Վերջին անգամ, բարև, օվկիանոսի այն կողմից։ Արդեն տասը ամիս է, ինչ գտնվում եմ ԱՄՆ-ում։ Փոխանակման ծրագիրը մոտենում է ավարտին, և շուտով հետ եմ գալու Հայաստան։ Շատ ուրախ եմ ու ոգևորված, որ վերադառնում եմ տուն, բայց միևնույն ժամանակ, տխուր, որովհետև լքում եմ իմ երկրորդ տունը։ Այս զգացողությունը իրոք տարօրինակ է և անբացատրելի։ Այս տասը ամիսները կարծես երազ լինեին, որից պետք է կամաց-կամաց սկսեմ արթնանալ։

Իրոք, շատ դժվար է հրաժեշտ տալ այն բոլոր մարդկանց, ովքեր կարճ ժամանակում քեզ համար ընկերներ ու ընտանիք են դարձել։ Բայց ասում են, որ կյանքում ամեն լավ բանի ավարտ մեկ այլ լավ բանի սկիզբ է: Այնպես որ, պետք է առաջ նայել և միշտ ամեն ինչի դրական կողմը գտնել։

Հունիսի 2-ին տեղի ունեցավ ամերիկյան «Վերջին զանգս»: Ավարտեցի ամերիկյան դպրոցս։ Շատ հետաքրքիր փորձառություն էր ինձ համար ամերիկյան ավագ դպրոցում սովորելը ու ամերիկյան թինեյջերի (դեռահասի) կյանքով ապրելը։ Ֆրանսիացի ընկերուհուս հետ, ով նույնպես փոխանակման ծրագրի աշակերտ է, հաճախ ենք խոսում նրանից, թե ինչ պատճառներ կան, որոնց համար կուզենանք հետ գնալ մեր երկրներ և ինչ պատճառներ, որոնց համար չէինք ուզի։ Ընկերուհիս կարծում է, որ դեռահասների կյանքը այստեղ՝ ԱՄՆ-ում ավելի հետաքրքիր է, և նրանք ավելի շատ հնարավորություններ ունեն տարբեր բաներով զբաղվելու։ Այ, օրինակ, բոլոր դպրոցներում աշակերտների մեծամասնությունը զբաղվում է սպորտով, և բոլոր դպրոցները թիմեր ունեն ու մասնակցում են տարբեր սպորտային միջոցառումների, իսկ եվրոպական և ասիական մի շարք երկրներում այդպես չէ։ Եթե ուզում ես սպորտով զբաղվել, ապա պետք է հատուկ սպորտային դպրոցներ հաճախես: Դպրոցում տարբեր սպորտային թիմեր ունենալը դպրոցական առօրյան ավելի կարևոր և հիշարժան է դարձնում:

Եթե իմ տեսանկյունից նայենք, ես կասեմ, որ ուզում եմ հետ գնալ Հայաստան, քանի որ հայկական «ջանն ու ջիգյարը» ԱՄՆ-ում պակասում է:

Ինչևիցե։ Ես շատ ուրախ եմ, որ հնարավորություն ունեցա սովորելու ամերիկյան դպրոցում, ձեռք բերեցի այսքան փորձ, ընկերներ ու հանդիպեցի հիանալի մարդկանց։ Բոլոր հիշողությունները ամերիկյան դպրոցիս հետ կապված միշտ ինձ հետ կլինեն։ Կկարոտեմ բոլոր ուսուցիչներիս, ընկերներիս, հյուրընկալ ընտանիքիս։ Նրանց բոլորի շնորհիվ իմ փոխանակման ծրագիրը հետաքրքիր ու հիշարժան դարձավ։ Ավարտելով ամերիկյան դպրոցս կյանքիս մի նոր էջ նույնպես ավարտվեց, և համոզված եմ, հաճախ եմ կարդալու այն, բայց թերթելու ժամանակն արդեն եկել է:

Հ. Գ. 20 օրից գալիս եմ, Հայաստանս…

Արդեն ամառ է, և իմ քաղաքը՝ Վանաձորը, շուտով կլցվի հովեկներով: Վանաձորում հրաշալի է անցնում ամառը, և ոչ միայն զով կլիմայի, բնության, երիտասարդական հավաքատեղիների շնորհիվ: Վանաձորն ունի նաև կերպարվեստի թանգարան: Թանգարանը հիմնադրվել է 1974 թվականին: Ունի շուրջ 1800 թանգարանային նմուշ՝ գեղանկարներ, գրաֆիկա, քանդակ, դեկորատիվ-կիրառական արվեստի նմուշներ:

Իսկապես որ, հրաշք վայր է,երբ չորս կողմդ գույներ են: Թանգարանում առկա են տարբեր նկարիչների աշխատանքներ, բայց ինձ առավել գրավում են Լևոն Կոջոյանի, Արմինե Կալենցի և Հովհաննես Զարդարյանի նկարները: Դրանք այնքան ինքնատիպ են, մեկը մյուսից տարբերվող: Թվում է, թե մեզ հայտնի են բոլոր գույները, սակայն տեսնելով կտավներում առկա գույները, հասկանում ենք, որ մենք գույներից ոչինչ էլ չենք հասկանում: Ամենից յուրահատուկը նկարներում տիրող տրամադրություններն են, երբ առաջին նկարում ամեն բան տխուր է, իսկ հաջորդում էլ՝ ամեն բան ուրախ: Կերպարվեստի թանգարանում իր յուրահատուկ տեղն ունեն նաև վանաձորցի արվեստագետները: Եթե ուզում ես հասկանալ, թե ինչու են Վանաձորն անվանում արվեստների քաղաք, ուրեմն անպայման այցելիր թանգարան և ամեն ինչ կհասկանաս: Ամառն սկսել է: Սպասում ենք:

Մայիսի 31-ին Եղեգնաձորի պատկերասրահում տեղի ունեցավ նկարիչ, քանդակագործ Վան Եղյանի 78-ամյակին նվիրված ցուցահանդեսի բացումը, որին ներկա էր մարզի արվեստասեր հասարակությունը:

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Վան Եղյանի քանդակները իրենց տեղն են գտել  Եղեգնաձորում, Վերնաշենում, Գլաձորում, Եղեգիսում և մարզի շատ այլ վայրերում: Նա ունի նաև շատ դիմաքանդակներ: Պատկերասրահում ցուցադրված էին նրա երկար տարիների  աշխատանքները, նկարները, որոնք տրամադրել էր Վերա Եղյանը՝ Վան Եղյանի կինը:

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Վան Եղյանը իր նկարների մեջ շեշտը դրել է  գույնի և գծի փոխհարաբերության թափանցելիության և փոխներթափանցման վրա, որի միջոցով կարողացել է ստեղծել պատկերներ, որոնք ունեն իրենց խորությունը և ներդաշնակ են արդի արվեստին:
Վերա Եղյանը հիշեց այն տարիները, երբ իր ամուսնու աշխատանքները հասարակության ուշադրությունից դուրս էին մնում, իսկ հիմա սկսել են գնահատել և սիրել նրա արվեստը:
-Այն ժամանակ Եղյանի գեղանկարները ցուցահանդեսների ժամանակ չէին վերցնում և չէին ցուցադրում: Եվ նա մեծ տառապանք էր ապրում: Իսկ հիմա, երբ սկսել են ուշադրության արժանացնել նրան, նրա աշխատանքները, նա չի տեսնում այս ամենը, որը շատ ցավոտ է:
30-40 տարի առաջ ոչ բոլորին էր հասանելի նկարների այս լեզուն, գունային համադրությունը, որը կարողանում էր աշխարհին տալ Եղյանը: Բայց Եղյանը համառ էր, նա իր վրձնի տերն էր: Եվ իր համառությամբ մարդկանց, ճիշտ է, դժվարությամբ, բայց կարողացավ համոզել՝ հասկանալ իր նկարների լեզուն:

Այսօր մենք հպարտ ենք Վան Եղյանով, որովհետև նա Վայոց Ձորի այն զավակներից էր, ում հաջողվեց ներկայացնել Վայոց Ձորը մեր երկրից դուրս:
Միջոցառման ավարտին հնչեց Ռուբեն Հախվերդյանի «Ճերմակ ձիս» ստեղծագործությունը Արման Վարդանյանի կատարմամբ:

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Հայրենիքը սե՜ր է սրբություն, իսկ հայրենիքը պաշտպանելը սուրբ պարտականություն ցանկացած հայ տղամարդու համար: Անմահացման ճանապարհը բռնեց մեր հերոսը:

Փայլակ Աշխարհիկի Բաբկենյան, ծնվել է 1970 թվականի հոկտեմբերի 4-ին Օշականում՝ տնտեսագետ Աշխարհիկ Բաբկենյանի և բուժքույր Անահիտ Կոշեցյանի ընտանիքում: 1977-1987 թվականներին սովորել է Օշականի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան միջնակարգ դպրոցում: 1992 թվականին ավարտել է Երևանի Պետական համալսարանի ֆիզիկայի ֆակուլտետը: Համալսարանում ցուցաբերած բարձր առաջադիմության համար ստացել է Լենինյան կրթաթոշակ, որն այն տարիներին ամենաբարձր խրախուսանքն էր ուսանողին:

Թե՛ դպրոցում, թե համալսարանում «ֆիզիկա» առարկայից անցկացված օլիմպիադաներում նա մի քանի անգամ գրավել է առաջին տեղը: Համալսարանն ավարտելուց անմիջապես հետո Օշականի դպրոցում դասավանդել է Ֆիզիկա և մաթեմատիկա: Երիտասարդ ուսուցիչը համագյուղացիների կողմից հարգված էր և սիրված: Համալսարանում անցնելով զինվորական գործ, ավարտելիս ստացել էր կապիտանի կոչում:

1993 թվականին հոկտեմբերին, որպես սպա զորակոչվել էր ազգային բանակ և մասնակցել Արցախի ազատագրման համար մղվող պայքարին: Զոհվել է 1994 թ. մարտի 26-ին Օմարի լեռնանցքում: Նա ապրեց 24 տարի՝ հարուստ ու հետաքրքիր մի կյանք: Մասնագիտությամբ ֆիզիկոս էր, հոգով՝ բանաստեղծ: Հրաշալի երգում էր, հումորի մեծ զգացում ուներ: Նա սիրում էր կյանքը: Բայց պատերազմը թելադրեց իր դաժան օրենքները, և Փայլակը զինվորագրվեց Արցախի փրկության սուրբ գործին: Հրամանատար էր, առաջնորդ, իսկ դա ավելի պարտավորեցնող էր: Փայլակը պատասխանատվության մեծ զգացում ուներ: Զոհվեց իր ջոկատի վիրավոր մարտիկներին փրկելիս:

«Փայլակը այլևս չկա ժամը 13:45-ից…,- Փայլակի մարտական օրագրում գրել է նրա մարտական ընկերը՝ Բորիսը:- Ստիպված ընկերոջս՝ իմ տեղակալի՝ Փայլակի ձեռնարկած գիրքը շարունակում եմ»: Փայլակը պատերազմական թոհուբոհի մեջ այնուամենայնիվ ժամանակ էր գտնում իր շա՜տ փոքրիկ օրագրում գրի առնել օրվա դեպքերը, ինչպես նաև իր մտորումները: «Զինվորը, եթե խելացի կռվի, երբեք չի զոհվի, բացի դիպուկահարի գնդակից և մինամյոտից»,- գրում էր իր օրագրում Փայլակը: «26.03.94թ: Առավոտյան արթնացանք շատ շուտ՝ ժամը 6:30-ին: Պատրաստվեցինք բարձրանալ Օմար: Հետներս վերցրեցինք միայն սնունդ և ցախ: Ես ու Բորիսը 15 զինվորների հետ նորից 2-րդ պոստում ենք: Շատ լավ արևոտ օր էր: Որոշեցինք վրանի տակ կարգի բերել»:

Այսպես էր գրել հերոս Փայլակ Բաբկենյանը իր օրագրում: Սա Փայլակի վերջին գրառումն էր, որ կատարել էր այդ օրվա մարտական գործողություններից առաջ: Դա նրա առաջին մարտը չէր. 1994 թվականի հունվարի 1-ին Քարվաճառում տեղի ունեցած մարտերի ժամանակ 32 հոգի զոհվեց, իսկ մնացած մարտիկները մնացին շրջափակման մեջ: Ընդամենը մի փոքրիկ արահետ էր մնացել: Արագ կողմնորոշվելով ստեղծված իրադրությունում՝ Փայլակը 220 հոգու կյանք է փրկում՝ դուրս բերելով շրջափակումից: Մարտի 26-ին Օմարի լեռնանցքում տեղի ունեցած մարտի ժամանակ նույնպես կարողացան թշնամու նկատմամբ հասնել առավելության, և թշնամին նահանջեց: Որոշ ժամանակ անց Փայլակը նկատում է, որ ընկերներից մեկը վիրավոր է, և չի կարողացել հասնել իրենց: Երկար չմտածելով՝ անմիջապես որոշում է մենակ գնալ վիրավոր ընկերոջը փրկելու. հենց ընկերոջ կողքին էլ մահացավ դիպուկահարի գնդակից:

Օշականի գյուղի բնակչությունը, ըստ արժանավույն գնահատելով Փայլակ Բաբկենյանի անցած կարճատև, սակայն հերոսական ուղին, նրա անունով կոչեց Օշականի հիմնական դպրոցը:

Փայլակ Բաբկենյան, հիվանդության չափ հասնող հայրենասեր, բարի, խելացի և մեծատառով մարդ՝ գյուղացիները նրան այսպես էին բնութագրում:

Այսօր մենք էլ նրա մարտական օրագրում պետք է շարունակենք գրառումներ կատարել:

Կրկին շնորհավորում  եմ բոլորիդ  և  անցնում  առաջ, պատմելու, թե  մեզ  մոտ` Հալիձոր գյուղում,  ինչպես  է  անցել  օրը:

Այս  տարի  շատ  հետաքրքիր  բան  էինք  մտածել. կազմակերպել  էինք  «Ֆորտ  Բոյար»: Խաղը  բաղկացած  էր 10  փուլից, 6 թիմ  ունեինք,  յուրաքանչյուրում՝ 5  մասնակից:

Մենք՝ 10 խաղավարներս, թաքնվել  էինք  տարբեր  վայրերում, երեխաները  պետք  է մեզ  գտնեին, հաղթահարեին  տվյալ  փորձությունը, ապա  անցնեին  առաջ:

Այն  խաղը, որը  ղեկավարում  էի  ես, շատ  հետաքրքիր  էր, թիմից  մեկ  մասնակցի  աչքերը  կապում  էինք, առաջնորդում, իսկ  թե  ինչ  էր  սպասվում նրան, դա  անակնկալ  էր:
Փուչիկների  մեջ  ալյուր  և  ջուր  էինք  լցրել (մեծ  դժվարությամբ), պետք  է  մեկը  պայթեցնեին, իսկ  թե  ինչ  կթափվեր… Կարճ  ասած, ինձ  մոտ  եկող  թիմերը  կա՛մ  թաց  էին  հեռանում, կա՛մ  սպիտակած:

Ինչ  խոսք, բոլոր  փորձություններն  էլ հետաքրքիր  էին: Եվ  ամենակարևորը  այն  էր,  որ  խաղավարների  մեջ  ուսուցիչներ  էլ  կային:

Երկար –բարակ  չպատմեմ  ներկայացնեմ իմ  ֆոտոշարքը:

Լուսանկարը` Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը` Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը` Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը` Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը` Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը` Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը` Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը` Անետա Ասծատրյանի