Բարձրացիր, բարձրացրու

«Եթե ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ, ապա միևնույն է, թե որքան է նրա երկարությունը» 

Հարցազրույց Էջմիածնի «Սսի Կիլիկիա» ֆուտբոլային ակումբի ֆուտբոլիստուհի և թիմի ավագ Աննա Գրիգորյանի հետ:

Լուսանկարը` Կարմեն Հակոբյանի

Լուսանկարը` Կարմեն Հակոբյանի

-Աննա, ի՞նչը քեզ ոգևորեց, որպեսզի ծնողներիդ ասես. «Մամ, պապ, ուզում եմ գնալ ֆուտբոլի»:

-Դեռ շատ վաղ տարիքից դրսում էի խաղում, տղաների հետ: Հետո դպրոցում բացվեց ֆան ֆուտբոլ, իհարկե, առաջիններից էի, ով հաճախեց մարզումներին: Դա դեռ ֆուտբոլ չէր, պարզապես աղջիկների պարապմունքներ, ֆուտբոլային վարժություններ…

Ցավոք այն երկար չտևեց, ընդամենը մի քանի ամիս: Այդ պարապմունքները ստիպեցին էլ ավելի սիրել ֆուտբոլը: Միշտ ցանկանում էի խաղալ ֆուտբոլ, այնպես, ինչպես տեսնում ենք TV-ով` աշխարհի մասշտաբով խաղեր, հայտնի թիմեր, ֆուտբոլիստներ, բայց չգիտեի, որ Հայաստանում կա աղջիկների թիմ: Իսկ երբ իմացա, ոչինչ չէր կարող ինձ կանգնեցնել, որպեսզի դառնամ այդ ֆուտբոլիստուհիներից մեկը:

-Ո՞ր տարիքում հասկացար, որ ֆուտբոլի մեջ ես տեսնում քո ապագան և ցանկանում ես մարզվել:

- 5-րդ դասարան էի, երբ դպրոցում սկսվեց խմբակը:

-Ինչպե՞ս ընդունեցին ծնողներդ այդ ցանկությունդ, արդյո՞ք դժվար չէր նրանց համար այն փաստը, որ իրենց դուստրը իր ապագան ցանկանում է կերտել ֆուտբոլային դաշտում:

-Իհարկե, տարաձայնություններ եղան: Ոչ մի կերպ չէին ընդունում ու, կարելի է ասել, մինչ օրս էլ լիովին չեն համակերպվել: Սակայն երբ ինչ-որ բան ցանկանում ես ամբողջ սրտով, դու անպայման կհասնես դրան՝ կգտնես բազում ելքեր համոզելու, թույլտվություն ստանալու, ինչպես իմ դեպքում:
Բայց ժամանակի ընթացքում նրանք էլ են արդեն համակերպվում` հասկանալով ֆուտբոլի դերն իմ կյանքում:

-Ե՞րբ առաջին անգամ այցելեցիր մարզումների, ինչպիսի՞ն էին զգացողություններդ:

-2012 թվականին առաջին անգամ տեղի ունեցավ աղջիկների ֆուտբոլի միջդպրոցական  առաջնություն: Այդ խաղերից ընտրվեցին լավագույն խաղացողները և կազմվեց թիմը: 2012 ի հոկտեմբերին արդեն սկսվեցին մարզումները: Ի դեպ, այդ խաղերին մեր դպրոցի թիմը ճանաչվեց չեմպիոն:
Ես իհարկե, ոգևորված էի և ամբողջովին ինձ նվիրել էի մարզմանը: Ես վայելում էի ամեն մի ակնթարթը, իսկ այդ ժամանակ անգամ մոռացել էի մայրիկի խոսքերը, որոնք ասաց տանից դուրս գալուց առաջ. «Եթե գնում ես, շորերդ էլ վերցրու, հետ չգաս…»: Հասկանում էի, որ դրանք այդքան լուրջ չէին, սակայն տուն վերադառնալիս մեջս վախ կար:

-Ո՞րն է եղել առաջին լուրջ մրցապայքարը: Ի՞նչ էիր զգում խաղից առաջ, արդյո՞ք ցանկանում էիր ծնողներիդ ապացուցել, որ քո ապագան ֆուտբոլային դաշտում է:

-Առաջին անգամ մասնակցեցինք Հայաստանի կանանց ֆուտբոլի ձմեռային առաջնությանը հենց 2012-ի դեկտեմբերին:

Խաղից առաջ բոլորս էլ լարված էինք: Այդ ժամանակ ընդամենը կար գործող 4 թիմ, որոնք մեզանից զգալիորեն ավելի ուժեղ էին: Ամեն դեպքում, բացի լարվածությունը, անչափ ուրախ էինք և ոգևորված, իսկ ես ցանկանում էի շատ գոլեր խփել, որ գամ տուն և հայտարարեմ այդ մասին ու առաջին գոլերս էլ նվիրեմ հենց ընտանիքիս անդամներին:

-Իսկ նվերը ստացվե՞ց:

-Այդ օրը մրցույթում պարտվեցինք, սակայն ինձ հաջողվեց 2 անգամ գրավել հակառակորդի դարպասը: Եկա տուն. «Մամ, պապ, էսօրվա գոլերը ձեզ եմ նվիրում, հաջորդ խաղինը ապերին եմ նվիրելու: Դե կտեսնեք` թիմի ավագ էլ եմ դառնալու, մամ…»: Իսկ այսօր արդեն թիմի ավագն եմ:

-Աղջիկների քանի՞ թիմ կա այսօր Հայաստանում:

-Այժմ Հայաստանում աղջիկների թիմերի թիվը կազմում է 13:

-Ի՞նչ հաջողություններ ես ունեցել ֆուտբոլային ասպարեզում:

-Առաջին մրցանակս եղել է միջդպրոցական խաղերի հաղթանակը, որտեղ նաև ճանաչվել եմ լավագույն ֆուտբոլիստուհի և ստացել հատուկ փոքր գավաթ… Այդ մրցաշարից հետո եկա տուն, սակայն ինձ պատել էր յուրահատուկ հպարտությունը: Մտա տուն ու առաջինը վազեցի հայրիկի մոտ. «Պապ, տեսա՞ր, որ ասում էի` գնամ: Աղջիկդ լավագույն ֆուտբոլիստուհի ա ճանաչվել… Պիտի հպարտանաս…»:

Հետո արդեն 2015-ին թիմով ճանաչվեցինք չեմպիոն` Հայաստանի կանանց առաջնության  Բ ենթախմբում և մեր թիմի մասին թերթում տպագրվեց հոդված, որը մեզ շատ ոգևորեց:

-Ունե՞ս ֆուտբոլային կուռք, ով ստիպեց սիրել ֆուտբոլը, և այսօր փորձո՞ւմ ես խաղալ նրա ոճով:

-Ֆուտբոլի արքան ինձ համար կա և կմնա Լեո Մեսսին: Կցանկանայի խաղալ նրա նման, բայց դա անհնար է: Նա ուղղակի հրաշքներ է գործում:

-Աշխարհահռչակ ո՞ր ֆուտբոլային ակումբում կցանկանայիր խաղալ:

-Միանշանակ, Բարսելոնա:

-Երբևէ եղե՞լ է, որ փորձեն հարաբերություններ սկսել քեզ հետ, սակայն իմանալով ֆուտբոլային նախասիրությունդ, հիասթափվեն:

-Նման մարդիկ հիմնականում նախօրոք, մինչև որևէ քայլ ձեռնարկելն են իմանում այդ մասին: Իսկ եթե ավելի գլոբալ կերպով նայենք, ապա իմ պարագայում սա շատերի համար շարժառիթ է եղել որևէ բան սկսելու:

-Հանուն անձնական կյանքի կթողների՞ր ֆուտբոլը:

-Ոչ: Այժմ ֆուտբոլն իմ կյանքն է, ու ես հասկանում եմ, որ ողջ կյանքում չեմ կարող խաղալ: Այդ իսկ պատճառով չեմ հրաժարվի իմ ողջ կյանքի երազանքից, որին դեռ մանուկ հասակից ցանկացել եմ հասնել:

-Կցանկանայի՞ր երեխաներդ ևս շարունակեին այն ուղին, որը դու անցել ես և անցնելու ես դեռ:

-Իհարկե, ու ինքս էլ կուզենայի հնարավորություն ունենալ դեռ փոքր տարիքից խաղալ, բայց իհարկե երբեք չեմ ստիպի գնալ նույն ուղղությամբ, եթե նրանց մոտ չլինի նման  ցանկություն: Իսկ ցանկության դեպքում կլինեն լավագույններից:

-Բացի ֆուտբոլից կա՞ որևէ ոլորտ, որով հետաքրքրվում ես:

-Որքան էլ սիրում եմ ու ապրում ֆուտբոլով, իհարկե, իմ կյանքը չեմ կապում հենց ֆուտբոլի հետ հասկանալի և ակնհայտ պատճառներով: Այժմ սովորում եմ և ձգտում մասնագիտանալ ոչ պակաս հետաքրքիր ոլորտում՝ տուրիզմում, որը իր ուրույն դերն ունի իմ կյանքում:

-Իսկ որևէ համալսարանում սովորո՞ւմ ես այդ մասնագիտությամբ:

-Այո, սովորում եմ Տուրիզմի հայկական ինստիտուտում, իսկապես ցանկանում եմ մասնագիտանալ այս ոլորտում, այդ իսկ պատճառով այլ տարբերակ չէր կարող լինել:

-Պատրաստվո՞ւմ ես համատեղել ֆուտբոլային դաշտը և տուրիզմը:

-Անկեղծ ասած, մտածել եմ այդ մասին: Տուրիզմը այն ասպարեզն է, որը պահանջում է նորություններ, զարգացում ցանկացած ուղղությամբ, ուստի այն լիովին թույլ է տալիս կատարել այդ համադրումը: Օրինակ, սպորտային տուրիզմի ուղղությամբ, և բարեբախտաբար, ֆուտբոլի տարածումը աշխարհում նույնպես թույլատրում է դա. աշխարհի խաղեր, կլասիկոներ, վերջերս տեղի ունեցած Euro 2016, և այդպես շարունակ: Տեսնենք, ժամանակը ցույց կտա:

-Ունե՞ս ավելացնելու որևէ  բան:

-Վերջում կցանկանայի ավելացել, որ պետք է փորձել կոտրել կարծրատիպը, որ կա հայ ազգի մոտ, թե` ֆուտբոլը աղջկա համար չէ, կամ աղջիկը պետք է տանը ճաշ եփի: Ոչ: Սա առաջին հերթին, առողջություն է, և հետո քո մեջ սերմանում է նպատակասլացություն և պայքարելու ուժ, ստիպում վեր կենալ ամեն անգամ ընկնելիս, ինչը բացի խաղային իննսուն րոպեներից, պետք է քո մեջ լինի ողջ կյանքում: Այն քեզ սովորեցնում է բարձրանալ և բարձրացնել թե թիմակիցներիդ, և թե քո շուրջը գտնվող անձանց:

Այսօր մենք ունենք 13 թիմ, ինչը խոսում է մասամբ այդ կարծիքի հաղթահարման մասին, ինչը շատ ուրախալի փաստ է:
Եվ վերջում կցանկանայի նշել, որ եթե ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ, ապա միևնույն է, թե որքան է նրա երկարությունը:

Այնպես որ, պայքարեք և հասեք ձեր բոլոր նպատակներին:

alla asryan

Օրս դարձավ տոն

2015 թ.-ի հոկտեմբերի սկիզբն էր, երբ դպրոցի տնօրինությունը և ծնողներս որոշեցին, որ եղբորս և ընկերներիս հետ մեկնելու ենք Վրաստան՝ մասնակցելու ասմունքի մրցույթի և ներկայացնելու մեր երկիրը: Մի աննկարագրելի զգացում. պետք է քո սիրելի մարդկանց հետ ճանապարհորդես:

Ամեն օրվա ավարտ ինձ ուրախացնում էր, քանի որ մոտենում էր գնալու օրը:
Ահա եկավ այդ երկար սպասված օրը. առավոտյան պետք է շարժվեինք, իսկ ես ամբողջ գիշեր հուզմունքից չէի քնել: Ժամերը թռան, և մենք, ուրախ ժամանակ անցկացնելով, ծանոթանալով նոր երեխաների հետ, ուշ երեկոյան հասանք Վրաստան: Տեղավորվեցինք հյուրանոցում։ Ոչ ոք չէր կարողանում քնել, բոլորս արթուն էինք, կատակներ էինք անում, հիշում, թե որքան ենք երազել այս րոպեների մասին: Մրցույթը մի քանի օրից էր, սակայն մենք մեր լրացուցիչ ժամանակը օգտագործում էինք ավելի շատ բաներ սովորելու վրա. ծանոթացանք Վրաստանի մշակույթին, հյուրընկալվեցինք տարբեր դպրոցներում, շրջեցինք Աջարիայի բոլոր քաղաքներով: Ահա եկավ այդ հուզիչ և, միևնույն ժամանակ, հաճելի պահը. սկզբից եղբայրս ասմունքեց, հետո ընկերներս, իսկ այնուհետև՝ ես: Ասմունքեցի և երբ դուրս եկա, չէի կարողանում հիշել, թե ինչպես եմ ասմունքել, քանի որ շատ հուզված էի: Եկանք մեր հյուրանոց, և ես արդեն երազում էի իմ սիրելի հոկտեմբերի 29 -ի մասին: Պատկերացնու՞մ եք՝ այդ օրը իմ ծննդյան օրն էր. երբ ընտանիքիդ հետ չես նշելու տարեդարձդ, բայց նշելու ես քո սիրելի ընկերների հետ: Ծննդյանս նախորդող գիշերը, երբ քաղաքից հյուրանոց էինք վերադառնում ընկերներս սկսեցին շշուկով խոսել: Երբ մոտեցա, նրանք լռեցին, և ես հասկացա, որ նրանք ուզում են անակնկալ մատուցել ինձ: Հասանք հյուրանոց, ընթրեցինք, իսկ ժամը 12- ին ընկերուհիս մոտեցավ աչքերս փակեց և տարավ ինձ մեր սենյակ: Աչքերս բացելուն պես տեսա բոլոր  մասնակիցներին և ընկերներիս, բոլորը միաժամանակ շնորհավորեցին, միացրինք երաժշտությունն և սկսեցինք ուրախանալ: Առավոտյան գնացինք  մրցույթի արդյունքները իմանալու:
Հնչեցին բոլոր մասնակիցների անունները, նրանք զբաղեցրել էին 3-րդ, 2-րդ և 1-ին հորիզոնականները: Շատ էի վախենում, մտածում էի. միգուցե չե՞ն հավանել ասմունքս:

Հանկարծ հնչեց անունս, և ես ամբողջ մարմնով փշաքաղվեցի: Ես արժանացա բարձր մրցանակներից մեկին՝ գրան պրիին: Մի կողմից` սպասված հաղթանակ, մյուս կողմից հեքիաթային տարեդարձ: Մտածում էի, որ այդ մրցանակը դարձավ իսկական նվեր ծննդյանս օրվա համար: Ուրախ տրամադրությամբ հետ եկանք: Մի փոքր հանգստանալուց հետո իջա ընկերներիս մոտ և տեսա տնօրենիս, բոլորը հավաքվել էին ծննդյանս տորթի շուրջ, նրանք միասին սովորել էին վրացերեն երգ ծննդյանս օրվա առթիվ: Այնքան ուրախ էի, որ միայն փայլող աչքերով կարողանում էի ժպտալ:

Սիրում եմ Ձեզ, իմ ընկերներ, շնորհակալ եմ, որ օրս դարձրիք տոն:

diana manukyan

Ընդամենը մեկ բջիջից

Եղբայրս` Ցոլակ Մանուկյանը, սովորում է Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանում: Նա պատմում է, թե ինչու է հավատում Աստծուն։

-Խնդրում եմ, եղբա՛յրս, պատմի՛ր, թե ինչո՞ւ ես հավատացել Աստծուն։

-Դե գիտես, որ մենք մեծացել ենք այնպիսի ընտանիքում, որտեղ մեզ սովորեցրել են Արարչի մասին։ Մեր ծնողների հավատացել են Աստծո գոյությանը։ Մենք միշտ շոշափել ենք այդ թեման ընտանիքում։ Երբ փոքր էի, սիրում էի հոգ տանել ընտանի կենդանիներին, ցանկանում էի իմանալ, թե ինչպես կարելի է թեթևացնել մարդկանց ու կենդանիների կյանքը։ Հետագայում ուսումնասիրեցի սաղմնաբանություն։ Երբ ընդունվեցի համալսարան, ոչ միայն գիտելիքներս ավելացան կենսաբանութուն առարկայի տարբեր ենթաճյուղերում, գնալով էլ ավելի համոզվեցի, որ մի գերհզոր ուժ է մեզ ստեղծել։ Սաղմի զարգացման վերաբերյալ իմ հետազոտությունները փոխեցին տեսակետս. ես եկա այն եզրահանգման, որ կյանքը ստեղծվել է։ Բացատրեմ օրինակով։ Ինժեներները նախագծում են արտադրական հոսքագծեր, որպեսզի արտադրանքի համապատասխան մասերը ճիշտ հերթականությամբ և ճիշտ ձևով միանան իրար։ Ճի՞շտ է: Սաղմի զարգացումը նման մի բան է, բայց անհամեմատ ավելի բարդ։

-Ամեն բան սկսվում է ընդամենը մեկ բեղմնավորված բջջից, այնպես չէ՞։

-Այո՛։ Բեղմնավորված բջիջը սկսում է կիսվել։ Որոշակի ժամանակահատվածում յուրաքանչյուր 12–24 ժամը մեկ բջիջների քանակը կրկնապատկվում է։ Այս պրոցեսի սկզբնական շրջանում կազմավորվում են ցողունային բջիջները։ Դրանք կարող են արտադրել գրեթե 200 կամ ավելի տեսակի բջիջներ, որոնք անհրաժեշտ են երեխայի լիարժեք կազմավորման համար։ Դրանցից են, օրինակ, արյան, ոսկրային և նյարդային բջիջները։ Պետք է արտադրվեն համապատասխան բջիջներ ճիշտ հերթականությամբ և ճիշտ հատվածներում։ Սկզբում դրանք խմբավորվում են՝ կազմելով հյուսվածքներ, որոնք էլ իրենց հերթին ձևավորում են օրգաններն ու վերջույթները։ Ինժեներները չեն էլ կարող երազել նման պրոցես նախագծելու մասին։ Մինչդեռ սաղմի ձևավորման վերաբերյալ հրահանգները ապշեցուցիչ կերպով ամփոփված են ԴՆԹ-ում։ Երբ մտածում եմ, թե որքան հիասքանչ է այս ամենը, համոզվում եմ, որ կյանքը նախագծված է Աստծու կողմից։

karen

Որտե՞ղ ֆուտբոլ խաղանք

Շատ հարցեր կան, որ ինձ հուզում են: Օրինակ, թե ինչու մեր բակում չկա ո՛չ ցայտաղբյուր, ո՛չ խաղահրապարակ, և ո՛չ էլ բակը ասֆալտապատված է, նույնիսկ տանիքը փոխված չէ: Մեր շենքում կա միայն մեկ նստարան, որտեղ հաճախ առավոտյան տատիկներն են գալիս իրենց թոռնիկների հետ, ցերեկը՝ մենք՝ երեխաներս, իսկ երեկոյան բոլորս միասին:

Բայց ամենաշատը ինձ անհանգստացնում է մեր բակային ֆուտբոլը: Քանի որ մենք՝ շենքի երեխաներով, շատ ենք սիրում ֆուտբոլ խաղալ և տարբեր տարածքներ ենք փնտրում խաղալու համար: Մեր շենքից մի քիչ վերև բեռնատար ավտոմեքենաների կայանատեղ կա, որի մեծ մասը դատարկ էր: Մոտ մեկ տարի առաջ մենք բարձրանում էինք այդտեղ՝ ֆուտբոլ խաղալու: Այնտեղ խաղալը վտանգավոր էր, և մեր ծնողները արգելել էին մեզ բարձրանալ և այդտեղ ֆուտբոլ խաղալ: Դրանից հետո մենք իջնում էինք մեր ներքևի շենքի բակ՝ ֆուտբոլ խաղալու, բայց դա էլ էր վտանգավոր, որովհետև մենք դրա համար անցնում էինք միջազգային մայրուղին, որտեղով անցնում են տարբեր երկրների, տարբեր չափսերի ու տարբեր արագությամբ սլացող մեքենաներ: Ասեմ, որ ապրում եմ Վայքում, և մայրուղին անցնում է հենց մեր քաղաքի միջով:   Բացի այդ էլ, երբ գնդակը ընկնում էր հենց այդ միջազգային մայրուղու վրա, չինգաչունգ էինք անում և որոշում,  թե ով պիտի վերցնի գնդակը: Մնացել էր միայն մեր Վայքի «Արևիկ» մարզադաշտը, որը վերանորոգման մեջ է, և  էլ չենք կարող խաղալ, որովհետև դաշտի խոտը շատ բարձր է, և այնտեղ ավելի հաճախ անասուններ են արածում, քան մենք ֆուտբոլ խաղում:  Իսկ մենք որտե՞ղ ֆուտբոլ խաղանք:

Jemma

Գյուղացու տանջանքը

Հուլիսի տասի երեկոյան անձրև էր գալիս, բայց այդ անձրևը տարբերվում էր մնացած անձրևներից։ Տանը նստած գիրք էի կարդում։ Մի պահ վախեցած մտածեցի` կարկուտ է գալիս։ Մտածելուն պես աչքիս առաջ եկան դաշտերը, այգիները և, ի վերջո, այդ ամենը մշակող մարդը։ Բնազդաբար վազեցի պատուհանիս մոտ, կարծես դեմքիս ժպիտ հայտնվեց, որովհետև դա կարկուտ չէր, ուղղակի այնպիսի արագությամբ էր գալիս, որ թվում էր դույլերով լցնում էին գետնին։

Երբ անձրևը փոքր-ինչ դադարել էր, լույսերն անջատվեցին, ավելի շուտ հոսանքի լարերը վնասվել էին։ Այդ ժամանակ հայրիկս զանգահարեց․ ասում էր, որ տուն է վերադառնում ու շատ քաղցած է։ Ես և քույրիկս տան բոլոր անկյունները մոմեր էինք վառել, իսկ մայրիկը սեղան էր գցում։ Արդեն բոլորով ճաշի սեղանի մոտ էինք, երբ զանգահարեցին հայրիկիս տեղեկացնելու կարկտահարված դաշտերի մասին։ Չնայած դա մեղմ էր ասված։ Այն աստիճան էր եկել, որ ոչ մի նորմալ բույս չէր մնացել։ Այդ ամենը լսելուց հետո ընկա մտորումների մեջ․ «Այդքան ամիսներ մշակես, կարելի է ասել, երեխայի պես խնամես, վարկ կամ էլ պարտք անես ու վերջում մնաս դատարկաձեռն»։

Հաջորդ օրը փորձեցի զրուցել տուժած հողագործների հետ։ Բոլորը նույն բան էին ասում․

-Է՜ բալա ջան, մնացինք շիվար։ Էսքան տանջվելուց հետո նորից պարտքեր, ու դեռ հարց է` կկարողանա՞նք փակել վերցրածը։

Մի անգամ էլ կողքից լսեցի, թե երկու կին ինչպես են զրուցում․

-Սաղ ջարդել ա կարկուտը, բան չի մնացել կամ էլ մենակ քոքերը։

-Դե, շատ մի՛ մտածի, մի բան կլինի, էլի։

-Տո, ո՞նց չմտածեմ է, դրա հույսով պիտի ապրեինք, երեխուս վարձը պիտի տայի։

-Աստված մեծ ա, մի բան կլինի։

Դա ուղղակի պատկերացնել է պետք։ Այնքան դժվար է. տանջվել, բայց անօգուտ։ Տանջվել առանց եկամուտի, պարտքերով գոյատևել մինչև աշնանը բերք հավաքես ու վաճառես։ Ու դեռ հարց է` կհավաքե՞ս ինչ-որ մի բան, թե՝ ոչ։

milena araqelyan

Ովքեր են սոցիալական աշխատողները

Հարցազրույց մայրիկիս` Լուսինե Մկրտչյանի հետ

-Մամ, մի փոքր պատմիր քո մասնագիտության մասին:

-Ես մասնագիտությամբ սոցիալական աշխատող եմ:

՞նչ ես ուսումնասիրում:

-Ուսումնասիրում եմ հասարակության խոցելի հիմնախնդիրները. հաշմանդամություն, գործազրկություն, իրավախախտներ և ծերություն:

՞րն է քո աշխատանքի բնույթը:

-Ես աշխատում եմ Զբաղվածության տարածքային կենտրոնում:  Աշխատում ենք հիմնականում գործազուրկների, հաշմանդամների հետ, փորձում ենք աջակցել նրանց և աշխատանքի տեղավորել:

-Հե՞շտ է աշխատել նման խավերի հետ: Ի՞նչ բարդություններ են առաջանում:

-Ամեն աշխատանք ունի իր դժվարությունները: Շահառուն ոչ միշտ է ճիշտ հասկանում մեր խորհուրդները, սակայն որպես սոցաշխատող, փորձում ենք համբերատար լսել նրանց խնդիրների մասին,  աջակցել նրանց, տալ մասնագիտական կողմնորոշում: Ընդգրկում ենք տարբեր ծրագրերում, որոնք հեշտացնում են այդ խնդիրները:

-Բավարարվա՞ծ ես աշխատանքիցդ:

-Ոչ այնքան: Այս ոլորտում կան շատ բացեր` այն Հայաստանում զարգացած չէ:

անի հարությունյան /մայիսյան/

Վարդանանք

Մարդը ստեղծված է այն գրքերից, որոնք կարդացել է:
Ռալֆ Էմերսոն

Կան գրքեր, որոնք ընթերցելիս շուրջդ բացվում է ուրույն ու անկրկնելի մի աշխարհ` իր առանձնահատուկ գեղեցկություններով ու թովիչ երգերով: Կան նաև այնպիսինները, որոնք քո առջև բացում են անզուգական ու հիասքանչ տեսարաններ, անհայտ հորիզոններ, անշուք ու պարզ գեղջկական խրճիթներ, պարզ ու անապական մարդկանց հոգիներ ու ողբերգություններ, գրքեր, որոնք սիրտդ լցնում են անչափ հայրենասիրությամբ, ուժով ու պայքարի նոր եռանդով: Հենց այդպիսի գրքերից է «Վարդանանքը», որը, ըստ իս, յուրաքանչյուր հայ պետք է կարդա։

Մինչև կարդալը շատ հակասական կարծիքներ էի լսել գրքի մասին.

-Է՜, ինչ էլ հավես ունես, սեղմավեպը վերցրու, սյուժեին ծանոթացի…

-Կարողա ձանձրանաս, նկարագրությունները շատ են…

-Անպայման կարդա՛։

Հաշվի չառնելով ապակողմնորոշող կարծիքները, գրքի մեծ ծավալն ու «սպառնացող» երկար նկարագրությունները` սկսեցի կարդալ…

Աննկարագրելի տպավորություններ, հիացմունք, հույզեր…Անգամ սիրահարվեցի Վարդանի կերպարին (դե՛, ինչ մեղքս թաքցնեմ, հաճախ եմ սիրահարվում գրքերի հերոսներին): Մարդ, որի վարակիչ հայրենասիրությունը փոխանցվում է ընթերցողին. արյունդ եռում է, սկսում ես այլ կերպ ընկալել հայրենիքի սերը։ Վարդանն օժտված է մարդկային բոլոր առաքինի հատկանիշներով՝ ազնվություն, անսահման ու նվիրական սեր դեպի հայրենիքը, քաջություն, անկոտրում կամք։ Նրա պայքարն ազնիվ ու արդար է, բարոյական, քանի որ կռվում է հայրենի հողի ապագայի համար։ «Մեռնենք և չտանք ոչինչ»,- այս է նրա նշանաբանը։

Զորավար, մարտիկ, քաղաքական գործիչ, ով ինքնին կենդանի մարմնացումն է հայրենասիրության ու քաջության։

Ատոմ Գնունին, Արտակ Մոկացը, Զորհրակը ու մնացած քաջ երիտասարդները նույնպես հիացմունք են առաջացնում։ Լինելով անփորձ, դեռ նոր-նոր սիրահարված երիտասարդներ՝ պատրաստ են կյանքի գնով պայքարել ազատության համար:

Հիացած եմ նաև հասարակ գյուղացու ուժով, անվախությամբ, կորովի պայքարով։ Նրանք, զգալով հայրենիքին սպառնացող մոտալուտ վտանգը, տուրք չտալով ընդունված պետական ու եկեղեցական ծեսերին ու կարգերին, չընկճվելով ոչնչից ու ոչ ոքից` համախմբվեցին և հաղթեցին։

«Բայց ռամիկը կկռվի, ռամիկը կփրկի աշխարհը, քանի որ հենց ինքն է աշխարհը»,-ասում է Սպարապետը։

Գնահատելով շինականի ուժը` նա հասավ արդյունքի, հասավ հաղթանակի՝ բարոյական ու վստահ։

Հզոր ու քաջ մարտիկների կողքին երևում են հայոց աշխարհի առաքինի ու փափկասուն կանայք: Նրանք նման են մեր էպոսի կանանց` «առյուծն առյուծ է, լինի էգ, թե` որձ»։ Հայ կնոջ անվախությունը, ուժն ու քաջությունը ամփոփված են Մեծ Տիկնոջ, Անահիտի, Խանդութի, Մամիկոնյան Տիկնոջ կերպարներում։

Սեր, բաժանում, անսպասելի բացահայտումներ, հուզիչ սիրո պատմու-թյուններ։ Գրավիչ էր ամեն մասն ու հատվածը։ Կարդում էի կլանված, լարված, հաճախ էի դողում ու փշաքաղվում, անգամ հուզվում։ Շատ էին հույզերս վերջում, երբ ընկավ ՆԱ… Այն ամենը, ինչ արեց, վեր էր բոլոր պատկերացումներից։

Պատրաստ եմ կարդալ նորից ու նորից` համակվելու նույն հերոսական ոգով ու հայրենասիրությամբ:

«Վեպը բնութագրվում է ռազմական կրակով, յուրաքանչյուր էջից վրնջում են նժույգները, կորովի երիտասարդները պատրաստ են կռվել և զոհվել հայրենիքի համար…»

 Ավետիք Իսահակյան

anahit ghazakhecyan

Ականջդ բեր՝ ասեմ

Շըշշշշ: Լռի՛ր: Հոգնած-քնած են՝ տեսնո՞ւմ ես:

Այ լսիր՝ երբ որ երազանքդ մեծացնում, դարձնում ես լիարժեք, լցնում հազար գույնով ու հեքիաթով, պիտի գնաս-գաս խփվես երազովդ, օրագրումդ մեծատառ տպատառերով գրես, որ աչքդ ծակի թերթելիս, մեկ-մեկ չդիմանաս ու մեկի ականջին փսփսաս նրա մասին, ձեռքը բռնած մտնես գրախանութ, իրիկունները միասին գնաք տաք պոնչիկներ ուտելու, բարձրաձայն կարդալ չես սիրում, բայց իրա համար ամեն օր մի քանի էջ կարդաս, հետո ծածկես ՝չմրսի, հիվանդանա, տաքությունն էլ՝ կախված եղանակից: Երազանքը հույսի ամենասիրուն կերպարանքն ա: Ականջներիս դեռ մանկուց են ծանոթ խոսքերը՝ հույսը չի մեռնում: Դե, հետն էլ, ուրեմն, երազանքները:

Փոքր ժամանակվա ընկերներիս մեծ մասը ապագա տիեզերագնացներ էին: Դե, թռչելու հետ ես էլ սեր ունեի, այ, տես՝ ամենամեծն է, պատի տակ պառկածը: Էսօրվա պես հիշում եմ մարդկանց զարմացած հայացքները, երբ հարցին՝ ինչ եմ ուզում դառնալ, պատասխանում էի.

-Ռազմական օդաչու:

Չդարձա: Տաք ծածկեցի երազանքիս, թողեցի հանգիստ քնի:

Երազանքներս շնչակտուր, իրար հերթ չտալով, փոխվում էին ամեն գրքից, ֆիլմից, հանդիպումից ու ծանոթությունից հետո: Դրա համար սենյակում ասեղ գցելու տեղ չկա: Մի սենյակ երազ: Սիրուն են, չէ՞:

Ռեմարկից հետո Լիսաբոն գնալն ու ինչ-որ մեկի հետ գիշերը զրուցելը, Էքզյուպերի, որ վերջերս ծանոթացա, կարդալուց հետո համոզվեցի՝ եթե օդաչու դառնայի, հաստատ Փորքիկ Իշխանին կտեսնեի, Փոթերից հետո Հոգվարթսը մի քանի օր հանգիստ չէր տալիս, երբ որ Սիրադեղյան եմ կարդում, խեղճանում եմ, ասում եմ՝ էս ոնց ա գրում ու էլի ինչ-որ բանի մասին երազում:

Փոքր երազանքները սենյակում իրենց մանր ու օտար են զգում: Քնում են ծաղկամանի կողքին, պատուհանգոգի տակ, զարդատուփի մեջ կամ մեծերից մի քիչ ծածկոց գողանալով ՝ մի պատի տակ: Չգիտեն, որ ամենասիրունն իրենք են ու համ-հոտ տվողները: Մեծերին ձգտում ենք, որ իրենց իրականացնենք: Գնանք Փարիզ, որ Արվեստների կամրջով վազենք: Մոսկվայում Վագանկովսկու գերեզմանատուն հասնենք, որ մի փունջ ծաղիկ ու մի ամբողջ սեր թողնենք Եսենինի ու Վիսոցկու մոտ: Ամստերդամում ինձ արվարձաններն են հետաքրքիր, Պրահայում՝ կարմիր տանիքները:

Գիտե՞ս, մեկ-մեկ չարաճճի երեխայի նման մեկնումեկի վրայից քաշում եմ ծածկոցը, մրսում-արթնանում է, քունը կիսատ թողածի պես թարս-թարս նայում, չի հասցնում մի բան ասել, բացատրում եմ.

-Կեսօրն անց է արդեն, ժամանակդ եկավ:

Այ, տեսնո՞ւմ ես պահարանի կողքին պառկածին: Հա-հա, սիրուն սև հոնքերով ու սև խուճուճ մազերովը: Այ նրա մասին… Ականջդ բեր՝ ասեմ:

Seryozha

Պարապություն

Նստել եմ տանը, բազմոցի վրա ու չգիտեմ` ինչ անեմ: Շուրջս լռություն է, ճանճի տզզոցն անգամ լսվում է ու նյարդայնացնում: Ձանձրույթից քիչ է մնում խեղդվեմ: Մի պահ ուզում եմ մայրիկիս հարցնել, մի գուցե նա հուշի, թե ինչով կարելի է զբաղվել: Բայց «ստոպ»,  ես ռիսկի չեմ դիմի: Գիտեմ, ասելու է` մի գիրք բաց, կարդա: Կարդա՞մ, չէ՛ , ոչ այս անգամ:

Ամառ է, և ուր որ է արևը մայր կմտնի: Դուրս եմ գալիս տանից թաղ, ու ոչ ոք չկա: Միայն, ինչպես միշտ, հարևան Հենո պապն է նստած իրենց նստարանին: Ուֆ, էլի մարդ չկա: Ինչ արած, կնստեմ Հենո պապիկի կողքը: Հենո պապիկին էլ մարդ էր պետք, որ անցյալից պատմի: Պատմեց. է՛լ ծնվելուց, է՛լ մանկությունից, ինչ է արել, ում է սիրել, ինչ է կոտրել, ինչ է նորոգել: Հատ-հատ թվարկում է` որտեղ ծառայեց, թվարկեց ծառայակիցներին, մի քանիսին հիշում եմ, ուրեմն` Կոլյա, Վիտալի, Բոնդր, Ռավշամ, Միհմեդ: Այսպես հասցրեց մինչև այն պահը, թե ոնց եղավ, որ հիմա նստած է իմ կողքին:
«Տունը նստուկ էմեր, մեկ էլ լոսերը կնացին, ասիմ` ես ծեր… Մե պան չեն թողնի ըշկամ, ըտենց խալիվոր հալով էլամ նստամ տուսը»: Հազիվ վերջացրեց, չնայած ես շատ ուշադիր լսում էի նրան:
Մի քանի րոպե հետո եկավ Այծրուն պապիկը: Հենո պապը ինձ արդեն բանի տեղ չէր դնում: Որոշեցի գնալ տուն, մի քիչ հեռուստացույց դիտել: Ահա, երբ մի բան ուզենամ անել, մի բան կխանգարի: Տեխնիկական խնդիրներ, և հոսանք չկա: Չգիտեմ` ինչ  անեմ: Գնամ գիրք կարդա՞մ: Չէ հա, ի՞նչ գիրք:
Սեղանին մի գիրք եմ նկատում, բայց հայացքս թեքում եմ ուրիշ կողմ: Մեկ ա, էդ գիրքն ինձ անդադար «աչքով ա անում»: Ա~… Դե արի ստեղ, է: Բացում եմ գիրքը ու հայտնվում Ժյուլ Վերնի «Խորհրդավոր կղզու» ինչ որ խոնավ քարակույտի մեջ:Եվ չեմ էլ նկատում, որ արդեն մի ուրիշ աշխարհում եմ…

 

Ամառը զուր մի վատնեք

Եթե հանկարծ նավաբեկության ենթարկվեմ ու ընկնեմ Խաղաղ օվկիանոսի արխիպելագներից մեկը. «Խորհրադավոր կղզին»

Մոտ կես ամիս առաջ էր, երբ սկսեցի կարդալ մի գիրք, որն ինձ գրավեց իր հետաքրքիր վերնագրով: Գրքի հեղինակն իր հեղինակած գրքերով ճանաչված է, թե՛ Հայաստանում, թե՛ ողջ աշխարհում: Դա ֆրանսիացի հայտնի գրող, աշխարհագրագետ Ժյուլ Վեռնն էր, իսկ գիրքը՝ «Խորհրդավոր կղզին»:

Ես մի սովորություն ունեմ. կարդում եմ գրքի սկզբի մի քանի էջը, որից հետո կարդում եմ գրքի ամենավերջը: Գիտեմ, հիմա կասեք` հետո կարդալը հետաքրքիր չի լինի, ու ես կասեմ հակառակը:

Երբ սկզբում կարդում էի, գիրքն ինձ համար այնքան էլ հետաքրքիր չէր, բայց երբ շարունակեցի, ավելի ու ավելի հետաքրքրեց:

Գրքի հինգ հերոսները՝ լրագրող Գեդեոն Սպիլեթը, ինժեներ Սայերս Սմիթը, նավապետ Պենկրոֆը, Հերբերտն ու Նաբը, ինչպես նաև ինժեների շունը՝ հավատարիմ Տոպը, օդապարիկով փախչելով պաշարված Ռիչմոնդ քաղաքից, հինգ օր օդում մնալով, ընկնում են մի անմարդաբնակ կղզի, որը հետո ի պատիվ ԱՄՆ նախագահի, անվանում են Լինքոլնի կղզի:

Այնտեղ նրանք մնում են չորս տարի: Շատ չարչարանքներ են կրում, բայց շնորհիվ Սայերս Սմիթի խելացիության և նրանց աշխատասիրության, այնտեղ ապրում են արժանապատիվ կյանքով:

Ասածս ինչ է. երբ մի օր գնամ ճանապարհորդության, ինձ հետ անպայման վերցնելու եմ «Խորհրդավոր կղզին» գիրքը, որ եթե հանկարծ նավաբեկության ենթարկվեմ ու ընկնեմ Խաղաղ օվկիանոսի արխիպելագներից մեկը, կարողանամ գոյատևել:

Հավատացած եմ, որ այս գրքի օգնությամբ ամայի կղզիները կդառնան փոքրիկ «քաղաք-պետություններ»: Գրքից մի բան երևի երբեք չեմ մոռանա: Մի առիթով նավապետ Պենկրոֆն ասում է. «Եթե ես ընկնեմ ամայի օվկիանոսի մեջ մի փոքրիկ ժայռի վրա, միայն թե ինձ հետ լինի Սայերս Սմիթը, հավատացած եմ՝ ամեն բան լավ կավարտվի»:

Խորհուրդս հասակակիցներիս` ամառը զուր չվատնեք. ավելի շատ գրքեր կարդացեք: