Ապագա հոգևորականը

Հովհաննես Ավետիսյանը 19 տարեկան է, սովորում է Հայաստանի հնագույն բուհում՝ Գևորգյան հոգևոր ճեմարանում:

- Ինչպե՞ս եղավ, որ որոշեցիր գնալ ճեմարան:

-Որոշմանս նպաստեց գյուղում գործող կիրակնօրյա դպրոցը: Ծանոթացա, սիրեցի ու հասկացա, որ դա է ինձ պետք, և էդպես 3-րդ դասարանից հստակ քայլերով գնացի նպատակիս հետևից։-Ո՞ր գյուղից ես, մի փոքր պատմիր այդ կիրակնօրյա դպրոցի մասին։

-Արմավիրի մարզի Լեռնագոգ գյուղից եմ: Կիրակնօրյա դպրոցի անունն էր Հռիփսիմյանց վարժարան։ Հրաշալի հոգեկերտ դարբնոց էր՝ հրաշալի ուսուցիչներով։ 8 տարի շարունակ գնացել եմ կիրակնօրյա դպրոց, տարբեր տարիների մասնակցել տարբեր մրցույթների և հաղթել։ Դա այն տեղն էր, որտեղ հանդիպեցի Աստծուն, և այդ հանդիպումը այնքան նյութական էր, որ ազդեց ողջ կյանքիս վրա։

-Իսկ դպրոցում ինչպե՞ս ես սովորել։

-Դե, եթե մի փոքր անցնեմ համեստության սահմանը, պիտի ասեմ, որ բավականին լավ եմ սովորել: Բայց միայն առարկաների լավ իմացությունը ինձ չի բավարարել: Մասնակցել եմ բազմազան խմբակների՝ կուզեի առանձնացնել Ջինիշյան հիմնադրամի կողմից հովանավորվող Բանավեճի ակումբը, որի շրջանակներում 2013 թվականին մասնակցել եմ Բանավեճի հանրապետական փուլին, թիմային արդյունքով զբաղեցրել եմ 3-րդ տեղը և դարձել 1-ինը անհատական արդյունքում, մասնակցել եմ նաև հեռուստաբանավեճերի։ Ինձ համար հատկանշական էր իմ մասնակցությունը English Access program-ին։ Այս ծրագիրը ենթադրում էր 2-ամյա անգլերենի կրթություն, հովանավորվում էր Ամերիկայի դեսպանատան՝ ի մասնավորի, դեսպանի և «Հայաստանի մանուկներ» հիմնադրամի (COAF) կողմից։ Երկու տարում սովորել ենք փայլուն անգլերեն և ավարտել եմ գերազանցության դիպլոմով։ Իրականացրել ենք մի շարք ծրագրեր՝ հօգուտ գյուղի․ գիշերային լուսավորության կազմակերպում, դպրոցի կանաչապատում, այգու ստեղծում և այլն։
Տեղին եմ համարում նշել, որ վերը նշված բոլոր հաջողությունները գրանցել եմ շնորհիվ իմ գյուղի և ընկերների։

-Ճեմարանի ընդունելության քննությունները հե՞շտ էին, թե՞ դժվար։

-Շատ էի լարվում, անկեղծ, շատ վախենում էի, որովհետև պարապում էի առանց կրկնուսույցի՝ ինձ համար սկզբունքի խնդիր էր, բայց ընդունվեցի։

-Իսկ ի՞նչ սպասելիքներ ունեիր ճեմարան գնալիս, և իրականացա՞ն դրանք։

-Ճեմարանում հասկացա, որ առհասարակ կարիքը չկա սպասելիքներ ունենալու․ երբեմն դու ինչ որ բան ես ակնկալում, իսկ Աստված քեզ համար այլ բան է նախախնամել՝ գուցե ավելին քո սպասվածից կամ գուցե պակաս, բայց պետք է միայն վստահել Աստծուն։ Այնուամենայնիվ, որ հարցն անպատասխան չմնա, ասեմ, դեռ իրականացման փուլում են, առջևում դեռ մի ամբողջ կյանք կա։

-Այսօրվա սերնդի մեջ կա՞ն այնպիսի շնորհալի երիտասարդներ, ովքեր կկարողանան դառնալ նոր Կոմիտասներ, Ավ․ Իսահակյաններ և մի շարք անվանի մարդիկ, ովքեր ավարտել են Գևորգյան ճեմարանը։

-Իհարկե կան։ Գիտեք մարդիկ հանճար չեն ծնվում՝ ծնվում են տաղանդավոր և աճելով դառնում հանճար։ Այսօր իմ շրջապատում ես տեսնում եմ տաղանդների, որոնց միայն պետք է հնարավորություն տալ ինքնաճանաչման, որի լավագույն տեղը ճեմարանն է։ Ճեմարանում այսօր էլ սաների մեջ կան ստեղծագործող երիտասարդներ, կա ճեմարանական «Վերնատուն», որտեղ քննարկում ենք միմյանց ստեղծագործությունները, խոսում արվեստից։ Իսահակյանի, Կոմիտասի և մյուսների շունչը այսօր էլ ճեմարանում է։ Ճեմարանում, ի դեպ, գործում են նկարչական, երաժշտական խմբակներ, որոնց միջոցով կարելի է ծանոթանալ արվեստին, սիրել արվեստը, ինքնաբացահայտվել։

-Ասացիր` ինքդ էլ ստեղծագործում ես:

-Այո, Ճեմարանից առաջ միայն չափածո էի գրում: Երկար ժամանակ չէի գրոիմ, հետո ներճեմարանական մրցույթում հաղթելուց հետո հասկացա, որ արձակն էլ ստացվում է, հիմա սկսել եմ արձակ գրել։

-Իսկ ինձ որպես ապագա ճեմարանականի, ի՞նչ խորհուրդ կտաս։

-Միայն հավատալ էն տեսիլքին, որն ունես։ Ոչինչ պետք չէ հաջողության համար՝ բացի հավատքից։ Քեզ մաղթում եմ վստահություն, որ տարիներ հետո հանդիպենք այն ճեմարանում, որի մասին խոսում էինք։

elen gevorgyan

Արի, արի, քո փոքր տեսակն է հայտնվել

Այսօր սովորականի նման տուն էի վերադառնում պարապմունքից, տեսա մայրիկիս մեր հարևանուհու հետ նստած: Երբ մտա ներս, մայրիկս միանգամից ասաց.

-Արի, արի, քո փոքր տեսակն է հայտվել,- ի՞նչ էր խոսում մայրս, ես չհասկացա: Մոտեցա նրանց, և տեսեք, թե ինչ իմացա:

Օրեր առաջ ես ձեզ հետ կիսվել էի մի նյութով, որի վերնագիրն էր «Մեր սերունդը»: Ես պատմել էի մի փոքրիկ աղջնակի մասին, ով բակի ամենաչարաճճի աղջնակն էր` ութամյա Վարդուհին, ում Վարդուկ ենք ասում:

Հարևանուհին, ում հետ մայրս էր նստած, Վարդուկի մայրն էր, նա ինձ մի շատ հետաքրքիր և անսպասելի բան ասաց.

-Գիտե՞ս, Էլեն, դարձել ես հայտնի:

-Ո՞վ, ե՞ս:

-Հա, հա, հենց դու: Հիշո՞ւմ ես, որ երեխաներից հարցազրույց էիր վերցնում:

-Այո, այդ նյութս էլ տեղ է գտել 17.am-ում:

-Դե լսիր: Ուրեմն երբ Վարդուկից հարցազրույց ես վերցրել ու գնացել, Վարդուկը եկել է տուն, վերցրել է հեռախոսս ու բարձրացել իր սենյակ: Հեռախոսը դրել է մի տեղ, միացրել է վիդեոն ու սկսել է քո դերը տանել, քո նման խոսել. «Բարև ձեզ, ես Էլենն եմ, ուզում եմ ձեզ մի քանի հարցել տալ…», իսկ հետո ձայնը փոխելով սկսել է խոսել իբրև Վարդուկ:

Պատկերացնո՞ւմ եք, այնքան ուրախ էի ու շնորհակալ Մանանա կենտրոնին, որ հնարավորություն ընձեռեց ինձ կատարել լրագրողական փորձեր, և ինչու չէ, նաև այնպիսի տպավորություն թողնել մի աղջնակի մոտ, որ ցանկացել է նմանակել ինձ:

Կանայք կփոխեն աշխարհը

Ասում են, կյանքում միշտ էլ սովորելու բան կգտնես: Ավելի քան վստահ եմ, որ այս տողերն իրոք ճշմարիտ են: Հենց սովորելու  ձգտումն է, որ ինձ դարձնում է ավելի ակտիվ և ստիպում հասնել ավելիին:

Այսպես ստացվեց: Համացանցում տեսա  GLOW աղջիկների առաջնորդության և զարգացման  ամառային ճամբարի հայտադիմումը: Ճամբարը հովանավորվում էր «Խաղաղության կորպուսի», «Նոր Լույս» կազմակերպության, Գյումրու երիտասարդական կենտրոնի և մի շարք այլ կազմակերպությունների կողմից: Ճամբարի նպատակն է` զարգացնել 13-15 տարեկան աղջիկների գիտելիքները և դարձնել նրանց երկրի համար ապագա առաջնորդներ:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Եվ որոշեցի դիմել: Որոշ ժամանակ անց տեղեկացա, որ անցել եմ: Սկսեցի նախապատրաստվել և հուլիսի 3-ին մեկնեցի Թորոս գյուղ, որտեղ էլ պետք է անցկացվեր ճամբարը: Ճամբարը տևեց 7 օր: Այդ 7 օրերի ընթացքում ես ձեռք բերեցի մի շարք գիտելիքներ, ավելի ամրապնդեցի իմացածներս, նոր ծանոթություններ, և որ ամենակարևորն է, նոր ընկերներ: Չնայած այն բանին, որ նմանատիպ ճամբարների էլի էի մասնակցել, այս ճամբարն ինձ համար նորովի էր, որովհետև ճամբարի ընթացքում մեզ հետ աշխատում էին ամերիկացի կամավորներ, որոնց հետ պարզապես անկարելի է ձանձրանալ:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Հա, չմոռանամ ասել, որ ուրախությունս կրկնապատկվեց ու եռապատկվեց, երբ այնտեղ հանդիպեցի 17.am-ի թղթակիցներից մի քանիսին, որոնց հետ հիմա լավ ընկերներ եմ: Կարծում եմ պատկերացրիք, թե ինչքան հագեցած ու անմոռանալի օրեր էին: Ճամբարի ընթացքում մենք իմացանք մի շարք հայտնի կանանց մասին, ովքեր հասել են որոշ  փոփոխությունների  բազում դժվարություններից հետո: Քննարկեցինք «Բազմազանություն», «Կարծրատիպեր», «Առողջ ապրելակերպ», և մի շարք այլ թեմաներ: Իսկ որպես ավարտ կնշեմ մեր թիմի նշանաբանը.

«Կոտրելով կարծրատիպերը, կփոխենք աշխարհը»:

Անուշ Մկրտչյան, 14տ., Արմավիրի մարզ, գյուղ Շենիկ

 

***

Նախ  ուզում եմ փոքր-ինչ խոսել ճամբարներից: Ինձ համար ճամբարն այն վայրն է, որտեղ սովորում ես և սովորեցնում, ունենում կյանքի անմոռանալի պահեր, կարճ ժամանակահատվածում ձեռք բերում ընկերներ և նրանցից բաժանվելիս` տխրում: Դժվար է քեզ համար կարևոր դարձած մարդկանցից բաժանվելը: Կարծում եմ՝ չկա մեկը, որը ճամբարում չհասցնի շուրջը հավաքել իր նմաններին և պարզապես ունենալ այն հաճելի պահերը, որոնք այլևս գուցե չեն կրկնվելու: Ես ինքս շատ էմոցիոնալ եմ և երբեք չեմ կարողանում զսպել արցունքներս. դրանք կարծես հավաքվում են կոկորդումս ու սկսում իրենց հոսքի ճանապարհը «փորելով» հոսել աչքերիցս: Ամենասիրածս պահը հենց դա է: Կարծես ամբողջովին լիցքաթափվում եմ իմ մեջ հավաքված և՛ տհաճ, և՛ հաճելի պահերից: Բայց նախքան այդ պետք է վայելել ճամբարային հրաշալի օրերը:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Մայիսն էր, երբ լրացրի GLOW աղջիկների առաջնորդության ճամբարի հայտը: Ճիշտն ասած, չէի կարծում, որ կանցնեմ, քանի որ հայտը երեկոյան շատ անուշադիր էի լրացրել: Բայց հունիսին զանգահարեցին և ասացին, որ GLOW ճամբարի 25 մասնակիցներից մեկը ես եմ: Շատ էի ուրախացել, մանավանդ, որ այդպիսի զանգի չէի սպասում:

Մինչ ճամբար գնալը մեզ հանձնարարված էր կարդալ Պալացիոյի «Հրաշքը» գիրքը: Ի դեպ, ինձ այն շատ-շատ դուր եկավ, սիրեցի նաև Պալացիոյի գրելաոճը:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Հուլիսի 3-ն էր: Շատերդ այդ օրը հիշում եք որպես Վարդավառ, բայց մեզ համար դա ճամբար գնալու և երկար ճանապարհ կտրելու օր էր: Երևանում մենք լավ թրջվեցինք՝ մեր իրերով հանդերձ, բայց խոստովանում եմ, որ եթե Վարդավառ չլիներ, օրն այդքան հետաքրքիր չէր անցնի:

Առաջին անգամ գնացք նստեցի: Կա չէ՞ այդպիսի բան, որ ասում են՝ ինչը դեռ չես փորձել, ավելի հետաքրքիր է թվում:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Հասարակ գնացք էր, չնայած բոլորս մեր մանկության «պու-չկը-չկըն» էինք պատկերացնում:

Հասանք տեղ: Մենք 7 օր մնալու էինք Թորոս գյուղի՝ ճամբարի համար նախատեսված փակ տարածքում: Ինձ առաջին հայացքից գրավեցին նկարազարդ տնակները, իսկ մեզ բաժին ընկավ հենց այն տնակը, որն ինձ ամենաշատն էր դուր եկել՝ Փոքրիկ իշխանի նկարովը:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Ճամբարի օրակարգը շատ հետաքրքիր էր. այնպես որ ո՛չ հոգնում էինք, ո՛չ էլ ձանձրանում: Առավոտյան ունենում էինք «Օրվա կին» վերնագրով պրեզենտացիոն դասեր: Սովորում էինք, որ բոլորս իրար հավասար ենք: Ունենում էինք կին խոսնակներ, որոնք մեզ հետ զրուցում էին՝ տալով կյանքի դասեր: Ավագ ջոկատավարներից Նանեն խոսեց FLEX-ի մասին, որին մասնակցելն ու անցնելն իմ նպատակն է: Կամավորներից Ռեյչելը սովորեցրեց ծրագիր գրել (PDM), որն իմանալը մեծ կարևորություն ունի հետագա գործունեության համար:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Մենք կոչվում էինք ակտիվիստներ, և քանի որ GLOW հապավումը բացելիս ստացվում է, որ աղջիկները իշխում են մեր աշխարհը, մեզ սովորեցնում էին, որ մենք պետք է փոխենք աշխարհը և դարձնենք այնպիսին, ինչպիսին մենք ենք ուզում տեսնել:

Իսկապես, շատ գոհ եմ և՛ աշխատակիցներից, և՛ սննդից, և՛ այն գիտելիքից, որ տվել են մեզ:

Ձեռք բերեցի անմոռանալի ընկերներ, որոնցից չեմ կարող չնշել Գայանեին, որն ինձ պատահած առաջին մարդն էր, որ մտածելակերպով այդքան նման էր ինձ: Այնքան մոտ էինք իրար, որ երկրորդ օրը որոշեցինք մի սենյակից մյուսը տեղափոխել մահճակալ: Սենյակում դարձանք հինգ հոգի՝ ես, Անին, Նոնան և երկու կրտսեր ջոկատավարները՝ Գայանեն ու Մերին: Զրուցեցինք մինչև կեսգիշեր: Ամեն մեկս պատմեց իր կյանքում պատահած զարմանալի դեպքերից: Երևի երբեք չմոռանամ այդ օրը:

Ուզում եմ  նշել մի քանիսին նույնպես, որոնք ինձ հարազատ են դարձել: Օրինակ՝ Մերին, Մարիամը, Անուշը, Ստելլան, Անին՝ նույն ինքը, Մեսսին, Անահիտը և այլք:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Կարծում եմ՝ այդ ճամբարի մեջ եռանդ էին մտցնում մեր օտարերկրացի կամավորները: Շատ հետաքրքիր էր նրանց հետ շփվելը. հիմնական դասերը նրանք էին անցկացնում:

Վերջին օրը «Տաղանդների երեկոն» էր: Ես, Նոնան և Անին մի հետաքրքիր համար էինք նախապատրաստել և ասում էինք, որ անակնկալ է: Կարծում եմ՝ կարելի էր անակնկալ անվանել. այն բոլորին էլ շատ դուր եկավ: Ինձ էլ շատ դուր եկավ Անուշի ելույթը: Նա կարդաց իր հոր մասին ակնարկ. բոլորս էլ հուզվեցինք:

Դե՛ ինչ, եկանք հասանք այն «հուզվելու» օրվան: Առավոտյան բոլորս իրար հրաժեշտ տվինք:

Մի պահ լուռ նայեցի տնակներին, ճանապարհին, խաղադաշտին ու հասկացա, որ այստեղ քաղցր հուշեր եմ թողնում:

 Սոֆյա Աբրահամյան, 14տ., Վայոց ձորի մարզ, ք. Եղեգնաձոր

anna andreasyan

Գրքերը

Մի ժամանակ գրքերը իմ կյանքում տեղ չէին զբաղեցնում: Հիմա զարմանում եմ՝ ինչպես էի «յոլա» գնում առանց գրքերի: Գրքերը զարգացնում են, լայնացնում աշխարհայացքը, գիտելիք են տալիս: Եվ ընդհանրապես, շատ հաճելի է կարդալը: Ես գիրքը համարում եմ անհրաժեշտություն՝ մարդու ճիշտ ձևավորման գործում:

Իմ՝ գրքերը պաշտելու գործընթացը սկսվեց 13 տարեկանում՝ Մուրացանի «Գևորգ Մարզպետունի»-ն կարդալով: Իհարկե, դրանից առաջ էլ էի կարդում, բայց որպես պարտականություն: Բայց այդ գիրքը հանդիսացավ այն խթանը, որից հետո գրադարան-տուն ճանապարհը դարձավ մշտական ճանապարհ: Ես այն շատ սիրեցի և ափսոսալով էի կարդում: Ամեն էջը թերթելիս՝ ես ափսոսում էի, որ մի էջով էլ պակասեցրի այն: Այնտեղ ինձ շատ էր դուր եկել Սահականույշ թագուհու կերպարը: Գիրքը կարդալուց հետո ես այն վայր չդրեցի: Նորից ու նորից էի կարդում իմ սիրած հատվածները: Շատ հատվածներ անգիր էի արել:

Այս գրքից հետո գրքերը դարձան կյանքիս անբաժանելի մասը: Ամեն նոր գիրք, երբ վերջացնում եմ՝շատ դժվարությամբ եմ կտրվում դրանից: Ինձ թվում է, թե էլ ոչ մի գիրք այդքան շատ չեմ հավանի: Բայց սկսում եմ կարդալ հաջորդ գիրքը և նույնը մտածում եմ դրա մասին:

Բայց մինչև հիմա կարդացածս գրքերից ես ամենաշատը հավանել եմ Էթել Վոյնիչի «Բոռ»-ը և Սոմերսեթ Մոեմի «Թատրոն»-ը: Իհարկե, այս երկու գրքերը իրար հետ ընդհանրություն չունեն: Առաջինը կարդալիս կարելի է մի լավ լաց լինել, իսկ երկրորդը կարդալիս՝ լիաթոք ծիծաղել:

Երբ կարդում էի «Թատրոն»-ը, ուսումնական տարվա վերջն էր՝ բոլոր աշակերտների ամենասիրելի ժամանակը: Բայց այս տարի ընկերներիս հետ շատախոսելու փոխարեն՝  ես զբաղված էի «Թատրոն»-ը կարդալով: Այն հետս տանում էի դպրոց և հարմար ժամանակ կարդում էի: Ես ուղղակի չէի կարողանում կտրվել այդ գրքից:

Մեջբերեմ մի քանի միտք գրքից:

«Կյանքի դժբախտությունն այն է, որ երբեմն անուրջներն իրականություն են դառնում»:

«Եթե մարդ սկսում է մտաբերել անցյալը, ուրեմն ապագա չունի»:

«Մարդկանց պատճառներ պետք չեն, որպեսզի անեն այն, ինչ իրենց սրտով է, նրանց պատրվակներ են պետք»:

Sona mkhitaryan

Բախտավորներից

Նա, ով հավատարիմ ընկեր ունի, կարող է հաշվել, որ ինքը երկու հոգի է: Ուրեմն, ես 4 հոգի եմ: Կյանքում ես շատ տխուր օրեր եմ ունեցել,  որոնց հաջորդել են երջանիկ պահերս: Իսկ գիտե՞ք, որն է համարվում երջանիկ պահ: Այն, որ տխուր րոպեներին զգում ես, որ մենակ չես, որ կան այնպիսիները, որոնք պատրաստ են քեզ լսել, օգնել, հասկանալ ու օգնել նույնիսկ այն դեպքում, երբ ես սխալ եմ: Իմ անփոխարինելիների մասին մի փոքր պատմեմ:

Գոհարը ու ես նույն դասարանից ենք արդեն 11 տարի: Մենք մտերմացել ենք հենց առաջին դասարանում: 2006թ., հիշում եմ, երբ առաջին անգամ գնացինք դպրոց, զննող հայացքներով նայում էինք իրար: Իսկ արդեն հաջորդ օրը, երբ միասին` առանց մեր մամաների, դպրոցից տուն եկանք, ինչքան էինք ուրախացել, ու այդ օրվանից սկսվեց մեր մտերմությունը: Մենք այս 11 տարիների ընթացքում ընդամենը մեկ անգամ ենք կռվել ու մի քանի օր անց մեզ հաշտեցրել է Գոհարի տատիկը` իմ դասվար ընկեր Խաչատրյանը: Ասեմ, որ նա եղել է և իմ, և քույրերիս դասվարը: Բոլոր երեխաները ուզում էին իրենց դասղեկը ընկեր Խաչատրյանը լինի, բայց ոչ բոլորն են մեզ նման բախտավոր:

Մեր ընկերությունն ունի իր օրենքները:

1. Վստահել իրար միշտ-միշտ-միշտ:

2. Ոչ մի գաղտնիք իրարից չպահել:

Եվ ամենակարևորը`

3. Առանց իրար շոկոլադ չուտել:

Ինձ ոչ մեկը Գոհարի նման չի ճանաչում, և հակառակը: Միշտ իրար հետ, միշտ իրար կողքի:

Լյուբան իմ անբաժանելին է: Ուր գնում եմ ինձ հետ է: Այ, օրինակ, «Մանանայի» դասընթացները, կամ «Մանանայի» հրավերները Երևան… Մեր էքսկուրսիաները, դպրոցը, պարապմունքները: Իրար վաղուց ենք ծանոթ: Դեռ 4-5 տարի առաջ գնում էինք պարի, բայց մտերիմ չէինք: Կարելի է ասել նորից ծանոթացանք ու հասցրեցինք մտերմանալ նկարչության պարապմունքների ժամանակ: Եթե ես տրամադրություն չեմ ունենում, Լյուբայի հետ օնլայն շփվում եմ, ու իր տված հարցին, թե` ոնց ես, ինչ կա, եթե պատասխանեմ`  նորմալ,  2 րոպե հետո ինձ հաղորդագրություն է գալիս… Գրված է լինում~ Անբաժանտա: Ախր, Լյուբ, ես ուղղակի չէի ուզում իմ վատ տրամադրությունը քեզ փոխանցվեր:

Ես Լյուբան ու Գոհարը շատ մտերիմ ենք ու դեռ երկար ճանապարհ ունենք միասին գնալու: Իմ բախտը հավատարիմների հարցում իրոք շատ է բերել:

Այս տարիների ընթացքում ես հասկացել եմ մի պարզ բան. լավ ընկեր ունենալու մենք ինքներս պիտի այդպիսին լինենք:

Lyuba Sharoyan

Կարուսել

Կյանքը նման է կարուսելի. պտտվու՜մ է, պտտվում ու կանգնում միայն իր  ցանկությամբ: Պտույտի ընթացքում հանդիպում ես տարբեր աշխարհների մարդկանց, ամեն մեկից մի նոր բան սովորելով՝ նորից ու նորից պտտվում: Շատ հաճախ հոգնում ու պտույտից հետ ես ընկնում, բայց հետո սթափվում ՝պտույտում առաջինը մնալ  սովորում:

Կարևոր չէ պտույտի ընթացքն ու տևողությունը: Կարևորն այն է, թե ով է կողքիդ նստած կարուսելում: Իմ կարուսելը գունավոր է, քանի որ կողքիս նստողն իմ աշխարհից է:
Կարուսելը հաճախակի շեղվում է իր պտույտից՝ վերածվելով անվերջանալի թվացող ճանապարհի, ու միայն այդ  ճանապարհն է օգնում ճանաչել կողքիդ նստողին, և անգամ կարուսելիդ պտույտն ապահովող սեղմակի կրկնօրինակը տալ նրան:
Բոլորի նման ունեմ մոտ ընկերներ, բայց նրանցից մեկի՝ Սոնայի հետ է բախտ վիճակվել կարուսելում նստել կողք-կողքի: Ես ու Սոնան շատ տարբեր լինելով,  միշտ  նույն պահին, ու նույն  վայրում ենք հայտնվել: Ուր գնայի` Սոնան էր: Գնում էի ճամբար՝ Սոնան այնտեղ էր, դպրոց՝ էլի  նա, պարի՝ ինչպես  միշտ, նկարչության՝ իհարկե, նորից Սոնան: Այ,  հիմա չեմ զարմանում այդ պատահականություններից:
Ամեն ինչ փոխվեց, երբ մեր հարևանը, ով գյուղում հայտնի է իր կանխատեսելու կարողությամբ, մի օր ինձ ասաց.
-Լյուբա ջան,  բախտավոր աղջիկ ես: Շատ հաջողությունների կհասնես, բայց Ս տառով անվան տիրոջ հետ:
Դե, բան էր, ասաց: Սակայն երկար ժամանակ ինձ տանջում էր այդ Ս տառը: Նրա  ասածները պատմեցի Սոնային, չնայած նրան այդքան էլ չէի սիրում: Պատմածս լսելով Սոնան ասաց.
-Լյուբուշ, կարո՞ղ ա էդ ես եմ:
-Կարողա,- ծիծաղելով պատասխանեցի:
Իմ կարուսելը հիմա  նորովի է պտտվում,և այնտեղ նստում  ենք երկուսով: Ես  ու Սոնան  հիմա լավ ընկերներ ենք և միասին  որոշում ենք  կարուսելի ընթացքն ու պտույտի տևողությունը: Շատ ուրախ եմ, քանի որ մեր ընկերությունը պարզ ու կարուսելի նման գունավոր է: Կարևոր չէ կարուսելը, կարևոր է կողքիդ նստողը…
Տարբեր աշխարհներից նույն կարուսել նստած մարդիկ դարձել են նույն աշխարհի բնակիչ,
ու միասին են  գործի գցում այն:
Քանի դեռ մեր ձեռքերը ամուր բռնել են մեկ-մեկու, և  մեր սրտերը բաբախում են  նույն աշխարհում, մեր կարուսելը չի կանգնի:

alla asryan

Օրս դարձավ տոն

2015 թ.-ի հոկտեմբերի սկիզբն էր, երբ դպրոցի տնօրինությունը և ծնողներս որոշեցին, որ եղբորս և ընկերներիս հետ մեկնելու ենք Վրաստան՝ մասնակցելու ասմունքի մրցույթի և ներկայացնելու մեր երկիրը: Մի աննկարագրելի զգացում. պետք է քո սիրելի մարդկանց հետ ճանապարհորդես:

Ամեն օրվա ավարտ ինձ ուրախացնում էր, քանի որ մոտենում էր գնալու օրը:
Ահա եկավ այդ երկար սպասված օրը. առավոտյան պետք է շարժվեինք, իսկ ես ամբողջ գիշեր հուզմունքից չէի քնել: Ժամերը թռան, և մենք, ուրախ ժամանակ անցկացնելով, ծանոթանալով նոր երեխաների հետ, ուշ երեկոյան հասանք Վրաստան: Տեղավորվեցինք հյուրանոցում։ Ոչ ոք չէր կարողանում քնել, բոլորս արթուն էինք, կատակներ էինք անում, հիշում, թե որքան ենք երազել այս րոպեների մասին: Մրցույթը մի քանի օրից էր, սակայն մենք մեր լրացուցիչ ժամանակը օգտագործում էինք ավելի շատ բաներ սովորելու վրա. ծանոթացանք Վրաստանի մշակույթին, հյուրընկալվեցինք տարբեր դպրոցներում, շրջեցինք Աջարիայի բոլոր քաղաքներով: Ահա եկավ այդ հուզիչ և, միևնույն ժամանակ, հաճելի պահը. սկզբից եղբայրս ասմունքեց, հետո ընկերներս, իսկ այնուհետև՝ ես: Ասմունքեցի և երբ դուրս եկա, չէի կարողանում հիշել, թե ինչպես եմ ասմունքել, քանի որ շատ հուզված էի: Եկանք մեր հյուրանոց, և ես արդեն երազում էի իմ սիրելի հոկտեմբերի 29 -ի մասին: Պատկերացնու՞մ եք՝ այդ օրը իմ ծննդյան օրն էր. երբ ընտանիքիդ հետ չես նշելու տարեդարձդ, բայց նշելու ես քո սիրելի ընկերների հետ: Ծննդյանս նախորդող գիշերը, երբ քաղաքից հյուրանոց էինք վերադառնում ընկերներս սկսեցին շշուկով խոսել: Երբ մոտեցա, նրանք լռեցին, և ես հասկացա, որ նրանք ուզում են անակնկալ մատուցել ինձ: Հասանք հյուրանոց, ընթրեցինք, իսկ ժամը 12- ին ընկերուհիս մոտեցավ աչքերս փակեց և տարավ ինձ մեր սենյակ: Աչքերս բացելուն պես տեսա բոլոր  մասնակիցներին և ընկերներիս, բոլորը միաժամանակ շնորհավորեցին, միացրինք երաժշտությունն և սկսեցինք ուրախանալ: Առավոտյան գնացինք  մրցույթի արդյունքները իմանալու:
Հնչեցին բոլոր մասնակիցների անունները, նրանք զբաղեցրել էին 3-րդ, 2-րդ և 1-ին հորիզոնականները: Շատ էի վախենում, մտածում էի. միգուցե չե՞ն հավանել ասմունքս:

Հանկարծ հնչեց անունս, և ես ամբողջ մարմնով փշաքաղվեցի: Ես արժանացա բարձր մրցանակներից մեկին՝ գրան պրիին: Մի կողմից` սպասված հաղթանակ, մյուս կողմից հեքիաթային տարեդարձ: Մտածում էի, որ այդ մրցանակը դարձավ իսկական նվեր ծննդյանս օրվա համար: Ուրախ տրամադրությամբ հետ եկանք: Մի փոքր հանգստանալուց հետո իջա ընկերներիս մոտ և տեսա տնօրենիս, բոլորը հավաքվել էին ծննդյանս տորթի շուրջ, նրանք միասին սովորել էին վրացերեն երգ ծննդյանս օրվա առթիվ: Այնքան ուրախ էի, որ միայն փայլող աչքերով կարողանում էի ժպտալ:

Սիրում եմ Ձեզ, իմ ընկերներ, շնորհակալ եմ, որ օրս դարձրիք տոն:

Jemma

Գյուղացու տանջանքը

Հուլիսի տասի երեկոյան անձրև էր գալիս, բայց այդ անձրևը տարբերվում էր մնացած անձրևներից։ Տանը նստած գիրք էի կարդում։ Մի պահ վախեցած մտածեցի` կարկուտ է գալիս։ Մտածելուն պես աչքիս առաջ եկան դաշտերը, այգիները և, ի վերջո, այդ ամենը մշակող մարդը։ Բնազդաբար վազեցի պատուհանիս մոտ, կարծես դեմքիս ժպիտ հայտնվեց, որովհետև դա կարկուտ չէր, ուղղակի այնպիսի արագությամբ էր գալիս, որ թվում էր դույլերով լցնում էին գետնին։

Երբ անձրևը փոքր-ինչ դադարել էր, լույսերն անջատվեցին, ավելի շուտ հոսանքի լարերը վնասվել էին։ Այդ ժամանակ հայրիկս զանգահարեց․ ասում էր, որ տուն է վերադառնում ու շատ քաղցած է։ Ես և քույրիկս տան բոլոր անկյունները մոմեր էինք վառել, իսկ մայրիկը սեղան էր գցում։ Արդեն բոլորով ճաշի սեղանի մոտ էինք, երբ զանգահարեցին հայրիկիս տեղեկացնելու կարկտահարված դաշտերի մասին։ Չնայած դա մեղմ էր ասված։ Այն աստիճան էր եկել, որ ոչ մի նորմալ բույս չէր մնացել։ Այդ ամենը լսելուց հետո ընկա մտորումների մեջ․ «Այդքան ամիսներ մշակես, կարելի է ասել, երեխայի պես խնամես, վարկ կամ էլ պարտք անես ու վերջում մնաս դատարկաձեռն»։

Հաջորդ օրը փորձեցի զրուցել տուժած հողագործների հետ։ Բոլորը նույն բան էին ասում․

-Է՜ բալա ջան, մնացինք շիվար։ Էսքան տանջվելուց հետո նորից պարտքեր, ու դեռ հարց է` կկարողանա՞նք փակել վերցրածը։

Մի անգամ էլ կողքից լսեցի, թե երկու կին ինչպես են զրուցում․

-Սաղ ջարդել ա կարկուտը, բան չի մնացել կամ էլ մենակ քոքերը։

-Դե, շատ մի՛ մտածի, մի բան կլինի, էլի։

-Տո, ո՞նց չմտածեմ է, դրա հույսով պիտի ապրեինք, երեխուս վարձը պիտի տայի։

-Աստված մեծ ա, մի բան կլինի։

Դա ուղղակի պատկերացնել է պետք։ Այնքան դժվար է. տանջվել, բայց անօգուտ։ Տանջվել առանց եկամուտի, պարտքերով գոյատևել մինչև աշնանը բերք հավաքես ու վաճառես։ Ու դեռ հարց է` կհավաքե՞ս ինչ-որ մի բան, թե՝ ոչ։

անի հարությունյան /մայիսյան/

Վարդանանք

Մարդը ստեղծված է այն գրքերից, որոնք կարդացել է:
Ռալֆ Էմերսոն

Կան գրքեր, որոնք ընթերցելիս շուրջդ բացվում է ուրույն ու անկրկնելի մի աշխարհ` իր առանձնահատուկ գեղեցկություններով ու թովիչ երգերով: Կան նաև այնպիսինները, որոնք քո առջև բացում են անզուգական ու հիասքանչ տեսարաններ, անհայտ հորիզոններ, անշուք ու պարզ գեղջկական խրճիթներ, պարզ ու անապական մարդկանց հոգիներ ու ողբերգություններ, գրքեր, որոնք սիրտդ լցնում են անչափ հայրենասիրությամբ, ուժով ու պայքարի նոր եռանդով: Հենց այդպիսի գրքերից է «Վարդանանքը», որը, ըստ իս, յուրաքանչյուր հայ պետք է կարդա։

Մինչև կարդալը շատ հակասական կարծիքներ էի լսել գրքի մասին.

-Է՜, ինչ էլ հավես ունես, սեղմավեպը վերցրու, սյուժեին ծանոթացի…

-Կարողա ձանձրանաս, նկարագրությունները շատ են…

-Անպայման կարդա՛։

Հաշվի չառնելով ապակողմնորոշող կարծիքները, գրքի մեծ ծավալն ու «սպառնացող» երկար նկարագրությունները` սկսեցի կարդալ…

Աննկարագրելի տպավորություններ, հիացմունք, հույզեր…Անգամ սիրահարվեցի Վարդանի կերպարին (դե՛, ինչ մեղքս թաքցնեմ, հաճախ եմ սիրահարվում գրքերի հերոսներին): Մարդ, որի վարակիչ հայրենասիրությունը փոխանցվում է ընթերցողին. արյունդ եռում է, սկսում ես այլ կերպ ընկալել հայրենիքի սերը։ Վարդանն օժտված է մարդկային բոլոր առաքինի հատկանիշներով՝ ազնվություն, անսահման ու նվիրական սեր դեպի հայրենիքը, քաջություն, անկոտրում կամք։ Նրա պայքարն ազնիվ ու արդար է, բարոյական, քանի որ կռվում է հայրենի հողի ապագայի համար։ «Մեռնենք և չտանք ոչինչ»,- այս է նրա նշանաբանը։

Զորավար, մարտիկ, քաղաքական գործիչ, ով ինքնին կենդանի մարմնացումն է հայրենասիրության ու քաջության։

Ատոմ Գնունին, Արտակ Մոկացը, Զորհրակը ու մնացած քաջ երիտասարդները նույնպես հիացմունք են առաջացնում։ Լինելով անփորձ, դեռ նոր-նոր սիրահարված երիտասարդներ՝ պատրաստ են կյանքի գնով պայքարել ազատության համար:

Հիացած եմ նաև հասարակ գյուղացու ուժով, անվախությամբ, կորովի պայքարով։ Նրանք, զգալով հայրենիքին սպառնացող մոտալուտ վտանգը, տուրք չտալով ընդունված պետական ու եկեղեցական ծեսերին ու կարգերին, չընկճվելով ոչնչից ու ոչ ոքից` համախմբվեցին և հաղթեցին։

«Բայց ռամիկը կկռվի, ռամիկը կփրկի աշխարհը, քանի որ հենց ինքն է աշխարհը»,-ասում է Սպարապետը։

Գնահատելով շինականի ուժը` նա հասավ արդյունքի, հասավ հաղթանակի՝ բարոյական ու վստահ։

Հզոր ու քաջ մարտիկների կողքին երևում են հայոց աշխարհի առաքինի ու փափկասուն կանայք: Նրանք նման են մեր էպոսի կանանց` «առյուծն առյուծ է, լինի էգ, թե` որձ»։ Հայ կնոջ անվախությունը, ուժն ու քաջությունը ամփոփված են Մեծ Տիկնոջ, Անահիտի, Խանդութի, Մամիկոնյան Տիկնոջ կերպարներում։

Սեր, բաժանում, անսպասելի բացահայտումներ, հուզիչ սիրո պատմու-թյուններ։ Գրավիչ էր ամեն մասն ու հատվածը։ Կարդում էի կլանված, լարված, հաճախ էի դողում ու փշաքաղվում, անգամ հուզվում։ Շատ էին հույզերս վերջում, երբ ընկավ ՆԱ… Այն ամենը, ինչ արեց, վեր էր բոլոր պատկերացումներից։

Պատրաստ եմ կարդալ նորից ու նորից` համակվելու նույն հերոսական ոգով ու հայրենասիրությամբ:

«Վեպը բնութագրվում է ռազմական կրակով, յուրաքանչյուր էջից վրնջում են նժույգները, կորովի երիտասարդները պատրաստ են կռվել և զոհվել հայրենիքի համար…»

 Ավետիք Իսահակյան

անի հարությունյան /մայիսյան/

17.am-ն իմ կյանքում

Սովորական դպրոցական օր էր: Երրորդ ժամն էր, երբ ընկերուհիս ասաց.

-Ա՛ն, էս ժամից հետո՝ երկար դասամիջոցին, կիջնես «Առողջ ապրելակերպի» կաբինետ:

-Ի՞նչ կա որ:

-Չգիտեմ: Երեկ մարդիկ էին եկել դպրոց, իրանց ամսագիրն էին բերել, ինչ-որ խմբակ ա լինելու:

«Տեսնես հիմա՞ ինչ կա: Էլի չեն թողնելու հանգիստ մի բան ուտեմ»,- մտածեցի ես: Զանգը տվեց: Դժգոհ-դժգոհ իջա «առողջ»: Եկան պարոն Արան, տիկին Ռուզանն ու Սիսակը: Անկեղծ ասած` հենց առաջին հայացքից գրավեցին ինձ, ու տրամադրությունս բարձրացավ:

Երբ սկսեցին ներկայացնել «Մանանա» կենտրոնը, 17.am կայքն ու դասընթացների բովանդակությունը, ոգևորությանս չափ ու սահման չկար: Չէի համբերում` երբ եմ գնալու տուն, որ մասնակցության հայտ ուղարկեմ: Շատ ուրախացա, որ աչքի ընկա. պարոն Արան ցույց տվեց կարճամետրաժ ֆիլմ, որի իմաստը պետք է հասկանայինք: Առաջին մրցանակը ես շահեցի: Բոլորին պատմում էի:

Վերջապես հասա տուն և ուղարկեցի հայտը: Պատասխանը չուշացավ: Երկու հոդված պետք է գրեինք` «Ով եմ ես» ու «Ինչն է ինձ հուզում»: Գրեցի, ուղարկեցի: Ամբողջ օրն անհամբեր սպասում էի պատասխանին: Հաջորդ օրը պատասխանը եկավ… Թարսի նման տանը չէինք, երբ զանգեցին «Մանանայից» ու ասացին, որ ընտրվել եմ մասնակցելու դասընթացին: Չգիտեի` ինչպես արտահայտեի ուրախությունս: Ուզում էի գոռալ, թռչել, պարել, բայց ամաչում էի. շուրջս մարդիկ կային: Շփոթմունքից ու հուզմունքից անընդհատ շնորհակալական խոսքեր էի ասում:

Տանջալից սպասումով լի մեկ շաբաթ… Էլ չէի դիմանում, թե ե՛րբ են հստակ ասելու դասընթացի օրը, ժամը, ե՛րբ ենք սկսելու:

Շաբաթ օր էր: Առաջին դասընթացին էինք գնում: Ամեն ինչ անցավ իմ պատկերացրածից էլ լավ: Նոր ծանոթություններ ու ընկերներ, նոր ու շատ կարևոր գիտելիքներ, տպավորություններ, փորձառու և պարզապես հաճելի ու անմիջական մարդկանց հետ հաղորդակցվելու հնարավորություն:

Կարծում եմ` կյանքում ոչինչ պատահական չի լինում: Նրանց հետ հանդիպումն էլ ինձ համար վճռական դարձավ. եթե նախկինում երբեմն կասկածում էի, հիմա հաստատ որոշել եմ դառնալ լրագրող:

Շատ եմ կարոտել մեր միասին անցկացրած օրերը: Վստահ եմ` դեռ էլի ենք հանդիպելու: