Anna Andreasyan

Ընտանի կենդանիների դերը Ամերիկայում

Հուսով եմ, հիշում եք, որ իմ հոդվածներից մեկում գրել էի շների և նրանց հանդեպ իմ անսահման վախի մասին։ Ճիշտ են ասում, էլի, որ ինչքան մի բանից վախենում ես, այնքան հավանականությունը մեծ է, որ կբախվես այդ խնդրին։ Ես էլ ինձ համար ուրախ-ուրախ պատրաստվում էի ԱՄՆ գալուն, երբ իմ հյուրընկալ ընտանիքի ֆեյսբուքյան էջում տեսա շների նկարներ, ընդ որում, նրանցից մեկը ամերիկյան բուլդոգ, դե, չափսերը պատկերացնում եք։ Հիմա մի պահ պատկերացրեք իմ վիճակը։ Ես վախեցած մտածում էի, թե ինչպես եմ ապրելու այդ շների հետ նույն հարկի տակ այն դեպքում, երբ հեռվից հեռու շուն տեսնելիս վախից դողում էի։ Կարծում եմ, էլ կարիք չկա շարունակելու նկարագրել իմ վիճակը և վախերը։ Անցնենք առաջ։

Եվ այսպես, ես Ամերիկայում եմ և առաջին անգամ հանդիպեցի մեր շներին՝ Թենքին և Բեթսիին։ Խոստովանում եմ՝ վախեցած էի, բայց ոչ այնքան, որքան պատկերացնում էի՝ կլինեմ։

Հենց  առաջին օրը պարզվեց, որ նրանք այնքան էլի վախենալու չեն։ Իսկ մի օր հետո արդեն Բեթսիին գիրկս՝ ֆիլմ էի դիտում։ Ես էլ չնկատեցի թե ինչպես սկսեցի սիրել այդ շներին, ու ի զարմանս ինձ, հիմա արդեն ընդհանրապես չեմ վախենում նրանցից։ Հիմա արդեն մի տեսակ ինձ մեղավոր եմ զգում ու զարմանում ինքս ինձ վրա. ինչպես կարող էի հեռվից հեռու վախենալ այդ անվնաս շներից, որոնք ավելի շատ վախենալու պատճառ ունեն մարդկանցից, քան մարդիկ՝ իրենցից (խոսքս բոլոր շներին չի վերաբերվում, ես նույն կարծիքը չունեմ մեր գյուղի շների մասին): Իրար կողք նստում ու ֆիլմ ենք դիտում։ Դա մի ուրիշ տեսարան է, թե ինչպես է Թենքը (հսկա ամերիկյան բուլդոգը) նստում իմ գիրկը, մոռանալով, որ ինքը փոքրիկ շունիկ չէ և որ չափից դուրս մեծ և ծանր է՝ ինչ-որ մեկի գիրկը նստելու համար։

Բայց շների թեման սկսեցի ոչ միայն ձեզ պատմելու իմ հաջողության և այդ վախից ազատագրվելու մասին, այլ նաև պատմելու, թե ինչպես են ամերիկացիները վերաբերվում շներին և, առհասարակ, ընտանի կենդանիներին։

Այստեղ երևի թե չկարողանաս գտնել մի ընտանիք, որտեղ ընտանի կենդանիներ չլինեն, առնվազն մեկը պետք է լինի (հիմնականում շուն): Մենք՝ հայերս էլ ենք, իհարկե սիրում ընտանի կենդանիներին, բայց ամերիկացիների հետ համեմատվել անգամ չենք կարող այս առումով։ Նրանք շատ, չափից շատ են սիրում իրենց կենդանիներին, ընտանիքի անդամի պես։ Եթե ուզում ես ինչ որ պատմությամբ հուզել դիմացինին՝ գերադասելի է, որ պատմությունը լինի ընտանի կենդանիների մասին։ Այդ դեպքում, վստահ եղիր, հաջողությունդ ապահովված է։

Ես ոչ մի բան չունեմ ընտանի կենդանիների դեմ։ Ինքս էլ կողմ եմ, որ ընտանի կենդանի պահելիս պետք է լավ խնամք հատկացնել նրանց, բայց չեմ կարողանում ընդունել այդ չափից շատ կարևորությունը ու դերը, որ տալիս են նրանց։

Ահա մի օրինակ, որով կավարտեմ այս հոդվածս։ Նկարչության ժամին կողքս նստող աղջկան հարցրեցի, թե ինչ է ուզում անել դպրոցից հետո և ստացա հետևյալ պատասխանը․

-Ուղղակի ապրելու եմ բոլորից հեռու, իմ կենդանիների հետ։

Կարծում եմ արդեն պատկերացնում եք։

Հ․Գ․ Իհարկե նաև չեմ կարող չնշել, որ ոչ բոլորն են այսքան ծայրահեղ այս հարցում։

Lusine atanesyan

Ամենահուզողը

Իմ գյուղում՝ Անգեղակոթում, շատ տարածված երևույթ է աշխատավարձ չտալը: Մեզ մոտ տղամարդիկ հիմնականում աշխատում են քարհանքերում կամ գնում են արտերկիր, իսկ կանայք տնային տնտեսուհիներ են:

Հայրս նույնպես աշխատում է քարհանքում: Սա սեզոնային աշխատանք է, աշխատելուց էլ չեն վճարում, իսկ աշխատողները պարտավոր են գնալ աշխատանքի: Գումարը չեն տալիս, մենք էլ, մինչև գումար տալը, ստիպված ամեն ինչ անում ենք պարտքով, իսկ երբ մի կերպ տալիս են, բավական է լինում միայն պարտքերը փակելուն: Նույն իրավիճակն է նաև արտերկրում աշխատողների մոտ: Մինչև նրանց վերադարձն ընտանիքն ապրում է պարտքերով, իսկ նրանց այնքան քիչ են վարձատրում, որ նույնիսկ պարտքերը մարել չեն կարողանում: Այսքանից հետո էլ նրանք էլի գնում են արտերկիր՝ հասկանալով, որ այստեղ մնալն էլ իմաստ չունի:

Երկու տարի է, ինչ կանայք տղամարդկանց նման գնում են արտերկիր՝ այստեղ թողնելով ամեն ինչ՝ երեխաներին, տունն ու տեղը, բայց վերադառնում են ձեռնունայն:

Մեր կրտսեր բարեկամը

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Դեկտեմբերի 3-ը նշվում է որպես հաշմանդամների օր: Նրանք մեզնից մեկն են, ապրում և գործում են մեզ նման:

Արդեն ավանդույթի պես մի բան է դարձել ամեն տարի՝ դեկտեմբերի 3-ին, այցելել հաշմանդամ մի տղայի՝ 11-ամյա Վիլյամին, ով դարձել է հարազատ մեկը: Այս տարին ևս բացառություն չէր:
Նախապատրաստական աշխատանքները սկսեցինք ավելի վաղ, քան նախորդ տարիներին: Որոշեցինք գնել տորթ, խաղալիքներ և այնպիսի բաներ, որոնք նրան կուրախացնեն: Նախորդ տարի, երբ այցելեցինք Վիլյամին, նա ինձ ասաց, որ շատ է սիրում ավտոմեքենաներ: Քանի որ նախորդ տարի չէինք գնել տեղյակ չլինելու պատճառով, այս տարի ուղղեցինք մեր սխալը:
Երբ արդեն Վիլյամենց տան մուտքի դիմաց էինք, բոլորս անչափ հուզված էինք:
Երբ մտանք նրանց տուն, նույն ջերմ մթնոլորտն էր տիրում, ինչ եղել էր նախորդ տարիներին:
Նա շատ ուրախացավ, երբ տեսավ մեզ:

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Արդեն որոշ ժամանակ էր անցել, երբ ես սկսեցի նրան հարցուփորձ անել.
-Վիլյամ, ո՞ր դպրոցում ես սովորում:
-Ես սովորում եմ Կապանի գիշերօթիկ դպրոցում:
-Իսկ ո՞րն է սիրածդ առարկան:
-Դպրոցում իմ սիրած առարկան ֆիզկուլտուրան է:
-Իսկ արդեն որոշե՞լ ես, թե ինչ պետք է դառնաս:
-Այո, ես ուզում եմ դառնալ ոստիկան:
-Իսկ շա՞տ ընկերներ ունես:
-Այո, ունեմ շատ ընկերներ, բայց չունեմ ընկերուհի:

Վիլյամը և իր մայրիկը շատ հյուրընկալ և հյուրասեր են. նրանք իսկույն կտրեցին տորթը, որն էլ միասին կերանք:
Նկատեցինք, որ Վիլյամն ու Նարեկը շատ լավ լեզու էին գտել իրար հետ՝ զրուցում էին, կատակներ անում, ծիծաղում:
Մեր դասընկերուհին՝ Սյունեն, ով հաճախում է պարի խմբակ, սկսեց պարել և ապահովել էլ ավելի ուրախ տրամադրություն:

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Երբ այնտեղից հետ վերադարձանք, բոլորս զգացինք, թե որքան ուրախ ու հանգիստ ենք զգում մեզ՝ իմանալով, որ կարողացանք ժպիտ և ուրախություն պարգևել մեզնից փոքր մի տղայի: Սակայն այդ մեկ օրը չէ, որ տարվա մեջ պիտի հիշենք և այցելենք նրան: Մենք միշտ պետք է լինենք նրա կողքին: Եթե կարող ես ժպիտ և ուրախություն պարգևել մարդուն՝ ուղղակի նրա հետ զրուցելով, ինչո՞ւ չանես դա: Ինչո՞ւ սպասել հենց այդ մեկ օրվան…

Ani Ghulinyan

Ինչի՞ց է

Ինչից է, որ երբ մի մարդու ի սկզբանե չես սիրում՝ հենց առաջին հայացքից, հետո էդպես էլ նրա մեջ միայն վատ գծերն ես տեսնում, թերությունները, ու սիրելու ոչ մի պատճառ չի մնում:

Դրա հակառակն էլ կա, երբ մարդուն առանց որևէ պատճառի, առանց ծանոթ լինելու սկսում ես հազար տարվա ծանոթի պես սիրել:
Հիմա դա ինձնի՞ց է, թե՞ մարդկանցից: Էդպես էլ չեմ հասկանում, գիտեմ միայն, որ միշտ էլ պետք են թե՛ լավ, թե՛ վատ մարդիկ, որ իրար հետ համեմատելու բան ունենաս, որ կարողանաս տարբերել՝ որն է լավը, ու որը՝ վատը:
Երբևէ փորձե՞լ եք ինչ-որ բան անելու հիմք ընդունել այն բոլոր աֆորիզմները, որ կարդում եք գրքերում, լսում եք հեռուստատեսությամբ, տեսնում եք համացանցում: Քանի որ ես դեռ պատանի եմ ու ամեն ինչ պիտի փորձեմ, դա էլ փորձեցի: Ասեմ, որ դա անելը գործնականորեն անհնար է, որովհետև նույնիսկ մի մարդու երկու մտքերը հակասում են իրար, յուրաքանչյուրը այս կամ այն միտքը արտածում է ելնելով իր փորձից, կյանքի պատմությունից ու հաղթահարած դժվարություններից: Բայց չէ՞ որ բոլոր մարդկանց կյանքերը տարբեր են, հնարավոր չէ մեկ ուրիշի կյանքի կանոնով կառավարել սեփական կյանքը, հարկավոր են նոր կանոններ, որովհետև ինչպես ամեն մարդ ունի չկրկնվող ու յուրահատուկ մատնահետք, այնպիսի էլ կյանք ունի՝ միայն իրա համար կարևոր ու միայն իր համար ստեղծված:
Գիտե՞ք՝ ինչքան դժվար է դեռահաս լինելն ու հիմնական տեսակետ ձևավորելը: Մեր ուղեղը մի սովորական հարցի շուրջ այնքան աղբով է լցվում, և մարդիկ այնքան են սիրում իրենց կարծիքները փաթաթել վզիդ, որ սեփական տեսակետը ձևավորելու համար ժամանակ չի մնում: Հետո, այս տարիքում պատահում է, որ տարված ես լինում ինչ-որ գաղափարով, երազանքով, մեկ էլ մի անզգույշ խոսք, մի չմտածված քայլ, ու ամեն ինչ փլվում է, հարկ է լինում նոր աշխարհ կառուցել՝ նախորդից լավն ու ամուրը, էդպես կատարելագործելով՝ մի օր էլ աշխարհդ անմատչելի է դառնում: Լավ է՝ գոնե բավարար ժամանակ կա ինքնակատարելագործվելու: Կյանքի մեջ ամենից շատ այդ ինքնամաքրվելու ու կատարելագործվելու հատկությունն եմ սիրում:

aharon sahakyan

Ինքնուրույնության ձգտում

-Մա՛մ, էս անգամ ես մենակ եմ գնալու, պլաններս չխառնես, հա՞: Հենց մեկնումեկդ որոշի հետս գալ, միանգամից ասեմ՝ ես չեմ գնալու:

-Վերջացրու, մենակ ոչ մի դեպքում, կա՛մ ես եմ գալու հետդ, կա՛մ չես գնալու:

Այս խոսակցությունն ամեն անգամ ծագում է մեր միջև ինչ-որ տեղ գնալուց առաջ, ինչն ինձ աննկարագրելի զայրացնում է: Կարծում եմ՝ բոլորի մոտ էլ ինչ-որ տարիքում ինքնուրույն լինելու ցանկություն է առաջանում: Վերջին տարիներին ես շատ եմ ցանկանում ինչ-որ չափով ինքնուրույն լինել, շրջապատում ինքնուրույն կողմնորոշվել, ունենալ անձնական կարծիք, գործել որոշ չափով ծնողներիցս անկախ: Սակայն բոլորս էլ գիտենք, որ մեր ծնողները, հատկապես՝ մայրիկները, դժվար են համակերպվում այդ փաստի հետ՝ մոռանալով, որ այդ տարիքում իրենք էլ են ձգտել ինքնուրույնության: Նրանք կարծում են, որ դա ուղղակի մեր կողմից ավելորդ ինքնավստահություն է: Սակայն դա այդքան էլ այդպես չէ: Իմ կարծիքով՝ կյանքի այդ հատվածում ինքնուրույնությունը շատ մեծ ու որոշիչ դեր է խաղում, քանի որ հաշված տարիներ հետո դուրս ենք գալու մեծ կյանք, որն էլ պահանջելու է ինքնուրույնություն ու ինքնավստահություն:

Իսկ ինքնուրույնությունից զուրկ մարդը երբեք չի կարողանա հեշտությամբ հարմարվել օտար կյանքին, գտնել իր տեղը անծանոթ շրջապատում: Նա կսկսի թերագնահատել սեփական ուժերը, ինչն էլ պատճառ կդառնա որոշակի տարիքում ծնողներից կախվածություն ունենալուն:

Սակայն ծնողներին էլ է պետք հասկանալ: Նրանց համար մենք միշտ երեխա ենք, նրանք երբեք չեն դադարում հետևողական լինել, նրանց մոտ մեր հանդեպ հոգատարությունը, վստահ եմ, երբեք չի մարի: Համենայնդեպս, չեմ կարող ճշգրիտ բնութագրել ծնողական զգացողությունը զավակների հանդեպ, մինչև ինքս էլ ծնող չդառնամ: Այնուհանդերձ, ես ըմբռնումով եմ մոտենում ծնողներիս անհանգստությանը և ինքնուրույնության ձգտելու հետ մեկտեղ՝ աշխատում եմ զերծ մնալ ավելորդ քայլերից, փորձում եմ յուրաքանչյուր արարք կատարել մտածված և իմ պահվածքով անհանգստություն չպատճառել նրանց, խուսափել նրանց հետ ավելորդ բախումներից:

Ապրող արվեստը

Հարցազրույց ավազե դիմանկարիչ (սենդ-արտ ոճ) Քրիստինա Ղազարյանի հետ:

-Բարև Քրիստինա, մի քիչ պատմիր քո մասին: 

-Ես Քրիստինան եմ, 33 տարեկան, ծնվել եմ Ջավախքում: Դպրոցին զուգահեռ սովորել եմ մանկական արվեստի դպրոցում 5 տարի: Ավարտելուց հետո ընդունվել եմ Վրաստանի պետական համալսարան, ստացել եմ մագիստրոսի կոչում, տեղափոխվել եմ Հայաստան՝ Երևան: Վերջին 9 տարիների ընթացքում ապրում և ստեղծագործում եմ Հայաստանում:

-Քանի՞ տարեկանից ես սկսել զբաղվել ավազե դիմանկարչությամբ: Ինքնո՞ւս ես, թե՞ սովորել ես այդ մասնագիտությունը: 

-Ավազի հետ ծանոթացա 7 տարի առաջ, բայց հենց դիմանկարով սկսեցի զբաղվել վերջին 3 տարիների ընթացքում: Զգալով ավազի նրբությունը՝ հասկացա, որ կարելի է ստանալ շատ գեղեցիկ և անսովոր դիմանկարներ, սկսեցի ինքս փորձել սովորել նկարել դեմքեր: Այդպես գտա ինձ համար նոր ուղղություն իմ արվեստի մեջ:

-Շատ տարիներ հայրենիքից հեռու ես գտնվել ու գործունեությունդ ծավալել Վրաստանում: Գալով Հայաստան՝ ի՞նչ ես զգում, արդյոք ստեղծագործական կյանքումդ փոփոխություններ եղան: 

-Իհարկե, Ջավախքը միշտ էլ կմնա իմ հայրենիքը, իմ սրտում և հոգում, բայց երբ տեղափոխվեցի Հայաստան, ես հոգեպես հանգստացա: Ես իմ ազգի մեջ եմ, չզգացի երկրից երկիր տեղափոխություն, ինձ Երևանն ընդունեց հարազատի պես:

-Վերջին ժամանակներում ավազե նկարչությունը կարծես թե զիջում է իր տեղը մնացածին, օգտագործվում են նոր գույներ, նոր ներկեր, արդեն նոր տեխնոլոգիաներով է կատարվում այդ ամենը: Ի՞նչ կասես՝ պահանջարկ կա՞ ավազե դիմանկարների: 

-Ամեն արվեստ ունի իր տեղը և իր երկրպագուն: Ասեմ ավելին՝ եթե համեմատեմ՝ հիմա և մի քանի տարի առաջ, շատ մեծ տարբերություն եմ նկատում: Հիմա ամեն օր ստանում եմ պատվերներ, կան այս արվեստը սովորել ցանկացողներ: Դա նշանակում է, որ ամեն արվեստի մեջ պետք է լինի որակ. այդ դեպքում ոչ մի մրցակցություն և տեխնոլոգիա չի կարող խոչընդոտել արվեստի նոր ուղղությանը:

-Ցուցահանդես ունեցե՞լ ես:

-Դեռ ոչ, բայց մտածում եմ այդ ուղղությամբ:

-Հետագա ի՞նչ պլաններ ունես, կշարունակե՞ս Հայաստանում նկարել, թե՞ կմեկնես Ջավախք: 

-Պլանավորում եմ այս արվեստը ավելի հանրային դարձնել, հասնել ավելիին իմ ոլորտում, իհարկե, ես Ջավախքից կտրված չեմ և ունեմ նաև պլաններ՝ կապված Ջավախքի հետ:

Անհասցե նամակ

IMG_4831Բարև պապիկ,

Որոշեցի այս անգամ այսպես խոսել քեզ հետ: Կարծում եմ, դեմ չես լինի:

Պապ, ինչո՞ւ այդքան շուտ հեռացար ինձնից: Ես երկու տարեկան էի, բայց արդեն հասցրել էի քեզ անսահման սիրել: Ասում են՝ դու ամենալավ ժամագործն ես եղել: Գիտե՞ս, ինչքան եմ ցավում, որ քեզ հիշում եմ միայն պատմությունների միջոցով: Սիրում եմ բոլոր այն պատմությունները, որոնց հերոսները մենք ենք` ես ու դու: Գիտե՞ս որն եմ ամենից շատ սիրում, այն մեկը, երբ ես փոքր էի ու բառերը չէի կարողանում ճիշտ ասել ու պաղպաղակին «մալոժիկ» էի ասում: Ու մի օր եկել եմ, կանգնել քո արհեստանոցի մոտ ու ասել. «Պապի՜, մալոժիկ», իսկ դու թողել ես բոլոր գործերդ, ձեռքս բռնել, ու միասին գնացել ենք «մալոժիկ» առնելու: Չես պատկերացնի՝ ոնց եմ ուզում, որ հիմա էլ ձեռքս բռնես ու միասին գնանք զբոսնելու, անընդհատ զրուցենք. դու ինձ քո անցած-գնացած պատմությունները պատմես: Չգիտեմ ինչից է, բայց բոլոր այն պահերին, երբ ես քո կարիքն եմ ունենում՝ կողքիս զգում եմ քեզ: Ամեն անգամ քո նկարները տեսնելուց երկար նայում եմ քո ժպիտին, քո բարի ժպիտին, այնքան կյանք կար այդ ժպիտի մեջ, ցավում եմ, որ իմ աչքերը չեն կարողացել այն դաջել իմ հիշողության մեջ:

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Ասում են՝ ես ու դու իրար շատ նման ենք արտաքինով, համ էլ բնավորությամբ:

-Որտեղ երաժշտություն և ուրախություն, այնտեղ՝ պապիկդ, անընդհատ ուրախ էր, ժպիտը դեմքին:

Պապ, ես զգում եմ, թե ինչքան ես սիրում ինձ, իսկ իմ սերը տեսնես քեզ հասնո՞ւմ է: Դու իմ կյանքի ամենամեծ ու կարևոր կորուստն ես: Ես եղբորս միշտ պատմում եմ քո մասին: Դե նա քեզ չի տեսել, շատ փոքր է: Այնքան եմ նկարներով ցույց տվել, որ առանց ինձ էլ նա արդեն գտնում է քեզ նկարներում: Ամեն անգամ քո մասին ինչ-որ մեկին պատմելուց հուզվում եմ, աչքերս արցունքոտվում են, բայց ժպիտով եմ խոսում քո մասին:

Պապիկ, ուզում եմ բոլորն իմանան քո մասին, որ իմ Հովհաննես պապիկը ամենա-ամենա լավն է: Ուզում եմ իմանաս, որ քեզ անսահման սիրում եմ:

anahit badalyan (kapan)

Անկե՞ղծ…

Այն, ինչի մասին ուզում եմ խոսել այսօր, իմ ամենամտերիմ ընկերն է ու ինձ ոգեշնչողը: Մի առիթով հարևաններից մեկն ասաց. «Դու կիմանաս՝ մոտիվացիան ո՞րն ա, հայերեն ո՞նց ա թարգմանվում»: Այդ ժամանակ փոքր էի՝ տասներկու տարեկան: Լսել էի՝ մոտիվացիա բառն օգտագործում էին դրական իմաստով, բայց որ ասեմ՝ կոնկրետ իմաստը գիտեի, սուտ կլինի: Ինձ հետաքրքրեց՝ ինչ է նշանակում այդ բառը, ինչ իմաստով է գործածվում, բայց մի քանի րոպե անց ընկա դասերովս ու մոռացա անգամ բառարանս բացել ու նայել: Բառը թռավ մտքիցս, ու մի ահագին ժամանակ էլ չհիշեցի դրա մասին:

Երկու գիրք կա, որ ինձ ստիպում է գնահատել ունեցածս ու պայքարել՝ ավելին նվաճելու համար: Մեկը Հեկտոր Մալոյի «Առանց ընտանիքի»-ն է, իսկ մյուսն իմ ամենասիրելի գիրքն է՝ «Ալքիմիկոսը»: Թեմայից չշեղվեմ: Ժամանակ անցավ: Ես մեծացա ոչ միայն տարիքով, այլ նաև հոգով ու սրտով, իսկ որ ամենակարևորն է՝ մտքով: Ու հիմա, երբ հետ եմ նայում, տեսնում եմ, որ արդեն երկար տարիներ ես պայքարում եմ: Ես մի երազանք ունեմ: Մի անասելի մեծ ու սիրուն երազանք, որն ինձ ուժ է տալիս անգամ այն պահերին, երբ ես թևաթափ եմ լինում: Երազանք, որն իմ փոքր ընկերն է, իմ մտերիմը: Տարիների ընթացքում փոխվել են արտաքինս, բնավորությանս որոշ գծեր, մտածելակերպս, աշխարհայացքս, դպրոցս, բնակությանս վայրն ու անգամ շրջապատս: Փոխվել է ավելին, քան ես կարող էի նույնիսկ պատկերացնել: Փոխվել եմ ես՝ ոտքից գլուխ: Բայց այդ երազանքս տարիների հետ չի փոխվել, չի վերացել, չի արժեզրկվել ու մնացել է նույնքան թանկ ու կարևոր, որքան եղել է միշտ: Ես շատ բաներից եմ հետ կանգնել, հիասթափվել, բայց ոչ երբեք իմ երազանքից: Իմ առաջ շատ դռներ են բացվել ու փակվել, բայց ես երբեք չեմ դադարել հավատալ իմ երազանքին:

Մի տարի առաջ ես սկսեցի քայլեր անել երազանքիս հասնելու համար: Ժամանակն էր գիշերները քնելուց առաջ երազելուց բացի նաև կոնկրետ ու հստակ քայլեր անելու՝ երազանքը նվաճելու համար: Այո՛, դրա ժամանակն էր, այդ պահն արդեն հասունացել էր: Ես փորձեցի, արեցի առաջին քայլս ու երազանքիս ճամփան այնքա՜ն գունեղ ու գեղեցիկ թվաց: Ես, չնչին տարակուսանքով, բայց հույսերով լցված՝ առաջ էի շարժվում: Ու փոքր-փոքր քայլերս ինձ ակամա բերեցին ու կանգնեցրին երազանքիս առաջ: Ես այնքան մոտ էի կանգնած նրան՝ մի քայլ հեռավորության վրա: Թվում էր՝ այն արդեն նվաճված էր: Բայց, ա՜խ, այդ մի քայլը: Միայն թե պատկերացնեք՝ ինչքան դժվար է: Ամենադժվարը հենց այդ վերջին՝ կարևորագույն քայլն անելն է: Ամենադժվարը հենց այն պահն է, երբ գիտակցում ես, որ հասել ես անհավատալիին ու շա՜տ մոտ ես երազանքիդ իրականացմանը: Ու ամենադժվարը հենց այն է, որ ստիպված ես լինում հետ գնալ ու ամեն ինչ սկսել նորից, որովհետև այդ վերջին քայլը, ավաղ, ձախողվել է:

Երբ հետ ես գնում՝ ամեն բան նորից սկսելու, արդեն ավելի վստահ ես քայլում ու համարձակ: Ինչո՞ւ, որովհետև ծանոթ ես այդ ճանապարհին ու լավ գիտես՝ որտեղ են խորդուբորդ ու հարթ հատվածները: Հիմա էլ տարակուսանք չկա, անգամ մի փոքր: Չնայած՝ կա: Բայց այդ տարակուսանքը միայն մի հարցի շուրջ է՝ կկարողանա՞մ այս անգամ կատարել վերջին քայլն ու նվաճել երազանքս: Հիմա դու չես դողում քո ամեն քայլի վրա ու չես վախենում ոտքդ գետնին դնելիս: Հիմա դու ուղղակի վազում ես այդ ճանապարհով՝ մտքումդ միայն մի հարց տալով. «Կկարողանա՞մ անել դա այս անգամ»: Բայց մի րոպե. կանգ առ, սիրելի՜ս: Քեզ նայիր: Տես՝ որքան համարձակ ես հիմա, զգա՝ ինչքան ես փոխվել: Դու քաջ ես, քաջ աղջիկ, դու էլ չես վախենում ոտքդ ոտքիդ առաջ դնելուց: Դու էլ այդ ճանապարհը ցույց տվողների կարիքը չունես, դու այն արդեն գիտես, դու դա սովորել ես ինքդ՝ սեփական մաշկիդ վրա կրելով այդ ճանապարհի վթարներն ու պատասխանատվությունը կատարածդ խախտումների: Դու անգամ գիտես՝ որ հատվածում է այդ ճանապարհը մարդաշատ ու որտեղ՝ ավելի լուռ ու հանդարտ: Ճանապարհի լուսակիրները քեզ այլևս պետք չեն, դու անգիր գիտես բոլոր անցումներն ու մայթերը: Դու գիտես՝ ճանապարհի որ կետում ով է կանգնած, ում պիտի բարևես ու ում՝ ուղղակի արհամարհես ու անցնես: Դու սովորել ես այս ամենը: Հիմա մի բան ականջիդ օղ արա. անկախ նրանից՝ կանես վերջին քայլն այս անգամ, թե ոչ, դու այնքան ես կոփվե՜լ… Դու այնքան ուժեղ ես դարձել: Կոտրվելու փոխարեն դու ավելի ես ամրացել: Երազանքիդ ճանապարհով քայլելու համար հիմա քեզ միայն դու ես պետք, դու՝ ամբողջ քո «ես»-ով: Հաշվե՞նք՝ ինչքան բան ես սովորել դեպի երազանք տանող ճանապարհին: Գնացինք: Սովորել ես քայլ անելուց առաջ երկար մտածել, սովորել ես ճանաչել դեպքերն ու դեմքերը, սովորել ես քայլել «առանց կոշիկների»՝ հույսդ միայն քեզ վրա դնելով ու երբեմն ասֆալտի քարերը տրորելով, սովորել ես արհամարհել քարերի առաջացրած վերքերն ու շարունակել ճամփան: Սովորել ես լուսավորել քեզ՝ լույսի բացակայության դեպքում ու հեռու մնալ ուրիշ լապտերներից. դրանք մեկ է՝ շուտ հանգչելու էին: Սովորել ես ճամփա գնալուց առաջ հստակ նպատակ դնել ու քայլել դեպի նպատակակետդ: Սովորել ես ճանաչել քեզ՝ թույլ ու ուժեղ բոլոր կողմերովդ ու մարտահրավեր նետել քո մեջ եղած այն մեկին, ով իր թուլություններով խանգարում է այն ուժեղ ու համարձակ «ես»-ին:

Այ, այսքան բան եմ ես սովորել: Ու այսքանն այն դեպքում, երբ ես դեռ չեմ արել այն վերջին ու վճռորոշ քայլը, որից այն կողմ իմ երազանքն է: Հա, հիմա երևի դու էլ ես մտածում, որ եթե ես էլի վրիպեմ, հետ գնամ ու նորից սկսեմ ճամփաս, էլի ահագին բան կսովորեմ: Ո՞վ իմանա: Կոելյոն ասում էր՝ վախենում եմ՝ երազանքս կատարվի, ու ես էլ ապրելու նպատակ չունենամ: Տեսնո՞ւմ ես՝ ինչքան բան եմ սովորել: Տեսնո՞ւմ ես՝ ոնց եմ հանգիստ խոսում իմ՝ վերջին քայլս այդպես էլ արած չլինելու մասին… Իսկ դու գիտե՞ս՝ ես ինչ եմ զգացել, երբ այդ քայլս չեմ կարողացել անել: Ինձ համար հեշտ չի եղել հետ գնալ ու ճամփաս նորից սկսել: Ես հո քարից չե՞մ: Բոլորն ու ամեն ինչն ինձ օգնել են: Ինձ օգնել է այն, որ ես սկսել եմ գնահատել իմ՝ առավոտյան ողջ ու առողջ արթնանալու փաստը, ինձ օգնել է այն, որ ես սիրում եմ իմ արած ամեն բանը, որովհետև ուրախ եմ, որ կարողանում եմ մի փոքր բան անգամ անել ճիշտ ու գեղեցիկ ձևով, ինձ օգնել են այն մարդիկ, որոնց իմ կողքին լինելը ինձ համար թանկ է աշխարհում ամեն ինչից, և օգնել են նրանք, ովքեր իրենց ներկայությամբ ինձ ապացուցել են, որ աշխարհը լիքն է կեղծավորներով, ու իրենք ամենուր են, ինձ օգնել է իմ տեսած ու չտեսած ամեն ինչը: Ինձ օգնել են առավոտյան արևն ու երեկոյան լուսինը: Հիմա ես ժպտում եմ ամեն փոքր բանից, որ կարող է ուրախություն տալ մարդուն: Ես աննկարագրելի անկեղծությամբ ժպտում եմ, երբ պատուհանից տեսնում եմ ձյունը, երբ հանում եմ գլուխս պատուհանից, փաթիլները թափվում են մազերիս, հետո մտնում եմ տուն, արագ նայում հայելու մեջ ու կարողանում եմ տեսնել դեռ չհալված փաթիլները մազերիս վրա: Հա, ես ժպտում եմ դրանից, ուրախանում: Ես փորձությունների հանդեպ այնքան ուժեղ եմ դարձել: Ինձ էդպես է թվում: Ես անգամ կարողանում եմ խոսել սեփական արցունքներիս հետ ու հասկացնել նրանց, որ ես ավելի ուժեղ եմ, քան իրենք: Ես կարող եմ ու ես պիտի…

Հիմա, երբ ես այ այսքան բանը գիտակցում ու հասկանում եմ, ես զգում եմ, որ պատրաստ եմ այդ վերջին քայլին: Իսկ վերջին քայլը բնավ էլ ծանր բան չէ: Վերջին քայլն իրականում այն է, երբ պիտի ինքդ քեզ պատրաստես նվիրական երազանքիդ իրականացմանը: Բա գիտես՝ հե՞շտ է լինելու հետո, երբ այն կատարվի: Բա էլ ի՞նչն է քեզ ոգեշնչելու ու առաջ տանելու, էլ ինչի՞ շնորհիվ ես կոփվելու ու ամրանալու: Հենց սա է վերջին քայլը: Սա այն պահն է, երբ պիտի համոզես ինքդ քեզ, որ դու հրաժեշտ ես տալիս երազանքիդ՝ այն դարձնելով ներկա, իսկ հետո՝ անցյալի սիրունագույն հուշ: Հիմա ես շնորհակալ եմ երազանքիս, որ այն ինձ այսքան բան է տվել: Հա, ու մեկ էլ… Շնորհակալ եմ երազանքիս, որ տարիներ անց ինձ հիշեցրեց մոտիվացիա բառի՝ ինձ հետաքրքրելու մասին, ու այնպես արեց, որ առանց բառարան բացելու կարողացա իմանալ, թե ինչ է այն նշանակում: Մոտիվացիա նշանակում է ուժ, որը ներսից քեզ տանում է դեպի երազանքդ ու այնպես անում, որ դու ավելի ուժեղ գտնվես, քան հանգամանքները, մարդիկ ու «մարդիկ»:

Ամեն օր նույն ճանապարհին

margarita voskanyan lori

Իմ երեք կյանքերը

Իմ կյանքը 1000 հատիկ ունեցող փազլ է:

Դու իմացար, որ այն այդքան շատ հատիկներ ունի: Իմացար ու վախեցար: Վախեցար ու փախար: Փախար ու էլ hետ չեկար: Ես անգամ չհասցրի ասել, որ 999-ը ես արդեն վաղուց հավաքել եմ, քեզ միայն մեկն էր մնացել: Մեկը, բայց ամենակարևորն ու պատասխանատուն:

Քո գնալուց հետո իմ փազլի բոլոր հատիկները խառնվեցին իրար: Բայց ես քեզ պես վախկոտ չէի: Փազլիս՝ կյանքիս 999 հատիկը հավաքեցի ու սկսեցի փնտրել քեզ: Փնտրեցի ու չգտա: Չգտա ու տխրեցի:

Որպես օրենք՝ փազլ հավաքելիս մարդիկ կորցնում են վերջին հատիկը, փնտրում են ամենուր՝ տուփի մեջ, սեղանի ու բազմոցի տակ, անգամ այն տեղերում, որտեղ չեն էլ եղել, ու վերջում, երբ չեն գտնում՝ կանոնի համաձայն ասում են. «Ի սկզբանե տուփի մեջ չի էլ եղել այդ վերջին մի հատիկը»:

Կանոնից չշեղվելով՝ ես էլ չէի գտնում իմ վերջին ու 1000-րդ հատիկը, ու չէի կարողանում հասկանալ՝ կորցրել եմ, թե ի սկզբանե չի եղել:

Հիմա հասկացա, որ այդ մի հատիկը դու տարար քեզ հետ՝ չմտածելով, որ իմ մի մասնիկն ուրիշ փազլների համար խորթ է լինելու ու տարբեր: Իսկ դու միայն այդ մի հատիկն ունես՝ ամբողջություն լինելու համար:

Էլ ինչպե՞ս չատեմ քեզ, կամ էլ` ինչպե՞ս ներեմ, որ քո լինել-չլինելու պատճառով ուրիշները փորձում են իրենց կեղտոտ, ճմրթված ու անհամապատասխան փազլի հատիկը մտցնել իմ կյանք: Միևնույնն է՝ թույլ չեմ տա:

Եվ վերջապես, դու գիտես, թե ինչ է նկարված իմ փազլի վրա: Որքան էլ զարմանալի թվա քեզ, բայց փոկ, հեռավոր հյուսիսում ապրող փոկ: Դու ինձ սառն ու հաջողություն չբերող համարեցիր, փոխեցիր ճանապարհդ ինձ տեսնելիս: Իսկ ես գալիս էի քեզ մոտ, որ հասկանամ՝ ինչ կերպարանք ունես: Բայց դու միշտ փախչում ես ինձնից, նույնիսկ իմ մասնիկն ես վերցնում ու կորչում՝ չմտածելով ո՛չ իմ, ո՛չ էլ քո մասին: Չէ՞ որ դու կամ ավելի ես լինելու կամ պակաս, իսկ այդպիսի կիսատ-պռատ պատկերներով ո՞ւմ ես պետք: Հավատա, բոլորն էլ մեծ ու խոշոր, հասկանալի փազլներ են փնտրում, միայն ես եմ քեզ նման անհասկանալի, բայց նաև տարբերվող փազլի հետ կռիվ տալիս: Շատ եմ խնդրում, էլ ճամփադ մի փոխիր ինձ տեսնելիս, ես սառն ու անհաջողակ չեմ: Ես քո կիսատ սառնությունը լրացնող միակ մասնիկը կլինեմ։

Ես փազլի 1000, չէ՛, արդեն 999 հատիկից կազմված և 3 կյանք ունեցող փոկ եմ: Դու մի անգամ հեռացար ու սպանեցիր ինձ: Ես փազլի 999 հատիկից կազմված, 2 կյանք ունեցող փոկ եմ: