Նկատած կլինեք, որ ինչքան տարիներն անցնում են, այնքան Ժամանակը կարծես իր արագությունը կրկնապատկում է ու ոտքը չի հանում գազի սեղմակից: Գնում ու գնում և թելադրում է, որ իր հետևից քարշ գանք, անցնենք այն քարքարոտ ճանապարհներով, որտեղով որ ինքը կանցնի: Արդյունքում ստացվում է այնպես, որ չենք էլ կարողանում նրան ասել, որ կանգնի, որովհետև ծարավ ենք` ջուր ենք ուզում: Եթե մի վայրկյան անգամ առանց նրան ասելու կանգնենք, որ մի կաթիլ ջուր խմենք, նա ցինիկաբար առաջ կգնա, ու կկորցնենք նրա հետքը, միգուցե այլևս չկարողանալով գտնել նրան: Դրանից հետո մնում ենք միայնակ ու չենք կողմնորոշվում՝ գնանք նրան որոնելո՞ւ, թե՞ սպասենք, որ նա մի գեղեցիկ օր կհիշի մեր մասին ու կգա մեր հետևից:

Հենց էդ ժամանակի պատճառով չենք կարողանում իրականում ցույց տալ մեր սերը` սիրած մարդկանց նկատմամբ: Լինում են մարդիկ, որ ամաչում ենք ասել, որ սիրում ենք իրենց ու մտածում ենք, որ ժամանակին կիմանան նրանք այդ մասին: Նույնիսկ մեր ծնողների հանդեպ զգացած սերը չենք կարողանում արտահայտել մինչև վերջ, որովհետև պետք է ժամանակի հետ համակերպվենք, ու արդյունքում արդեն ուշ կլինի…

Հիշում եմ, երբ փոքր էի, անընդհատ ուզում էի ժամանակն առաջ տալ, որովհետև ինձ գրավում էր մեծերի աշխարհը, ուզում էի ներխուժել նրանց կյանք, մտածում էի` այնտեղ ժամանակն ուրիշ ձևով է շարժվում, բայց չգիտեի, որ հետո էլ նորից ցանկանալու եմ վերադառնալ անցյալ:

Հիմա, այդ մեծերի աշխարհում, միշտ լսում եմ, որ «Ժամանակը կգա» ասում են բոլորը, բայց չէ որ Ժամանակը միայն գնում է, այլ ոչ թե գալիս: Այդ անտանելի Ժամանակը չի էլ պատկերացնում, որ իրեն սպասողներ կան, որ իրենից է կախված յուրաքանչյուր մարդու կյանք: Նա չգիտի, որ ինքն է մեղավոր, որ աշխարհում միլիոնավոր մարդիկ աղքատ են, որ աշխարհում գոնե մի օր խաղաղություն չի տիրում, որ մարդիկ մահանում են, սպասելով հենց իրեն` Ժամանակին: Հա, հա, չէ որ մարդիկ ասում են, որ Ժամանակը գալու է, ու բոլորս էլ մի օր մահանալու ենք: Փաստորեն այդքան ժամանակ, որ ծարավ մարդը փնտրում էր կամ սպասում Ժամանակին, երևի ճիշտ էր, որ նա կգա (բայց քանի որ ժամանակը երբեք չի գալիս, ստացվում է այնպես, որ մենք ենք նրան հասնում, ուղղակի սխալ կարծիք է ձևավորվում, որ իսկապես այդ ժամանակը գալիս է), բայց ոչ թե նորից իր հետևից տանելու համար, այլ, որ դու սպասում էիր իրեն: Մահանալու ժամանակն է: Ըհն, էլ ի՞նչ ես ուզում, նա «եկավ», և դու մահացար:

Բայց… Բայց մինչև այդ պահը դու կարող էիր այնպես անել, որ դա չլինի: Պետք է չասեիր, որ ժամանակը կգա` դաս կսովորեմ, ժամանակը կգա` կաշխատեմ, ժամանակը կգա` երկիրս կշենացնեմ, ժամանակը կգա` չեմ վախենա արտահայտել իմ կարծիքը, ժամանակը կգա` վրեժ կլուծեմ, ժամանակը կգա` ԿՄԱՀԱՆԱՄ: Ժամանակը կգա…

Ժամանակը չի գալիս, Ժամանակը միայն գնում է, ու ամբողջ կյանքում մենք ՀԻՄԱՐԱԲԱՐ սպասում ենք նրան… Բայց մի րոպե, հիմա մեր ժամանակն է…

Դրսում գարուն է, մեր աչքերում՝ հույս, հավատ վաղվա լուսավոր օրվա նկատմամբ, բայց ինչպե՞ս գա այդ լուսավոր օրը, երբ մենք ամեն օր արգելում ենք նրան գալ:

19-րդ դարի հանճարի բարձունքից Նիցշեն հնչեցնում էր մարդկության ահեղ դատավճիռը. «Աստված մահացավ. մե՛նք սպանեցինք նրան»: Մեր շուրջը, մեր լուսավոր աչքերի դեմ, մեր սրտերում արդեն ո՜րերորդ անգամ մենք սպանում ենք աստծուն: Նա սպանվում է այն մարդու սրտում, որը յուրացնում է մանկատան բյուջեն՝ ևս մի անգամ ապտակելով կյանքի դաժան ձեռքից ապտակված մանուկներին: Աստված սպանվում է վատ ուսուցչի և այն բժշկի սրտում, որն սկսում է մարդուն նայել որպես հերթական գործի և փորձում նրա դժբախտությունից առավելագույն շահ կորզել: Ժողովուրդն ասում է՝ հարուստի սխալները փողն է ծածկում, բժշկինը՝ հողը: Եվ գարնան այս կյանքով լեցուն օրը համրորեն իրար են հավաքվում մի թարմ գերեզմանի երկու եզրեր ու եղբայրաբար գրկելով իրար՝ թաքցնում մեր լուսավոր օրվա դեմ շպրտված մի բժշկի հաղթական քմծիծաղ: Ժողովուրդը նաև ասում է՝ մի կաթիլ յուղը կարող է մի ողջ կարաս մեղրը փչացնել, ու դժվարանում եմ հասկանալ՝ Հիպոկրատի հայ աշակերտների կարասում մե՞ղր է, թե՞ թանձր յուղ: Այսօր Հայաստանում ամենածաղկուն բիզնեսներից մեկը բշժկությունն է դարձել, և սպիտակազգեստ որսորդները հմտորեն իրենց ոստայնն են փաթաթում ձեռքներն ընկած հաճախորդներին (թող ինձ ներեն բոլոր նրանք, որոնց սրտում դեռ մարդկային զգացմունքներ են մնացել, և ովքեր իսկապես արժանի են բժշկի բարձր կոչմանը): Ժողովուրդը բժշկի նկատմամբ հավատ չունի, և պատճառներից մեկն էլ այդ է, որ դանակը ոսկորին հասնելուց հետո են միայն դիմում նրանց: Ձեզ միանգամայն առո՞ղջ եք զգում, դիմեք որևէ բժշկի, և ձեզ բազմակողմանի հետազոտություններից հետո լուրջ դեմքերով կվստահեցնեն, որ դուք այսինչ հիվանդության դեմ խորը և երկարատև բուժման կարիք ունեք, կամ եթե անհապաղ չանեք այնինչ վիրահատությունը, ապա ուղղակի կմեռնեք: Ի վերջո, արդյունքը նույնն է:

Ամեն անգամ, երբ բժիշկներն իրենց պարտքը «բարձր մակարդակով» կատարելուց հետո մարդուն ուղարկում են հավերժական ճամփորդության, տատս պատմում է իր փոքրիկ խնդուկը. «Պոչկեքերիս հմար մի օր Էրևան գնացի մի պռաֆեսրի կուշտը, ասավ՝ պետկ ա անպայման վիրահատես, ասի՝ ինչքա՞ն գարանտյա եք տալի, որ նարկոզից եդ կգամ, ասավ՝ հինգ տոկոս, ասի՝ ես քի խոստանմ եմ դեռ 5 տարի հա՛ստատ ապրիմ,- քմծիծաղում է,- ընդեն դեսը արդեն 15 տարի ա անց կացել…»:

Դրսում գարուն է, իսկ մի թարմ հողաթմբի վրա աջ ու ձախ թափված են մեր հույսի ճերմակ թռչնի արյունոտ փետուրները:

-Րեխե~ք, ճամփեքը չուրացել են. կարանք արդեն տռանը խաղ անենք:

-Հա~, դուզ ա ասում. քանի օրերը տաք են, եկեք քնանք մորու:

-Քացինք…

Ու էսպես քանի ու քանի անգամներ ենք անհամբերությամբ սպասել օրերը տաքանալուն, որովհետև մի փոքր անձրևն էլ մեզ «զրկում էր» դրսում «գործնագործ» ու էլի լիքը խաղեր խաղալուց: Մենք միշտ տեղ գնալիս մրցում էինք, թե որ մեկիս կոշիկները ամենաքիչը կցեխոտվեն, իսկ էստեղ՝ Երևանում… էստեղ ցեխ չկա, էստեղ տաք օրերին այգուց բացվող անվերջանալի կանաչ տեսարաններ չկան, էստեղ քեզ համար գարունը չի սկսվում էն ժամանակ, երբ գնում եք ձնծաղիկ քաղելու ու դրանք ամենասիրելի ուսուցչուհիներին նվիրելու: Էստեղ շենքերի բարձրությունները չեն թողնում նկատել բնության ծաղկունքն ու զգալ, որ հեռվում՝ինչ-որ անհայտ տեղում, կրկին բացվում է ձնծաղիկը … Էստեղ չի իմ մանկությունը… Էստեղ հեշտ է ֆիզիկապես, էնտեղ՝ իմ հարազատ Չորաթանում՝ հոգեպես: Դե… Երևի, էլի: Կամ էլ ես եմ սխալվում: Էստեղ ամեն քայլափոխի սննդի կետ է, ու դու դրսում քաղցած չես մնա, մինչդեռ դպրոցում, երբ բուֆետը չէր գործում, մենք կռիվ էինք տալիս քաղցի հետ, ալարում էինք տնից բան բերել, ու գիտե՞ք ինչով էինք կշտանում. խակ ընկույզով: Իսկ դա, որ մեր լեզվով կոչվում է «կակալ», մաքրել և ուտելուց հետո քո ձեռքերը առնվազն մեկ շաբաթ սևանում էին, և ժավելը մի կերպ էր օգնում: Հա, հա, մենք հանուն դասարանցիներով մի բան ուտելու, էդպիսի բաներ էինք անում, ու թքած, թե սևանում էինք, կարևորը էդ ամենի մեջ դպրոցական (երևի թե մանկական) ջերմություն կար, իսկ հիմա՝ մնացյալ հուշեր ու կարոտ: Մենք երկար դասամիջոցին օգնում էինք դպրոցի նեքևում գտնվող տատիկին ցախերը տեխափոխել, ու գիտե՞ք՝ ինչու. որպեսզի թույլ տար իր բակից մանուշակներ հավաքենք ու փնջերով տանենք ուսուցիչներին, չնայած շատ հաճախ էդ գործընթացը էնքան երկար էր տևում, որ մենք ստիպված ուտում էինք մեր բաժին թուքումուրը, բայց դե էլի մենք անում էինք նույնը, էլի սիրահարված մեր գործին, էլի նույն հաճույքով, էլի նույն անկեղծությամբ:
Գյուղում ամեն մի անկյուն իմն էր, ամեն մի անկյուն մի հուշ էր ինձ համար, ամեն մի ճամփա տանում էր մեր տուն, ամեն անցնողի պարտադիր էր բարևելը, դիմացինը՝ թաղամասից նորություններ կորզելը, կամ էլ՝ գլուխգովելը, որ մեր թաղամասն ամենալավն է: Դե, հա, ում համար չի իր թաղամասը լավը…
Մենք մեր թաղում տուն էինք սարքել, կավիճով ներկել էինք պատերը, վերմակներով ծածկել էինք մուտքը, գդուլներից (կոճղերից) սարքել սեղանն ու աթոռները ու մեզ համար գտել էինք սնունդ. հարևանի ծառի խակ շլորներն էին, որոնք ձեռք բերելու համար մեզ պետք էր թաքուն ու անձայն մտնել այգի, երևի թե իսկական հետախույզի պես, որովհետև … Դե, պատկերացրեք:
Բայց էստեղ նույնիսկ մեր թաղը չեմ ուսումնասիրել: Միայն գիտեմ թաղամասի խանութի ու մի երկու փոքր բաների մասին, բայց կարող եմ ասել գյուղ տանող ճանապարհը առանց սխալվելու, նույնիսկ աչքերս փակ: Երևի թե ամենաշատը սպասում եմ էդ ճանապարհը նորից անցնելու ու էն հեռվում թողած մանկությունս գրկելու:

Սիրուշն ինձ հանդիպած եզակի աղջիկներից է, որի սերը ֆուտբոլի նկատմամբ գալիս է ոչ թե ժամանակի տենդենցներից ու մոդայից, այլ ֆուտբոլի նկատմամբ դեռ շատ վաղ տարիքից մոլի հակումներից։

-Իմ կյանքի ամեն դրվագ առնչվում է ֆուտբոլի հետ։ 7 տարեկան էի, երբ առաջին անգամ լսեցի Պելեի գլուխգործոցների մասին, ու այդ ժամանակվանից ծագեց հակումը ֆուտբոլի նկատմամբ։ էնքան էի տարված ֆուտբոլով ու լավ էի խաղում, որ մեր դասարանի տղաների հետ ինձ էլ տարան մրցումների։

Իր հակումներն ու անդավաճան սերը ֆուտբոլի նկատմամբ ինձ թերևս հետաքրքիր թվացին, ու պնդեցի, որ մանրամասն պատմի։

-Ամենասիրածս թիմը «Արսենալն» է: Երբ դեռ փոքր էի, ֆուտբոլի օրերին նախօրոք պատրաստություն էի տեսնում։ Ամեն ինչ պետք է արած լինեի, խաղից մի ժամ առաջ պառկած լինեի քնելու, որ հետո թաքուն կարողանայի նայել։ Թաքուն էի նայում, որ տնեցիք ձայներից չարթնանան։ Շատ դեպքեր են եղել, որ առանց ձայնի եմ նայել՝ միայն պատկերով, որ տնեցիք չիմանային, որովհետև կարող է գային, տեսնեին ու ջղայնանային։ Զուտ էն պատճառով էին ջղայնանում, որ հաջորդ օրը դասի էի, իսկ ես չէի կարողանում առավոտյան արթնանալ։ Պատահել է, որ հեռուստացույցն են անջատել, ու անկողնումս պառկած ռադիո եմ միացրել ու լսել ֆուտբոլը։ Եղել է, որ քնած եմ ձևացել ու հետո վեր կացել՝ ֆուտբոլ նայելու։

Եղել է նաև, որ բռնվել եմ ու խիստ պատժվել։ Առաջին անգամ էլ մամայիս պատասխան եմ տվել հենց ֆուտբոլ նայելու պատճառով։ Մի խոսքով՝ իմ կյանքի ամեն մի դրվագ կապված է ֆուտբոլի հետ։

Սիրուշի նախասիրությունները չեն փոխվել, հավանաբար չեն էլ փոխվի։ Մնում է հուսալ, որ անդավաճան երկրպագուն մի օր ստադիոնից կհետևի «զինագործների» խաղին, կհասցնի Պելեից վերցնել իր իսկ ստորագրությամբ մարզաշապիկն ու կշարունակի սիրել ֆուտբոլը։