև, իմ մանկապարտեզի ընկեր: Ես չեմ մոռացել քեզ: Որ մի քիչ փոքր էինք, սպասում էի, որ գաս տեսնեմ՝ էսօր ինչ շոր ես հագել: Հիմա ոչ ես եմ տեսնում քեզ, ոչ էլ դու՝ ինձ: Ափսոս, փոքր ժամանակ լավ երեխա էիր, մտնում էինք սեղանի տակ ու կոնֆետներով կիսվում: Բա հիշո՞ւմ ես, ոնց էինք շորիդ մանր քարերը պոկում, լցնում մեր թեյերի մեջ ու խմում: Էհ, թող ամեն ինչ քո սրտով լինի:

***

Ծնունդդ շնորհավոր, հեռակառավարվող վահանակիկ: Մեկ-մեկ միայն քեզ լսիր, ոչ թե ուրիշի թելադրածը: Համոզվեցի՞ր, որ դու արդեն դու չես: Բան չկա, մի՛ նեղվիր: Ուղղակի էդ պատիժդ քեզ քիչ էր: Պիտի դեռ քո քիթը լավ գետնին քսվի, որ հասկանաս՝ կյանքում մարդ լինելուց ոչինչ կարևոր չէ: Վայելիր օրդ:

Ոգեշնչված Վահե Ստեփանյանի «Նամակներ Մալիշկայից» նյութից:

Angelina Karapetyan

Նոր առարկան ու առավելությունները

Մեկ տարի մեծացածի, որոշ չափով լուրջ ու մի քիչ էլ խենթ քայլեր ձեռնարկողի կարգավիճակում դասամիջոցն էինք վայելում, երբ ուսուցչուհիներից մեկը մտավ դասարան.

-Երեխե՛ք, լավ լուր ունեմ:

-Այսօր շո՞ւտ ենք տուն գնալու,- պատասխանին սպասելով՝ հարցրեց դասընկերներիցս մեկը:

-Նոր առարկա ենք անցնելու:

-Ա՜, իբր մեր անցածները քիչ էր, հիմա էլ նոր առարկա, տնայիններ, թեմատիկներ, ռեֆերատներ:

Թերևս միայն առաջին վայրկյաններն էին լեցուն աշակերտին բնորոշ բողոքներով, կարծիքն ու վերաբերմունքն առարկայի նկատմամբ լիովին փոխվեց, երբ անցավ առաջին դասը: Բոլորն ուշադրությամբ լսում էին, բանավիճում ու հետաքրքվում առարկայով:

-Ո՞վ կարող է ասել՝ ի՞նչ է ուսումնասիրում տնտեսագիտությունը:

-Դե, թե ոնց պետք ա տնտեսես գումարը:

-Տնտեսագիտությունը հասարակական գիտություն է, որն ուսումնասիրում է սակավ պաշարներից առավելագույնը ստանալը:

Հենց այս նախադասությամբ էլ սկսվեց սերը գիտության և առարկայի նկատմամբ: Նոր հասկացություններ, նոր տերմիններ, որոնք չես էլ պատկերացրել, որ կլինեն շուկայի բաղկացուցիչ մասը: Իսկ երբ ուսուցչուհիս ասաց, որ հնարավորության դեպքում կկազմակերպվեն ճամբարներ, դա ավելի ոգևորեց երեխաներին:

Այսուհետ, երբ ասեն, որ նոր առարկա ենք անցնելու, չեմ դժգոհի ու հաճույքով կսպասեմ իմ առաջընթացին:

valentinaChilingaryan

Անավարտ պատմություններ

Կեսգիշեր էր, երբ հայրս աշխատանքից հոգնած վերադարձավ տուն: Հինգ գիշեր էր, ինչ չէի տեսել նրան: Սովորության համաձայն՝ սկզբում մտավ իմ սենյակ: Գիտեմ, ուզում էր բարևել: Ամուր փակեցի աչքերս՝ ոչինչ չարձագանքելով: Ինչ հիմար եմ ես, ձևացրի, թե անուշ քնած եմ: Բայց հետո մտորեցի, համարձակ վեր կացա ու գնացի ննջասենյակ: Վստահ էի, որ նա դեռ քնած չէր:

-Պա՞պ:

-Քնած չէիր, չէ՞:

-Չէ:

Մեկ էլ մաման կողքից ասաց.

-Ի՞նչ կա, ուրվական:

-Տան դռներն էի ստուգում:

-Դե, լավ, գուցե կարոտել էր ինձ,- փրկեց պապան:

-Կարո՞տ: Ինչի ինքը զգացմուքներ ունի՞: Կարոտո՞ւմ էլ ա: Իսկ ես միշտ կարծել եմ, որ սառը էակ ենք մեծացնում: Ինչ հետաքրքիր ա:

-Հա, մամ, գիտե՞ս՝ ես ուրախանալ էլ գիտեմ: Օրինակ, երբ ես ուտում եմ բուտերբրոտներ՝ ուրախանում եմ, իսկ երբ դու ինձնից չես խլում իմ սիրելի բյուրեղանման կոնֆետները, չեմ տխրում:

-Դու ուտելուց բացի ուրիշ պլաններ ունե՞ս:

-Իհարկե: Սիրում եմ ճանապարհորդել:

-Բրավո՜: Որտե՞ղ:

-Մի տեղ, որտեղ բուտերբրոտներ են պատրաստում:

-Չլինի՞ սիրում ես կարդալ նաև խոհանոցային գրքեր:

-Չէ, մամ, հույսդ կտրի՛ր: Որ դրանք կարդում եմ, թքագեղձերս սկսում են աշխատել: Չեմ դիմանա՝ թուղթը կուտեմ:

-Անլրջությունն էլ սահման ունի: Անգամ դա չի քողարկում քո անտարբերությունը: Որովհետև ծայրահեղությունից ծայրահեղություն ես:

-Տան դռները փակ էին: Բարի գիշեր:

***

Արարատյան դաշտի լուսապայծառ առավոտներից էր՝ ժամը 10-ի մոտակայքում, երբ կանգնած էի գրախանութի առաջ, որտեղ երկար հերթ էր գոյացել: Ընդամենը 2 թերթ պիտի տպեի: Ատում եմ այդ գրախանութը՝ ողջ սրտով ու էությամբ: Սպասարկումը սարսափելի է: Ուղղակի, երբ դու ապրում ես մի վայրում, որտեղ մեկից ավելի գրախանութ չկա, ստիպված պիտի օգտվես դրանից: Ես էլ ստիպված սպասում էի իմ հերթին:

Աշխատողը 35-40 տարեկան մեռելային դեմքով մի տղամարդ էր, որն արտաքնապես նման էր մուլտֆիլմերի միջի էն չար հերոսներին, որոնք միշտ կան տրամադրությունդ փչացնելու համար: Էն, որ առանց իրենց ֆիլմը առաջ չի գնում, բայց հայտնվում են այն պահին, երբ պետք չէր: Մի խոսքով՝ հրեշ: Ուղղակի մի տարբերությամբ, որ մուլտֆիլմի մեջ գտնվող հրեշը շատ դեպքերում բարի է դառնում ու ամուսնանում արքայադստեր հետ, իսկ այս մարդն արդեն ամուսնացած է և ունի 4 երեխա:

-Բարև Ձեզ, այս ֆլեշի մեջ 2 նյութ կա, դրանք կարո՞ղ եք տպել:

Ոչինչ չասաց: Սարքս վերցրեց ու գնաց մի մութ սենյակ:

-Հլը արի, տես՝ էս ա՞,- ասաց հրեշը:

Արագ մոտեցա համակարգչին: Մռայլ դեմքով նստած էր ու մկնիկի ցուցիչով ցույց էր տալիս ֆայլերը: Մտածում էի, որ եթե մարդը 35 տարեկան է, պիտի կյանքը եռա նրա համար: Պիտի թռվռա ու ժպտա խանութում: Ի վերջո, գրախանութ է սպասարկում: Հետո կասեն՝ ինչի մեր երիտասարդությունը գրքասեր չէ, բա պիտի նորմալ սպասարկում ունենանք: Ախր, ինչի՞ պիտի երիտասարդը մտնի մի գրախանութ, որտեղ իրեն սպասարկելու է մռայլ դեմքով 35 տարեկան ծերուկ: Փոխանակ նա ուրախությունից եռար, ես սկսեցի զայրույթից եռալ ու չպատասխանեցի.

-Քո հետ չե՞մ:

-Կներեք, պարոն, դուք ինձ ճանաչո՞ւմ եք:

-Ինչի ո՞վ ես:

-Չէ, նկատի ունեմ՝ ինչո՞ւ «դուք»-ով չեք խոսում: Ծանո՞թ ենք:

-Լսի, իմ խանութը չի՞: Ոնց ուզում, սպասարկում եմ: Դուրդ չի գալիս՝ գնա:

-Իսկ կլինի՞ պատճենեք՝ նոր գնամ:

Մռայլ դեմքով դուրս եկավ, դանդաղ մոտեցավ մյուս համակարգչին ու ասաց.

-էս ծրագիրը չի բացում, պիտի 20 րոպե սպասես:

Համաձայնեցի, որովհետև այլ տեղ չկար գնալու: Որոշ ժամանակ հետո ասաց, թե չի բացի, չի հասկանում ծրագիրը:

-Լավ, կներեք անհանգստացնելու համար:

-Պահ, կյանքիս կես ժամը խլեց, մի հատ էլ՝ կներեք,- մրթմրթալով «ճպացրեց» կախարդը:

Թե ասա՝ ի՞նչ պիտի անեիր էդ 30 րոպեում, մի ուրիշ հաճախորդի նյարդերը պիտի քայքայեիր, էլի: Իմանալով, որ սպասարկումը վատն է, շարունակում է քայլ չանել, գիտակցելով, որ բոլորը զզվանքով են մտնում իր խանութ: Որոշեցի խանութից հեռու գտնվող մի պուրակում հայտարարություն սարքել: Մի թերթ վերցրի, վրան գրեցի. «Անցկացվում են դրական էներգետիկ դասընթացներ, որոնց տևողությունը 1 րոպե է: Ուսման ավարտին տրվում է լիցենզավորված ժպիտ: Մանրամասների համար զանգահարել նշված հեռախոսահամարով»: Արագ վազեցի ու դա փակցրի դռանն այնպես, որ ծերուկն ինձ չնկատի:

Հեռվից տեսա, որ բացեց դուռը, մռայլ դեմքով կարդաց հայտարարությունն ու սկսեց ծիծաղել: Ինչ գեղեցիկ է ժպիտը, անգամ, եթե ժպտացողը հրեշ է:

***

Գնացել էի քննության: Դասախոսը ներկայացնում էր մանրամասները, որոնք կապված էին թեստի հետ: Իսկ կողքիս նստած աղջիկը անգամ 70 հոգանոց լուռ լսարանի մեջ ագահաբար մաստակ էր ծամում ու փուչիկով հրավառություն անում: Այդ պահին մտքովս անգամ անցնում էր քննություն չհանձնելու տարբերակը, միայն թե չլսեի այդ տարօրինակ «գըմփը», որը 2 րոպե անընդմեջ շարունակվում էր: Լավ, այս աղջկա համար կյանքն էլ գուցե այս կերպ է «եռում»: Բայց ինչ անշնորհք ու վատ է դիտվում այդ գործողությունը կողքից: Սկսեցի քայլեր ձեռնարկել: Սկզբից «թարս» հայացքով նայեցի, որովհետև մտածում էի, թե կազդվի: Ոչինչ չփոխվեց: Հիշեցի, որ նախորդ օրը եղբորս խոսք էի տվել խուսափել արկածներից, քանի որ վերջերս շատ էի հայտնվում անհաջող պատմությունների կիզակետում:

-Բարև Ձեզ:

-Պրիվետ:

-Պատրաստվե՞լ եք քննությանը:

-Հա, դո՞ւ:

-Ըհըն:

-Կներեք, քանի՞ տարեկան եք:

-16:

-Հա, ես փոքր կտայի:

-Լո՞ւրջ: Ով ինձ նայում ա, ասում ա, որ ես մեծ աղջիկ եմ երևում:

-Գուցե տեսքով, բայց բնավորությամբ ու արարքներով հասուն չեք:

-Ինչի՞ց ենթադրեցիր:

-Ձեզնից:

-Ասում եմ՝ ինչի՞ց, ոչ թե ումից:

-Ի՞նչ տարբերություն:

Ու այդ պահին մաստակն արագ ծամելով՝ զայրացած մոտեցավ ինձ: Սկսեց դիմացս մեծ փուչիկ անել:

-Նման են:

-Ինչե՞րը:

-Ձեր ուղեղն ու փուչիկը:

-Ու ո՞նց,- քմծիծաղեց աղջնակը:

-Տորիչելյան դատարկությամբ:

-Հա, կարդացել եմ դրա մասին: Վիլյամ Տոլստոյն էր գրել, չէ՞:

-Չէ՜, Տերյանը:

-Հա, ճիշտ ա: Շատ հետաքրքիր գիրք ա:

-Լո՞ւրջ: Կարդացե՞լ եք:

-Հա:

-Ինչի՞ մասին ա:

-Դատարկության,- հիմար հայացքով պատասխանեց նա:

-Ուրիշ էլ ի՞նչ գրքեր եք կարդացել:

-Շատ գրքեր եմ կարդացել, վերնագրերը չեմ հիշում:

-Լավ: Ձեզ հաջողություն:

-Քեզ էլ:

***

Այս անավարտ պատմությունները գրել եմ տարբեր ժամանակահատվածներում՝ չմտածելով, որ երբևէ կարող եմ հանձնել շատ ընթերցողների լսարանին:

Mane Minasyan

Շնորհավո՛ր տո նդ, Հայաստա՛ն, ի՛մ ե րկիր

Իմ… Ինքնին սեփականացնող բառ է: Իմ երկիրը:
Այս արտահայտությունը լսելիս միանգամից մտքիս է գալիս Հայաստանը, մեր տունը, փողոցը, հողն ու անգամ մեր հարևան տատիկը:

Եթե հայացք գցեմ դեպի մանկություն, կասեմ, որ մի քանի անգամ հնարավորություն եմ ունեցել ապրել արտերկրում, սակայն ծնողներս որոշել են, որ լավ ուղի կգտնեմ միայն իմ երկրում` Հայաստանում:
Ես մի մարդ եմ, ով շատ ակտիվ է, ազատ ու հարմարվող, սակայն այս հատկանիշներն ինձ բնորոշ են միայն այստեղ:
17 տարեկան եմ: Կյանքիս երևի 2-3 տարին է, որ ապրել եմ Հայաստանից դուրս, շնչել ինձ համար օտար օդ, ու արևն անգամ օտար է եղել:
Ես շատ, չէ, շա՜տ-շա՜տ եմ սիրում Հայաստանը:
Հայաստանն ինձ համար մայրս է:
Հայաստանը արևն է, Հայաստանը մեր բակի ծառերն են, անգամ մեր շունը:
Հայաստանը դպրոցն է իմ, նստարանս, գրիչն ու թուղթը:
Հայաստանը լույն է լուսաբացի, իսկ միգուցե` օդը:
Լավ, Հայաստանը նաև դու ես, ընկերուհիս, ուսուցիչս ու մեր դպրոցի պահակը:
Հայաստանը ե՛ս եմ, ե՛ս…
Սահյանը կասեր. «Հայաստա՛ն, անունդ տալիս…»:
Հա, իրոք, Հայաստա՛ն, անունդ տալիս` ես ինձ եմ տեսնում:
Տեսնում եմ դեռ չծնված, երբ փորձում էի ձևավորվել: Տեսնում հենց նոր աշխարհ եկած, տեսնում եմ ինձ օրորոցում, վա՜յ, տեսնում եմ, նոր եմ քայլում, ոտքս մեկ աջ ու մեկ էլ ձախ, մանկապարտեզ եմ գնում ու կրկնում իմ մշտական կարգախոսը. «Քնեմ, հելնեմ, փիլավ ուտեմ, գաս, տանես, հա՞, պապա՛»:
Եկավ, տարավ, էլի բերեց, էլի տարավ ու չբերեց, որովհետև տեսնում եմ ես ինձ դպրոցի դռան առաջ, աչքս թարթում, մեկ էլ հանկարծ ես իմ կրծքի զանգն եմ տեսնում, որ հնչում է վերջին անգամ:
Ավարտում եմ, նոր կյանք մտնում, ոտքս էլի առաջ դնում հենց իմ երկրում` Հայաստանում: Ահա արդեն ուսանող եմ, ուսանում եմ, սովորում եմ, որ զարգանամ ու զարգացնեմ մեր բոլորի հայրենիքը` Հայաստանը:
Հայաստա՛ն, անունդ տալիս ես ինձնից առաջ հենց քեզ եմ տեսնում` պայծառ, վսեմ, վառ գույներով:

khachik buniatyan

Ես ընտրում եմ Կյանքը

Դեռևս փոքր հասակից հետաքրքրասիրությունս կյանքի ու մահվան  հանդեպ շատ մեծ է եղել։ Միշտ ծնողներիս հարցրել եմ՝ ինչպես են մահանում մարդիլ, կամ ինչու են մահանում, սակայն պատասխանը, այդքան էլ չէր գոհացնում ինձ։

Իմ հոդվածներից մեկում տատիկիս մասին եմ գրել, որից ինչպես հասկացաք, աշխարհում ամենից թանկ մարդն է ինձ համար: Երբ փոքր էի և այդքան էլ բան չէի հասկանում, կարելի է ասել՝ «խելքս բան չէր կտրում», միշտ տատիկիս ասում էի.

-Տատ, դու որ մահանաս, ես էլ եմ ուզում քեզ հետ գալ։

Ժպտում էր, բայց չէր պատասխանում։ Մեծանալով մեջս սկսեց շատ բան փոխվել։ Ինչո՞ւ եմ ցանկանում տատիկիս հետ մահանալ, այլ ոչ այնպես անել, որ երկարի մեր կյանքը։ Ավելի լավ  է ապրել երջանիկ ու չմտածել մահանալու մասին։

Այս տարի առողջական խնդիրների պատճառով վիրահատության ենթարկվեցի, որի ընթացքում ինձ անզգայացրին։ Մինչ վիրահատությունը մտքումս մի ցանկություն կար. Զգալ, թե ինչպիսին է մահը: Չէ, չմահանայի, այլ կլինիկական մահ տանեի։  Հիմար ցանկություն է, չէ՞: Երբ պառկեցի վիրահատական սեղանին, սկսեցի վախենալ: Հասկացա, որ կյանքը գեղեցիկ է, չարժե տարօրինակ ցանկությունների պատճառով կորցնել ամեն ինչ։

Եվ ահա մոտենում էր անզգայացնելու այդ հետաքրքիր, բայց մի փոքր վախենալու պահը։ Բժիշկն այնքան դրական էր տրամադրված, որ ես չհասկացա էլ, թե ինչպես քնեցի։ Քնելուց առաջ մի քանի բան եմ միայն հիշում, երբ բժիշկն ասաց.

-Պատրա՞ստ ես: Սկսե՞նք:

-Պատրաստ եմ։

-Դե, ուրեմն, ցտեսություն։

Վերջին բանը, որ հիշում եմ, «ցտեսություն» բառն էր։ Մի քանի ժամ անց արթնացա, չնայած որ այդ ժամերը ինձ ակնթարթ էին թվացել։ Արթնացա, բայց աչքերս դժվարանում էի բացել: Սկսեցի հազալ, բայց չէի տեսնում ոչ մի բան: Կարծես գլուխս պտտվեր։ Կյանքում չէի զգացել այդպիսի բան: Չնայած ոչինչ չէի տեսնում, բայց լսում էի, թե ինչպես էր բժիշկն ասում.

-Հետ է գալիս արդեն։

Տարօրինակ էր շատ: Մտածում էի հարցնել. «Բժիշկ, վիրահատությունը վերջացե՞լ է»:  Մտածում էի, բայց չէի կարողանում ասել: Կարծես արդեն ասած լինեի  այդ հարցը։

Մի քանի ժամ հետո ամեն ինչ ընկավ իր տեղը: Լավ լսում էի, տեսնում էի, ու մտածածս կարողանում էի արտահայտել։ Ինչ որ է, ինձ համար կարծես նոր կյանք սկսվեր։

Հիմա հասկանում եմ, թե ինչքան թանկ է Կյանքը…

«Ոսկե նուռ» տոնավաճառ

2005 թվականից Մոսկվայում սեպտեմբեր ամսին Հեղափոխության հրապարակում անցկացվում է հայկական ապրանքների «Ոսկե նուռ» ամենամյա տոնավաճառը:

Տոնավաճառի նպատակն է՝ ամրապնդել և զարգացնել գործարար կապերը Երևանի և Մոսկվայի արտադրողների միջև: «Ոսկե նուռը» գործարար բանակցությունների անցկացման, նոր կապեր հաստատելու, նոր պայմանագրեր կնքելու հարթակ է:

Տոնավաճառին մասնակցելու համար ամեն տարի հրավիրվում են սննդամթերքի, ոսկերչական իրերի և հուշանվերների հայ արտադրողներ, սպասարկման ոլորտի ներկայացուցիչներ և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների մասնագետներ:

Տոնավաճառի շրջանակներում կազմակերպվում են հայկական արտադրողների արտադրանքով առևտրային տաղավարներ, շնորհանդեսներ, ցուցահանդես-վաճառք, հայ վարպետների արվեստի ստեղծագործությունների ցուցադրություն, Հայաստանի նկարիչների օրվա բացումը, հայ և ռուս արտիստների երաժշտական ​​կատարումներ, երեխաների համար վարպետության դասընթացներ: Տոնավաճառի ընթացքում այցելուները կարող են նաև վայելել հայկական ազգային խոհանոցը:

Տոնավաճառին ներկա հայերը պատմում են, որ այս տոնավաճառը ևս մի առիթ եղավ հասկանալու, որ մենք՝ հայերս, ունենք աշխարհին ներկայացնելու մեծ մատենադարան` հոգու ու գաղափարի:

-Հայաստան ասելիս հպարտությունը գրկում է ինձ,- ասում էր հայերից մեկը:

valentinaChilingaryan

Սպանությո՞ւն Արեվելյան ճեպընթացում

Նշանավոր անձնավորությունը նստում է Երեվան-Երասխավան ճեպընթացը:

-Վաղ առավոտ էր, ցուրտ, տեղական ժամանակով ժամը վեցը: «Երևան» կայարան կառամատույցի առջև կանգնած էր այն գնացքը, որը Հարավկովկասյան երկաթուղային տեղեկագրքերում մեծարվում է որպես «Երեւան-Երասխավան» ճեպընթաց:

-Ի՞նչ ես խոսում:

-Ճեպընթացը բաղկացած է վագոն ռեստորանից, մեկ ննջարան-վագոնից և երկու վագոնից, որոնք հարմարեցված են տեղական հաղորդակցության համար:

-Լսի: Ես էլ ու հավանաբար դու էլ հոգնած ենք: Էս ճեպընթաց չի: Էս սովորական գնացք ա, որը բաղկացած ա ընդամենը վագոններից: Ես քո հետախուզական արկածների ժամանակը չունեմ: Խելոք կնստես, որ մարդավարի հասնենք Արարատ: Լա՞վ:

-Սկսվե՜ց: Լսիր, քո աշխարհում բացի քեզնից ուրիշ էլ ո՞վ կա: Ախր, չե՞ս հասկանում էս ամենը պատահականություն չի: Ինձ տիեզերքն ա նույն ժամին ուղարկել, որ ինչ-որ սպանություն բացահայտեմ:

-Նախ, քեզ տիեզերքը չի ուղարկել, մամադ ա կանչել: Հետո էլ՝ ի՞նչ սպանություն: Գժվե՞լ ես: Էս արևելյան ճեպըթնացը չի, դու էլ Էրքյուլ Պուարոն չես:

-Պա՜հ, բա էն մարդը, որ վագոնի դռան մոտ փայլուն համազգեստով պճնված կանգնած է, հեչ նման չի՞ ֆրանսիական բանակի երիտասարդ լեյտենանտ Դյուբոսկին, ու որը հիմա խոսում է փոքրամարմին մարդուկի հետ, ինչպես գրքում էր:

-Չէ, Պուարո ջան: Էն մարդը լեյտենանտ չի, այլ Զորիկ ձյաձյան է, իսկ փոքրամարմին մարդուկը` տոմս հավաքողը:

-Սարսափելի ցուրտ է:

-Արդեն շարժվում ա գնացքը, կխնդրեի, որ դադարեցնես ստեպ-ստեպ պաճուճազարդ նախադասություններդ, որոնք արտասանում ես ամենանրբին հայերենով, քանի որ դու երբեք Պուարո չես դառնա:

-Բայց դու լրիվ Մսյո Բուկն ես, լսի:

Ես այս ոչ խոստումնալից զրուցակցիս հետ գնալու էի երկար ու անխուսափելի ճանապարհ, որն անցնելու էր Արարատյան դաշտավայրի գեղատեսիլ հովիտներով: Քամին սառն էր, ինչպես նրա անտարբերությունը, որը հետզհետե լցնում էր իմ համբերության բաժակը: Զրուցակիցս քնեց, իսկ ես պարապությունից սկսեցի ուսումնասիրել մարդկանց: Դիմացս մի կին էր նստած, որը հավանաբար անգլիացի էր: Երիտասարդ, բարեկազմ, սևահեր, արտաքինից մի 30 տարեկան: «Նա իրեն շատ անկաշկանդ, անկախ էր պահում և դատելով այդ ամենից նա չափազանց գործնական է»,-եզրակացրի ես: Հագին կար մուգ գունավորմամբ բարակ կտորից ճամփորդական զգեստ` չափազանց հարմար վագոնի պայմաններում: Վախեցած նայեցի կողքս` զրուցակցիս, ու հանգստացած շունչ քաշեցի, որ քնած է, թե չէ մտածածս լսելուց հետո կասեր` «Չէ՛, ինքն էլ միս Դեբենհեմը չի, Գայան ծյոծյան ա»:

Արդեն 30 րոպե ճանապարհ էինք անցել, բայց ոչ մի սպանություն չէր կատարվել: Ինչ անհետաքրքիր է, իզուր էի նախապատրաստել Պուարոյի կերպարը:

Հանկարծ տեսնեմ նույն կինը դուրս եկավ մեր վագոնից:

«Հետաքրքիր է»,- մտածեցի ես: Սկսեցի հետևել նրան, և տեսա, որ խոսում է մյուս վագոնի անծանոթ պարոնի հետ: Հազիվ լսեցի, որ տիկինն ասաց. «Շուտով ժամանակը կգա»: Ի՞նչ ժամանակ: Հա՜, հիշեցի: Սպասում են հարմար առիթի՝ սպանության համար: Ավելի լավ է արթնացնեմ նրան, որ հավատա ինձ: Բայց չէ, է, չի հավատա ինձ: Ես մենակ կբացահայտեմ էս ամենը: Լավ, բայց էս անգլիացիները լավ էլ հայերեն են խոսում, կմտածես, թե հայ են: Այս ամենը ծրագրել են, զուտ իրականությունը թաքցնելու համար:

Քիչ ժամանակ հետո նույն տիկինը բաժակով ջուր բերեց իր մոտ նստած ծեր կնոջը: Բայց դե ես հո՞ հիմար չեմ: Էդ ջուր չի: Էդ թույն ա: Ուրեմն էս ծեր կնոջն են ուզում սպանել: Ինչ մեղք է, շատ անուշիկ տատիկ է:

-Հը՞ն, դիմանո՞ւմ ես պարապությանը,- արթնացավ նա այն ժամանակ, երբ պետք չէր:

-Չէ՜:

-Ի՞նչ՝ չէ: Չե՞ս դիմանում:

-Հա, հա:

-Հա, հա՞:

-Չէ, չէ, չէ՜…

-Թե մի բան հասկանում եմ…

Հենց այդ ժամանակ տատիկը խմեց ինչ-որ նյութով լի բաժակը: Ես հասկացա, որ ամեն ինչ կորցրեցի: Ստուգեցի դեղատուփս: Տեսա, որ մոտս միայն «Մեզիմ» է: Էդ դեղն էլ, միայն ստամոքսի խանգարման համար էր կարծեմ օգտագործվում: Երևի: Ուֆ… Ամեն ինչ կորավ: Վայ, ոնց նշտարիկով կսպանեի սրան: Ասա` քնած էիր, քնեիր, մտածեցի ես:

Էդ պահին նկատեցի, որ տատիկը գունատվեց ու սկսեց դժվար շնչել: Չհամբերեցի ու մոտեցա:

-Տատիկ ջան, էն բաժակի միջինը ամբողջությամբ խմեցի՞ր:

-Հա: Դո՞ւ էլ էիր ծարավ:

-Մոտս միայն էս դեղն է: Կուզեի օգնել: Բայց երևի ուշ է:

-Ի՞նչ իմացար:

-Դե ես գիտեի, որ էն երիտասարդ կինը վատ մտադրություններով էր կողքդ:

-Աղջիկս էր:

-Բայց ինչ դաժան ա, ո՞նց եք դիմանալու էս ցավին: Աղջիկը… Մորը…

-Վիրահատված եմ, ու նարկոզից նոր եմ դուրս եկել: Իմ դեպքում դաժան չի, նորմալ է:

-Ո՞նց, բա ձեզ չպիտի սպանեի՞ն:

-Եթե վիրահատությունը սպանություն է, ուրեմն 13-րդ անգամ եմ սպանվում:

-Հա-, հուսահատված ասացի ես:

Փաստորեն տատիկի մոտ հետվիրահատական շրջան էր, ոչ թե թունավորում, իսկ երիտասարդ կինը` անգլիացի չէր, այլ տատիկի միակ հայ դուստրը, որը խնամում էր նրան: Ես էլ Պուարոն չէի, որը ճեպընթացից դուրս եկավ Արարատի կանգառում, իսկ նա` նա էր, սառը ինչպես անտարբերությունը և իրական, ինչպես մսյո Բուկը:

Առաջին հանդիպումը ուսանողական խորհրդի հետ

Լուսանկարը՝ Թամարա Գալստյանի

Լուսանկարը՝ Թամարա Գալստյանի

Ահա և  անցավ իմ կյանքի նոր շրջանի մեկ շաբաթը: Անցավ այնպես, որ անգամ չնկատեցի: Ամեն ինչ չափազանց խառն էր այս շաբաթ. Գրքեր, գրքեր ու էլի գրքեր: Մի մասը գնեցի, մյուս մասն էլ օգնեցին ընկերներս: Չեմ կարող ասել, որ բուհում ամեն բան հեշտ է, ու պետք էլ չէ, որ այդպես լինի, քանի որ եկել ենք սովորելու, մասնագետ դառնալու, իսկ դրան հասնելու համար որոշակի դժվարին ճանապարհ պետք է անցնել: Լավ, ինչևէ… Ուզում եմ խոսել ՀՊՄՀ ՈՒԽ (ուսանողական խորհուրդ)-ի  մասին: Նրանք բոլորն էլ առաջին իսկ հայացքից ինձ շատ դուր եկան: Մեր կուրսի ավագը՝ Կառլենը, որը միակ տղան է կուրսում, մեզ տեղեկացրեց, որ երկար դասամիջոցին մեզ հետ հանդիպում է ունենալու ՈՒԽ-ի բանասիրական ֆակուլտետի ամբողջ անձնակազմը: Շատ էի ուրախացել, քանի որ ես ինքս շատ եմ ցանկանում լինել ՈւԽ-ի անդամ: Նախ խոսեց ՀՊՄՀ ՈւԽ-ի նախագահը՝ Ներսիկ Մարգարյանը, որը  մեզ շատ ճիշտ և օգտակար խորհուրդներ տվեց, և բացի այդ, մեզ բացատրեց, թե ինչ է նշանակում ՈւԽ-ն: Բացատրեց որ Ուխ-ն ոչ միայն կազմակերպչական, ուսանողական կյանքն ավելի հաճելի ու հետաքրքիր դարձնելով է զբաղվում, այլ ուսանողների իրավունքներով: Եթե ինչ-որ բան այնպես չէ, խնդիրներ կան դասախոսի, համակուրսեցու հետ, ապա պետք չէ ծնողներին անհանգստացնել, արդեն մեծ ենք, պետք է դիմել ՈւԽ-ին: Նրանք ամեն բան կանեն խնդրի լուծման համար:

Նախագահի խոսելուց հետո սկսեցին խոսել մյուսները: Հաջորդը մեր բանասիրական ֆակուլտետի ՈւԽ-ի նախագահն էր՝ Էդգար Ապրեսյանը: Խոսեց նախագահի օգնականը՝ Կարինե Հովհաննիսյանը, որի խոսելուց հասկանում ես, որ Գյումրու բարբառն ուրիշ է: Գոյություն ունեն նաև հանձնաժողովներ, որոնց մենք բոլորս էլ կարող ենք միանալ և դարձնել այդ հանձնաժողովը էլ ավելի լավը մեր աշխատասիրությամբ: Խոսեցին բոլոր հանձնաժողովների պատասխանատուները. լրատվական՝ Անի Ղալաչյան, սպորտ՝ Անահիտ Նիկողոսյան, կազմակերպչական՝ Կարինե Հովհաննիսյան, սոցիալական՝  Լիանա Սիմոնյան, մշակույթ՝ Սուսաննա Հայրապետյան: Այնքան ակտիվ էի, որ Անի Ղալաչյանն ինձ նկատեց ու միանգամից անունս գրեց լրատվականում, ու ամենակարևորը ինձ ներկայացնելուց ես ասացի, որ 17.am-ի թղթակից եմ, ու դա էլ ավելի ոգևորեց:

Ես չխոսեցի ակումբների մասին: Կան նաև մի քանի ակումբներ. ինտելեկտուալ՝ Աստղիկ Բոյաջյան,  բնապահպանություն՝ Գոհար Երվանդյան, բանավեճի՝ Զվարթ Ամբրոյան, գրական՝ Անի Ղալաչյան: Նրանք կազմակերպում են բազմաթիվ խաղեր, մրցույթներ, բանավեճեր, որն էլ ավելի բանիմաց է դարձնում ուսանողին:

Դե ինչ, կցանկանամ բոլոր առաջին կուրսեցիներին փոխանցել կամ հորդորել, որ անպայման լինեն ՈւԽ-ի անդամ, քանի որ այնտեղ շատ հետաքրքիր է և ուսանողական կյանքն ավելի հագեցած է դարձնում:

gohar hakobyan (ararat)

Նորից նույնը, նորից ուրիշ

Սեպտեմբերյան բա՛րև, ընկե՛րս: Հուսով եմ՝ դու էլ ինձ նման ուրախ ես, որ վերջապես նորից դպրոց ենք գնում: Ես ուրախ եմ, որ ամեն առավոտ մոխրագույն երանգ ստացող երկնքին բարև եմ ասելու: Ամեն օր վաղ եմ արթնանալու, բայց մեկ է՝ ուշանալու եմ:

Վերջին շրջանում ահավոր շոգի պատճառով ես շատ էի կարոտում աշունը: Հիմա կմտածես՝ երևի չեմ սիրում աշունը, բայց չէ, սիրում եմ: Չէ՞ որ աշունը սկիզբ է, նոր բանի սկիզբ:
Մի պահ պատկերացրու, որ ժամերով կարող ես քայլել փողոցով, զգալ տերևների խշշոցը կամ սենյակում նստել, տաք թեյ խմել, դիտել ամենասիրելի մուլտֆիլմն ու լսել, թե ոնց է անձրևը թակում պատուհանը: Հը՜մ, հավե՜ս:
Այսօր ուզում եմ քեզ պատմել տպավորություններիս մասին: Հիշո՞ւմ ես՝ ասել էի, որ շատ եմ կարոտել դպրոցս: Գիտե՞ս, երեկ, երբ դպրոց մտա, զգացի, որ ամեն ինչ նույնն էր:
Հա, նույն աղմկոտ միջանցքները, ուսուցիչների նույն բարի դեմքերը, նույն արտահայտությունները. «Լավ անցկացրի՞ք արձակուրդները», «Այսօր դաս չեմ հանձնարարում, բայց մյուս ժամից կլրջանաք ու կսկսեք սովորել», «Բան չմնաց, երեխեք, լավ սովորեք, արդեն մեծ եք»:
Ես էս ամեն ինչն էի կարոտում:
Հիմա համոզված կարող եմ ասել, որ դպրոցական տարիներից լավ բան չկա: Այն մաքրությունն ու պարզությունը, որ կա այդ տարիների մեջ, դու ոչ մի տեղ չես գտնի, ընկերս:
Երբ մի պահ հետ ես նայում, այ, հենց այդ ժամանակ հասկանում ես, թե ոնց մեծացար, երբ կողքիդ կանգնած են փոքրիկ, աչքերը լայն բացած մարդուկներ, որոնք արդեն աշակերտ են: Ու հիմա սրտի թրթիռով ես նայում կրտսեր ու ավագ սերունդներին:
Ամուր պահենք այս տարիները: