-Անուշ, վառի՛ր լույսը:

-Լավ, մամ… «Լյու՛մուս»…

-Աստվա՜ծ իմ, կրկին այդ «Հարրի Փոթերը», այս անգամ որքա՞ն եք պատրաստվում Ձեզ Հարրի Փոթեր զգալ ու ամեն վայրկյան «կախարդել»:

-Է՜, մա՛մ, ա՜խր, մագլները ոչինչ չեն հասկանում կախարդական աշխարհից:

Երբ փոքր էի, ամեն անգամ հեռուստացույցով Հարրի Փոթերի ձայնը լսելիս, տան որ ծայրում էլ լինեի՝ հիվանդ կամ տխուր, միանգամից՝ մինչև ականջներս ձգվող ժպիտով ու շողացող աչքերով, վազում էի հյուրասենյակ: (Չնայած՝ մինչև այժմ էլ ոչինչ չի փոխվել):

-Պապի՜կ, Հարրին է, վազի՜ր:

Պապիկիս հետ էի սիրում դիտել. ֆիլմի ամեն վայրկյանը մի աշխարհ էր ինձ համար:

Այսօր, երբ պապիկս հյուր եկավ, դիտում էի Հարրի Փոթերը:

-Անուշ ջան, անիրական հեքիաթ է: Քանի՜ տարի է նույն բանն ես դիտում:

-Պապ, լսի՛ր, օրինակ, «Ձյունե թագուհին» հեքիաթը 7 տարեկանում կարդալիս նո՞ւյնը կզգաս, ինչ, եթե կարդաս այն 67 տարեկանում:

-Չէ՛, ճիշտ ես, աղջիկս, տարիքի հետ փոխվում է մարդու մտածելակեպը, փոխվում են հայացքները: Նույնն է թե՝ դեռ չհասած ծիրանն ու արդեն հասունը ուտելիս նույն համը զգաս:

-Տես, պապ, այդպիսին է նաև Հարրի Փոթերը: Երբ 8 տարեկան էի, ինձ համար ֆիլմի գլխավոր իմաստն այն էր, որ բարին միշտ հաղթում է չարին: Իսկ այժմ… Օ՜հ, բառերով չեմ կարող բացատրել:

Հարրի Փոթերը լոկ մի տղայի մասին պատմող պատմություն չէ: Երբ դու հանդիսավոր երդվում ես, որ «մտքիդ լավ բան չկա» և հրամայում հայտնել գաղտնիքները, քո առջև բացվում է մի ամբողջ կախարդական աշխարհ: (Դե, եթե դիտել ես «Ազկաբանի բանտարկյալը», կհասկանաս, թե ինչի մասին է խոսքը): Այստեղ ամեն մի կերպար՝ ավտոբուսի վարորդից սկսած մինչև Լալկան Միրթլը, իր հոգում ունի յուրօրինակ ու անչափ հետաքրքիր աշխարհ: Երբ դու, ինչպես փոքրիկ նավակ, լողում ես կախարդանքի ծովում, զգում ես՝ որքա՜ն գունավոր ու պայծառ է ամեն բան: Օրինակ, հենց սկզբում, Հարրիի և Ռոնիի առաջին զրույցի ժամանակ՝ աշխարհը քո աչքերում 180 աստիճան շրջվում է… Շոկոլադե գորտեր, որոնք կարողանում են թռչել պատուհանից, կոնֆետներ՝ անհավանական համերով, նկարներում շարժվող մարդիկ… Խոստովանիր, որ չտեսնվա՜ծ է:

Բացի կախարդանքը, այն նաև օգնում է ծանոթանալ բրիտանական մշակույթին: Օրինակ, 16 տարեկան աղջիկը, ով ապրում է Հայաստանում, որտեղի՞ց պետք է իմանար երկհարկանի ավտոբուսների մասին և ողջ հոգով երազեր դրանք մոտիկից տեսնել, եթե չլիներ այս պատմությունը:

Լավագույն պատմությունները նրանք են, որոնք ստիպում են քեզ լաց լինել և ծիծաղել միաժամանակ: Այսպիսին է նաև «Հարրի Փոթերը»: Խենթ Ուիզլի երկվորյակները, ովքեր ցանկացած իրավիճակում չեն կորցնում հումորը. նույնիսկ այն ցավալի պահին, երբ վնասվում է Ջորջի ականջը, նրանք չեն դադարում անել կատակներ ականջների մասին:

Ի վերջո, այս պատմությունն օգնում է քեզ հասկանալ, թե որն է իսկապես կյանքի իմաստը: Հերմիոնայի անսահման խելքը, Հարրիի քաջությունն ու Ռոնիի հավատարմությունը յուրաքանչյուր ակնթարթ հետևում են քեզ, նրանց ընկերությունը դառնում է քո երազանքը:

Ի դեպ, մամ, լույսի հետ կապված, մոռացա ասել. նույնիսկ ամենամթին ժամանակներում կարելի է երջանկություն գտնել՝ հարկավոր է միայն լույս վառել: Դամբլդորի խոսքերն են, մամ, հիմա կվառեմ լույսը:

Երբեք մի դադարեք հավատալ կախարդանքներին…

Երջանկության սպասումը հենց ինքը երջանկություն է:

Գոթհոլդ Էֆրաիմ Լեսսինգ

Նոր տարվա եռուզեռի ժամանակ շատ հաջող կերպով հանդիպեցի գերմանացի գրողի այս խոսքերին: Ակտուալ թեմա է՝ սպասումը յուրաքանչյուրիս կյանքում:

Մի քանի օր առաջ մենք բոլորս սպասում էինք Նոր տարվան, բայց ամեն ոք յուրովի: Մեկը սպասում էր Նոր տարվա գալուստին, մյուսը՝ հենց «նոր» հասկացությանը, չէ՞ որ սա հրաշալի հնարավորություն է հեղինակել կյանքիդ նոր գլուխը՝ փորձելով չկրկնել նախորդ տարվա սխալները:

Սպասում ես ուղիղ կեսգիշերին, որպեսզի շնորհավորես այն ամենակարևորներին կամ ստանաս շատ կարևոր շնորհավորանքներ, ընտանիքի անդամներով «չը՜խկ» անես բաժակները ու տան մեծի օրհնանքով սկսես տարին:

Սպասում ես Նոր տարվա հրաշքին, երբ կախում ես տոնածառի առաջին խաղալիքը ու աչքերդ փակ երազանք պահում: Իսկ երբ հարցնում են, թե ինչ ես պահել, պատասխանում ես.

- Չեմ կարող ասել, այլապես երազանքս չի իրականանա:

Ու ամուր փայփայելով երազանքը, որը մեկ էլ հիշելու ես ծննդյանդ մոմերը փչելիս, սպասում ես դրա իրականացմանը:

Միշտ սպասում ես եղանակի կանխատեսումներին: Երբ ձմեռվա կեսին արև է, ու Սյունիքում մանուշակ է ծաղկում, սպասում ես ձնագնդիկների ու ձնեմարդուկների եղանակին, իսկ երբ ձյուն է գալիս, սպասում ես գարնանը, թե երբ է տաքանալու, որ հանես այդ տաքուկ ու ծանր մուշտակը, սպասում ես, որ տատիկդ անընդհատ չասի.«Չե՞ս մրսում, տաք հագնվի»: Ու կարևոր չի, որ 4 կիլոգրամ հագուստ ես կրում այդ պահին:

Սպասում ես Ձմեռ պապին, չգիտեմ Ձյունանուշին սպասո՞ւմ ես, բայց հրաշքի այս մարմնացումներին պետք է սպասես ամեն տարիքում: Ու եթե «մեծացել ես» ու այլևս չես հավատում  նրանց, ուրեմն ուղղակի չգիտես, որ Ձմեռ պապը իրական կերպար է՝ իր եղնիկներով, Լապլանդիայով ու սահնակներով հանդերձ, քանի որ այն գոյություն է ունեցել երևակայությանդ մեջ, քո սրտում: Իսկ ինչը դու անկեղծ ստեղծել ես ու ինչին անկեղծ հավատացել ես, թեկուզ մանկության տարիներին, անպայման գոյություն ունի:

Ես միշտ սպասում եմ տարվա վերջին անգլերենի պարապմունքին, երբ սիրելի ուսուցչուհիս բերում է «կախարդական գուլպան»: Գրում ենք, թե հաջորդ տարում ինչ սպասելիքներ ու երազանքներ ունենք ու գցում գուլպայի մեջ: Ընկեր Դալլաքյանը տանում է այդ գուլպան եկեղեցի, գմբեթի տակ աղոթում մեր երազանքների կատարման համար, իսկ քահանան Աստծո օրհնությունն է տալիս: Նաև շատ եմ սպասում տարվա առաջին պարապմունքին, երբ բոլորիս աթոռների տակ դրված է լինում, թե ինչ է լինելու մեզ հետ այդ տարի:

Նախորդ տարի ում ինչ ընկել էր, այդպես էլ կատարվեց: Ինձ ընկել էր նոր հաղթանակներ, ու 2017-ը առանձնացավ ինձ համար հենց հաղթանակներով, Եվային՝ Flex ֆինալիստ, Գայանեին՝ նոր ընկերներ, շատերին՝ անվճար ընդունելություն, ուսուցչուհուս՝ նոր աշխատանք: Չես հավատա, բայց բոլորը իրականացել են, բա էլ ինչպե՞ս չսպասես…

Սպասում ես դպրոցներին, սպասում ես դասարանով հավաքվելուն ու մի կուշտ թափառելուն, սպասում ես այն հարազատներին, որոնց միայն Նոր տարուց նոր տարի ես տեսնում, սպասում ես այդքան երկար ընտրածդ նվերի արձագանքին, սպասում ես նոր նվաճումների ու նոր մարտահրավերների, սպասում ես լավատեսորեն ու հավատում սպասումիդ:

Եվ վերջում մեզ՝ 17-ցիներիս, կապում է մեկ ընդհանուր սպասում: Մենք բոլորս «Մանանա» կենտրոնի շնորհիվ կարողանում ենք արտահայտվել, ստեղծագործել, սովորել, ձեռք բերել նոր ընկերներ ու նոր հմտություններ, զբաղվել մեր սիրած գործով ու ամեն օր սպասել նոր հոդվածների ու արձագանքների: Ու Լեսսինգի խոսքը շատ ճիշտ է հենց այս պարագայում, մենք ամեն օր սպասում ենք 17-ին ու այդ սպասումը հենց երջանկությունն է:

Այս հոդվածս գրում եմ կյանքի ճանապարհին դրած վերջնագծերից մեկը հաղթահարելու մասին։

Կյանքիս ճանապարհը բաժանված է մասերի, ու յուրաքանչյուր մասի ավարտին կա մի վերջնագիծ՝ ֆինիշ, որին ամեն կերպ փորձում եմ հասնել։ Եվ այսպես, օրեր առաջ զանգ ստացա և իմացա, որ մեկնելու եմ Վրաստան՝ մասնակցելու երիտասարդական փոխանակման ծրագրի։ Գիտակցել, որ հենց նոր դու հաղթահարեցիր քո կյանքի վերջնագծերից մեկը, պարզապես հրաշալի է։

Եվ այսպես, մի քանի օրից Վրաստանում էի, այնտեղ էին նաև Ուկրաինայից, Իտալիայից, Նիդեռլանդներից, Խորվաթիայից և Վրաստանից ևս 30 երիտասարդ։ Փոխանակման ծրագիրը հավասարության մասին էր: Ծրագրի ընթացքում ձեռք բերած գիտելիքները, վստահ եմ, կիրառելի կլինեն ողջ կյանքի ընթացքում։ Ներկայացրեցինք մեր երկրի տարբեր ոլորտներում խտրականության ցուցաբերման վիճակագրական տվյալներ և ծանոթացանք այլ երկրների վիճակագրական տվյալներին ու խնդիրներին։

Անչափ հետաքրքիր էին մշակութային երեկոները։ Հետաքրքիր էր ծանոթանալ այլ երկրների մշակույթին և, ինչու ոչ, պարտավորեցնող էր ներկայացնել քո մշակույթը։ Սակայն ամենատպավորիչն ինձ համար դա Հայաստանի մշակութային երեկոյի ժամանակ «Կիլիկիա» երգն էր, որի ընթացքում շատ մասնակիցներ արտասվեցին։

Ծրագրի ընթացքում ձեռք բերած գիտելիքները ամփոփեցինք նկարահանելով փոքրիկ տեսահոլովակներ։

Փոխանակման ծրագրի արդյունքում ձեռք բերած հմտությունները վստահ եմ, որ կիրառելի են։ Սակայն այնտեղ անցկացրած ժամերը նոր ընկերների հետ անմոռանալի էին։ Ամենաթանկը, որ ձեռք բերեցի, դրանք ընկերներն էին, հատկապես Ուկրաինայի թիմը, հատկապես Դմիտրին, ում հետ ամենաշատը մտերմացա:

Այդ ողջ ընթացքում գիտակցում էի, որ այժմ ես իմ մեկ նպատակին հասել եմ, իսկ այդ զգացողությունը միայն առաջ շարժվելու ձգտում է առաջացնում։

Սա իմ առաջին նյութն է: Ու ես ցանկանում ազնիվ լինել: 2017 թվականը իմ կյանքում ժամանակի անիմաստ կորուստ էր: Չիրականացված երազանքներ, կորցրած ընկերներ, ձանձրույթի պահեր և անկում: Վերլուծելով տարին հասկացա, որ իմ առաջ դրված նպատակների 99%-ը այդպես էլ նպատակ մնաց: 2017-ի առաջին ամիսները շատ վատ անցան, միակ բանը, որ անում էի՝ երեկոյան աղոթելն էր, ու անիմաստ ծրագրեր իրականացնելու իմ փորձերը: Որպես ապագա ռեժիսոր փորձեցի նոր գիտելիքներ ձեռք բերել, սակայն դա ապարդյուն անցավ, ինչ-ինչ պատճառներով:

Գարնանը մի փոքր աշխուժություն մտավ իմ կյանք: Մի քանի առաջարկ ստացա, բայց ցավոք, դրանք բավարար մակարդակ չունեին ինձ գրավելու համար: Եկավ ամառը, իմ 2017 թվականի ամենասթերսային, ամենաէմոցիոնալ, ամենատխուր և ուրախ ամառը: Ամռան առաջին ամիսը փորձում էի պատրաստվել ընդունելության քննությանը հոգեպես: Մի քանիսն ինձ խոստացել էին օգնել այդ հարցում, բայց ավաղ, կյանքի ինչ-ինչ պահերի պատճառով, չկարողացան ինձ օգնել:

Հուլիսին առաջին քննությունս էր: Ես մինչև ինստիտուտ հասնելը սարսափած էի: Մտածում էի, որ ինձ նման շատ-շատ մարդիկ պիտի լինեն ինստիտուտում, որոհետև շատ են ռեժիսոր դառնալ ցանկացողները, բայց սխալվեցի: Մենք 10 դիմորդ էինք: Ճիշտն ասած, ես վերջին համարն էի ու վերջում պիտի մտնեի քննության: Երբ մի փոքր ժամանակ անցավ, սարսափը վերածվեց հանգստության: Բայց ներս մտնելու պահին հասկացա, որ ես պատրաստ չեմ ստեղծագործելով, բառերից կախվելով, իմպրովիզացիաներով տակից դուրս գալ, բալերս չգոհացրեցին: Երկրորդ օրը նույն ձևով անցավ, առանց փոփոխության: Իսկ երրորդ քննությանս նախորդող օրը զանգ ստացա Գյումրիից, ինձ հետ կանչեցին: Մի խոսքով չընդունվեցի: Անիմաստ տարի:

Իհարկե, պետք է լավատես լինել: Մարդը կարող է ինքնակրթությամբ շատ բաների հասնել: 2018-ը բարդ տարի է լինելու. եռանդուն, ռիթմիկ, նպատակներով լեցուն: Իսկ ես ավելի վճռական կլինեմ, և ուժեղ:

2018 թվականը լավն է լինելու, բարին ընդ ձեզ:

Ես մինչև հիմա չեմ հասկանում, թե ինչու է մայրիկը բարկանում: Ես ու Մուշը ընդամենը գնացինք մինչև փողոցի ծայրը, որպեսզի Դավիթին ճանապարհենք: Ուղղակի հինգ րոպեով: Իսկ երկու ժամ հետո, երբ մենք վերադառնում էինք, մայրիկը տակնուվրա էր անում դպրոցը:

Նա մեզ էր ման գալիս, իսկ Մուշի ընկեր Հովիկը հոգեառ հրեշտակի նման գնում էր նրա հետևից: Նա առանց դադարի բուլկիներ էր խժռում և խոսում:

-Կորե՞լ են, Ռուզան մորաքույր: Դե, ոչինչ, մանյակն է տարել, էլի՜: Դրա մասին լսե՞լ եք:

Մայրիկս մի պահ քարանում է, նայում Հովիկի խոշոր, արագ-արագ շարժվող թշերին, փորձում է հասկանալ նրա ասածը: Իսկ Հովիկը շարունակում է:

-Էդ մանյակի վզի վրա մի մեծ ծակ կա: Էհ, Մուշի բախտը չբերեց, լավ տղա էր…

-Հովիկ, սուս մնա, էլի, ի՞նչ մանյակ:

-Ո՞նց թե՝ ինչ: Որ գողացավ՝ վերջ: Էլ չեք տեսնի: Էլ ման մի եկեք:

Մայրիկս փորձում է փախչել, բայց չի ստացվում:

Հովիկը կարծես թե լռեց, բայց մի պահ, ուղղակի պատառն էր կուլ տալիս:

-Դե լավ, Հովիկ: Մնա այստեղ, ես գնամ Մուշի հայրիկին զանգեմ: Որ Մուշենք գան, թող սպասեն:

-Չէ, էլ չեն գա: Մանյակից ո՞վ է փրկվել, որ իրենք փրկվեն: Մեր հայերենի ուսուցիչն էլ չկա, երևի մանյակի գործն է:

Մայրիկիս ոտքերը թուլացան:

-Զգույշ կլինեք,- նրա հետևից բղավեց Հովիկը,- մանյակը գուցե փրկագին ուզի: Բայց երևի բանը դրան չի հասնի: Մանյակներին փող պետք չէ:

Չգիտեմ, մայրիկը վերջին «խելամիտ» խորհուրդները լսեց, թե ոչ: Քիչ անց դպրոց էր սլանում հայրիկը, մեղմ ասած, գլուխը կորցրած:

Երբ ես ու Մուշը վերադառնում էինք, Հովիկը դեռ նստած էր դպրոցի բակում և մեծ ոգևորությամբ ուտում էր:

-Ա՜, եկաք: Դե, էլ արդեն վերջ, ուշացաք: Մամայիդ տարան հիվանդանոց, էլ չեք տեսնի: Հայրիկդ ոստիկանների հետ ձեզ ման է գալիս քաղաքում: Բայց այնքան հուզված էր, որ երևի… Խեղճ երեխեք, ձեզ երևի մանկատուն տանեն: Տատիկդ հո երեք երեխա չի՞ պահի: Հիմա ամեն բան այնքան թանկ է, որ: Մանկատունն իր դպրոցն ունի, երևի հենց էնտեղ էլ սովորեք: Մուշ, քո էն խաղը ինձ կտաս, չէ՞: Մանկատանը մեկ է, ձեռքիցդ կվերցնեն: Գոհ եղեք, որ ձեր ընտանիքից գոնե դուք կենդանի եք մնացել, թե չէ…

Լավ է, մայրիկը ժամանակին եկավ, թե չէ հիմա այս տողերը գրող չէր լինի: Ինչ մեծ երջանկություն, մենք գնում ենք տուն, մեր տուն…

Իսկ Հովիկը դեռ գալիս էր մեր հետևից, ախորժակով կուլ տալով հերթական բուլկին.

-Այս անգամ ձեր բախտը բերեց, բայց մյուս անգամ, որ փողոցային խուլիգանները բռնեն, էլ չեք պրծնի…

Գոռ Բաղդասարյան, 10տ.
1998 թ.

Պահն է, որ ես էլ հետ նայեմ անցած տարվան ու վերլուծեմ տարին։

2017-ի մասին մտածելիս առաջինը, որ հիշեցի, դա առաջին հոնորարն էր, որը ձեռք էի բերել սոցհարցում անելով և առաջին երկարատև աշխատանքն էր ամռանը։

Հասկանում եմ, որ քիչ չէն այն իրադարձությունները ու դեպքերը, որոնք եղել են առաջին անգամ՝ առաջին սեր, առաջին ծրագրի կառավարում, առաջին արտերկրյա ծրագիր, առաջին հիասթափություն, և որքան էլ տարօրինակ հնչի, առաջին անգամ մասնակցեցի քաղաքական ցույց-երթի նվիրված մարտի մեկին:

Կարելի է ասել, որ տարին սկսեց եղբորս բանակ ճանապարհելու իրադարձությամբ: Զգալ զինվորի եղբոր հպարտությունը, կարծում եմ, լավ սկիզբ էր։ Հիշարժան էր նաև քաղաքի լավագույն բանավիճող խմբի անդամ ճանաչվելը։
2017-ի կարևորագույն իրադարձություններից էր ինձ համար Կոտայքի մարզի քաղաքացիական նախաձեռնող ակտիվ խմբի անդամ ընտրվելը և ԱՐՄԱՏ նախաձեռնող խումբ կազմելն ու մի շարք հետաքրքիր ծրագրեր իրականացնելը։

Եվ վերջում տարին ամփոփվեց երիտասարդների փոխանակման ծրագրի մասնակցությամբ Վրաստանում։

2017-ին եղան շատ հետաքրքիր դեպքեր, որոնք երբեք չի մոռացվի: Ինձ համար ամենակարևոր ձեռքբերումներ էին ընկերները, ընկերներ, ովքեր հայտնվեցին իմ կողքին տարվա ընթացքում, և վստահ եմ, որ ինձ հետ կքայլեն իմ կողքով ողջ կյանքիս ընթացքում։

Հուսամ 2018-ը կլինի էլ ավելի արդյունավետ տարի, չեն կրկնվի այն սխալները, որոնք եղան 2017-ին: Սկսեմ կյանքիս գրքի «2018» բաժինը և հուսամ, որ բաժնի վերջում անդադար կնշեմ ձեռքբերումների ու հաջողությունների մասին։

Դե ինչ, բարի գալուստ նոր փորձությունների ու հաջողությունների 2018: