davit avagyan

Մի տխուր պատմություն

Դեկտեմբերի 31-ի գիշերը, երբ ընկերներով գնացել էինք ակ վառելու, ընկերս մի տխուր պատմություն պատմեց:

«Մի օր ես, հայրս, եղբայրս ու հորեղբորս տղաները նստած էինք վառարանի մոտ և զրուցում էինք բանակային կյանքի մասին: Հենց այդ ժամանակ հայրս պատմեց մի դեպք, որ ոչ մի կերպ չեմ կարող մոռանալ:

-Սեպտեմբեր ամիսն էր: Կանգնած էինք խրամատում ես ու ծառայակից ընկերս: Մոտակա թփի հետևից հանկարծ լսվեց տարօրինակ խշխշոց: Լռեցինք: Մեր լռելուն զուգընթաց լռեց նաև խշխշոցը: Ընկերս փորձեց առաջ գնալ, բայց չթողեցինք: Սպասեցինք 10–20 րոպե: Ձայն չկար: Ընկերս բարձրացրեց գլուխը ու հանկարծ…

Չկարողացավ հայրս զսպել արցունքները և գնաց դուրս: Կանգնած էր նա պատշգամբում, ինչ-որ նախադասություն արտասանելով նայում էր դեպի երկինք և արտասվում: Երբեք չէի տեսել տղամարդու այդպիսի լաց: Տուն մտավ նա կրկին և շարունակեց պատմությունը:

-Եթե ընկերս չբարձրանար պառկած տեղից ու չնայեր, գնդակը ինձ էր կպչելու: Չգիտեմ` մեղավո՞ր եմ արդյոք, թե՞ չէ, բայց չեմ կարողանում ներել ինքս ինձ, որ չկարողացա հետ պահել նրան այդ քայլից:

Այնքան հուզված էի այդ պատմությունից: Այդ պահին հայրիկս ասաց.

-Կյանքում ուր էլ գնաս՝ տղաս, չմոռանաս, որ ամենաթանկը կյանքում լավ ընտանիքն ու հավատարիմ ընկերներն են…»

Երբ ընկերս պատմեց այս պատմությունը, բոլորիս տրամադրությունը ընկավ: Երևի էդպես է. մեր կյանքի ամենաուրախ պահերին պիտի հիշենք ամենատխուր պահերը և նրանց, ովքեր հանուն մեզ զոհվեցին:

lilit khlghatyan portret

Յոթ տարեկանում մանկությունս վերջացավ

Մայրիկիս մանկությունը շատ ծանր, բայց հետաքրքիր է եղել: 

-Մամ, ո՞նց է անցել մանկությունդ:

-Մինչև վեց տարեկանը մանկությունս անցել է շատ հետաքրքիր, ապրում էի առանց որևէ բանի մասին մտածելու: Շատ հազվադեպ մորաքրոջս հետ գնում էինք սար, հասնում գրեթե Արմաղանի փեշերին: Գիշերը հավաքվում էինք, երեխաներով խարույկ վառում և սկսում էինք ուրախ երգել մինչև կեսգիշեր: Օրերս շատ հետաքրքիր էին անցնում, մինչև…

-Մինչև ի՞նչ, մամ:

-Առաջին դասարանում էի, նոր էի գնացել դպրոց, և սովորականի պես տառերն էինք սովորում, երբ հանկարծ մի ցնցում շփոթեցրեց մեզ և իրարանցում առաջացավ դպրոցում: Դրանից հետո ցնցումներ եղան մի քանի օր շարունակ, Սպիտակի երկրաշարժն էր: Հետո սկսվեց Արցախյան պատերազմը: Մանկությունս վերջացավ: Կարծես թե այդ տարիներին, ամեն ինչ մեր կամքին հակառակ, տանում էր հայրենիքի կործանմանը: Շատ դժվար տարիներ էին` մութ ու ցուրտ, սնունդ չունեինք, ուղղակի գոյատևում էինք: Հիշում եմ` հայրիկս գնում էր Սևանա լճից ձուկ որսալու և վերադառնում էր հոգնած ու մրսած:

-Մամ, բա ինչպե՞ս ավարտվեց այդ ամենը:

-Ամեն դեպքում դժվարությամբ, բայց կարողացանք գլորել ցուրտ տարիները:

-Եվ դրանից հետո, ամեն ինչ լա՞վ էր:

-Դե, կյանքը առանց դժվարությունների չի կարող մեզ հասցնել նպատակին: Մեծացա և որոշեցի ընտրել բուժքույրի մասնագիտությունը:

-Ինչո՞ւ հենց բուժքույրի:

-Հենց այդ պատերազմն ու երկրաշարժը իմ մեջ ցանկություն առաջացրին օգնել մարդկանց, և ուրիշ ի՞նչ մասնագիտություն ընտրեի, եթե ոչ բժշկի:

Ես էլ մեր տան հոգատար բժիշկ մայրիկիս պես ցանկանում եմ բժիշկ դառնալ և օգնել բոլոր նրանց, ովքեր ունեն դրա կարիքը:

Ani Ghulinyan

Սևան մեդիա ճամբար. Ժպտում ենք ու ձեռքով ենք անում

Մինչ ճամբար գալը արդեն տխրել էի, որ 7 օրից այն պիտի ավարտվի: Բավականին երկար ժամանակ ունեի վերջին օրվան նախապատրաստվելու: Ամբողջ ընթացքում լաց չեմ եղել, ու ինձ թվում էր` այդպես հերոսական պահվածքով էլ կհասնեմ տուն: Մեզ տրված վերջին խոսքի ժամանակ ինքս զգում էի ձայնիս դրամատիկ երանգը, լացն էլ կոկորդումս անողոքաբար խեղդում էի, զգում էի, որ եթե նախատեսածիցս գեթ մեկ բառ էլ ավել ասեմ, բոլորի առաջ լաց կլինեմ: Նայում էի շուրջս նստած երեխաներին, ոչ բոլորի մոտ էր լացը զսպել ստացվում, բայց ես կարողացա:

Բարձրացանք սենյակներ, վերցրեցինք իրերը: Մի քիչ ծիծաղելի է, բայց վերջին անգամ բացեցի ծորակը, նայեցի պատուհանից, քաշեցի վարագույրը, գիտեի, որ ամեն ինչ վերցրել եմ, բայց մի անգամ էլ բացուխուփ արեցի դարակները: Սենյակից դուրս գալիս էլ մի վերջին հուսահատ հայացք գցեցի միջանցքին, ոնց որ ֆիլմում լինեի: Մի վեջին անգամ էլ սեղմեցի վերելակի կոճակը ու չնստեցի: Ամեն ինչ վերջին անգամ:
Իջանք հյուրանոցի դիմաց, հերթով գրկում ու հաջողություն էինք ասում իրար, բացառությամբ նրանց, ովքեր մեզ հետ Երևան էին գալու: Յուրաքանչյուրին գրկելիս նրա հետ կապված բոլոր դեպքերն էին աչքիս առաջ մեկ ակնթարթում անցնում, բայց էլի հուզմունքս զսպում էի, չէ որ պետք է միայն ժպտալ ու ձեռքով անել, ինչպես ճամբարի ընթացքում աշխատանքային կադրեր անողներն էին ասում: Հասավ վերջին մարդը, որին պետք է գրկեի, հրաժեշտ տայի ու նստեի ավտոբուս, ու այդ պահին այլևս չդիմացա: Ֆիլմերում հրաժեշտի տեսարաններ տեսնելիս, միշտ մտածել եմ, որ երբեմն կարելի է ուղղակի իրար կողքի մնալ ու հրաժեշտ չտալ, բայց պարզվեց հնարավոր չի: Էլ չեմ նստելու ճաշարանում Նարեի, Սուրենի ու Սեյրանի դիմաց, առավոտը Մանեի նման էլ ոչ ոք սուրճ չի դնի, ու իմ փոխարեն սենյակս չի հավաքի, Սևանն էլ պատուհանիցս ամեն օր էլ չի երևա:

Վերջացավ իմ կյանքի ևս մի հետաքրքիր անմոռանալի պահ, թերևս չի ստեղծվել իմ զգացածը ճիշտ նկարագրող բառ: Մենք լաց էինք լինում, որովհետև կորցրել էինք, որովհետև այլևս չէինք զգալու այն, ինչ զգացինք այստեղ: Վանաձոր-Երևան երթուղայինի մեջ մի մարդ, տեսնելով, որ լաց եմ լինում, հարցնում էր` հո հարազատ չե՞մ կորցրել: Ասացի` չէ, ուղղակի ճամբարից եմ գալիս: Ժպտաց, երևի ինքն էլ էր ժամանակին ճամբար գնացել, ինձ հասկանում էր:

Երեկ մի տարօրինակ միտք ծագեց գլխումս. ասում եմ` գուցե չգնայի ճամբար, որ բաժանումը այսքան ծանր չտանեի: Բայց հետո հիշում եմ մի խոսք, որ ճամբարի ընթացքում բոլոր լաց լինողներին ասում էի. «Մի տխրեք, որ վերջացավ: Ուրախացեք, որ ընդհանրապես եղել է»:

Ես իմ կյանքը առանց ճամբարի հիշողությունների չեմ պատկերացնում, այս պահին ես դրանցով եմ ապրում, ամեն ինչ այնքան օտար է դարձել, դեռ մոտ մեկ ամիս ժամանակ պետք կգա, որ նորից կյանքս բնականոն հունի մեջ գցեմ:
Անընդհատ երեխաներին գրկելու պահն եմ հիշում, բոլորին այնքան ամուր էի գրկում, որ դեռ երկար ժամանակ չմոռանամ:

Հիմա ես տանն եմ, սենյակումս նստած նամակագրություն եմ սկսել երեխաների հետ: Նայում եմ շարֆիս`Դավիթին եմ հիշում, որ մի օրով սեփականաշնորհել էր այն, համակարգչիս նայելիս`նրանով շա՜տ դանդաղ նյութ հավաքող Նինային ու Հակոբին եմ հիշում: Դե, «ֆլեշկայի» մասին էլ խոսք լինել չի կարող. Լուսինեի մոտեցող դեմքից անմիջապես հասկանում էի, որ դրա համար է եկել:

Այսպես անընդհատ կարող եմ գրել, օտարի կողմից սովորական թվացող ամեն դրվագ կարող եմ էջերով նկարագրել, բայց չեմ կարող: Թղթի վրա թափվող արցունքներն են խանգարում, դողացող գրիչը ու խեղդող կարոտը:

Ցտեսություն, Սևանի մեդիա ճամբար, ցտեսություն երեխեք, մինչ հաջորդ հանդիպում:

hakob melqonyan

Ինչպես հայտնվեցի 17.am-ում

Դաս էր: Եկան ասացին, որ դպրոցում հյուրեր ունենք, դասարանում գոռալով ասացի` ովքեր են, պատասխանեցին` ինչ-որ լրագրողական կազմակերպությունից են: Ճիշտ է, ես չէի որոշել այդ մասնագիտությամբ զբաղվել, բայց որ լսեցի` չգիտեմ, ինչ-որ բան ինձ հետ կատարվեց: Հետո հանդիպեցինք «Մանանայի» աշխատակիցների հետ: Հաճույքով էի լսում, թե ինչ են բացատրում և ինչ են սովորեցնում մեզ: Այդ օրը ես հարցերին պատասխանելու առումով պասիվ էի: Ինչքան գերազանցիկ կար, իրենք էին խոսում ու պատասխանում հարցերին: Երբ հասա տուն, զղջացի, որ պասիվ եմ եղել: Մտածեցի, շատ մտածեցի ու հասկացա, որ  պետք է անպայման մասնակցեմ դասընթացին: Եվ  սկսեցի ինքս իմ դեմ պայքարել: Ես պիտի հաղթեմ ու ապացուցեմ, որ հարցը դպրոցում լավ սովորելը չի, այլ` թե ինչ ես սիրում և թե ինչով ես ուզում զբաղվել: Հետո սկսեցի ընկերոջս հետ պայքարել ու ապացուցել, որ ճիշտ է, մենք դպրոցում լավ չենք սովորում, բայց եթե ինչ-որ մեկը սիրում է մի բան, ապա էական չէ դպրոցում լավ սովորելը:

Անցավ որոշ ժամանակ: 17.am-ից զանգահարեցին և ասացին, որ մրցույթը անցել եմ, և հրավիրեցին Գավառում լրագրողակլան դասընթացների: Շատ ուրախացա, առավելևս, երբ հայտնեցին, որ մրցույթը անցել է նաև ընկերս: Գնացինք դասերի ու սովորեցինք թղթակցել, լուսանկարել, ֆիլմերի գաղափարներ մտածել:  

Այդ օրերը անցան հիանալի, և երբ արդեն ժամանակն էր հրաժեշտի, ես մտածեցի, թե էլ երբեք չեմ հանդիպելու այդ հիասքանչ և հմուտ լրագրողական խմբին: Տուն գալու ճանապարհին Ռաֆայելի հետ որոշեցինք, որ պետք է ամեն գնով պայքարենք, արդեն իրականություն դարձած մեր երազանքի համար: Հաջորդ օրը, երբ գնացինք դպրոց, զգացինք, որ մեր դասընկերները տեսնելով մեր հաջողությունները, զղջացել էին, որ չէին հայտագրվել 17.am-ին: Ճիշտն ասած, ուրախացա մի պահ, հետո մտածեցի, որ իրենք եթե լինեին, ավելի լավ կլիներ: Եթե անկեղծ, մի քիչ գոռոզացա, հետո ուժ հավաքեցինք, մեզ խոստացանք,  որ պետք է պայքարենք ու հասնենք մեր նպատակին: Հարցազրույցներ վերցրեցինք և ուղարկեցինք 17-ին:

Զգում էինք, որ ինչ-որ բան փոխվել է մեր կյանքում: Մի քանի ժամանակ անց զանգ ստացանք «Մանանա» կենտրոնից, որ պետք է ճամբարի մասնակցենք: Ուրախություններիս չափ ու սահման չկար: Հաջորդ օրը բոլորին ասացի, որ գնում եմ ճամբար 17.am- ի հետ: Զգացի, որ բոլորը մի պահ լրջացան ու երևի մտածեցին, թե ինչու հենց Հակոբը, ով իրենց կարծիքով, ոչ գրել է սիրում, ոչ սովորել, բայց  այդ ամենին հասնելու համար մենք շատ էինք պայքարել:

Ես պետք է հմտանամ ու զբաղվեմ այս գործով: Եվ մի խորհուրդ էլ: Իմ սիրելիներ, եթե դուք ընտրել եք ինչ-որ մասնագիտություն և չունեք համապատասխան կրթություն, էական չի,  միշտ կարելի է սովորել ու դառնալ այն մարդը, որը դու ես երազել ու քո ծնողները:

Եվ ժամանակի ընթացքում իմ օրինակով ես կփորձեմ այդ ապացուցել: Խոստանում եմ կատարել ինձ վրա դրված պարտականությունները: Հուսամ, կյանքում շատ ու շատ հանդիպումներ կունենամ այդ հիանալի անձնակազմի և ճամբարակիցներիս հետ: 

Սևան մեդիա ճամբար. Վարպետության դաս. Դասը վարում է ֆոտոլրագրող Անուշ Բաբաջանյանը

Մեր հյուրն է 4PLUS դոկումենտալ լուսանկարչության կենտրոնի համահիմնադիր Անուշ Բաբաջանյանը:

-Բարև ձեզ, ես Անուշ Բաբաջանյանն եմ, 4PLUS դոկումենտալ լուսանկարչության կենտրոնի համահիմնադիրներից մեկը: Ես լուսանկարչությամբ զբաղվում եմ 2008թ.-ից սկսած: 2008-ին ավարտեցի ֆոտոլրագրության կուրսերը, իսկ մինչ այդ ավարտել էի լրագրության բաժինը:

Այ, ինձ հետաքրքիր է, քանի՞սն են ձեզնից հետաքրքրված լուսանկարչությամբ և ուզում են հետագայում դառնալ լուսանկարիչ: Գրեթե բոլորդ ձեռք եք բարձրացնում:

Դա իրականում շատ լավ է, որ հետաքրքրվում եք լուսանկարչությամբ, դա շատ հմայիչ մասնագիտություն է և նույնքան բարդ է, ինչպես օրինակ, օպերատորությունը կամ մոնտաժը, բայց լավ լուսանկարիչ կարող է լինել հիսուն հոգուց միայն մեկը: Այ, օրինակ, երբ ես եկա, տեսա շատ գեղեցիկ մայրամուտ, և նկարեցի այն, որովհետև մտածեցի, որ շատ գեղեցիկ նկար կստանամ, և ստացա: Բայց միայն լավ նկար ստանալով լուսանկարիչ չեն դառնում: Լավ լուսանկարիչ լինելու համար պետք է կարողանալ անել հետաքրքիր ֆոտոպատմություններ: Ու դա կլինի այն լուծումը, որը դու կգտնես, իսկ մյուսները՝ոչ: Մյուսները ուղղակի մայրամուտ կնկարեն, իսկ դու կպատմես պատմություն:

Մարդիկ բոլորը սիրում են պատմություններ՝ երեխաները սիրում են հեքիաթներ, մեծանալով սիրում են սիրային պատմություններ, ավելի մեծանալով՝ ուրիշ պատմություններ: Ու ձեզանից էլ ,որպես լավ մասնագետեներ, մարդիկ կսպասեն հետաքրքիր պատմությունների, նոր պատմությունների, բայց նաև այնպիսի պատմությունների, որոնց հիմքում ընկած լինեն շատ-շատ հիմնական բաներ: Օրինակ՝ սերը, ատելությունը…

Ֆոտոպատմությունը կարող է լինել ամեն ինչի մասին, ինչ դու ուզում ես, կարևորը հետաքրքիր լինի, որ դու նույն այդ պատմությունը նայես ու քեզ հետաքրքիր լինի: Դրան նայելով ասես` տեսնես, ո՞վ է դա արել: Եթե դու մտածես, որ դա ձանձրալի է, այդպես կմտածեն հաստատ նաև մյուսները:Իմ ամենաառաջին ֆոտոպատմություններից մեկը, որը սկսել եմ ու դեռ շարունակում եմ փողոցում հանդիպող արտասովոր կանանց մասին է, ովքեր սիրում են իրենց ներկայացնել յուրահատուկ հագնված, ովքեր սիրում են դուրս գալ փողոց և տարբերվել մյուսներից, ավելի հետաքրքիր լինել: Օրինակ, նրանցից մեկը՝ Լոլան, ոչ միայն հագնվում էր ուրիշներից տարբեր ոճով, այլև պատմում էր պատմություններ: Ասում էր, որ աշխատում է Ամերիկյան համալսարանում, չնայած դա այդպես չէր, կամ որ ամուսինը գլխավոր դատախազն է քաղաքի, բայց դա նույնպես այդպես չէր, բայց դա այն մասնիկն էր դառնում այն կերպարի, որով նա որոշել էր հանդես գալ: Այս կանայք հետաքրքիր են իրենց համարձակությամբ. իրենք ուզում են տարբերվել մյուսներից ու դա լավ են անում: Ու հենց դրա համար եմ ես նրանց նկարում: Նրանց բոլորին նկարելու համար, կամ ընդհանրապես պորտրետ նկարելու համար ոչ միայն անհրաժեշտ է նրանց համաձայնությունը, այլև պետք է կապ հաստատել այդ մարդու հետ, զրուցել, ու խոսակցության վերջում նկարելու դեպքում, նրա մեջ կա արդեն այդ հանգստությունը, չկան շատ մտքեր, թե ում հետ է ինքը խոսում, այլևս չի ամաչում: Այդպես նկարն ավելի բնական ու ստացված է լինում: Պորտրետ նկարելը շատ դժվար բան է, լավ պորտրետ նկարում են շատ քչերը: Մենք բոլորս էլ միայն սկսում ենք:
Եկեք անցնենք մի փոքր ավելի տխուր թեմայի: Ապրիլն էր: Ես արթնացա ապրիլի 2-ին և իմացա, որ մեր երկրում պատերազմ է: Ու մենք բոլորս արթնացանք ու իմացանք, որ Ղարաբաղում պատերազմ է: Մենք գիտեինք, որ շատ բանով չենք կարող օգնել այնտեղ գտնվողներին: Բայց լրագրողը՝ ֆոտոլրագրողը, այդ ժամանակ գնում է Արցախ: Իհարկե, շատերին դա հարմար չի, կամ մտածում են, որ գուցե վտանգավոր է, ու նրանցից շատերը չեն գնա, բայց նրանց մեջ կլինեն այնպիսիները, որ կգնան: Ամեն դեպքում հետագայում, եթե դուք դառնաք այնպիսի մասնագետներ, ունեցեք ձեր մեջ այդ համարձակությունը: Ուրեմն ես ապրլի 2-ին իմանալով այդ ամենի մասին և լինելով ազատ լրագրող, գնացի Արցախ: Ես այդ պահին չէի մտածում, թե որտեղ կտպվեր այդ պատմութունը և ինչպես, բայց ես գիտեի, որ պիտի լուսանկարեմ:
Մենք մտանք քաղաք, և ես հանդիպեցի մի վարորդի հետ, ում անունն Աշոտ էր, և նա ուղեկցեց ինձ, քանի որ ես ծանոթ չէի այդ տեղերին: Մենք մտանք Ասկերան, ուր այդ օրերին այդքան էլ շատ իրադարձություններ տեղի չէին ունենում, բայց 20 տարի առաջվա պատերազմից կային ռումբի հետքեր: Դա ապրիլին չէր պայթել, բայց ես նկարեցի դա, քանի որ այն նույնպես մտնում էր իմ պատմության մեջ: Ու այդ դատարկ ճանապարհը, մառախուղը, անընդհատ անձրևը ցույց էր տալիս, թե ինչ տրամադրություն էր տիրում Արցախում:

Ես հանդիպեցի մի հովվի, ով իր ոչխաներին տեղափոխում էր ավելի ապահով վայր: Դու պետք է տեսնես, թե ինչ է կատարվում քո շուրջը ու ստեղծես ֆոտոպատմություն: Սա ֆոտոպատմության մի օրինակ է, երբ դեպքին նայում ես տարբեր տեսանկյուններից ու ստանում հետաքրքիր ֆոտոպատմություն:

-Իսկ ի՞նչ է ֆոտոպատմությունը:

Ֆոտոպատմությունն այն ամենն է, ինչ դուք կարող եք պատկերացնել, ինչ կարող է տեղավերվել ձեր գլխում: Այն ամենը, ինչ ուզում եք արտացոլել: Պատմութունն ուղղակի պետք է հետաքրքիր լինի, որ դա նայելուց հետո, ցանկանաք դրա մասին խոսել ձեր կողքին նստողի հետ, քանի որ դա ձեզ շատ է հետաքրքրել: Այսպիսին պետք է լինի լավ ֆոտոպատմությունը:
Օրինակ՝ մի քանի օր առաջ ես գնացել էի Դիարբեքիր՝ Տիգրանակերտ, ու այնտեղ արեցի մի ֆոտոպատմություն, որն ինձ համար շատ բարդ էր: Դա կարծես մի տեղ է եղել, ուր մարդիկ իրար հետ լավ են ապրել, սիրել են իրար, բայց նաև միշտ ատել են իրար, որովհետև իրենք տարբեր ազգեր են, ու չգիտես ինչու, խուսափում են միմյանցից, որովհետև վախենում են, որ մյուսը կզբաղեցնի իրենց տեղը: Հարյուր տարի առաջ, օրինակ, հայերին են հանել, հիմա փորձում են քրդերին դուրս հանել, քանի որ քրդերը ձգտում են ապրել թուրքական կառավարությունից անկախ: Ու ես դա պետք է ներկայացնեմ ֆոտոպատմության միջոցով: Պատմությունը կոչվում է` «Սուր. հոգին պատնեշի տակ»: Սուրը խոշոր քաղաք է Դիարբեքիրում: Քաղաքում կար մի հատված, ուր ոչ ոք մտնելու իրավունք չուներ բացի ոստիկաններից: Իմ նպատակն էր` ցույց տալ, թե ինչպիսին է Սուրը՝ այդ պատմական տարածքը, ուր առաջ հայերն ու քրդերը միասին ապրել են, և այն հատվածը, որը շրջափակված է, քանի որ այնտեղ զինված բախումներ են տեղի ունեցել: Ես պետք է ցույց տայի այդ պարիսպը, ու ցույց տայի մի հետաքրքիր ձևով, որ տպավորվեր: Այնտեղ ես տեսա աշուղների մի հավաքատեղի, որը պարզվեց, նախկինում հայի տուն է եղել, և այստեղ 100 տարի առաջ ապրել է հայ ընտանիք: Մնացած լուսանկարներն էլ արել եմ փողոցներում շրջելիս, անծանոթ մարդկանց տներ ու բակեր մտնելիս, արել եմ բազմաթիվ լուսանկարներ, որոնցից հետո ընտրել եմ նրանք, որոնք իմ կարծիքով առավել լավ են բնորոշում իմ պատմությունը:
Հիմա երևի ձեզ մի փոքր պատմեմ 4PLUS -ի մասին: Իրականում մենք երեք հոգի ենք, այլ ոչ թե չորս: Մեր խմբի անդամներն են՝ Նազիկ Արմենակյանը, Անահիտ Հայրապետյանը և ես՝ Անուշ Բաբաջանյանը: Մի օր պարզապես մենք հավաքվեցինք և ստեղծեցինք մեր թիմը: Սկսեցինք կազմակերպել ցուցահանդեսներ, նաև ուսումնական ծրագրեր ու նախագծեր նկարել: Ամենակարևոր բանը, որ ուզում եմ ձեզ ասել. եթե ինչ որ բան մտածում ու ցանկանում եք, իրականություն դարձրեք, անպայման հետևողական եղեք դրանց նկատմամբ:Դուք հետաքրքրվում եք. Թե արդյո՞ք կարելի է լուսանկարը մշակել, ինչ որ բաներ փոփոխել: Ասեմ: Նկարների մեջ շատ փոփոխություններ անել չի կարելի, քանի լրագրողի գործը կայանում է նրանում, որ պետք է ներկայացնի այն, ինչ իրականում կա: Փոփոխություններ մտցնելով դուք խախտում եք իրականությունը: Որպես լրագրող, մենք կարող ենք մշակել, բայց ոչ փոփոխել: Դրա համար կոնկրետ սահմաններ չկան: Ուղղակի պետք է այնպես անել, որ շատ չհեռանաք իրականից:

nare harutyunyan

Մեր բակի տատիկները

Հենց օրերը տաքանում են, մեր շենքի տատիկներին հաստատ կտեսնես շենքի տակի խանութների աստիճաններին նստած կամ մի փոքր քարի վրա, որ դարձել է նրանց նստարանը:

Մեր բակի «նստարանի» տերերը երկուսն են` Ժենիկ ու Ժուլետ տատիկները: Նրանք երկուսն էլ առանձնահատուկ են, երկուսն էլ տարբերվում են միմյանցից:

Ժենիկ տատիկը մենակ է ապրում, բայց իրեն միայնակ չի զգում: Նրան ցուրտ եղանակին միշտ կտեսնես կոն հավաքելիս: Ժենիկ տատիկը չունի երեխաներ, հարազատներ, այդ պատճառով մենք և մեր հարևանները շատ ենք օգնում նրան: Մենք նրան վառելիք ենք տալիս, տոներին` ուտելիք: Նա շատ է սիրում մեզ` երեխաներիս, երբ խոսում ենք նրա հետ, նա միշտ օրհնում է:

-Բարև, Ժենիկ տատիկ: Ո՞նց ես:

-Բարև մեռնեմ քեզի` Աստծո հրեշտակ: Լավ եմ, լավ, Աստված օրհնա ձեզի:

Տատիկը հատկապես շատ է սիրում իմ եղբորը, ներկա է լինում եղբորս ծննդյան տարեդարձներին: Նա շատ է հավատում Աստծո գոյությանը և պնդում է, որ նրան տեսել է: Ես նրան հավատում եմ և սիրում:

Հիմա պատմեմ Ժուլետ տատիկի մասին: Նա նույնպես ապրում է մենակ, բայց ունի բարեկամներ: Նա Ժենիկ տատիկից տարբերվում է նրանով, որ շատ է անիծում և ինքն իրեն խոսում: Երբ մոտենում ես նրան, հետը խոսում, պատասխանում է «ջանով-ղուրբանով», իսկ երբ հեռանում ես` հետևիցդ անիծում է.

-Վա՜յ, թաղեմ քեզի, մեռնես դու:

Չեմ սիրում այդպիսի մարդկանց:

Շատերն ասում են, որ դրա պատճառը նրա մենակությունն է, բայց դա ես չեմ ընդունում. չէ՞ որ Ժենիկ տատիկն էլ է մենակ ապրում, բայց նրա պես չի անիծում: Այնուամենայնիվ, նրանք իրենց բնավորությունը չեն փոխի: Այսպիսին են մեր բակի տատիկները:

serine harutyunyan

Կօգնես, չէ՞…

Երևի ամեն մեկս մի տեղ ունենք, որտեղ սովորաբար գրում ենք մեր նյութերը: Առաջ, երբ ինչ-որ մեկն ինձ ասում էր, որ իր նյութերը միշտ նույն տեղում է գրում, այսպես ասած, իր «աշխատասենյակում», զարմանում էի: Մտածում էի` ինչ հետաքրքիր կլինի. ամեն անգամ նույն տեղում, իսկ ես որտեղ պատահի` գրում եմ. տանը, դպրոցում, մեքենայի մեջ, որտեղ պատահի…

Բայց հիմա զգում եմ, որ մի «աշխատասենյակ» էլ ես ունեմ: Դե, աշխատասենյակ հարաբերական է ասված: Աշխատասենյակներս ամեն օր նույնը չեն: Միշտ փոփոխվում են: Փոփոխվում են նրանց գույնը, ձևը, արագությունը… Հա՜, հա՜, իմ աշխատասենյակներն անգամ արագություն ունեն: Աշխատասենյակներիս արագությունը բնակելի վայրերում 70կմ/ժամից ոչ ավելի է: Չնայած, մնացած վայրերում էլ նախընտրելի է չգերազանցել այդ արագությունը: Երևի արդեն պարզ է, չէ՞: Աշխատասենյակներս ավտոմեքենաներն են, որոնցով պարապմունքի եմ գնում: Շաբաթական 6 օր, այն էլ՝ այլ բնակավայրում պարապմունքի գնալով, տանը ազատ ժամանակ չեմ ունենում, առնվազն 5-6 ժամ էլ անց եմ կացնում ավտոմեքենայի մեջ: Սա է պատճառը, որ ցանկացած մեքենա օգտագործում եմ որպես աշխատասենյակ: Մեկ-մեկ սկսում եմ հոգնել իմ անընդհատ փոփոխվող աշխատասենյակներից: Աշնանային եղանակին շուրջս նայելն ու Տավուշիս անկրկնելի բնությամբ հիանալն ինձ մի տեսակ հանգստացնում է, ստիպում է աշխարհին այլ աչքերով նայել: Ամենուր կարմիր, դեղին, նարնջագույն, տեղ-տեղ էլ դեռևս կանաչ… Ինչքա՜ն գունավոր է ամեն ինչ, ինչքա՜ն գեղեցիկ… Ասես հեքիաթում լինեմ… Սիրում եմ իմ գունավոր հեքիաթը… Բայց, հեքիաթներում մարդիկ էլ, չէ՞, բնության նման գունավոր են լինում: Բնության նման գունավոր ու պարզ, գունավոր ու փայլուն աչքեր են ունենում, գունավոր ժպիտներ: Իսկ իմ հեքիաթի մարդկանց ժպիտները գունավոր չեն, անգույն են, եթե իհարկե դրանք երբևէ գոյություն են ունենում: Վերջերս անգամ անգույն ժպիտներն են ուշ-ուշ աչքովս ընկնում:
Արի` միասին քայլենք մի քիչ, գնանք, ու դու էլ կտեսնես գունավոր բնության ու անգույն ժպիտների համադրությունը: Եկա՞ր, դե՛, գնացինք… Ա՛յ, ծառի տակ նստած այն երկու աղջիկներին տեսնո՞ւմ ես, նայիր նրանց աչքերին: Նկատեցի՞ր տխրությունը, չնայած, ի՞նչ եմ ասում, ո՞վ չէր նկատի… Լավ, առաջ գնացինք, նայիր այն փոքրիկ տղային: Հա՜, հա՜, նրան, որ դույլը ձեռքին բարձրանում է ձորակից: Երևի ջուր բերելու է գնացել: Նրա դեմքին էլ ժպիտի նշույլ չի նկատվում: Դե՛, ծուլություն մի արա, արի՛… Տեսնո՞ւմ ես, քիչ այն կողմ ինչ-որ կին է կանգնած: Արդեն քանի օր է հանդիպում եմ նրան նույն տեղում: Նայիր գետնին դրված դույլերին, կարտոֆիլ է վաճառում, ու արդեն քանի օր է այս ցուրտ եղանակին նույն դույլերի մոտ կանգնած է, երևի չափից շատ է հոգնել, թեկուզ անգույն ժպիտ ունենալու համար: Է… Արի՛, մի՛ կանգնիր, արդեն հոգնե՞լ ես, մի քիչ էլ գնանք, այնտեղ նստարաններ կան, կնստենք: Նայիր այն տղամարդուն՝ գազալցակայանում՝ այն սև մեքենայի կողքին, նրան, որ ձեռքերը գրպաններում դրած կանգնած է, երևի լցակայանի աշխատողն է, ստիպված է ամեն օր այդ թունավոր օդը շնչել, ամեն օր ձեռքերը գրպանում դրած ցրտից դողալ: Երևի հոգնել է իր աշխատանքից, ու առանձնապես ժպտալու առիթ էլ չունի… Չնայած, ամեն դեպքում, կարելի է, չէ՞, գոնե մեկ-մեկ ժպտալ… Հասանք: Ահա իմ ասած նստարանը, նստիր: Տեսնո՞ւմ ես, ինչքա՜ն տխուր են իմ հեքիաթի մարդիկ… Տեսար, չէ՞…

Կօգնե՞ս ինձ իմանալ, թե ինչ է պետք նրանց գոնե մի քիչ, գոնե անգույն ժպտալու համար… Կօգնես, չէ՞…

hakob melqonyan

Սևան մեդիա ճամբար. Վարպետ Վահագնի հետ

Ճամբարի ընթացքում ամեն մեկս իր կողմից առաջադրեց այն հետաքրքիր մարդուն, որի մասին կարելի էր կարճամետրաժ կինո նկարահանել: Ես ու Ռաֆայելը միաձայն առաջարկեցինք վարպետ Վահագնի մասին կինո նկարել: Ես ու Ռաֆայելը նրա հետ մինչ այդ հարցազրույց էինք արել, և նա մեզ շատ էր ոգեշնչել: 17.am-ի անձնակազմը չմերժեց, սկսեցինք քննարկել, թե երբ գնալ, ու որոշեցինք, որ պետք է գնանք նոյեմբերի 3-ին: Նոյեմբերի 3-ին վարպետ Վահագնի հետ նախապես պայմանավորվելուց հետո, գնացինք հանդիպման: Հասանք Գեղարքւնիքի մարզի գ. Կարմիրգյուղ: Վարպետ Վահագնը աշխատում էր արդեն, և մենք այդքան էլ չէինք ուշացել: Նկարահանեցինք և հարցազրույց վերցրեցինք նրա աշակերտներից: Աշակերտներից հարցրեցի, թե արդյո՞ք վարպետ Վահագնը բարկանում է նրանց վրա սխալ անելու դեպում: Նրանք միաձայն պատասխանեցին, որ վարպետ Վահագնը չի սիրում բարկանալ, այլ համբերատար սխալը բացատրում է:

Մենք նկարահանեցինք, թե ինչպես վարպետ Վահագնը, չնայած հաշմանդամություն ունի, սակայն կահույքագործությամբ է զբաղվում: Մենք հարցազրույց վերցրեցինք, ավարտելուց հետո շնորհակալություն հայտնեցինք և նրան առողջություն ցանկանալով, վերադարձանք ճամբար:

meri gevorgyan portret

Անընդհատ նվազող դասարանը

Ծը~լնգ, ու էլի հնչեց դասի զանգը, ու մենք բոլորով նստեցինք դասի:

-Ո՞ւր են աշակերտները,- ներս մտնելով հարցրեց ընկեր Պողոսյանը:

Բոլորս լուռ նստած նայում էինք նրա դեմքին:

-Լավ, փաստորեն բացականեր ունեք, այսօր չենք գրի թեմատիկ աշխատանք, իսկ ովքե՞ր են բացակա:

Ես միանգամից տեղիցս վեր թռա:

-Ուրեմն ասեմ, ընկեր Պողոսյան, երբ 5-րդ դասարանում էինք, մեր շատ սիրելի Արթուրի ընտանիքը որոշեց մեկնել Ռուսաստան, որովհետև գյուղում աշխատանք չկար, և նրանք չէին կարող ապրել այդ պայմաններում: Մենք շատ լաց եղանք, Արթուրն էլ չէր ուզում գնալ:

6-րդ դասարանում Դավիթի ընտանիքը որոշեց հեռանալ գյուղից, նույնպես աշխատանք չունենալու պատճառով: Մենք էլի լաց եղանք, Դավիթն էլ չէր ուզում գնալ:

7-րդ դասարանում գյուղից հեռացան Բաբիկենց և Սառայենց ընտանիքները, նրանց խնդիրն էլ էր դա: Մենք շատ երկար չէինք հաշտում նրանց հեռանալու մտքի հետ:

Ու անպայման ուզում եմ ասել, որ մենք շատ արագ նվազող դասարան ենք, բայց դեռ 9-րդ դասարանում ենք: Մինչև հասնենք 12-րդ դասարան, էլ աշակերտ չի մնա, ու դուք նույնպես ստիպված կլինեք լքելու գյուղը` «աշխատանք չունենալու պատճառով»:

Ընկեր Պողոսյանը զարմացած ու տխուր նայեց մեզ: Բոլորս լուռ էինք:

-Այսօր թեմատիկ աշխատանք չենք գրի…

anna gasparyan

Երազանքներն իրականանում են

6-րդ դասարանում էի: Սովորականի պես նստած էի դասի: Եվ ներս մտավ փոխտնօրեն ընկեր Մարդոյանը: Նա հայտնեց, որ մեկնարկել է նոր մրցույթ՝ «Ամենախելացին»: Եվ ասաց, որ կա տարիքային սահմանափակում: Երբ ես իմացա, որ մրցույթը 12-13 տարեկան աշակերտների համար է, հույսս կորցրի, որովհետև ընդամենը 11 տարեկան էի: Բայց մասնակցելու ցանկությունը շատ մեծ էր: Այնքան համոզեցի, որ, վերջիվերջո, որոշեցին ինձ նույնպես ուղարկել այդ մրցույթին:

Դեկտեմբերի 7-ն էր: Երեկվա պես հիշում եմ այդ օրը: Գավառում տեղի ունեցավ ընտրական փուլը: Բաժանեցին գրավոր հարցաթերթիկները, ազդարարեցին ժամանակի սկիզբը: Չնայած, որ տարիքով փոքր էի, երկար համոզելուց հետո ինձ թույլ տվեցին մասնակցել: Հարցաթերթիկում շատ էին հարցերը, որոնց պատասխանը չգիտեի: Երբ ստուգեցին աշխատանքները, ասացին, որ քույրս անցել է բանավոր փուլ: Անկասկած, ես վստահ էի նրա ուժերի վրա: Բանավոր փուլը նույնպես հրաշալի անցավ: Ես արդեն վստահ էի, որ քույրս անցել է հեռուստատեսային փուլ:

Որոշ ժամանակ անց մենք ստացանք այն սպասված զանգը, որը կփաստեր, որ Արաքսին հեռուստատեսային փուլում է: «Ա~խ, երանի Արաքսիին»- մտածում էի ես: Եվ իրոք, ինձ համար անհաս երազանք էր հեռուստատեսությունում հայտնվելը:

Զանգից հետո ամբողջ ընտանիքով անհամբեր սպասում էինք խաղի օրվան: Եվ, վերջապես, այդ օրը եկավ: Ես, փոքր քույրս, մայրիկս եկել էինք որպես հանդիսատես: Ցավոք, այդ օրը Արաքսին չկարողացավ անցնել հաջորդ փուլ: Ես շատ էի ափսոսում, բայց, հույս ունեի, որ կկանգնեմ քրոջս տեղում և կշարունակեմ նրա կիսատ թողած ճանապարհը, դրա հետ մեկտեղ՝ կիրականացնեմ երազանքս:

«Ամենախելացիի» բոլոր խաղերը դիտում էի՝ առանց որևէ խաղ բաց թողելու: Օրեցօր ավելի ու ավելի էի տենչում կանգնել «Ամենախելացիի» հարթակում: Ավելի քան մեկ տարի սպասել եմ այդ բաղձալի օրվան: Վերջապես ես հնարավորություն ստացա երազանքս իրականացնելու:

7-րդ դասարանում էի: Դարձյալ դասարան մտավ ընկեր Մարդոյանը՝ իր հետ բերելով այդ հրաշալի լուրը: 4-րդ եթերաշրջանը հենց իմ տարիքային խմբի համար էր: Անմիջապես հայտագրվեցի: Հուրախություն ինձ, կարողացա ընտրական փուլում անցնել բանավոր փուլ: Բանավոր փուլն անթերի պատասխանեցի, և ինձ մնում էր միայն սպասել, թե երբ կզանգահարեն ինձ:

Հուլիս ամսվա մի առավոտ մայրիկիս զանգահարեցին և ասացին, որ անցել եմ հեռուստատեսային փուլ: Ես արդեն 7-րդ երկնքում էի: Արդեն սկսեցի հաշվել օրերը: Մնաց 31 օր, 30, 29, 28, 27… Մեծ եռանդով էի պատրաստվում: Վերջապես եկավ այն օրը, որին անհամբերությամբ սպասում էի: Եվ… Ես անցա: Ես արդարացրեցի հարազատներիս հույսերը: Վերջապես կատարվեց իմ՝ երկար փայփայված այդ երազանքը… Երազանքները վաղ թե ուշ իրականանում են. անհրաժեշտ է միայն հավատ, ձգտում և համբերություն: