Կամավորները

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Մեր նոր տան շինարարությունը շարունակվում է։ Օրեցօր տունն ավելի է գեղեցկանում, և սա շնորհիվ մեզ աջակից մարդկանց պատրաստակամության։ Այդ մարդկանց թիվը համալրվել է ևս ինը մարդով։ Այս ինը մարդկանցից յոթը կամավոր աշխատանք կատարելու համար կտրել-անցնել են Ատլանտյան օվկիանոսը։ Նրանք և նրանց նման մարդիկ ամեն տարի ԱՄՆ-ի տարբեր նահանգներից ու քաղաքներից գալիս են Հայաստան՝ կամավոր օգնելու այն ընտանիքներին, որոնց Fuller տնաշինական ընկերությունը աջակցում է տուն կառուցել։ Այս տարի նրանց բաժին հասավ մեր տունն ու մեր ընտանիքը։ Ինչպես ասացի, նրանք յոթ հոգի են, իսկ այն երկուսը, ովքեր Հայաստանից են, նրանց ուղեկցողներն ու կազմակերպիչներն են։ Կցանկանայի մի քիչ պատմել նրանց մասին։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Սկսենք թիմի ամենատարիքով մարդուց՝ Կարապետ պապիկից։ Նա պատկառելի տարիքի մարդ է, բայց աշխատում էր երեսուն տարեկան երիտասարդի նման։ Չնայած իր տարիքին, նա չէր սիրում հանգստանալ։ Ամեն անգամ նրան հանգստի կանչող մարդուն տալիս էր հետևյալ պատասխաններից մեկը. «Հոս եկած ենք աշխատելու համար, ոչ թե հանգստանալու» կամ` «Ես արդեն հանգստացել եմ»։ Մի խոսքով, նա շատ աշխատասեր ու կատակասեր մարդ է։ Նշեմ նաև, որ Կարապետ պապիկը արդեն տասը տարի է, ինչ օգնում է մեզ նման ընտանիքներին։

Թիմի երկրորդ մեծը Տեր Եփրեմն է։ Նա ԱՄՆ-ի հայկական եկեղեցիներից մեկում քահանա է։ Տեր Եփրեմը շատ լավ մարդ է, ում օրինակին հետևելով կյանքն ուղղակի հաճելի կլինի ապրել՝ օգնելով ու սատար կանգնելով նրանց, ովքեր քո օգնության կարիքն ունեն, հաճելի զրուցակից, ում հետ երբեք չես տխրի, և ուսուցիչ, ումից կարող ես շատ բան սովորել։ Նա նույնպես անտեսելով իր տարիքը, ջանասիրաբար օգնում էր մեզ։

Մյուս անձնավորությունը, ում հետ ես միանգամից լեզու գտա՝ Ելիզաբեթն է։ Մենք շատ շուտ մտերմացանք։ Նրա մեջ ես տեսա բարի, հոգատար, պատրաստակամ ու սիրող մոր կերպարը, ով անտեսելով կյանքի հարվածները, շարունակում է լավատեսորեն նայել կյանքին, և ավելին՝ օգնել մարդկանց։ Ես հիացած եմ նրա լավատեսությամբ։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Սարգիսն էլ Տեր Եփրեմի նման ծառայում է եկեղեցում։ Նա սարկավագ է։ Առաջին տպավորությունից քչախոս ու լռակյաց ինձ թվաց Սարգիսը, սակայն ինչպես ասում են, առաջին տպավորությունը միշտ խաբուսիկ է լինում։ Հինգ օր միմյանց հետ աշխատելուց ու շփվելուց հետո ես հասկացա, որ նրա մեջ թաքնված է մի բարի, ազնիվ ու անկեղծ հոգի։ Հասկացա, որ նա այն մարդկանցից է, ում վրա կարող ես հանգիստ հույս դնել, ում կարող ես վստահել ցանկացած հարցով, ում կարող ես հավատալ։

Ավետիսը շատ հայրենասեր հայ է, այնքան հայրենասեր, որ ապրելով Չիկագոյում, սկսել է սովորել հայերեն։ Արդեն կարողանում էր շատ հայերեն բառեր ասել ու որոշ չափով հասկացնել՝ ինչ է ուզում ասել։ Նա Հայաստան գալու նպատակով ամեն տարի փող է հավաքում։ Գալիս է և օգնում հայրենիքում իր օգնության կարիքն ունեցող հայրենակիցներին։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Վարդուհին թեև քչախոս էր, բայց զգացվում էր, թե ինչքան լավ մարդ է նա։ Փոքր քրոջս հետ հայերեն չիմանալով լեզու գտնելը արդեն իսկ ապացուցում է ասածներս։ Ինձ թվում է, որ նրա քչախոսությունը կայանում էր նրանում, որ նա շատ զուսպ ու համեստ մարդ է։ Վարդուհին նաև շատ աշխատասեր է, դա երևում է նրա ջանասիրաբար կատարած աշխատանքից։

Խմբի ամենափոքր անդամը իմ հասակակից Արշալույսն է։ Արշալույսը նույն Ելիզաբեթի աղջիկն է։ Ինձ թվում է, մենք ամենալավն էինք միմյանց հասկանում։ Ինձ դուր էր գալիս նրա մարդամոտությունը։

Ահա այս յոթ կամավորներին միավորել է մի վեհ զգացում, որի անունը մարդասիրություն է։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Երբ իմացանք, որ մենք ամերիկահայերի հետ ենք աշխատելու, մի տեսակ անհանգստություն մտավ մեր մեջ։ Մենք վախենում էինք նրանց հետ շփվելուց և աշխատելուց՝ լեզու չիմանալու պատճառով, վախենում էինք, որ չենք կարողանա միմյանց ճիշտ հասկանալ, սակայն հինգ հրաշալի ու անմոռաց օրեր միմյանց հետ անցկացնելուց հետո, հրաժեշտի ժամանակ նույնիսկ միմյանց արցունքներով ճանապարհեցինք։ Ի սկզբանե նրանք մեզ երեք օր էին այցելելու, բայց շփվելով մեր ընտանիքի հետ ու հավանելով ընդհանուր մթնոլորտը, նրանք ցանկացան ևս երկու օր աշխատել մեզ հետ։

Ես և իմ ընտանիքը երբեք չենք մոռանա մեր նոր բարեկամներին։

Ալափարսի բերքն ու բարիքը

Լուսանկարը՝ Սեդա Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Սեդա Հարությունյանի

Եթե անկեղծ, ես չեմ սիրում տատիկիս գյուղը՝ Ալափարսը։ Այնտեղ կյանքն ասես կանգ առած լինի։ Իրո՛ք։ Ամեն առավոտ մարդիկ արթնանում են, արդեն իմանալով իրենց այդ օրվա հոգսը։ Ու ամեն օր նույնն է։ Գառներին արածացնել, հավերին կեր տալ, կով կթել, կաթը մերել և այլն։

Լուսանկարը՝ Սեդա Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Սեդա Հարությունյանի

Հարց. իսկ ի՞նչ են անում երիտասարդները։ Հավատացեք՝ ոչինչ։ Նրանք ամեն օր տանից տուն են գնում ու զրուցում են։
Բայց գիտե՞ք, ես մի բանի համար շա՜տ եմ սիրում Ալափարսը։ Ամառը մենք գնում ենք մեր բարեկամների տուն ազնվամորի , ծիրան ու հաղարջ հավաքելու։ Երևի մտածեցիք` սիրում եմ հավաքելը։

Լուսանկարը՝ Սեդա Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Սեդա Հարությունյանի

Իրականում, չէ՛։ Ես սիրում եմ ծառերի ու թփերի մոտ կանգնել, քաղել և ուտել։ Ինչքան էլ բարեկամուհիս ասի. «Ծառերը դեղած են, հանկարծ չուտեք»,- ինձ համար մեկ է։ Մի՞թե կարող է լինել դրանից ավելի հաճելի պահ։ Չգիտեմ, զգացե՞լ եք, թե ոչ, բայց ծառից քաղածն ու միանգամից կերածն ավելի համեղ է, քան  քաղած, լվացած, տան սպասքի մեջ դրածը։

Լուսանկարը՝ Սեդա Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Սեդա Հարությունյանի

Իրականում Ալափարսը մի դրախտային վայր է, քանի որ այնտեղ աճող յուրաքանչյուր ծառի վրա  բերք կա՝ առատ բերք։ Ու ամեն պտուղ իր տարբերվող համն ունի։ Հենց դրա համար էլ ինչքան ուտում ես, չես կշտանում։

Լուսանկարը՝ Սեդա Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Սեդա Հարությունյանի

Ես չեմ սիրում Ալափարսի առօրյան, ես սիրում եմ Ալափարսի բերքն ու բարիքը։

Մի կտոր Եղվարդ

Իմ Եղվարդը հին բնակավայր է: Առաջին  գրավոր տեղեկությունները կապված են 603 թվականի հայ-պարսկական պատերազմի (1735 թվականի հունիսին օսմանցիները ծանր պարտություն են տարել) և Մովսես Եղվարդեցի կաթողիկոսի հետ: Ծնվել ու ապրում եմ Եղվարդում կամ`

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

«Այստեղ եմ ծնվել ես, այստեղ մեծացել,
Այս ջուրը խմել սառնորակ,
Հազար ճանապարհ ես դու իմ դեմ բացել,
Իմ լավ, հարազատ իմ քաղաք…»:
Դե հարազատը գուցե, բայց լավը… Եսիմ:

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Քաղաքի անվան հետ կապված շատ ավանդազրույցներ կան` ես միայն երկուսը գիտեմ:
Ասում են` ջրհեղեղի ժամանակ Նոյի տապանում գտնվող մարդիկ անհամբեր սպասում են ջրի իջնելուն և երկրի երևալուն։ Որոշ ժամանակ անց, երբ նրանք տեսնում են Արայի լեռան ստորոտը, ուրախացած բացականչում են «եղև-արդ»: Դրանից հետո տեղը կոչվում է Եղվարդ:

Մյուսն էլ, թե… Եղվարդը ժամանակին շատ մեծ գյուղ է եղել, հողով առատ։ Նրա մի ծայրը հասել է Քանաքեռ, մյուսը՝ Աշտարակ: Ունեցել է չորս ջրանցք, որոնցից մեկը ջուր է առել Զանգվից, մյուսը՝ Բուժականից, երրորդը՝ Սաշլվից, չորրորդը՝ Քասախից: Գյուղի բոլոր հողերը ծածկված են եղել անտառներով ու այգիներով։ Եղել է ծաղկով, վարդով ու յուղով առատ։ Դրա համար էլ անունը դրել են Եղվարդ՝ եղ(յուղ)-վարդ:

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Եղվարդի կենտրոնական մասից այն կողմ «գյուղամեջ» կոչվածն է սկսվում, չնայած նրան, որ քաղաք է: Անգամ մի զավեշտալի ու իրական դեպք է եղել «գյուղամեջ»-ի հետ կապված:
Քաղաքացիներից մեկը զանգահարում է քաղաքապետարան.
-Ալո, բարև Ձեզ: Գյուղապետը տեղո՞ւմ է:
-Բարև Ձեզ: Մերը գյուղապետ չէ` քաղաքապետ է,- քաղաքավարի, բայց մի քիչ էլ հեգնանքով պատասխանում է քարտուղարուհին:
-Բարի, իսկ տեղո՞ւմ է:
-Ոչ: Գնացել է գյուղամեջ:

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Իսկ ինչո՞ւ գյուղամեջ… Դե որովհետև մարդիկ էստեղ փոքր-ինչ գյուղական կյանքով են ապրում:
Մեր տունը հեռու է կենտրոնական մասից ու մի քիչ կտրված է ավելորդ աղմուկից ու շարժից: Ավելի հանգիստ է թվում, բայց էստեղ` մեզ մոտ, մարդիկ ավելի զբաղված են լինում:

Մեր հարևանները, ինչպես և մենք, ապրում են սեփական տներում և ունեն իրենց սեփական այգիները, որտեղ անուշահամ մրգեր են աճում, որտեղ մի գողտրիկ անկյունում ցանցաճոճն է կախված, որտեղ ծառերի շվաքում կարող ես նստել ու գիրք կարդալ: Մեր հարևանները պահում են հավեր, կերակրում են խոզերին ու կովերին էլ արոտավայր են տանում:  Ու մեր հարևաններն առավոտյան, կեսօրին, երեկոյան և առհասարակ ցանկացած պահի, երբ ուզում են քայլել, գնում են մեր եկեղեցի, որովհետև ուրիշ ոչ մի հետաքրքիր ու, միևնույն ժամանակ, հանգիստ տեղ չկա քաղաքում:

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Մեր եկեղեցին հին պատմություն ունի: Կառուցվել է 1301 թվականին:  Կառուցել է Ազիզբեկ Իշխանն իր կնոջ՝ Վախախի երազի հիման վրա։ Եկեղեցին կոչվում է դամբարան եկեղեցի, որովհետև այդտեղ ամփոփված է Ազիզբեկ Իշխանի որդու դին: Ներկայացնում եմ նկարը, բայց եկեղեցու տեսքով հիանալու համար առաջարկում եմ Եղվարդ այցելել:

Կյանքիս առաջին ու մասամբ կարևոր քայլերն արել եմ այստեղ և բացի այդ էլ, կյանքիս գլխավոր մարդիկ են այստեղ:

Եղվարդը կարելի է չսիրել, բայց այ, մարդկանց` դժվար: Ես կարծես չեմ սիրում քաղաքը, որը մի քանի կիլոմետր է հեռու մայրաքաղաքից, որի տեսարժան վայրերը մեկ կանգուն ու մի քանի ավերված եկեղեցիներն են, որտեղ չկան ժամանցի վայրեր ու որտեղ ընտրության հնարավորությունը այնքան սահմանափակ է, որքան ասենք, երկու գույնից ընտրություն կատարելն է լինում: Բայց սիրում եմ այստեղի իմ մարդկանց, ովքեր գուցե և պատահաբար, բայց ապրում են այստեղ` իմ, քո ու այն երրորդի Եղվարդում: Եղվարդը մերն է, մենք` Եղվարդինը:

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Մանկությանս վառ հիշողություններն էլ են ինձ կապում Եղվարդի հետ: Մանկապարտեզ հաճախել եմ այստեղ, կրթություն ստացել` ևս, ինչպես նաև երաժշտական դպրոցում յոթ տարի գործիքի ստեղներին դիպչել ու հոգով լարերի հետ խաղալ եմ սովորել:

Անգույն Եղվարդը իմ գունավոր կյանքի ու առօրյայի մի մասն է, որը մի օր անպայման իմ կյանքից գունավոր է դառնալու:

Ես ուզում էի գեղեցկացնել Իջևանը իմ քանդակներով

Զրույց հայրիկիս՝ Արմեն Դավթյանի հետ, ով արդեն քառասուն տարի է՝ քանդակագործ է

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Լավ, գնամ աշխատանքի,- ասաց հայրիկս,- արդեն ուշ է:

-Պապ ջան, կարա՞մ քեզ հետ գամ արվեստանոց:

-Ինչի՞ համար:

-Շատ եմ ուզում իմանալ, թե ոնց ես աշխատում: Եվ ընդհանրապես ուզում եմ իմանալ ավելին քո և քո աշխատանքների մասին:

-Գնանք, բայց ձանձրանալու ես:

-Չե, չեմ ձանձրանա:

Արվեստանոցում

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Ո՞ր տարիքից և ինչպե՞ս հասկացար, որ քանդակագործությունն է քո ապագա մասնագիտությունը:

-Դե, քո կարծիքով ո՞ր տարիքից եմ սկսել քանդակել:

-Երևի երեսուն կամ երեսունհինգ:

-Չէ, չէ: Ես արդեն յոթերորդ դասարանում դպրոցում կավիճի վրա Լենինի գլուխն էի քանդակում:

-Բայց փոքր կավիճների վրա ո՞նց ես կարողացել քանդակել Լենինի գլուխը:

-Մեր ժամանակ կավիճները մեծ էին: Ես դասարանի ամբողջ կավիճները սպառում էի, ու դասատուս միշտ բարկանում էր, որ դասարանում կավիճ չկա: Մի օր պարզվեց, որ դա իմ ձեռքի գործն է: Եվ հենց այդ ժամանակ դասատուս իմացավ արձանիկների մասին և հասկացավ, որ ես տաղանդավոր եմ, ու դրա մասին պատմեց հորս: Երբ պապաս իմացավ, ինձ տարավ Երևանում ապրող քանդակագործի մոտ, ու ես իր մոտ մի քանի ամիս պարապեցի քանդակագործություն: Հետո ընդունվեցի Թերլեմեզյանի անվան ուսումնարան, այնտեղ ծանոթացա երջանկահիշատակ Սարո Սարուխանյանի հետ, ով իմ դիպլոմային աշխատանքի պաշտպանության ժամանակ ընդդիմախոս էր: Հետո ուսումս շարունակեցի Գեղարվեստի պետական ակադեմիայում: Ավարտեցի: Սարոյի հետ կապը շարունակվում էր, ու մենք մի օր որոշեցինք գալ Իջևան ու կազմակերպել քանդակագործության սիմպոզիում: Եվ հենց այդ տարիներին Սարոյի ու Իջևանի շրջկոմի առաջին քարտուղար Ջեմմա Անանյանի  առաջարկով քաղաքապետարանը ինձ նվիրեց մի արվեստանոց:

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Իսկ ո՞նց եղավ , որ չմնացիր Երևանում ու հետ եկար Իջևան:

-Դե Իջևանը ինձ շատ հարազատ էր, ու ես շատ էի ուզում գեղեցկացնել Իջևանը իմ գործերով: Ու հիմա, ոնց տեսնում ես, շատ գործեր ունեմ Իջևանում տեղադրած:

-Գնահատում եմ պապիկի արածը, ինքը կարող էր մտածել, որ քանդակագործ լինելով շատ փող չես աշխատի, ու քեզ ստիպեր սովորել, օրինակ՝ իրավաբանություն:

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Ես չէի էլ սովորի ուրիշ ինչ-որ բան: Ես շատ համառ էի էն ժամանակ: Գոռը (եղբայրս) լավ էր քանդակում, բայց ավելի շատ էր սիրում խեցեգործություն և նկարչություն, ես իրեն չհամոզեցի դառնալ քանդակագործ, շատ լավ գիտակցելով, որ եթե ինքը դառնար քանդակագործ, շատ ավելի հեշտ կլիներ գումար վաստակել:

-Պապ, իսկ ո՞ր քարն ես ամենաշատը սիրում:

-Սպիտակ մարմարը, որի վրա աշխատելը շատ դժվար է, բայց աշխատանքները շատ գեղեցիկ են ստացվում:

-Իսկ Թերլեմեզյանի ու Գեղարվեստի պետական ակադեմիայի քո ծանոթներից շատե՞րն են, որ դարձել են քո նման քանդակագործ:

-Չե, մի քանի հոգի գիտեմ, ովքեր ունեն քարի արտադրամաս, բայց քանդակագործությամբ չեն զբաղվում:

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Հըմմմ, ի՞նչ ես երազում քանդակել:

-Շատ կուզեմ քանդակել մեր հայ թագավորներից մեկին, ինչ-որ մեծ ժայռի վրա:

-Երանի կատարվի երազանքդ…

Seroj araqelyan

Արդեն մի գյուղացի ենք

Երևի տեղյակ կլինեք, որ ՀՀ կառավարությունը օրենք ընդունեց, որ որոշ համայնքներ պետք է միանան: Այդ թվում նաև մեր գյուղը՝ Բաղանիսը: Համայնքների միացման լուրը բնականաբար վատ անդրադարձ ունեցավ գյուղացիների վրա, քանի-որ բոլորի մտքին այն էր, որ էլ ուշադրության կենտրոնում չեն լինելու: Այն ժամանակ մեկ գյուղ մեկ անուն էր, իսկ հիմա չորս գյուղ՝ մեկ անուն: Մինչ որոշման ընդունելը գյուղացիները ցույցեր կազմակերպեցին՝ պլակատներ գրելով «Դեմ ենք միացմանը», Նոյեմբերյան քաղաքի մեջ ճանապարհ փակեցին, բայց այդ ամենը ոչինչ չփոխեց, համայնքները միացվեցին:

Էն ժամանակ, որ գյուղապետի ընտրություններ էր լինում, հիմա էլ չի լինելու: Համայնքների խոշորացման վատ կողմերից են՝ որ գյուղապետ չի լինելու, քաղաքապետի կողմից ավագանի է ընտրվելու ով կղեկավարի այդ տարածքը: Մինչդեռ մեր գյուղապետը հովանավորներ էր գտնում գյուղի խնդիրները լուծելու համար, անգամ ֆեյսբուքով, և մենք՝ Բաղանիսի թղթակիցներս հաճախ ենք այդ մասին գրել:  էն ժամանակ նշվում էր գյուղի անունը, իսկ հիմա ասում են անվանվելու է Նոյեմբերյանի համայնք:  «Առաջ, երբ ինչ-որ հարց կամ խնդիր էր լինում՝ դիմում էինք գյուղապետին, հիմա դիմելու ենք ավագանուն, ով պետք է տեղեկացնի քաղաքապետին»,- ասաց Բաղանիսի համայնքապետ Նարեկ Սահակյանը:

Չգիտեմ՝ հիմա, որ հարցնեն, թե որտեղ եմ նկարչության գնում, ի՞նչ ասեմ. կողքի գյո՞ւղ, բայց չէ՞որ մենք արդեն մի գյուղ ենք. էլ Բաղանիս, Ոսկևան, Ոսկեպար կամ Ջուջևան չի լինելու, արդեն Նոյեմբերյան է: Մեկի մոտ էլ ասեն նոյեմբերյանցի, կասեն հենց Նոյեմբերյան քաղաքում ա ապրում: Երբ գնում եմ նկարչության, էնտեղի ընկերներս կատակում են. «Ի՞նչ կա համագյուղացի, ո՞նց ես»,- ու էդպես ամեն տեսնելիս:

Ճիշտ է, ճանապարհի մոտից հանելու են ցուցանակները, որոնց վրա գրված է լինելու Բաղանիս, Ոսկևան, Ջուջևան, բայց մեկ է, Բաղանիսը մնալու է Բաղանիս, Ոսկևանը՝ Ոսկևան:

artyom safaryan

Գրագողություն

Այ, շատ հաճախ ես հանդիպում եմ այս արտահայտությանը. «Էս երգը երգիչը գողացել է էս մեկից, կամ մյուսից»:

Ես ուզում եմ այդ մասին մի քիչ ավելի շատ գրել, քան կարելի է: Նախ, կարող եմ սկսել այն բանից, թե ինչ եմ ես մտածում այդ ամենի մասին: Կուզեմ երկու կողմից նայել այդ երևույթին: Եկեք սկսենք առաջին կողմից: Պատկերացրեք, թե դուք ինչ-որ հեղինակ եք, որը գրել է մի գիրք, որը շատ արագ մեծ համբավ է բերել ձեզ: Դուք շուտ ձեռք եք բերում հռչակ և համբավ, ու արդեն լողում եք փառքի դափնիների մեջ, ու հանկարծ… Մի օր նստած եք ու հետևելով նորություններին, նկատում եք, որ ինչ-որ մեկը իր գրքով ընդօրինակել է ձեզ ու բարձրացել է փառքի նույն պատվանդանին և խլում է ձեր դափնիները: Համաձայն եմ, ծանր դեպք է, քանզի դուք ողջ օրը քրտնել, չարչարվել եք, գրել եք այդ ամենը, շարժել եք ձեր ուղեղի գալարները, ով գիտի, միգուցե անցկացրել եք մի քանի տասնյակ անքուն գիշերներ, և հանկարծ ինչ-որ մեկը գալիս է և ձեր գաղափարներով փորձում է իշխել գրական Օլիմպին:

Անարդա՞ր է, իհարկե անարդար է, քանզի դա բացի ձեր ինքնասիրությանը կպնելուց, կպնում է նաև ընդհանուր արվեստի մակարդակին, քանի որ նման գաղափարները ընկնում են շտամպի տակ, և ոլորտը բերում է լճացման, ու մենք ստանում ենք միօրինակ ֆիլմեր, գրքեր ու երգեր:

Բայց մի րոպե: Եկեք մի ուրիշ կողմից նայենք այդ ամենին: Ենթադրենք դուք ունեք գաղափար, որը հանձնում եք հանրությանը, բայց այն իհարկե ունի որոշակի հում էլեմենտներ, որոնք անկասկած ավելի հետաքրքիր կլինեն այլ մարդկանց կատարմամբ: Եվ հետո, ոչ մեկի մոտ չի ստացվի բացարձակ կրկնօրինակել գաղափարը, քանզի ընկալումը ամեն մեկի մոտ տարբեր է: Շատ հաճախ ճոխ գաղափարները դառնում են ժանրերի օրենսդիրներ կամ կերտում են նորը և կատարելագործվելով վերածվում գլուխգործոցի:

Դրա համար, ժողովուրդ, ունեցեք ձերը, բայց բաց եղեք նաև հետաքրքիր մտքերի համար, որոնք կարող են գլուխգործոց դառնալ, իսկ դուք էլ դառնաք որևէ ժանրի օրենսդիրներից մեկը:

Խմբագրության կողմից. Հիմա ի՞նչ, քո այս նյութի տակ դնենք մեկ այլ ազգանուն, գուցե ավելի բարեհունչ, ճի՞շտ կլինի: Իսկ գուցե ամեն մեկը, ինչպես դու ես ասում, շարժի իր ուղեղի գալարները, ոչ թե վերցնի պատրաստի գաղափարներ: 

Ամեն դեպքում, պատանիներ և աղջիկներ, հրավիրում ենք բանավեճի: Ի՞նչ է հեղինակային իրավունքը, մտավոր սեփականությունը, արդյո՞ք կարելի է խախտել և որ դեպքում ենք համարում գրագողություն: Սպասում ենք:

hovhannes ghulijanyan

Վազաշենից Մեծամոր՝ անվտանգ կյանքի հույսով

2014 թվականին մեր դասարան նոր աշակերտ եկավ։ Ծանոթացանք նրա հետ: Պարզվեց, որ Մարիամ Թեմուրազյանը սահմանամերձ գոտում է ապրել։ Այժմ ցանկանում եմ նրա հետ հարցազրույցի միջոցով ավելի շատ մանրամասներ իմանալ։ Նաև նշեմ, որ հիմա Մարիամը 15 տարեկան է և այս երկու տարիների ընթացքում նա դասարանում աչքի է ընկել իր գերազանց առաջադիմությամբ։

-Մարիամ, որտե՞ղ էիր ապրում մինչև Մեծամոր տեղափոխվելը:

-Մինչև 2014 թվականը ապրել եմ Տավուշի մարզի սահմանապահ Վազաշեն գյուղում: Իսկ 2014 թվականից տեղափոխվել եմ ընտանիքիս հետ Արմավիրի մարզի Մեծամոր քաղաք:

-Ինչո՞ւ եք տեղափոխվել Մեծամոր:

-Գյուղը սահմանամերձ է, կրակոցներ շատ են լինում, բուն պատճառը դա է, իսկ բացի դրանից լավ ուսման համար:

-Կրթության որակը շա՞տ է տարբերվում:

-Այո, շատ: Դպրոցումշատ առարկաներ իրենց ուսուցիչները չեն դասավանդում, քանի որ գյուղում ուսուցիչ էլ չի մնացել:

-Այսինքն բացի ձեզնից շա՞տ հեռացողներ կային:

-Այո’, գյուղը գրեթե դատարկվում է: Այն մարդիկ, ովքեր հնարավորություն չունեն այլ տեղ տեղափոխվելու՝ կրակոցների ժամանակ գնում են իրենց բարեկամների տուն:

-Շատ ցավալի վիճակ է: Իսկ ծանոթներ ունե՞ք գյուղում, ումից տեղեկանում եք գյուղի ներկա վիճակի մասին:

-Այո’, ամեն օր խոսում ենք: Ներկա պահին կրակոցներ չկան, բայց երբ էլ որ լինում են, շատ ուժեղ են լինում:

-Իսկ հե՞շտ էր Մեծամորում հաստատվելը: Կցանկանայի՞ք վերադառնալ գյուղ:

-Մեծամորում հաստատվելը այդքան էլ հեշտ չստացվեց, կարոտում էի գյուղս: Կցանականայի վերադառնալ, բայց ինչպես ծնողներս են ասում. «Գյուղում ապագա չկա»:

-Կա՞ն խմբակներ, որոնց հաճախում ես Մեծամորում: Եվ արդյո՞ք ապագան ձեր տեսնում ես Մեծամորում:

-Այո’, հաճախում եմ տիկնիկային թատրոնի խմբակ: Դա իմ ապագայի մի մասն է կազմում:

Ամեն անգամ դասարանում Մարիամին տեսնելիս ակամա հիշում եմ մեր սահմանամերձ գյուղերը, որոնք կրակոցների պատճառով դատարկվում են: Երազում եմ, որ մի օր Մարիամի ծնողները հաստատ համոզված լինեն, որ գյուղում ապրելն անվտանգ է, և գյուղն ապագա ունի:

Մեր բակի տղաները

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Ամռան ավարտվելուն արդեն քիչ է մնացել: Մարդիկ սպասում են աշնանը, որին հաջորդում է ձմեռը: Մինչ ձմռան գալը, մարդիկ իրենց վառելիքի մասին են մտածում. պետք է փայտ գնեն: Քանի որ չգիտեն, թե ինչ ձմեռ կլինի, համեմատաբար տաք, թե ցուրտ, շատ են առնում, որ բավարարի: Մենք նույնպես պիտի գնեինք: Մեր փողոցի տղաները գիտեին, որ փայտը բերում են, եկել ու մեզ ասում էին.

-Ե՞րբ կբերեն բա, գանք՝ ջարդենք:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Նրանք միշտ բոլորին օգնում են: Փայտը հենց բերեցին, բոլորով եկան ու սկսեցին օգնել. փայտ կտրողին էին օգնում: Դե, քանի որ հայրիկս այստեղ չէ, նրանք, այսպես ասած, պարտավորվածության զգացում ունեին: Նույնիսկ մեր կողքի փողոցից էլ էին եկել: Նրանք գրեթե ամբողջը կոտրեցին, դասավորեցին: Շատ էին հոգնել: Գնալիս ասացին.

-Առավոտն էլի ստեղ ենք:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Այդպես էլ եղավ: Առավոտյան ժամը տասն էր, ու մեկը ինձ է կանչում.

-Սո~ն, Սո~ն…

Քնած էի: Վեր կացա, արագ գնացի տեսնեմ՝ մի խումբ տղաներ մեր բակում են:

-Բանալին տուր՝ բացենք դուռը, որ ջարդենք:

Տվեցի, ու նույն պահին անցան գործի: Մեկը մյուսին փոխարինելով կոտրում էին:

-Տուր մի քիչ էլ ես ջարդեմ:

-Սպասի՛, էսքանն էլ անեմ, տամ:

Ես էլ անընդհատ դուրս էի գալիս, հարցնում.

-Երեխե՛ք, ի՞նչ կուզեք՝ կոֆե, սառը ջուր, սառը սոկ:

-Չէ՛, չէ բան պետք չի:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Ես էլ սառը ձմերուկ ու սեխ կտրատեցի ու տարա հյուրասիրելու: Թե չէ, որ իրենց հարցնեմ, ոչինչ չեն ուզի:

Ապրեք դուք, տղե՛րք ջան:

Երանի ես էլ նրանց նման ուժեղ լինեի, բայց դա հավանաբար քիչ է. պետք է նաև մարդկանց օգնելու մեծ պատրաստակամություն ունենալ: